Re-integratie van zieke werknemers: feiten, verklaringen en ... - NIP
Re-integratie van zieke werknemers: feiten, verklaringen en ... - NIP
Re-integratie van zieke werknemers: feiten, verklaringen en ... - NIP
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
P. Piek (TNO), T. <strong>van</strong> Vuur<strong>en</strong> (Loyalis Consult), J. Fekke Ybema (TNO), C. Joling<br />
(TNO), J. Huijs (TNO)<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>:<br />
<strong>feit<strong>en</strong></strong>, <strong>verklaring<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong><br />
Onderzoek uitgevoerd door TNO Kwaliteit <strong>van</strong> Lev<strong>en</strong> in opdracht <strong>van</strong> de Raad<br />
voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong><br />
De Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong> is het overlegorgaan <strong>van</strong> werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
De RWI doet voorstell<strong>en</strong> aan de regering <strong>en</strong> andere partij<strong>en</strong> over het brede terrein <strong>van</strong> werk<br />
<strong>en</strong> inkom<strong>en</strong>. Doel <strong>van</strong> deze voorstell<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> goed functioner<strong>en</strong>de arbeidsmarkt te bevorder<strong>en</strong>.<br />
Het vergrot<strong>en</strong> <strong>van</strong> de transparantie <strong>van</strong> <strong>en</strong> het verbeter<strong>en</strong> <strong>van</strong> de kwaliteit op de re<strong>integratie</strong>markt<br />
behoort ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s tot de kerntak<strong>en</strong> <strong>van</strong> de RWI.<br />
Januari 2008
2<br />
Inhoudsopgave<br />
1 Inleiding........................................................................................................................... 4<br />
1.1 Aanpak re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> .................................................................... 4<br />
1.2 Ontwikkeling<strong>en</strong> in de aanpak <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> ............................................................... 6<br />
1.3 Onderzoeksvrag<strong>en</strong> ............................................................................................................ 6<br />
1.4 Dit onderzoek ................................................................................................................... 7<br />
1.5 Afbak<strong>en</strong>ing onderzoek...................................................................................................... 7<br />
2 Onderzoeksopzet............................................................................................................. 8<br />
2.1 Fase 1: Vooronderzoek..................................................................................................... 8<br />
2.2 Fase 2: Vervolgonderzoek................................................................................................ 8<br />
2.2.1 Kwantitatief onderzoek .................................................................................................... 8<br />
2.2.2 Kwalitatief onderzoek .................................................................................................... 10<br />
2.3 Leeswijzer....................................................................................................................... 11<br />
3 <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong> in de praktijk................................................................. 12<br />
3.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek ................................... 12<br />
3.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO .......................................................................................................... 13<br />
3.2.1 Kans op langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> ............................................................................ 13<br />
3.2.2 Bek<strong>en</strong>dheid met verantwoordelijkhed<strong>en</strong>........................................................................ 13<br />
3.2.3 Aanwezigheid re-<strong>integratie</strong>beleid .................................................................................. 14<br />
3.2.4 Inzet voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in eerste spoor................................................................................ 15<br />
3.2.5 Inzet voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> tweede spoor.................................................................................. 18<br />
3.2.6 Belemmering<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong>..................................................................................... 20<br />
3.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong>............................................................................................... 22<br />
3.4 Conclusies....................................................................................................................... 23<br />
4 Zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> ..................................................................... 26<br />
4.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek ................................... 26<br />
4.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO .......................................................................................................... 26<br />
4.2.1 Zelf do<strong>en</strong>......................................................................................................................... 27<br />
4.2.2 Sam<strong>en</strong>werking ................................................................................................................ 28<br />
4.2.3 Inkoop <strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>........................................................................................................ 29<br />
4.3 Conclusies....................................................................................................................... 32<br />
