De ondertoezichtstelling. Een beschrijving van het wettelijk kader

vader. Ook als er wel een vader is, maar ouders geen
gezamenlijk gezag hebben laten registeren, dan
heeft de moeder alleen het gezag.
b. Na echtscheiding kan één ouder het gezag krijgen,
als de rechter dit bepaalt.
c. Als ouders gezamenlijk gezag hebben en een van
de ouders onbevoegd is tot het gezag, omdat deze
minderjarig is, onder curatele staat of wegens een
psychische stoornis niet in staat is tot uitoefening van
het gezag, dan oefent de andere ouder alleen het
gezag uit.
d. Als ouders gezamenlijk gezag hebben en één van
de ouders overlijdt, dan oefent de andere ouder het
gezag daarna alleen uit.
3.2.2 Gezamenlijk gezag door een ouder en een nietouder
Een ouder kan samen met een niet-ouder, bijvoorbeeld
een nieuwe partner, het gezamenlijk gezag over kinderen
uitoefenen. Dit gezamenlijk gezag geeft dezelfde rechten
en plichten als ouderlijk gezag. Er zijn twee situaties:
1. Gezamenlijk gezag van rechtswege
Als het kind wordt geboren tijdens het huwelijk of
geregistreerd partnerschap van een ouder en zijn/haar
partner, die niet de juridische ouder is van het kind, dan
oefenen deze ouder en partner automatisch gezamenlijk
het gezag uit. Voorwaarde is wel dat er geen andere
juridische ouder is. Is er wel een andere ouder, dan is
een beslissing van de rechter nodig over het gezamenlijk
gezag.
Voorbeeld. Twee vrouwen zijn met elkaar gehuwd.
Tijdens het huwelijk wordt Bas geboren. De vrouw die
Bas baart, is zijn juridische moeder. Bas heeft volgens
de wet geen juridische vader. De moeder van Bas
en haar partner oefenen automatisch gezamenlijk
het gezag uit over Bas. Overigens is de partner niet
automatisch de juridische ouder van Bas. Wil zij dat
wel worden, dan zal zij Bas moeten adopteren.
2. Gezamenlijk gezag door de rechter toegekend
Oefent een ouder alleen het gezag uit, dan kan hij
samen met zijn partner via een advocaat de rechter
verzoeken gezamenlijk met het gezag te worden belast.
Voorwaarde is dat er een nauwe persoonlijke betrekking
bestaat tussen de partner en het kind. Als er nog een
andere juridische ouder is, geldt een verzorgingstermijn
van minimaal een jaar en moet de ouder minimaal drie
jaar alleen het gezag hebben gehad.
3.2.3 Voogdij
Gezag over kinderen dat enkel en alleen door nietouders
wordt uitgeoefend, wordt voogdij genoemd.
Er wordt een voogd benoemd als beide ouders zijn
overleden, zijn ontheven of ontzet of onbevoegd zijn tot
J u RIDISCH O u D ERSCHap EN G E Z aG
D E O N D ERTO E ZICHTSTELLI N G
19
het gezag (vanwege minderjarigheid, curatele of een
ernstige psychische stoornis). De voogdij kan worden
uitgeoefend door een of twee personen, zoals een tante
(die de ouders bijvoorbeeld in hun testament hebben
genoemd) of pleegouders. ook een voogdij-instelling
(BJZ) kan belast worden met de voogdij.
Wordt er één voogd benoemd (bijvoorbeeld een tante),
dan is deze verantwoordelijk voor de verzorging en
opvoeding van het kind, maar hoeft hij dit niet zelf
te doen. Het kind kan bijvoorbeeld in een tehuis of
pleeggezin verblijven. ook hoeft de voogd niet zelf het
levensonderhoud van het kind te betalen. Zijn er twee
voogden (bijvoorbeeld een tante en een oom), dan zijn zij
wel onderhoudsplichtig. De wetgever stelt gezamenlijke
voogden namelijk meer gelijk aan de ouders van een
kind.
In geval van pleegzorg geldt in dit verband
nog een specifieke regeling, de zogenaamde
pleegoudervoogdregeling. Op basis van deze regeling
kan de pleegzorgvergoeding door blijven lopen, als
BJZ de voogdij naar een pleegouder overdraagt. Deze
regeling geldt echter alleen als er één pleegouder tot
voogd wordt benoemd. Wil een echtpaar dat samen
een pleegkind opvangt, gezamenlijk de voogdij, dan
geldt de pleegoudervoogdregeling niet en stopt de
pleegzorgvergoeding zodra pleegouders de voogdij
krijgen.
3.2.4 Hoe kun je nakijken wie het gezag heeft?
Informatie over wie belast is met het ouderlijk gezag of
de voogdij, is terug te vinden in het ‘gezagsregister’ van
de rechtbank. Bij de rechtbank van het arrondissement
waar het kind geboren is, kan een uittreksel uit het
gezagsregister worden gevraagd. In het register staan
alleen wijzigingen van het gezag door rechterlijke
uitspraken vermeld. Gezag van rechtswege, zoals het
gezag van getrouwde ouders of gezamenlijk gezag
na echtscheiding staat er niet in vermeld. rechterlijke
beslissingen over gezamenlijk gezag van een ouder en
zijn partner, gezamenlijke voogdij, voorlopige voogdij of
een ondertoezichtstelling staan er wel in.