Oraties van professor mr. A. (Alexander) de Becker en ... - CAOP

POLITIEK EN AMBTENARIJ:
SPANNINGEN IN EEN VERSTANDSHUWELIJK
ministers met buikspreekpoppen van het departement.
8 Een Canadese minister vergeleek zichzelf
met iemand die op een oceaanstomer landt, te
horen krijgt van de kapitein, de deputy minister,
dat hij verantwoordelijk is, maar hoe hij ook
stuurt, het schip gaat precies dezelfde kant op. 9
Minister Hacker en zijn Permanent Secretary, Sir
Humphrey Appleby, vergeleken hun relatie met
een situatie waarbij een terrorist en gijzelaar van
elkaar gaan houden. Waarbij ze elkaar wel aanwezen
als de terrorist. 10 Voormalig minister Hennesy
stelde in zijn boek over Whitehall dat de relatie
tussen de minister en zijn secretaris-generaal zou
moeten zijn als een man en vrouw in een succesvol
huwelijk. 11 Al deze metaforen verraden een
interpretatie van de verhoudingen, over macht,
over vertrouwen en over de manier waarop de
overheidsorganisatie zou moeten werken.
Op basis van mijn eigen ervaringen en onderzoek
kom ik tot de conclusie dat een gearrangeerd
verstandshuwelijk een betere metafoor is. Maar
dan wel een verstandshuwelijk met behoefte aan
relatietherapie.
Ik ken toevallig een stel dat een verstandshuwelijk
heeft gesloten. Laten we hen voor het gemak maar
Henk en Ingrid noemen. Het was al een aparte
bruiloft. Toen de dominee vroeg om de gelofte van
trouw zei zij volmondig ‘ja’, maar hij zei: ’Nou,
misschien. We zien wel.’ Al snel ging het met
8 Luyendijk, Je hebt het niet van mij, maar. 2010, p. 48
9 Weller, P. Australia’s Mandarins, The Frank and the Fearless, 2001, p. 143
10 Lynn, J. and Jay, A. The Complete Yes Minister, 1981, p. 296
11 Hennessy, Whitehall, 1989, p. 485
42 POLITIEK EN AMBTENARIJ: SPANNINGEN IN EEN VERSTANDSHUWELIJK
de liefde bergafwaarts: de man roept te pas en te
onpas in het openbaar dat zijn vrouw te dik is. Ze
mag daar niks over zeggen. Ook roept hij vaak dat
het eigenlijk goed zou zijn als hij makkelijker van
haar zou kunnen scheiden en dat de alimentatie
daarna ook minimaal zou moeten zijn. Aan de
andere kant kan hij niet van haar af, want hij kan
zelf niet koken. Hij gaat voortdurend vreemd met
maîtresses en heeft heel merkwaardige, bemoeizuchtige
ouders die haar voortdurend volproppen
met chocola en vervolgens zeggen dat ze te dik
is. En dat allemaal terwijl het gaat om een van de
mooiste vrouwen ter wereld. Hij is ook jaloers
want ze mag niet meer verdienen dan hijzelf. Zij
roddelt voortdurend over hem, dat hij niets kan
en dat zijn ouders niet deugen, dat hij alleen maar
naar de korte termijn kijkt.
U denkt vast: dat komt me niet helemaal onbekend
voor. Deze metafoor doet u wellicht denken
aan het politieke domein versus het ambtelijke
domein op macro niveau en aan ministers en hun
ambtenaren op microniveau.
De loyaliteit in deze relatie komt staatsrechtelijk
van één kant. De ambtenaar zegt volmondig ‘ja’
op basis van de ambtenarenwet en de politiek of
minister zegt: “Eerst maar eens even aankijken”.
Roepen dat zijn vrouw te dik is, terwijl ze wordt
volgepropt met chocola, is te vergelijken met het
voortdurend roepen dat er teveel ambtenaren