De ondertoezichtstelling. Een beschrijving van het wettelijk kader

jeugdige, op grond van de awb de gelegenheid krijgen
om hun mening te geven over voorgenomen beslissingen
(zie hoofdstuk 6).
2.2 Invloed internationale wetgeving
2.2.1 EVRM en IVRK
Naast de nationale wetgeving heeft ook internationale
wetgeving invloed op de uitvoering van de oTS. Belangrijk
in dit verband zijn het Europees Verdrag voor de rechten
van de Mens en Fundamentele Vrijheden (EVrM) en het
Internationaal Verdrag voor de rechten van het Kind
(IVrK). Het EVRM is in 1954 voor ons land in werking
getreden en is voor de oTS vooral van belang vanwege
artikel 8, waarin het recht op respect van privéleven en
familie- en gezinsleven (family life) is vastgelegd. Het
recht op family life geldt niet alleen tussen echtgenoten
en tussen ouders en hun kind, maar in bepaalde
omstandigheden ook tussen bijvoorbeeld een grootouder
en zijn kleinkind of tussen pleegouders en hun pleegkind.
Dit recht mag niet zomaar worden doorbroken. Zo
bepaalt het EVrM dat als de overheid in wil grijpen in
gezinsleven dit in een wet moet zijn vastgelegd. Er mag
dus niet willekeurig worden ingegrepen. ook moet de
ingreep een belangrijk doel dienen, zoals het ‘belang van
het kind’. Ten slotte moet het ingrijpen in een redelijke
verhouding staan tot het doel dat wordt nagestreefd,
zoals de bescherming van het kind. Er moet dus zo ‘licht’
mogelijk worden ingegrepen.
Het IVrK is een verdrag van de Verenigde Naties dat
door vrijwel alle landen wereldwijd is aangenomen en dat
sinds 1995 voor ons land geldt. Het verdrag legt een groot
aantal rechten voor kinderen vast op sociaal, cultureel,
politiek en economisch terrein. Een belangrijke bepaling
is artikel 3, dat bepaalt dat alle maatregelen die kinderen
aangaan moeten worden genomen in het belang van
het kind. Als ouders of anderen die verantwoordelijk zijn
voor het kind de zorg niet aankunnen, moet de overheid
volgens het verdrag passende zorg regelen. Alle landen
die het verdrag hebben ondertekend zijn verplicht de
rechten en plichten uit het verdrag na te leven. Het IVrK
hoort dan ook de basis te vormen voor het jeugdbeleid
van Nederland. rechters baseren beslissingen die
kinderen aangaan ook regelmatig op dit verdrag.
2.2.2 Verdragen voor kinderbescherming, adoptie en
kinderontvoering
Het Haags Kinderbeschermingsverdrag is van toepassing
als jongeren of hun ouders verbonden zijn aan
twee landen, bijvoorbeeld omdat zij in het ene land
wonen en de nationaliteit van een ander land hebben.
Hoofdregel van het verdrag is dat de rechter in het land
waar de jeugdige woont bevoegd is maatregelen te
nemen om een jeugdige te beschermen. Dit betekent dat
TO EpaSSELIJ k E W E T- EN R EG ELG E VING BIJ D E uIT VO ERING Va N D E OTS?
D E O N D ERTO E ZICHTSTELLI N G
14
de Nederlandse rechter een kind met bijvoorbeeld een
Marokkaanse nationaliteit dat in Nederland woont onder
toezicht kan stellen. ook regelt het verdrag dat landen
ouderlijk gezag en kinderbeschermingsmaatregelen die
in een ander land zijn uitgesproken moeten erkennen.
Er is ook een Haags Adoptieverdrag en Haags Kinderontvoeringsverdrag.
op basis van dit laatste verdrag
moeten landen er alles aan doen om een kind dat is
ontvoerd terug te laten brengen naar het land waar de
ouder met gezag woont. Voor al deze ‘Haagse’ verdragen
geldt dat de Centrale Autoriteit, dat onderdeel is van het
ministerie van Justitie, coördinator en aanspreekpunt is
voor de uitvoering van het verdrag.
2.3 Invloed van rechterlijke uitspraken
(jurisprudentie)
Naast nationale wetgeving en internationale verdragen,
kunnen ook uitspraken van rechters in concrete zaken
invloed hebben op de uitvoering van de oTS. Wetgeving
en verdragen bevatten vaak open normen, zoals ‘ernstige
bedreiging voor de ontwikkeling’ of ‘family life’. De
wettelijke omschrijving wordt bewust ‘vaag’ gehouden,
zodat deze kan worden toegepast in veel verschillende
situaties. ook kan het voorkomen dat de wet onduidelijk
is of tegenstrijdig. In dat geval zal een rechter, als een
concrete zaak aan hem wordt voorgelegd, de regels
nader moeten invullen. Wie bijvoorbeeld wil weten wat
onder ‘belang van het kind’ moet worden verstaan, vindt
het antwoord niet zozeer in de wet of in een verdrag,
maar vindt meer uitleg in de rechtspraak. Rechtspraak,
die ook wel jurisprudentie wordt genoemd, kan de wet
dus nader concretiseren. Hoe ‘hoger’ een gerechtelijke
instantie, des te meer belang gehecht wordt aan deze
jurisprudentie. Doet de Hoge Raad, het hoogste
rechtscollege, een uitspraak dan zal deze over het
algemeen gevolgd worden door lagere rechters.
2.4 Verhouding OTs-wetgeving met het
vreemdelingenrecht
Zoals hierboven is besproken, kan een OTS worden
uitgesproken over alle kinderen die in Nederland
verblijven. Dit geldt dus ook voor kinderen met een andere
nationaliteit, kinderen die nog geen verblijfsvergunning
hebben of kinderen die illegaal in Nederland verblijven.
Lastig is alleen dat het feit dat een oTS is uitgesproken
niet maakt dat een jeugdige ook in Nederland mag
blijven op grond van het vreemdelingenrecht. In de
praktijk blijkt dat het vreemdelingenrecht meestal een
dominante positie heeft ten opzichte van het jeugdrecht.
Zo kan het voorkomen dat een jeugdige met zijn ouders
het land moet verlaten, terwijl BJZ vindt dat deze
jeugdige dringend hulp nodig heeft. Dit alles terwijl het
IVrK en het Haagse Kinderbeschermingsverdrag de
verplichting geven om maatregelen ter bescherming van
kinderen te nemen. Voor BJZ zal de bescherming van