5 De positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong>.......................................................................................... 34<br />
5.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek ................................... 34<br />
5.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO .......................................................................................................... 35<br />
5.2.1 Mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> belemmering<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> bij re-<strong>integratie</strong> ........................... 35<br />
5.2.2 Ruimte voor <strong>en</strong> mate <strong>van</strong> initiatief <strong>werknemers</strong> ............................................................ 36<br />
5.2.3 Verhouding werkgever-werknemer................................................................................ 37<br />
5.2.4 Sancties <strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel..................................................................................... 39<br />
5.2.5 De arbeidsvoorwaardelijke positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> ..................................................... 40<br />
5.3 Mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> om re-<strong>integratie</strong> zelf positief te beïnvloed<strong>en</strong>............. 42<br />
5.3.1 Directe lijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> zelf werk<strong>en</strong> aan herstel ....................................................................... 43<br />
5.3.2 Goede balans: eig<strong>en</strong> initiatief <strong>en</strong> ondersteuning <strong>van</strong>uit de werkgever .......................... 44<br />
5.3.3 Mogelijkhed<strong>en</strong> voor inspraak werknemer...................................................................... 45<br />
5.3.4 Hoe kunn<strong>en</strong> werkgevers hun <strong>werknemers</strong> faciliter<strong>en</strong>? .................................................. 46<br />
5.3.5 Persoonsgebond<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>budget .......................................................................... 47<br />
5.3.6 Overige leerpunt<strong>en</strong> uit de vijf cases ............................................................................... 48<br />
5.4 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong> om de positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> te verbeter<strong>en</strong> ...................... 49
3<br />
5.5 Conclusies....................................................................................................................... 50<br />
6 Aansluiting vraag <strong>en</strong> aanbod re-<strong>integratie</strong>markt ..................................................... 52<br />
6.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek ................................... 52<br />
6.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO .......................................................................................................... 52<br />
6.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong>............................................................................................... 54<br />
6.4 Conclusies....................................................................................................................... 55<br />
7 <strong>Re</strong>sultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> effectiviteit re-<strong>integratie</strong> ...................................................................... 58<br />
7.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek ................................... 58<br />
7.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO .......................................................................................................... 59<br />
7.2.1 Methodologische overweging<strong>en</strong> .................................................................................... 59<br />
7.2.2 Mate <strong>van</strong> succes <strong>en</strong> werkhervatting ............................................................................... 59<br />
7.2.3 Inkoop, zelfdo<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> ................................................................................. 62<br />
7.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong>............................................................................................... 62<br />
7.4 Conclusies....................................................................................................................... 63<br />
8 De succes- <strong>en</strong> faalfactor<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> ............................................................... 66<br />
8.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek ................................... 66<br />
8.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO .......................................................................................................... 67<br />
8.2.1 Belemmering<strong>en</strong> voor succesvolle werkhervatting ......................................................... 68<br />
8.2.2 Sam<strong>en</strong>hang tuss<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> de kans op succesvolle re-<strong>integratie</strong>................... 68<br />
8.2.3 K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer....................................................................................... 69<br />
8.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong>............................................................................................... 70<br />
8.4 Conclusies....................................................................................................................... 70<br />
9 Conclusies...................................................................................................................... 72<br />
9.1 <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> in de praktijk............................................................................................. 72<br />
