Sociale Aktie, opnieuw bekeken - History of Social Work

12. Bij het onderzoek dient ook het gegeven te worden betrokken
en onderzocht dat zijn en bewustzijn van mensen
een bepaalde relatie hebben, die voor de ontwikkeling
van groot belang is. Niet alleen bij het verzamelen van
kennis (mensen als informanten) moet dit gegeven in de
gaten worden gehouden (bij gebrek aan overeenstemming
tussen zijn en bewustzijn wordt informatie immers onbetrouwbaar),
maar juist ook bij het dieper doordringen
in het objekt, het trachten te verstaan van de tegenstrijdigheden,
de ontwikkelingen en de voorwaarden tot veranderingen.
Het is vanzelfsprekend geen gemakkehjk werkje om met in
achtneming van zulke vuistregels te analyseren.64 We moeten
er dan ook niet aan beginnen vanuit een soort verbetenheid
die alles ineens wil kunnen, noch moeten Wt> dat onderzoeken
láten omdat we vrezen het niet ineens allemaal goed te kunnen
realiseren. Het gaat erom naar de mate van het kunnen te
onderzoeken. Van de fouten die we maken, en die we in de
praktiese strijd pas echt ontdekken, Ieren we ook weer. Ook
hier is er dialektiek, van teorie en praxis, van waarheid en onwaarheid,
van goed en fout. DÎ!e tegenstrijdigheden vormen
ook eenheden: zonder dwaling, zonder fouten, zonder onjuistheden
is er geen waarheid, geen echtheid, geen juistheid. In
de strijd tussen beide ontwikkelt zidh de waarheid, wordt de
aktie verbeterd, wordt de strategie doeltreffender. Wie geen
fouten durft te maken, durft dus niéts te doen. Laten we dus
maar midden in de tegenstrijdigheden aan het werk gaan met
ons onderzoek.
3.4. de organisatie van het onderzoek
Een behoorlijke analyse, overeenkomstig de metode die hiervoor
uiteengezet is, maakt men niet in zijn eentje. Allereerst
is het werk voor ·een enkeling te omvangrijk, maar vervolgens
begaat een enkeling veel te gemakkelijk vergissingen. Door het
ontbreken van kritiek, uitgebracht door anderen, sluipen veel
te gemakkelijk bij een individueel onderzoek valse interpretaties
in, subjeküeve gegevens.
1. Analyse is dus het werk van een groep mensen. Dat is de
eerste metodies-organisatoriese opmerking. Het is de ge-
58
i-
organiseerde groep (eventueel voor het doel van het onderzoek
georganiseerd) die ana..Jyti:es onderzoek verricht.
Dat neemt overigens ·niet w:eg dat binnen het kollektieve
onderzoek individueel onderzoek noodzakelijk is, niet alleen
als bijdrage in het werk van de groep, maar ook vanwege
de persoonlijke betrokkenJheid, de participatie. 'Want
een persoonlijk onderzoek en een schrif,telijk verslag zijn
twee verschillende dingen', as vooral natuurlijk als dat sohriftelijk
verslag van anderen afkomstig is.
2. De tweede metodiese regel is, dat analyties onderzoek participatie,
betrokkenheid in de werkelijkheid, in de aktie, in
de strijd vooronderstelt. Niet van ieder groepslid afzonderlijk
in álles, maar wel van de groep als geheel.
3. Daarom is vervolgens de samenstelling van de analysegroep
van groot belang. Zij moet zo samengesteld zijn, dat
mensen erin deelnemen, die met het objekt te maken hebben.
De arbeidssituatie in een strokarton-fabriek wordt
dus niet onderzocht door artsen, maar door arbeiders uit
deze fabriek. Niet uitsluitend, maar wel als kern. En kunnen
de betrokkenen om bepaalde redenen niet rechtstreeks
deelhebben in de onderzoeksgroep, dan dienen ze toch
minstens onrechtstreeks te participeren.
4. De vierde organisatoriese kwestie betreft de programmering
van het onderzoek en de taakverdeling in die programmering.
De onderzoeksgroep moet precies en gedetailleerd
omschrijven wat allemaal moet worden onderzocht.
Zij kan dat het beste doen door vragenlijsten op te
stellen, die zo nauwkeurig mogelijk zijn. Vaak zal dat in
meer dan één fase moeten gebeuren. Na een eerste onderzoek
kunnen namelijk in een tweede bijeenkomst van de
onderzoeksgroep de vraagstellingen gekorrigeerd en verfijnd
worden. Het is van belang een en ander vast te leggen,
ook wat de taakverdeling betreft. Notulen maken dus,
en wel nauwkeurige! Die dienen dan 'in een volgende bijeenkomst
nagelopen te worden, met name op de juistheid
en op de uitvoering van de afgesproken taken (besluitenlijstje!).
5. De vijfde aanwijzing betreft de diskussie, de konfrontatie
op grond van het verzamelde materiaal. Het ging immers
niet om de gegevens op zichzelf, maar om het verstaan,
het begrijpen van die gegevens in hun tegenstrijdigheden,
59