Sociale Aktie, opnieuw bekeken - History of Social Work

3.1. over de noodzaak van analyse
Alle kennis ontstaat uit onderzoek en ondervinding met de
toepassing ervan in de maatschappelijke praktijk. Onderzoek
en ondervinding zijn de sle'utelwoorden tot praktiese kennis
die gebruikt kan worden in de strijd voor maatschappelijke
veranderingen. Beide kunnen we ook samenvatten in de aktiviteit
die we 'analyse' noemen: onderzoek van de situatie, van
de werkelijkheid vooraleer we gaan handelen, én onderzoek
van de effekten van het handelen op basis van de kennis verkregen
uit het onderzoek vooraf.
Wc zondigen daar vaak en veel tegen. Gedegen onderzoek
laten we maar al te vaak het voorrecht van de zogenaamde
waardevrije beoefening van gcdrags- en natuurwetenschappen.
Wc beginnen al te vaak onze sociale akties zonder goede analytiese
kennis van situatie, probleem, weerstanden, tegenstrijdigheden.
En vaak vcrzuimen we ook analyse te vcrrichten op
de resultaten, inklusief de mislukkingen van de aktie. Zo blijven
we domme aktivisten, die, als ze toch om een of andere
reden revolutionair willen zijn of lijken, maar voor het gemak
vluchten in enkele handzame dogma's.
Niemand minder dan Mau Tsetoeng heeft zich in de meest
verstaanbare termen tégen de luiheid van idealisten, dogmatici,
en vóór de noodzaak van nauwgezette analyse uitgesproken.
'Wie een zaak niet bestudeert, heeft geen recht van medezeggenschap
... Veel kameraden praten de hele dag als een
kip zonder kop ... Hoe kan men zijn ogen sluiten voor de
werkelijkheid maar er daarentegen de mond van vol hebben?
Men moet op de eerste plaats onderzoeken. Er moet een einde
komen aan het geleuter! Iedere konklusie blijkt pas als het
onderzoek naar een bepaalde zaak beëindigd is, niet als het
begint ... Alleen een dwaas breekt zich alleen of samen met
anderen het hoofd, om zonder onderzoek naar de stand van
zaken "een metode te bedenken" of "een inval te krijgen".'4K
'Onze dogmatici zijn luiaards. Ze willen geen enkele nauwgezette
studie maken van konkrete dingen. Zij beschouwen de
algemene waarheden als dingen die uit de hemel komen vallen.
En ze maken er zuiver abstrakte formules van waar de
mensen niet bij kunnen. De normale weg die mensen volgen
om tot kennis van de waarheid te komen verloochenen zij en
keren zij om.'47
40
I
I
"Met gesloten ogen mussen vangen, als een blinde tastend naar
vis zoeken, ruw en botweg handelen, brallend praten en tevreden
zijn met een minimum aan oppervlakkige kennis: deze
uiterst kwalijke manier van werken blijft nog steeds bij een
groot aantal kameraden in onze partij voortbestaan ... Vele
van onze kameraden wie het aan analytiese instelling mankeert,
willen van ingewikkelde zaken niet telkens weer diepgaande
analytiese studie maken, maar houden ervan eenvoudige
gevOlgtrekkingen te maken die óf absoluut bevestigend,
óf absoluut ontkennend zijn ... Van nu af aan moet deze toestand
verbeterd worden!'48
Dat laat niets aan duidelijkheid te wensen over. De vraag die
dus klemmend wordt is: op welke wijze, van welke grondhouding
uit, met welke middelen en hoe georganiseerd te analyseren.
Die vraag willen we in dit hoofdstuk gaan bekijken.
Wie evenwel niet van de noodzaak tot analyse overtuigd is,
doet er beter aan dit boek niet verder te lezen en eerst nog
maar eens goed zijn hoofd te stóten. Bijvoorbeeld door textielarbeiders
te vertellen dat het noodzakelijk is om hun industrie
naar de Derde Wereld over te plaatsen. Of door op
elke situatie Mau's bewering dat de macht uit de loop van een
geweer komt, toe te passen, ook als klaarblijkelijk alle geweren
aan de verkeerde kant zijn. Wie konkreet onderzoek wil
doen, moet alle .vooringenomenheden - anders dan de keuze
voor de uitgebuiten, de onderdrukten, de vervreemden - uit
zijn hoofd zetten. Hij moet bereid zijn de werkelijkheid te
onderzoeken en die tot zich te laten spreken.
In dit hoofdstuk over analyse zullen we eerst een aantal
grondbegrippen bekijken, die bepalend zijn voor de wijze waarop
we analyseren, de werkelijkheid bekijken. Daarna volge{l
metodiese regels voor een goede analyse. Tenslotte gaan we
het over de organisatie van de analytiese aktiviteiten hebben.
3.2. grondbegrippen, grondhouding
Bij het onderzoeken van de werkelijkheid gaan mensen op heel
verschillende manieren te werk. De een vertrekt vanuit beginselen,
geloofsultspraken of een ideeënleer; de ander neemt
zijn belangen als uitgangspunt van zijn onderzoek. De een