9.2 De positie <strong>en</strong> rol <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> .................................................................................. 75<br />
9.3 Zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>......................................................................... 76<br />
9.4 Aansluiting vraag <strong>en</strong> aanbod re-<strong>integratie</strong>markt............................................................ 77<br />
9.5 Less<strong>en</strong> voor de toekomst ................................................................................................ 78<br />
Literatuurlijst................................................................................................................................. 82<br />
A Betrokk<strong>en</strong> organisaties................................................................................................. 86<br />
B Specifieke verzuimgevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tativiteit ...................................................... 88<br />
C Onderzoeksvrag<strong>en</strong> per thema ..................................................................................... 90<br />
D Uitkomst<strong>en</strong> <strong>en</strong>quête, uitgesplitst naar bedrijfsgrootte <strong>en</strong> bedrijfssector ............... 94
4<br />
1 Inleiding<br />
In juli 2006 heeft de Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong> (RWI) de <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>marktanalyse<br />
2006 gepubliceerd: 'de route naar resultaat'. In het rapport is e<strong>en</strong> aantal witte vlekk<strong>en</strong><br />
in de k<strong>en</strong>nis over de re-<strong>integratie</strong>markt b<strong>en</strong>oemd, die de RWI in 2007 nader wilde lat<strong>en</strong><br />
onderzoek<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze witte vlekk<strong>en</strong> betrof de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> “<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
wier terugkeer in de eig<strong>en</strong> functie problematisch is”. Meer specifiek ging het om:<br />
• het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> inzicht in de daadwerkelijke re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers<br />
én <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> in de factor<strong>en</strong> die daarbij help<strong>en</strong> dan wel teg<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>;<br />
• het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> inzicht in de keuzes die werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> mak<strong>en</strong> met<br />
betrekking tot re-<strong>integratie</strong> eerste spoor versus tweede spoor;<br />
• het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> inzicht in de keuzes <strong>van</strong> werkgevers: houd<strong>en</strong> zij de re-<strong>integratie</strong><br />
in eig<strong>en</strong> hand, bested<strong>en</strong> ze het uit of zoek<strong>en</strong> ze de sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers?<br />
Met dit onderzoek heeft de RWI beoogd invulling te kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> aan de witte vlekk<strong>en</strong><br />
in de k<strong>en</strong>nis over re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>.<br />
1.1 Aanpak re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
In deze paragraaf licht<strong>en</strong> we kort e<strong>en</strong> aantal belangrijke begripp<strong>en</strong> met betrekking tot<br />
re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> toe, die in dit rapport regelmatig zull<strong>en</strong> terugker<strong>en</strong>.<br />
Op 1 april 2002 is de Wet Verbetering Poortwachter (WVP) in werking getred<strong>en</strong>. Het<br />
doel <strong>van</strong> deze wet is om tot meer re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> werkhervatting <strong>van</strong> uitgevall<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong><br />
te kom<strong>en</strong> <strong>en</strong> zodo<strong>en</strong>de de instroom in de WAO/inmiddels Wet Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong><br />
naar Arbeidsvermog<strong>en</strong> (WIA) te beperk<strong>en</strong>. Om dit te bereik<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> de werkgever<br />
<strong>en</strong> de werknemer e<strong>en</strong> meer actieve rol in het re-<strong>integratie</strong>proces gekreg<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s<br />
beoogt de WVP e<strong>en</strong> betere sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> alle betrokk<strong>en</strong> actor<strong>en</strong> (werkgever,<br />
werknemer, Arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> UWV) te bewerkstellig<strong>en</strong>.<br />
Op 1 januari 2004 is de Wet verl<strong>en</strong>ging loondoorbetalingsverplichting bij ziekte<br />
(Wvlz) in werking getred<strong>en</strong>. Als gevolg <strong>van</strong> deze wet komt e<strong>en</strong> werknemer pas na 24<br />
maand<strong>en</strong> ziekte ev<strong>en</strong>tueel in aanmerking voor e<strong>en</strong> uitkering op grond <strong>van</strong> de WIA <strong>en</strong><br />
is de werkgever gedur<strong>en</strong>de die eerste twee ziektejar<strong>en</strong> verantwoordelijk voor de loondoorbetaling.<br />
In beide jar<strong>en</strong> moet de werkgever minimaal 70% <strong>van</strong> het loon doorbetal<strong>en</strong>.<br />
De werkgever moet zich inzett<strong>en</strong> voor werkhervatting in het eig<strong>en</strong> werk of in ander<br />
werk. Werknemers zijn verplicht mee te werk<strong>en</strong> aan hun re-<strong>integratie</strong>, ze moet<strong>en</strong><br />
pass<strong>en</strong>d werk aanvaard<strong>en</strong> <strong>en</strong> mog<strong>en</strong> hun eig<strong>en</strong> herstel niet belemmer<strong>en</strong>. Ze moet<strong>en</strong><br />
meewerk<strong>en</strong> aan onderzoek naar hun arbeidsgeschiktheid <strong>en</strong> hervatting in hun eig<strong>en</strong> of<br />
ander werk.<br />
Overzicht WVP<br />
De WVP heeft de gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> in de eerste twee ziektejar<strong>en</strong> veranderd. Werkgever<br />
