Oraties van professor mr. A. (Alexander) de Becker en ... - CAOP

DE ROL VAN DE EU: DE ENE AMBTENAAR LIJKT STEEDS
MEER OP DE ANDERE, MAAR WE ZEGGEN HET HEN NIET
recht wordt beschouwd, zoals dat in de traditionele
handboeken Ambtenarenrecht nog steeds
gebeurt. 17
Nu komt de kat echter op de koord.
De overdracht van bevoegdheden aan de EU heeft
toch verderstrekkende gevolgen dan je op het
eerste gezicht zou denken. Dat is ook het geval
bij de rechtspositie van het overheidspersoneel.
In principe waakt het huidige artikel 45, lid 4 van
het Verdrag van de Werking van de Europese
Unie (hierna ook VWEU) zeer duidelijk over de
nationale soevereiniteit, omdat het duidelijk bepaalt
dat de betrekkingen in overheidsdienst niet
onder het toepassingsgebied van het vrij verkeer
van werknemers vallen. Niettemin bleek uit het
arrest Sotgiu dat een letterlijke interpretatie van
artikel 45, lid 4 VWEU één van de kernvrijheden
van het project van de Europese Unie, met name
de creatie van één interne markt met vrij verkeer
personen onder zware druk zet. Het vrij verkeer
van personen incorporeert (om die schitterende
term nog eens te gebruiken) uiteraard ook het
vrij verkeer van werknemers. Het Hof van Justitie
overweegt dat geen draagwijdte kan worden toegekend
die verder zou gaan dan het doel waarvoor
de uitzondering is opgenomen. 18 Het Hof geeft de
uitzondering dus een autonome, gemeenschapsrechtelijke
invulling. Bovendien overweegt het
Hof van Justitie dat de tewerkstellingswijze (met
14 ‘DE ROL VAN DE EU’ EN ‘POLITIEK EN AMBTENARIJ’
een ambtelijke status of met een arbeidsovereenkomst)
geen rol speelt in verband met de afbakening
van het toepassingsgebied van artikel 45, lid
4 VWEU. 19
Met andere woorden: het recht van het overheidspersoneel
valt toch onder het principe van vrij
verkeer van werknemers. Het vormt dus een uitzondering
op een van de exclusieve bevoegdheden
van de Europese Unie en moet daarom restrictief
worden geïnterpreteerd.
Artikel 45, lid 4 VWEU is enkel van toepassing op
typische overheidstaken. In latere arresten maakte
het Hof van Justitie duidelijk welke categorie
van overheidspersoneel onder de uitzonderingscategorie
viel: de betrekkingen die, al dan niet
rechtstreeks, deelname aan het openbaar gezag
inhouden en die werkzaamheden omvatten tot
bescherming van de algemene belangen van de
staat of van andere openbare lichamen. 20 Welke
deze betrekkingen precies zijn, beoordeelt het Hof
van Justitie per geval. Die zogenaamde casuïstische
benadering biedt een enorm groot voordeel,
met name het voordeel van de evolutie. Ging
het vroeger om alle functies die, rechtstreeks of
onrechtstreeks, verband hielden met de uitoefening
van het openbaar gezag, vandaag is dit niet
meer noodzakelijk, gezien de maatschappelijke
evolutie. Dat blijkt uit de hele evolutie van de
rechtspraak over de rol van de kapiteins. Sinds
het arrest Colegio Ofi ciales de la Marina Mercante
17 Zie voor Frankrijk, J-M. AUBY, J-B. AUBY, D. JEAN-PIERRE en A. TAILLEFAIT, Droit de la fonction
publique, Parijs, Dalloz, 2003, 3-4 en voor België A. MAST, J. DUJARDIN, M. VAN DAMME en J.
VANDE LANOTTE, Overzicht van het Belgisch administratief recht, Mechelen, Kluwer, 2006, 214.
18 HvJ, Sotgiu, 12 februari 1974, nr. C-152/73.
19 HvJ, Sotgiu, 12 februari 1974, nr. C-152/73.
20 HvJ, Commissie/België, 17 december 1980, nr. C-149/79; HvJ, Commissie/Luxemburg, 2 juli 1996,
nr. C-473/93; HvJ, Commissie/Frankrijk, 1986, nr. C-307/84; HvJ, Commissie/Italië, 16 juni 1987, nr.
C-225/85; HvJ, Commissie/Griekenland, 15 maart 1988, C-147/86; HvJ, Commissie/Luxemburg, 2 juli
1996, nr. C-473/93; HvJ, Commissie/België, 2 juli 1996, C-173/94.