Scan 6, december 2003 - UMC Utrecht

kort nieuws
Landelijk ALS-centrummix
Ieder jaar overlijden zo’n vijfhonderd patiënten
aan de spierziekte amyotrofische lateraal sclerose
(ALS). Wat begint met een krachteloze hand of
moeilijk lopen, eindigt binnen een paar jaar met
uitval van de ademhalingsspieren. De ziekte is
niet te stoppen of te genezen en nog relatief
onbekend bij huisartsen en neurologen. De diagnose
wordt daardoor vaak laat gesteld, waardoor
patiënten niet de juiste behandeling krijgen.
Om de zorg voor deze patiënten te verbeteren,
bundelen het AMC en het UMC Utrecht
sinds eind november hun kennis en expertise op
ALS-gebied in een landelijk ALS-centrum.
Voor meer informatie: www.als-centrum.nl
Twijfels bij de nieuwe nationale reanimatierichtlijn
De Nederlandse Reanimatie Raad (NRR) volgt
sinds 2002 de internationale reanimatierichtlijnen.
Deze internationale richtlijnen uit begin
jaren negentig staan haaks op de Nederlandse
praktijk van de laatste twintig jaar. De vraag is,
hoe ‘evidence based’ deze internationale richtlijnen
nou precies zijn. “De pols wordt bijvoorbeeld
niet meer gevoeld, er wordt nu alleen
gekeken of er nog tekenen van leven zijn”,
stelt internist-intensivist Rob van Kesteren.
“Hiertoe is besloten op grond van één publicatie
waaruit bleek dat leken moeilijk de pols
Zoon van Asterix striptekent de Romeinen gezond
Teveel vet in het bloed is een van de belangrijkste
oorzaken van aderverkalking. Met bewust
eten en voldoende lichaamsbeweging is het vetgehalte
met dertig tot veertig procent terug te
brengen. Ondanks deze wetenschap kunnen
patiënten maar moeilijk veranderen van leef- en
eetpatroon. Internist-in-opleiding Marcel
Twickler en emeritus hoogleraar Willem Erkelens
proberen een nieuwe voorlichtingstactiek uit:
het stripboek. De strip is getekend door Marcel
Uderzo, de zoon van de tekenaar van Asterix, en
stamt uit de koker van de Franse arts Philippe
Giral. In het verhaal kampen de Romeinen al met
een te hoog cholesterol. Achterin het boek staan
voedingsadviezen en het waarom daarvan nog
eens op een rijtje. De strip is goed in te passen in
de preventie van hart- en vaatziekten en het
onderwijs aan studenten. Twickler: “Het avontuur
gaat voornamelijk over life style, met een
vette knipoog naar de huidige Westerse maatschappij.
Hart- en vaatziektenpreventie vergt
natuurlijk een bredere aanpak dan alleen bestrijding
van het vetgehalte. Maar laat de moderne
mens, voordat hij met bijvoorbeeld cholesterolverlagende
medicijnen begint, eerst de tips van
deze Gallische druïde maar eens ter harte nemen.”
Hartmassage eerst
De overdaad van senator Angorus of hoe verhoogd
cholesterol te voorkomen – door Marcel Uderzo
en Antoine Piwnik, uitgegeven door Novartis
kunnen voelen. Maar dat was bij patiënten
onder narcose. In Nederland en Zweden voelen
wij daarom nog steeds de pols.”
Het verschil in richtlijn komt grofweg neer op
het overstappen van de reanimatievolgorde
circulatie – ademweg controleren – beademen
(CAB) naar de volgorde ademweg controleren –
beademen – circulatie (ABC). Maar terwijl de
argumenten voor de invoering van de ABCvolgorde
niet wetenschappelijk zijn onderbouwd,
stoelde de Nederlandse CAB-volgorde op dierexperimenten
en observaties bij patiënten.
“Iedere minuut circulatiestilstand meer, is bedreigend
voor de hersenen”, stelt Van Kesteren.
“Vóór de circulatiestilstand hyperventileren
mensen kortdurend, waardoor er voldoende
zuurstof in de longen aanwezig is en ook de
slagaders zijn gevuld met zuurstofrijk bloed.
Beginnen met hartmassage betekent dus dat de
hersenen en weefsels direct zuurstofrijk bloed
krijgen. Daarover zijn voldoende publicaties.
Bij de ABC-volgorde, maak je eerst de luchtweg
vrij en beadem je. De zuurstof die al in de longen
en het bloed zit, gebruik je dus niet.”
Het oude CAB-schema sluit ook beter aan bij de
grote groep patiënten met een hartinfarct, en
bij de huivering van lekenhulpverleners om
mond-op-mondbeademing toe te passen vanwege
infectiegevaar. Van Kesteren: “De eerste
reanimaties vonden plaats in operatiekamers
bij een ademhalingsstilstand. Dan moet je beginnen
met beademen. Op die eerste reanimaties
is de internationale richtlijn ook gebaseerd,
maar de meeste mensen die we nu moeten reanimeren
hebben primair een circulatiestilstand.
Bij kinderen en drenkelingen moet je bijvoorbeeld
wel de ABC-volgorde aanhouden, want
dan is de ademhaling het probleem.”
Volgens Van Kesteren is de enige reden waarom
de NRR is omgegaan de Nederlandse wens
om internationaal niet uit de pas te lopen. “In
het UMC Utrecht volgen wij nu ook de richtlijn
van de NRR, maar ik verwacht dat binnen vijf
jaar wereldwijd bij reanimatie de CAB-volgorde
wordt toegepast.”
l nr 6 december 2003 l 3