<strong>en</strong> werknemer zijn verantwoordelijk voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer<br />
binn<strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> bedrijf (eerste spoor) <strong>en</strong> daarbuit<strong>en</strong> (tweede spoor). In de wet is e<strong>en</strong><br />
aantal vaste mom<strong>en</strong>t<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> waarop de werkgever, werknemer <strong>en</strong> de bedrijfsarts<br />
acties moet<strong>en</strong> ondernem<strong>en</strong>:
5<br />
Dag 1 → Ziekmelding bij werkgever.<br />
Week 6 → Probleemanalyse (inclusief re-<strong>integratie</strong>advies door bedrijfsarts).<br />
Week 8 → Plan <strong>van</strong> aanpak <strong>en</strong> aanstell<strong>en</strong> casemanager.<br />
Week 13 → Ziekmelding bij het UWV.<br />
→ <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>traject uitvoer<strong>en</strong>.<br />
Week 52 → Eerstejaarsevaluatie.<br />
Week 87 → <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>verslag opstell<strong>en</strong>.<br />
Week 91 → Wia-aanvraag.<br />
Maand 24 →<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>verslag actualiser<strong>en</strong>.<br />
De werkgever moet zorg<strong>en</strong> voor het aanstell<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> casemanager, die het re<strong>integratie</strong>proces<br />
ondersteunt, toeziet op de termijn<strong>en</strong>, de voortgang <strong>van</strong> het proces <strong>en</strong><br />
het contact tuss<strong>en</strong> de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>. Het casemanagem<strong>en</strong>t is <strong>en</strong> blijft e<strong>en</strong> verantwoordelijkheid<br />
<strong>van</strong> de werkgever, maar deze kan het casemanagem<strong>en</strong>t wel lat<strong>en</strong> invull<strong>en</strong><br />
door e<strong>en</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>er zoals e<strong>en</strong> brancheloket, e<strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st of e<strong>en</strong> verzekeraar.<br />
De werkgever di<strong>en</strong>t sam<strong>en</strong> met de werknemer e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>dossier bij te houd<strong>en</strong>.<br />
Op basis <strong>van</strong> dit dossier wordt na 87 wek<strong>en</strong> het re-<strong>integratie</strong>verslag opgesteld, waarin<br />
verantwoording wordt afgelegd over de verrichte re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de<br />
eerste twee ziektejar<strong>en</strong> <strong>en</strong> het resultaat daar<strong>van</strong>. Het re-<strong>integratie</strong>verslag di<strong>en</strong>t door de<br />
werknemer te word<strong>en</strong> ingedi<strong>en</strong>d bij het UWV wanneer deze e<strong>en</strong> aanvraag indi<strong>en</strong>t voor<br />
e<strong>en</strong> WIA-uitkering.<br />
Na e<strong>en</strong> jaar is er e<strong>en</strong> ‘opschudmom<strong>en</strong>t’ in de vorm <strong>van</strong> e<strong>en</strong> eerstejaarsevaluatie. Dit<br />
mom<strong>en</strong>t is bedoeld als prikkel om de inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> opnieuw te<br />
ijk<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar nodig bij te stell<strong>en</strong>. Het betreft e<strong>en</strong> schriftelijke evaluatie <strong>en</strong> de doel<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
afsprak<strong>en</strong> voor het 2 e jaar. Wanneer de werknemer na twee jaar aanspraak wil mak<strong>en</strong><br />
op e<strong>en</strong> WIA-uitkering moet dit word<strong>en</strong> meegestuurd met het uiteindelijke re-<strong>integratie</strong>verslag.<br />
Deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
Opschudmom<strong>en</strong>t<br />
<strong>Re</strong>alisatie verantwoordelijkhed<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer<br />
Werkgevers kunn<strong>en</strong> hun re-<strong>integratie</strong>verantwoordelijkhed<strong>en</strong> oppakk<strong>en</strong> door professionele<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers in te schakel<strong>en</strong> c.q. di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in te kop<strong>en</strong>, maar ze kunn<strong>en</strong> dit ook<br />
zelf of via onderlinge sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers gestalte gev<strong>en</strong>. Werknemers<br />
kunn<strong>en</strong> in overleg met hun werkgever ook zelf initiatief nem<strong>en</strong> voor hun re<strong>integratie</strong>.<br />
De werkgever moet in ieder geval e<strong>en</strong> bedrijfsarts inschakel<strong>en</strong> voor spreekur<strong>en</strong><br />
t<strong>en</strong> behoeve <strong>van</strong> de werknemer <strong>en</strong> het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> probleemanalyse <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
daaraan gekoppeld re-<strong>integratie</strong>advies.<br />
Werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> kunn<strong>en</strong> daarnaast e<strong>en</strong> arbeidsdeskundige inschakel<strong>en</strong>. Deze<br />
kan ondersteuning bied<strong>en</strong> bij de re-<strong>integratie</strong>. Met deze persoon kan de werknemer<br />
besprek<strong>en</strong> welke mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> er zijn voor werk <strong>en</strong> scholing.<br />
E<strong>en</strong> andere mogelijkheid is het aanvrag<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel. Dit is e<strong>en</strong> second<br />
opinion <strong>van</strong> e<strong>en</strong> onafhankelijke deskundige, die kan word<strong>en</strong> aangevraagd bij het<br />
UWV door zowel de werkgever als de werknemer. Dit deskundig<strong>en</strong>oordeel kan word<strong>en</strong><br />
ingezet bij conflict<strong>en</strong> op drie gebied<strong>en</strong>:<br />
• bij e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ingsverschil over de geschiktheid om te werk<strong>en</strong>;<br />
• bij e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>ingsverschil over de pass<strong>en</strong>dheid <strong>van</strong> arbeid;<br />
• om e<strong>en</strong> oordeel over de toereik<strong>en</strong>dheid <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>.
