Scan 6, december 2003 - UMC Utrecht

Elke nieuwe rotonde die wordt aangelegd,
illustreert het menselijke falen. We kunnen
kennelijk niet met een simpele kruising uit de
voeten. Op kruispunten kijken we niet goed uit,
komen we te hard aanrijden, nemen we te vaak
onterecht voorrang en veroorzaken we te veel
dodelijke ongelukken. Dat weten we al heel
lang. Maar we kunnen ons gedrag – ondanks
alle goede bedoelingen – niet veranderen.
Daarom is de rotonde uitgevonden. Een materiële
oplossing voor de falende mens in zijn te
dodelijke automobiel.
De rotonde is een uitwendig geweten. Als we
een kruising zelf niet goed kunnen oversteken,
zorgt de ronde kruising daar nu voor. We moeten
nu wel afremmen. De architectuur van de
weg, van de kruispunten, zorgt daar nu voor. De
ronde stapeling van stenen krijgt daardoor een
ethische lading.
Het gemotoriseerde geweten
De veiligheidsgordel en airbag gingen de rotonde
al voor. Een mens wil zichzelf nou eenmaal
graag beschermen. Maar in een auto wordt ook
dat ineens bijzonder moeilijk. Alsof het gas
automatisch op de plank wil. Zolang dat goed
gaat is er – oh, tautologie – niets aan de hand.
Maar zodra een tegenligger of stevige boom
een meer dan honderd kilometer per uur rijdende
auto abrupt tot stilstand brengt, is het
lichaam nog volop in beweging.
In zo’n situatie redden veiligheidsgordel en
luchtzak wat er nog te redden valt. Ze rukken en
drukken het vliegende lichaam terug op zijn
plaats. Áls ze tenminste geactiveerd zijn. Daarom
piept in sommige auto’s de veiligheidsgordel net
zolang totdat hij is omgegord door de bestuurder.
Auto’s worden steeds gewetensvoller. In het
voorjaar van 2005 wil het ministerie van Verkeer
en Waterstaat auto’s van drankorgels gaan
optuigen met een alcoholslot. De adem van
drankrijders wordt machinaal getest en zonodig
zet de auto zichzelf op slot. Daar komt geen
menselijk geweten meer aan te pas.
Ook in Brussel wordt hard gewerkt aan de uitbreiding
van het gemotoriseerde geweten. Errki
Liikanen, Europees commissaris ‘Informatiemaatschappij’,
pleit voor auto’s die na een ongeluk
zelf de hulpdiensten inschakelen. Dat redt misschien
meer levens. Én voorkomt dat brokkenmakers
ongemerkt doorrijden na een ongeluk.
Vluchten kan dan echt niet meer. Bovendien
hebben de Europese ministers van de externe
markt onlangs besloten dat auto’s zo moeten
worden ontworpen, dat voetgangers en fietsers
minder letsel oplopen bij een aanrijding. Dat
betekent waarschijnlijk het einde van de bull
bar, het gevaarlijke traliehekje dat op de neus
van terreinwagens is gemonteerd.
Gek genoeg slipt de sports utility vehicle, de
SUV, door de mazen van het ethische net. De
SUV is een kruising tussen stationcar en terreinwagen.
En verschillende SUV-types zijn gevaarlijk.
De Consumentenbond stelt bijvoorbeeld:
“Vergeleken met gewone personenauto’s blijven
SUV’s gemiddeld duurder, onveiliger, minder zuinig
en van binnen relatief kleiner. En ze rijden
minder goed.” New Scientist meldde al eerder
dat veel SUV’s sneller over de kop gaan dan
gewone auto’s en daarbij verhoudingsgewijs ook
meer doden vallen. Bij botsingen tussen een SUV
en een gewone auto zitten de dodelijke slachtoffers
vooral in die laatste. Volgens Joan Claybrook,
voorzitter van de Amerikaanse consumentbond,
heeft de SUV een wapenwedloop ontketend op
de snelweg. Een survival of the biggest waarvan
‘achterblijvers’, zoals fietsers, voetgangers en
automobilisten in gewone wagens, het slachtoffer
worden.
Eerder dit jaar stelde een SUV-ontwerper in de
NRC: ‘Het gaat om perceptie en emotie’. Is dat zo?
Waar zijn de verkeersveiligheid en het ingebouwde
geweten ineens gebleven? Als de auto een pil
was, hadden veel SUV’s al in de testfase moeten
sneuvelen.
Pieter Lomans
foto > Chris Timmers, MTM
commentaar opinie terzijde
Reageren? E-mail: scan@azu.nl of UMC Utrecht • Redactie scan / D 01.343 • Postbus 88550 • 3508 GA Utrecht
l nr 6 december 2003 l 15