Scan 6, december 2003 - UMC Utrecht

epilepsie met monitor
Behandeling van onzichtbare stuipen
Kinderen met een zuurstoftekort tijdens de
geboorte worden zo snel mogelijk behandeld en
goed in de gaten gehouden. Een couveuse
beschermt ze tegen de buitenwereld en hightech
apparaten met monitoren en alarmbellen
registreren en bewaken hun lichaamsfuncties.
Hartritme, ademhaling en zuurstofgehalte worden
vertaald in kleurige, dansende lijntjes. Een
zuurstoftekort kan ernstige hersenbeschadigingen
veroorzaken. En behalve tot directe hersenschade,
kan een gebrek aan zuurstof ook leiden
tot stuipen die op hun beurt weer nieuwe schade
aanrichten.
Onderzoek bij proefdieren geeft sterke aanwijzingen
in die richting. Jonge ratten met stuipen
lopen bijvoorbeeld flinke hersenbeschadigingen
op, waardoor ze later minder goed kunnen leren
en gevoeliger zijn voor epilepsie. “Bij jonge dieren
die veel epileptische aanvallen of stuipen
krijgen, zie je dat het brein zich anders ontwikkelt”,
verklaart neonatoloog en kinderneuroloog
Linda de Vries. “De verbindingen tussen de verschillende
zenuwcellen worden anders aangelegd.
Dit bewijst niet dat dit bij de mens ook zo
is, maar maakt dat wel aannemelijk.”
met zuurstofgebrek al voldoende”, vertelt De
Vries. “Afwijkingen in dat patroon, zoals stuipen
en kleine epileptische aanvallen, zijn zelfs voor
een leek al herkenbaar.”
Onzichtbare aanval
Maar de CFM signaleert meer. Het apparaat
betrapt ook stuipen onder de oppervlakte, stuipen
die voor het oog onzichtbaar blijven maar
toch een duidelijk epileptisch signaal afgeven.
De Vries: “Op de monitor zien we, dat de helft
van deze pasgeborenen toch nog aanvallen
heeft terwijl de stuipen leken te zijn verdwenen.
Uiterlijk is er aan de baby’s niets te zien, maar de
door de CFM geregistreerde hersensignalen
tonen wel degelijk een aanval.”
In de meeste Nederlandse ziekenhuizen worden
pasgeborenen alleen tegen epilepsie behandeld
bij zichtbare stuipen. Vanaf 1992 worden in
Utrecht ook pasgeborenen met deze ‘onzichtbare’
stuipen een paar dagen met dezelfde medicijnen
behandeld als de kinderen met zichtbare
stuipen. De Vries: “We doen dat nu ruim tien
jaar en we zien bij deze kinderen op latere leeftijd
inderdaad weinig epilepsie.” Neonatoloog
Mona Toet dook in de cijfers: “Volgens de literatuur
krijgt twintig tot vijftig procent van deze
kinderen later epilepsie. Dat verschilt aanmerkelijk
met onze resultaten van de laatste tien jaar:
wij zien bij minder dan tien procent van de kinderen
epileptische aanvallen op latere leeftijd.”
Toet ziet een mogelijke verklaring voor dit verschil
in de aanvallen die je mist als je een baby
níet met een CFM bewaakt.
Verdacht hapje
Vanwege deze veelbelovende resultaten is nu
een groot wetenschappelijk onderzoek opgezet
˘˘
Zwart gekras
De problematiek van zuurstoftekort en stuipen
speelt de eerste drie dagen na de geboorte. “Wil
je effectief behandelen dan zul je dat dus in die
eerste drie dagen moeten doen”, stelt De Vries,
“zo spoedig mogelijk na het ontstaan van het
zuurstofgebrek.” Hartslag, ademhaling en zuurstofgehalte
van deze baby’s worden op de neonatale
intensivecare-afdelingen in Nederland
nauwlettend in de gaten gehouden, maar een
continue bewaking van hun hersenactiviteit is
niet gebruikelijk. De Vries ging daarom tien jaar
geleden naar Zweden waar neonatologen de
hersenfunctie van kinderen wél in het oog hielden.
Ze zag hoe nuttig een cerebrale-functiemonitor
(CFM) kan zijn en introduceerde het
apparaat op de neonatale intensivecare-unit
(NICU) van het Wilhelmina kinderziekenhuis.
Een CFM geeft een betrekkelijk grof beeld van
de hersenactiviteit. Een heen en weer slaand
pennetje krast de schommelingen in activiteit op
een rol papier. Zo’n grof, ingedikt EEG van een
CFM is echter genoeg om bijvoorbeeld stuipen
te signaleren. “Vaak is een grove patroonherkenning
van de hersengolven bij pasgeborenen
>>
Atlas voor gebruik CFM
Linda de Vries maakte samen met collega’s van de universiteit van Lund in Zweden een
atlas voor het gebruik van de CFM. De atlas geeft een antwoord op tal van vragen rond
de CFM, die in steeds meer neonatale centra wordt gebruikt.
Lena Hellström-Westas, Linda S. de Vries and Ingmar Rosén – An Atlas of Amplitudeintegrated
EEGs in the Newborn; Parthenon Publishing Group, London, New York
l nr 6 december 2003 l 7