6<br />
Sancties<br />
Werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> inspanningsverplichting. Aan het einde <strong>van</strong> de<br />
wachttijd toetst het UWV aan de hand <strong>van</strong> het re-<strong>integratie</strong>verslag of de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong><br />
voldo<strong>en</strong>de inspanning<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> geleverd om re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> de werknemer te<br />
realiser<strong>en</strong>. Als dit niet het geval is, kan het UWV sancties oplegg<strong>en</strong>. De werkgever kan<br />
word<strong>en</strong> verplicht om het loon maximaal e<strong>en</strong> jaar langer door te betal<strong>en</strong>. Als blijkt dat<br />
de werknemer tekort is geschot<strong>en</strong>, kan het UWV e<strong>en</strong> korting op de uitkering toepass<strong>en</strong><br />
of e<strong>en</strong> WIA-aanvraag geheel of gedeeltelijk weiger<strong>en</strong>. Daarnaast kan de werkgever de<br />
werknemer kort<strong>en</strong> op het loon <strong>en</strong> in het uiterste geval ontslag aanvrag<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>s het<br />
niet meewerk<strong>en</strong> aan re-<strong>integratie</strong>.<br />
1.2 Ontwikkeling<strong>en</strong> in de aanpak <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong><br />
Er zijn verschill<strong>en</strong>de t<strong>en</strong>d<strong>en</strong>s<strong>en</strong> zichtbaar. Enerzijds zijn er positieve ontwikkeling<strong>en</strong>,<br />
zoals de daling <strong>van</strong> het ziekteverzuim <strong>en</strong> de instroom in de WIA 1 die, sam<strong>en</strong> met het<br />
ontstaan <strong>van</strong> initiatiev<strong>en</strong> zoals poortwachterc<strong>en</strong>tra <strong>en</strong> branchelokett<strong>en</strong>, er op lijk<strong>en</strong> te<br />
duid<strong>en</strong> dat werkgevers re-<strong>integratie</strong> goed op orde hebb<strong>en</strong>. Anderzijds zijn er signal<strong>en</strong><br />
dat re-<strong>integratie</strong> in de praktijk vooral bij kleine bedrijv<strong>en</strong> (al is het verzuim daar<br />
meestal laag), diverse problem<strong>en</strong> oplevert:<br />
• Kleine bedrijv<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> doorgaans minder herplaatsingsmogelijkhed<strong>en</strong>. Dit betreft<br />
e<strong>en</strong> grote groep: in Nederland heeft 80% <strong>van</strong> de werkgevers minder dan 10<br />
<strong>werknemers</strong> in di<strong>en</strong>st <strong>en</strong> circa 40% <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong> in Nederland werkt in bedrijv<strong>en</strong><br />
met minder dan 100 <strong>werknemers</strong>.<br />
• Ongeveer de helft <strong>van</strong> de aanvrag<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> WIA-uitkering wordt afgewez<strong>en</strong>,<br />
omdat de aanvrager minder dan 35% arbeidsongeschikt is bevond<strong>en</strong>. In de Stichting<br />
<strong>van</strong> de Arbeid (STAR) zijn over deze groep afsprak<strong>en</strong> gemaakt die inhoud<strong>en</strong><br />
dat werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> sam<strong>en</strong> verantwoordelijkheid drag<strong>en</strong> voor de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> deze groep. Werkgevers zi<strong>en</strong> de herplaatsing <strong>van</strong> deze m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> echter<br />
als zeer problematisch; ze acht<strong>en</strong> het onwaarschijnlijk dat deze <strong>werknemers</strong> na<br />
de WIA-keuring wel herplaatst kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>, waar dat gedur<strong>en</strong>de twee jaar <strong>van</strong><br />
re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de wachttijd niet is gelukt 2 .<br />
1.3 Onderzoeksvrag<strong>en</strong><br />
De RWI heeft in de uitgebreide startnotitie deze ontwikkeling<strong>en</strong> vertaald naar e<strong>en</strong> zestal<br />
thema's met concrete onderzoeksvrag<strong>en</strong>. Deze zes thema’s zijn de volg<strong>en</strong>de:<br />
I. In hoeverre kom<strong>en</strong> inspanning<strong>en</strong> gericht op de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
in de praktijk <strong>van</strong> de grond?<br />
II. Welke keuzes t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op<br />
de private markt gemaakt <strong>en</strong> waarom?<br />
III. Hoe is de positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> te k<strong>en</strong>schets<strong>en</strong>?<br />
IV. In hoeverre sluit<strong>en</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod op de private markt in dit segm<strong>en</strong>t op elkaar<br />
aan?<br />
V. Wat is er bek<strong>en</strong>d over resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> effectiviteit?<br />
VI. Welke succes- <strong>en</strong> faalfactor<strong>en</strong> zijn te formuler<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>?<br />
1<br />
2<br />
Tot 2003 stroomde in de WAO per jaar ca. 100.000 person<strong>en</strong> in. In 2006 zijn ca. 18.000 WIAuitkering<strong>en</strong><br />
toegek<strong>en</strong>d, waar<strong>van</strong> bijna 3800 IVA <strong>en</strong> ruim 14.200 WGA. Bijna tweederde <strong>van</strong> de<br />
WGA-uitkering<strong>en</strong> betreft volledige, maar niet duurzame arbeidsongeschiktheid <strong>en</strong> het overige<br />
deel betreft uitkering<strong>en</strong> voor gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid.<br />
Piek, P. et al. 'Werk<strong>en</strong> naar vermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> de praktijk <strong>van</strong> alledag, inv<strong>en</strong>tarisatie <strong>van</strong> knelpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
oplossing<strong>en</strong>', juli 2006, TNO.
