BURGERSCHAP - Nationaal Onderwijsmuseum

More documents

Recommendations

Info

Nieuwe Aanwinst OORLOGS- HERINNERINGEN EEN VERSLAG OVER EEN BIJZONDERE AGENDA Het <strong>Nationaal</strong> <strong>Onderwijsmuseum</strong> bezit een grote deelcollectie agenda’s. Deze bestaat uit circa 900 zowel gebruikte als ongebruikte exemplaren. Sommige zijn heel bijzonder met ingeplakte plaatjes. Andere lijken bijna een dagboek. Regelmatig ontvangt het museum agenda’s voor de collectie. De agenda van scholiere Paula Lips (1931) uit het cursusjaar 1945-1946 in klas 2a van het Wageningsch Lyceum is een bijzondere aanwinst. Door de oorlog had Paula grote vertraging in de studie opgelopen. Zeker in het laatste oorlogsjaar waren er talrijke evacuaties en mensen op de vlucht. Bovendien sloten veel scholen hun deuren. De Tweede Wereldoorlog speelt in Paula’s agenda een belangrijke rol. De agenda geeft prijs dat Paula in de oorlog twee keer geëvacueerd was. ‘We gingen vrijwillig eind sept. en kwamen na 5 mei ’45 terug. Ik als laatste in juni’, zo vermeldt ze in de begeleidende brief. De evacuaties waren nodig omdat Wageningen in de gevarenzone lag tijdens de slag om Arnhem. De agenda was speciaal bedoeld voor gymnasiumleerlingen en heette dan ook Gymnasiasten Agenda. De agenda is sober qua vormgeving. De inhoud bevat weinig informatieve teksten en beelden, op enkele zwart-wit foto’s na – onder andere een portret van Koningin Wilhelmina –, en bij iedere maand een vierregelig gedichtje. Opvallend is dat de schoolweek van maandag tot en met zaterdag liep. Paula had de grauwe zakelijk omslag beplakt met een soort postzegelachtige gekleurde plaatjes van de Nederlandse Heidemaatschappij, Paleis Soestdijk uit 1936, de Coloradokever en een 38 LESSEN 4 | DECEMBER 2008 reclameplaatje van de Ambachtsschool ABS in Wageningen. Bij het openen van de agenda is meteen het lesrooster zichtbaar. Opvallend is dat er maar drie dagen les was, op dinsdag, donderdag en zaterdag. Per dag stonden negen lesuren gepland, zonder dubbele lesuren. De lessen duurden slechts 40 minuten. Op vrijdag kreeg Paula godsdienstles van een kapelaan, zo blijkt uit de begeleidende brief. In de agenda had Paula aantekeningen geplaatst die merendeels met de oorlog te maken hebben. Zo stond bij 17 september: ‘een jaar geleden dat de parachutist en daalden’. Daarnaast was er nauwkeurig geregistreerd op welke adressen Paula als evacué onderdak vond tussen september 1944 en mei 1945: ‘Een jaar geleden dat we naar Job Steenbergen moesten’ (27 september); ‘Een jaar geleden dat we naar Evers Eva Frenaij gingen. Er waren drie Engelsen ondergedoken’ (8 oktober). Deze tijd van op de vlucht zijn heeft diepe sporen nagelaten bij dit nog jonge meisje. Op 28 oktober schreef ze: ‘Hoe hebben we het volgehouden 5 maanden lang.’ Ook memoreerde Paula de dood van nazicollaborateurs. Op 15 oktober: ‘Om 5 min. over half een ’s middags Lavel [een Frans politicus, EF] doodgeschoten. Weer één minder’. Bij 14 december stond: Van Genechten [een Vlaamse fascist, EF] heeft zichzelf opgehangen.’ Een dag later schreef Paula: ‘Mussert [de oprichter van de NSB, EF] is vanmorgen door het gerechtshof ter dood veroordeeld.’ Schoolagenda’s zijn voor de onderwijsgeschiedenis een bijzondere bron. Leerlingen noteerden er niet alleen hun huiswerk in, maar ook dagboekachtige aantekeningen, zoals bij Paula Lips. L
Voorzijde van de Gymnasiumagenda van Paula Lips uit het cursusjaar 1945-1946 DECEMBER 2008 | LESSEN 4 39
Page 1: 4 PERIODIEK VAN HET NATIONAAL ONDER
Page 4 and 5: Aalmoezen geven was in 1850 een bel
Page 6 and 7: Selectieve blik op het verleden Ove
Page 8 and 9: Verzuilde en ontzuilde ideeëngesch
Page 10 and 11: Marx, Elias en Foucault fungeerden
Page 12 and 13: De hoofdtekst wordt ondersteund met
Page 14 and 15: Processen waarin intenties voortdur
Page 16 and 17: Burgerschapsvorming in de school Ma
Page 18 and 19: Franse revolutie De discussie over
Page 20 and 21: Salzman bracht de deugden op een ve
Page 22 and 23: Reformatie in de zestiende eeuw was
Page 24 and 25: In 2005 was het dan eindelijk zover
Page 26 and 27: Als gevolg van de veranderde status
Page 28 and 29: De school begon als een onderwijsex
Page 30 and 31: het bekende Onder moeders paraplu v
Page 32 and 33: Sporen van scholen Niet naar binnen
Page 34 and 35: maar tot op de dag van vandaag een
Page 36 and 37: Recensie G.J. Johannes (2007) Dit m
Page 38 and 39: Museumagenda Signalement TENTOONSTE
Page 42 and 43: Schoolplaat van Karel de Grote, waa
Page 44 and 45: Naast schetsen van aardewerk en juw
Page 46 and 47: Twee uitgewerkte schetsen van krijg
Page 48 and 49: Onder aan de pagina zijn drie onder
Page 50: Colofon Lessen, periodiek van het N

BURGERSCHAP - Nationaal Onderwijsmuseum

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?