Sociale Aktie, opnieuw bekeken - History of Social Work

hun ontwikkelingsmogelijkheden, de externe voorwaarden
daartoe, de. kwantitatieve en kwalitatieve veranderingen,
het universeel karakter e.d. (zie de vuistregels voor analyse).
Dat soort kennis komt alleen maar tot stand door de ob- ·
jektieve, empiriese gegevens die verzameld zijn samen te
bediskussiëren, er literatuur bij te halen die van dienst
kan zijn.
6. Ten zesde is er het probleem van de leiding van het onderzoek,
de bewaking ervan, de leiding van de vergaderingen.
Daarmee in verband stelt zich ook de kwestie van de
grootte van de onderzoeksgroep. Beide zijn op elkaar betrokken,
de kwaliteiten van degene die de organisatoriese
leiding heeft en de grootte van de groep hangen samen.
Van de ene kant is namelijk een groot aantal deelnemers
interessant uit het oogpunt van de verzameling van gegevens,
van verifikatie-mogelijkheden, van kritiek, van betrokkenheid.
Van de andere kant is een groot aantal deelnemers
weer een bedreiging voor de discipline van het onderzoek,
het onderzoek wordt snel on-exakter, de diskussies
warriger. 'Moet men de voorkeur geven aan een groter
of kleiner aantal deelnemers op werkvergaderingen?' Laten
we eens kijken hoe in China, wa,ar men vele en goede
ervaringen heeft· met dit soort analyties onderzoek, die
vraag beantwoord wordt: 'Dat hangt af van de bekwaamheden
van de organisator. Wie in staat is om zo'n vergadering
te leiden, kan er tien tot twintig personen voor uitnodigen
... Toch moeten er minstens drie aanwezigen ·zijn,
want anders zal men alleen beperkte en eenzijdige inlichtingen
verkrijgen die niet overeenkomstig de realiteit
zijn. '66 Tussen het minimum van drie en het maximum
van twintig lijkt inderdaad. een behoorlijke onderzoeksgroep
mogelijk. Blijft de voorwaarde! overeind, dat er een
bekwame organisator van het onderzoek moet zijn.
7. Als zevende punt moeten de bronnen van kennis nog aan
de orde komen. Allereerst zijn de participanten in het
onderzoek uiteraard bron van kennis, vooral als zij overeenkomstig
onze tweede organisatie-regel ook participanten
zijn in het te analyseren objekt. Arbeiders uit de havens,
wijkbewoners, studenten zijn, wanneer het respektievelijk
gaat om de havens, de wijk, de universiteit, de eerste
60
kennisbronnen. Vervolgens is het aktieve onderzoek van
de groep, via de programmering en taakverdeling zoals we
die besproken hebben, bron van kennis. Eigen onderzoek
dus. Dan is er literatuur als bron van kennis. Men vergisse
zich hier niet: veel van de gegevens die we zoeken zijn gepubliceerd.
Niet alleen in boeken, ook in tijdschriften, in
kranten, op stencils. Ook zijn er veel gidsen (vergeet b.v.
de plaatselijke sociale gids niet als het om betrekkingen
van mensen gaat!), instituten, overheden, archieven waar
veel kennis valt te halen. Ook de publikaties van de 'tegengestelden'
moeten we niet vergeten.6 7 Daarna is de diskussie
over de verzamelde gegevens bron van kennis. Deze
heeft immers een verifiërende, kritiserende en abstraherende
betekenis. En tenslotte is het toetsen van verkregen
kennis in de aktie ook weer een nieuwe bron van kennis.
We ervaren daarin de leemtes in onze kennis, de fouten,
de verkeerde interpretaties.
8. Tenslotte is het van belang hulpmiddelen bij het vastleggen
en ordenen van de uit het onderzoek verkregen kennis
te gebruiken. Natuurlijk spelen ook daar - en dus niet
alleen bij de taakverdeling - de notulen een belangrijke
rol. Daarnaast kunnen •echter hulpmiddelen worden gebruikt
als een kaartsysteem, een journaal en grafiese middelen
zoals het uittekenen, in modellen onderbrengen van
de verkregen kennis. Dit soort hulpmiddelen is niet slechts
van belang voor het ordenen, overzichtelijk en inzichtelijker
maken van de verkregen kennis, maar helpt ook om
daarin bepaalde leemtes te ontdekken, toont eerder verbanden,
betrekkingen, tegenstrijdigheden. Laat niet iedereen
in de onderzoeksgroep aan dat kaartsysteem of aan
die grafiese modellen werken: voor de systematiese hantering
van zulke hulpmiddelen is het beter dat één of twee
personen, daartoe in de vergadering aan te wijzen, dit
werk doen ten bate van de gehele groep.
Na deze acht regels voor de organisatie van analyties onderzoek
wil ik nog op een bepaald aspekt dat het geheel raakt
wijzen. Wie met de vuistregels voor analyties onderzoek (3.3)
en volgens de organisatiemetode uit deze paragraaf aan het
werk gaat, zal merken dat hij vrij gauw ervaring opdoet, en
dus ook nieuwe kennis, die het hem gemakkelijker gaat ma-
61