7<br />
E<strong>en</strong> uitsplitsing <strong>van</strong> deze onderzoeksthema’s naar de concrete onderzoeksvrag<strong>en</strong> is<br />
opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in bijlage C.<br />
1.4 Dit onderzoek<br />
Dit onderzoek geeft zicht op de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> partij<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong> vorm te<br />
gev<strong>en</strong>, op de aansluiting <strong>van</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod in de re-<strong>integratie</strong>markt <strong>en</strong> op de knelpunt<strong>en</strong><br />
waar werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> teg<strong>en</strong> aan lop<strong>en</strong>. Het onderzoek k<strong>en</strong>de e<strong>en</strong><br />
gefaseerde opbouw, bestaande uit e<strong>en</strong> vooronderzoek (literatuurscan <strong>en</strong> scan <strong>van</strong> de<br />
adviespraktijk (fase 1) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> vervolgonderzoek met e<strong>en</strong> kwantitatief <strong>en</strong> e<strong>en</strong> kwalitatief<br />
deel (fase 2)).<br />
Fase 1: Vooronderzoek<br />
Fase 2: Vervolgonderzoek<br />
Literatuurscan<br />
+ scan bestaand, lop<strong>en</strong>d /<br />
voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onderzoek<br />
+ analyse UWV-gegev<strong>en</strong>s<br />
Scan adviespraktijk TNO<br />
+ Loyalis<br />
Tuss<strong>en</strong>rapport<br />
go / no go<br />
Kwantitatief<br />
onderzoek:<br />
<strong>en</strong>quête<br />
Kwalitatief<br />
onderzoek:<br />
Interviews,<br />
focusgroep<strong>en</strong><br />
+ confer<strong>en</strong>tie<br />
Optioneel:<br />
casestudy<br />
Eindrapport<br />
1.5 Afbak<strong>en</strong>ing onderzoek<br />
Het onderzoek heeft zich gericht op re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> in het eerste <strong>en</strong><br />
tweede spoor <strong>en</strong> op de sam<strong>en</strong>hang daartuss<strong>en</strong>. Het gaat om (pot<strong>en</strong>tieel) langdurig <strong>zieke</strong><br />
of uitgevall<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> waar<strong>van</strong> terugkeer in de eig<strong>en</strong> functie problematisch is.<br />
Voor het kwantitatieve onderzoek hanter<strong>en</strong> we de gr<strong>en</strong>s <strong>van</strong> 13 wek<strong>en</strong> verzuim als<br />
langdurig verzuim, <strong>van</strong>wege de vergelijkbaarheid met eerdere onderzoek<strong>en</strong>.
8<br />
2 Onderzoeksopzet<br />
Het onderzoek k<strong>en</strong>de twee fas<strong>en</strong>: e<strong>en</strong> vooronderzoek/literatuurscan (fase 1) <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
vervolgonderzoek met e<strong>en</strong> kwantitatief deel <strong>en</strong> e<strong>en</strong> kwalitatief deel (fase 2).<br />
2.1 Fase 1: Vooronderzoek<br />
Het doel <strong>van</strong> het vooronderzoek was om het kwantitatieve <strong>en</strong> kwalitatieve verdiepingsonderzoek<br />
nader vorm te gev<strong>en</strong>. Dit hebb<strong>en</strong> we gedaan door op basis <strong>van</strong> deskresearch<br />
al zoveel mogelijk in kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> hoe de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
wordt uitgevoerd. We zijn hiervoor nagegaan wat de kwantitatieve <strong>en</strong> kwalitatieve<br />
inzicht<strong>en</strong> zijn met betrekking tot de geformuleerde onderzoeksvrag<strong>en</strong>. Hiertoe hebb<strong>en</strong><br />
wij de volg<strong>en</strong>de activiteit<strong>en</strong> verricht:<br />
1. Scan <strong>van</strong> bestaand, lop<strong>en</strong>d <strong>en</strong> voorg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> onderzoek, waaronder e<strong>en</strong> analyse<br />
<strong>van</strong> beschikbare UWV-gegev<strong>en</strong>s over 13-weeks ziekmelding<strong>en</strong>, WIA-aanvrag<strong>en</strong>,<br />
deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> <strong>en</strong> sancties.<br />
2. Scan <strong>van</strong> de bevinding<strong>en</strong> uit de adviespraktijk TNO / Loyalis: welke ontwikkeling<strong>en</strong><br />
signaler<strong>en</strong> adviseurs in de praktijk?<br />
Het vooronderzoek resulteerde in e<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong>rapport dat de bestaande <strong>en</strong> te verwacht<strong>en</strong><br />
kwantitatieve <strong>en</strong> kwalitatieve inzicht<strong>en</strong> in kaart bracht. De voornaamste uitkomst<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> het tuss<strong>en</strong>rapport zijn geïntegreerd in dit eindrapport.<br />
Op grond <strong>van</strong> de tuss<strong>en</strong>rapportage is beslot<strong>en</strong> tot het vervolgonderzoek.<br />
2.2 Fase 2: Vervolgonderzoek<br />
Op basis <strong>van</strong> de uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> het vooronderzoek is het vervolgonderzoek nader ingevuld.<br />
