Sociale Aktie, opnieuw bekeken - History of Social Work

1. 7. filosofie van de praxis
De voorgaande paragrafen hebben gedïend om mijn eigen ontwikkeling
duidelijk te maken en wellieht anderen gelegenheid
voor herkenning te geven. Ze hebben ook gediend om duidelijk
te maken op welke gronden ik tot het besluit kwam SO­
CIALE AKTIE te herschrijven. Met de titel van een boek van
de italiaanse marxist Antonio Gramsci heb ik in deze verantwoording
geprobeerd mijn 'filosofie van de praxis', dus ook
mijn veranderende filosofie door veranderende werkelijkheden
en participatie daarin, weer te geven. 'Het begin van kritiese
ontwikkeling is het bewustzijn van wat men wérkelijk is,
d.w.z. 'ken je zelf' als resultaat van het histories proces tot
nu toe: een proces dat een oneindige hoeveelheid sporen in je
heeft achtergelaten die je overgenomen hebt zonder er zelfs
maar inventaris van op te maken. Begin met het opmaken van
zo'n inventaris.42 Die inventaris was niet gedetailleerd, doch
wel globaal kompleet. Ik wil proberen uit de voorgaande paragrafen
een en ander samen te vatten. Veel zaken zullen overigens
uitvoeriger in dit boek terugkomen, met name onder
'analyse' en 'strategie'.
1. De werkelijkheid van de voorafgaande jaren heeft me
gedwongen het denken in idealistiese kategorieën te verlaten.
Daartegenover beken ik me nu tot een manier van
kijken naar de werkelijkheid die met de term 'materialisme'
valt aan te duiden (zie verder onder 'analyse', par.
3.2.1.).
2. De gebeurtenissen hebben getoond dat de werkelijkheid
van onze maatschappij, van onze geschiedenis vol tegenstrijdigheden
is, dat ik in die strijd een keuze moet maken
en dat in en door de strijd van de tegendelen maatschappelijke
veranderingen tot stand komen. Over deze 'dialektiek'
leze men verder onder 'analyse' (par. 3.2.4.).
3. Het onderscheid tussen Noord en Zuid, tussen de rijke en
de Derde Wereld heeft door de gebeurtenissen een ernstige
knauw gekregen. De verhoudingen tussen de hoogontwikkelde
kapitalistiese landen en de landen van de Derde
Wereld doen nog wel ter zake, doch slechts in het kader
van de verhoudingen tussen klassen in heel de wereld en
binnen alle landen. Chili-aktiviteiten en politiek vormingswerk,
ijveren voor de erkenning van Guinee-Bissau en
32
basiswerk in de wijk zijn daarmee tot een geïntegreerd geheel
geworden.
4. Sociale aktie kan niet slechts bedreven worden door de
'aparte' groep, die vanuit een tegen-kulturele positie de
bestaande maatschappij attakeert, maar vooral ook door
groepen en enkelingen die binnen de bestaande politieke,
sociale en ekonomiese strukturen de groei van het socialisme
in de schoot van het kapitalisme willen helpen bevorderen.
'Hoe kan men een tijgerwelp vangen zonder in het
hol van de leeuw te gaan?', zegt men in China (zie verder
onder 'strategie', blz. 69).
5. Werkelijk fundamentele veranderingen van ons maatschappelijk
bestelkunnen niet tot stand worden gebracht als dat
niet vanuit de basis gebeurt en als niet juist de arbeiders
en werkers daar met de macht van hun arbeid op aan sturen.
De 'een-dimensionale mens' die overal in berustte,
was slechts een slapende tegenstrijdigheid. Die maatschappelijke
verandering zit erin, want de tegenstelling tussen
kapitaal en arbeid dwingt tot strijd en verandering (zie
onder 'strategie', blz. 69).
6. Het welzijnswerk blijkt een veel hardere sektor dan aanvankelijk
gedacht werd. In de bemiddeling tussen macht
en onmacht, tussen bezittende en niet-bezittende klasse
speelt het een indringende rol: het verhult of het ont-hult,
het schept vals bewustzijn of levert zijn faciliteiten om juist
écht bewustzijn te bevorderen (zie 'strategie', blz. 69).
Ik wil deze verantwoording besluiten met het (vrij) navertellen
van een oud chinees verhaal dat Mau Tsetoeng vertelde aan
het slot van een kongres van de chinese kommunistiese partij.
Het verhaal heeft me geïnspireerd om door te gaan met, en
het herzien van, sociale aktie.
Er was eens een oude man, die men Oude Zonderling noemde.
De weg van zijn huis naar het wenkende Zuiden werd geblokkeerd
door twee grote bergen. De Oude Zonderling nam
het besluit om samen met zijn zoons de bergen met houwelen
weg te breken. Een buurman lachte hem uit en zei: 'Jullie zijn
hartstikke gek. Jullie kunnen toch onmogelijk met zo weinig
mensen zulke grote bergen wegbreken?' Maar de Oude Zonderling
antwoordde hem: 'Als ik sterf dan blijven mijn kinderen;
sterven mijn kinderen dan blijven de kleinkinderen, en
33