Oraties van professor mr. A. (Alexander) de Becker en ... - CAOP

DE ROL VAN DE EU: DE ENE AMBTENAAR LIJKT STEEDS
MEER OP DE ANDERE, MAAR WE ZEGGEN HET HEN NIET
Misschien is het nuttig om even te kijken naar een
land dat de rechtspositie van de ambtenaren wel
heeft genormaliseerd (Zweden) en naar een land
dat dat nagenoeg heeft gedaan (Denemarken). In
de loop van de komende jaren zou ik daar nog aan
willen toevoegen het derde land dat is afgestapt
van de traditionele ambtelijke status (Italië). Op
dit ogenblik dien ik mijn vaststellingen voor Italië
te beperken tot het volgende: net als in Zweden en
Denemarken heeft Italië geopteerd voor een gelijkschakeling
via de collectieve weg. Daarmee bedoel
ik dat er bindende collectieve arbeidsovereenkomsten
worden gesloten in de Italiaanse publieke
sector. 62 Opvallend is dat Nederland die optie niet
of tenminste niet expliciet heeft gekozen.
De invoering van het Zweedse collectieve arbeidsrecht
in de publieke sector dateert van 1965. De rol
van collectieve overeenkomsten in het Zweedse
overlegmodel is uitermate groot. De ontwikkeling
naar bindende collectieve arbeidsovereenkomsten
ging gepaard met een erkenning van het stakingsrecht
in de publieke sector. 63 Dit was een heel
belangrijk element in het compromis. Bovendien
werd de typische eenzijdigheid van de ambtelijke
rechtsrelatie verlaten, hetgeen in Zweden door
(ja, u hoort het goed) de vakbonden als een heel
belangrijk element werd beschouwd. Zij werden
immers volwaardige onderhandelingspartners.
Nochtans heeft Zweden nog steeds bijzondere
regelgeving voor arbeidscontractanten in de
28 ‘DE ROL VAN DE EU’ EN ‘POLITIEK EN AMBTENARIJ’
publieke sector. In principe zijn de bepalingen
van het gewone arbeidsrecht van toepassing op
het overheidspersoneel, behalve in geval de Lagen
om Offentlig Anställning hierop uitzonderingen
bepaalt. De bijzondere situatie van het Zweedse
overheidspersoneel houdt dus in dat Zweden
eigenlijk de rollen heeft omgedraaid. Het arbeidsrecht
is de regel en het bestuursrecht kan hierop in
bepaalde uitzonderingen voorzien. Die uitzonderingen
houden voornamelijk verband met de
typische taken die uitoefening van openbaar gezag
impliceren. 64 Het is niet zo dat er twee volledig
naast elkaar bestaande vormen van regelgeving
zijn, maar wel dat er bepaalde afwijkingen van het
gemene arbeidsrecht voorkomen voor bepaalde
categorieën van personeelsleden in de publieke
sector.
Denemarken kent ook nog bindende collectieve
arbeidsovereenkomsten in de publieke sector. Alleen
verschilt de Deense optie ietwat van die van
de noorderburen. Denemarken opteerde ervoor
om het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten
in de publieke sector niet gepaard te laten
gaan met een erkenning van het stakingsrecht
voor ambtenaren. 65 Maar wel om in de publieke
sector steeds meer arbeidscontractanten aan te
werven die wel stakingsrecht krijgen. Er bestaat
tot op vandaag in Denemarken een tweedeling
tussen ambtenaren (die intussen een heel kleine
groep zijn geworden onder een specifi eke wet-
62 P. VIRGA, Il impiego pubblico dopo la privatizzazzione, Milaan, Giuffré, 2002, 15.
63 Lees hierover E. HENN en L. ASPEGREN, Offentlig arbetsrätt, Stockholm, Norstedt Juridik, 2009,
86-90. Er worden tevens ook een aantal inperkingen van het stakingsrecht besproken voor die ambtenaren
die een deel van het openbaar gezag uitoefenen.
64 E. HENN en L. ASPEGREN, Offentlig arbetsrätt, Stockholm, Norstedt Juridik, 2009,
65 O. EMBORG en P. SCHAUMBERGH-MUELLER, Offentlig arbejdsret, Kopenhagen, Gadjura, 1998, 68.