Hieronder gev<strong>en</strong> we de opzet <strong>van</strong> het vervolgonderzoek weer.<br />
2.2.1 Kwantitatief onderzoek<br />
Het doel <strong>van</strong> het kwantitatieve onderzoek onder werkgevers was om e<strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tatief<br />
beeld te schets<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mate waarin <strong>en</strong> de wijze waarop werkgevers in Nederland de<br />
re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> oppakk<strong>en</strong>. Daarbij wild<strong>en</strong> we ook uitsprak<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
do<strong>en</strong> over verschill<strong>en</strong> naar sector <strong>en</strong> bedrijfsom<strong>van</strong>g.<br />
Voor de dataverzameling heeft TNO het bureau Stratus marktonderzoek ingeschakeld.<br />
De opdracht was om 600 gesprekk<strong>en</strong> te voer<strong>en</strong> met vestiging<strong>en</strong> <strong>van</strong> organisaties (bedrijv<strong>en</strong><br />
of instelling<strong>en</strong>) die sinds 1 januari 2005 te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> gehad met één of<br />
meer langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> (dat wil zegg<strong>en</strong>: 13 wek<strong>en</strong> of langer ziek). Daarbij is<br />
gekoz<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gestratificeerde opzet waarbij 5 grootteklass<strong>en</strong> <strong>en</strong> 6 sector<strong>en</strong> zijn<br />
onderscheid<strong>en</strong>.<br />
Op voorhand kon word<strong>en</strong> verondersteld dat in kleine vestiging<strong>en</strong> veel minder gevall<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zoud<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aangetroff<strong>en</strong> dan in grote vestiging<strong>en</strong>.<br />
Om e<strong>en</strong> gelijkmatige verdeling <strong>van</strong> cases <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> over de 5<br />
grootteklass<strong>en</strong> te krijg<strong>en</strong>, moest<strong>en</strong> veel kleine <strong>en</strong> relatief weinig grote vestiging<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>aderd. Tegelijkertijd moest het aantal grote vestiging<strong>en</strong> wel proportioneel<br />
zijn om ook over deze categorie uitsprak<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong>; er zijn immers in Nederland<br />
wel veel meer kleine dan grote onderneming<strong>en</strong>.
9<br />
Dit alles heeft geleid tot de volg<strong>en</strong>de opzet: vestiging<strong>en</strong> <strong>van</strong> organisaties zijn telefonisch<br />
b<strong>en</strong>aderd. Eerst is gevraagd of in de betreff<strong>en</strong>de vestiging sinds 1 januari 2005<br />
gevall<strong>en</strong> <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zijn geweest. Daarna is gevraagd om hoeveel<br />
gevall<strong>en</strong> het ging. Vervolg<strong>en</strong>s is eerst e<strong>en</strong> aantal algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong> gesteld. Daarna<br />
werd op één (voor de respond<strong>en</strong>t goed bek<strong>en</strong>d) ziektegeval dieper ingegaan.<br />
Er zijn in totaal 1294 telefonische interviews gehoud<strong>en</strong> met (vestiging<strong>en</strong> <strong>van</strong>) bedrijv<strong>en</strong><br />
met 2 of meer werkzame person<strong>en</strong>. In deze interviews werd gevraagd naar de persoon<br />
die verantwoordelijk is voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> in de betreff<strong>en</strong>de<br />
vestiging <strong>van</strong> het bedrijf. Tabel 2.1. laat zi<strong>en</strong> dat in de meeste gevall<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong><br />
is met de eig<strong>en</strong>aar of directeur. In grotere bedrijv<strong>en</strong> is vaker gesprok<strong>en</strong> met iemand<br />
<strong>van</strong> P&O.<br />
Tabel 2.1.<br />
Geïnterviewd<strong>en</strong> naar grootte <strong>van</strong> het bedrijf<br />
grootte in 5 categorieën<br />
Totaal<br />
2-9 wp 10-19 wp 20-49 wp 50-99 wp 100+ wp<br />
Eig<strong>en</strong>aar, directeur 68,8% 39,5% 27,3% 12,1% 0,0% 59,4%<br />
Bedrijfsleider 7,8% 8,2% 7,1% 3,0% 0,0% 7,5%<br />
P&O-HRM-functionaris 10,3% 23,1% 42,4% 63,6% 81,5% 17,1%<br />
Teamleider, afdelingshoofd<br />
of andere lijnmanagem<strong>en</strong>t 1,9% 6,8% 4,0% 3,0% 3,7% 2,7%<br />
Andere functie stafafdeling 4,9% 9,5% 8,1% 9,1% 3,7% 5,7%<br />
Anders 6,3% 12,9% 11,1% 9,1% 11,1% 7,6%<br />
Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0%<br />
* De afkorting ‘wp’ in deze tabel staat voor ‘werkzame person<strong>en</strong>’, dat wil zegg<strong>en</strong> inclusief eig<strong>en</strong>aar;<br />
bij de meeste andere tabell<strong>en</strong> in het rapport gaan we uit <strong>van</strong> ‘<strong>werknemers</strong>’ (wn).<br />
De veldwerkperiode liep <strong>van</strong> 16 april t/m 23 mei 2007. De deelnamebereidheid (het<br />
aantal korte <strong>en</strong> complete gesprekk<strong>en</strong> in relatie tot het aantal interviews + weigering<strong>en</strong>)<br />
was 68,5%. Dit hoge perc<strong>en</strong>tage duidt erop dat m<strong>en</strong> het e<strong>en</strong> belangrijk onderzoek<br />
vond. Wanneer ook niet bereikte bedrijv<strong>en</strong> word<strong>en</strong> meegerek<strong>en</strong>d, komt het responsperc<strong>en</strong>tage<br />
uit op 48,4%.<br />
Het interview bevatte e<strong>en</strong> scre<strong>en</strong>ingsdeel met 13 vrag<strong>en</strong>, dat bij alle deelnem<strong>en</strong>de<br />
werkgevers is afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> werkgever in de afgelop<strong>en</strong> 2 jaar (sinds januari<br />
2005) ge<strong>en</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> (13 wek<strong>en</strong> ziek of langer) had, werd het interview<br />
na dit scre<strong>en</strong>ingsgedeelte afgeslot<strong>en</strong>. Dit was het geval voor 686 geïnterviewde<br />
werkgevers. Indi<strong>en</strong> de werkgever wel ervaring had met langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>,<br />
werd het volledige interview afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Dit was het geval voor 608 geïnterviewde<br />
bedrijv<strong>en</strong>.<br />
Dit lange interview bestond uit e<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> deel <strong>en</strong> e<strong>en</strong> specifiek deel. In het algem<strong>en</strong>e<br />
deel war<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> over het re-<strong>integratie</strong>beleid, over inspanning<strong>en</strong><br />
voor re-<strong>integratie</strong> bij het eig<strong>en</strong> bedrijf (eerste spoor) <strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever<br />
(tweede spoor) <strong>en</strong> over inkoop <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werking. Deze algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> gesteld<br />
over alle langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> sinds januari 2005. In het specifieke deel<br />
werd ingezoomd op de ervaring<strong>en</strong> met één specifieke <strong>zieke</strong> werknemer. Voor zover er
10<br />
meer langdurige ziektegevall<strong>en</strong> dan één war<strong>en</strong>, werd gevraagd te kiez<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> geval<br />
wat de respond<strong>en</strong>t goed k<strong>en</strong>t.<br />
Om repres<strong>en</strong>tatieve uitsprak<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong> over de populatie <strong>van</strong> vestiging<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
bedrijv<strong>en</strong> in Nederland, is weging toegepast. Bedrijv<strong>en</strong> uit sector<strong>en</strong> <strong>en</strong> grootteklass<strong>en</strong><br />
die in ons onderzoek onderverteg<strong>en</strong>woordigd war<strong>en</strong>, kreg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoog gewicht <strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong><br />
uit sector<strong>en</strong> <strong>en</strong> grootteklass<strong>en</strong> die oververteg<strong>en</strong>woordigd war<strong>en</strong> kreg<strong>en</strong> e<strong>en</strong> laag<br />
gewicht. 3 Deze weging geldt voor univariate analyses (perc<strong>en</strong>tages) <strong>en</strong> voor uitsplitsing<strong>en</strong><br />
naar grootte, sector, verzuimduur of eindsituatie. Meer ingewikkelde analyses<br />
(regressies) zijn op ongewog<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s gedaan omdat weging hierbij de repres<strong>en</strong>tativiteit<br />
niet vergroot, maar wel t<strong>en</strong> onrechte de invloed <strong>van</strong> extreme waarneming<strong>en</strong> kan<br />
versterk<strong>en</strong>. In deze ongewog<strong>en</strong> analyses wordt (waar nodig) wel gecorrigeerd voor<br />
grootte <strong>en</strong> sector.<br />
E<strong>en</strong> aantal vrag<strong>en</strong> is zowel in het algem<strong>en</strong>e deel gesteld als in het specifieke deel over<br />
één bepaalde werknemer. Voor de analyses zijn we zoveel mogelijk uitgegaan <strong>van</strong> het<br />
specifieke deel. T<strong>en</strong> eerste hebb<strong>en</strong> we dit gedaan, omdat we dan zinvol onderscheid<br />
kond<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> naar grootte (in het algem<strong>en</strong>e deel kom<strong>en</strong> grote bedrijv<strong>en</strong> alles meer<br />
teg<strong>en</strong> omdat zij vaker te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met meerdere langdurig <strong>zieke</strong>n). T<strong>en</strong> tweede<br />
omdat we dan kond<strong>en</strong> vaststell<strong>en</strong> op welke wijze voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, belemmering<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
resultat<strong>en</strong> onderling sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>. Op basis <strong>van</strong> het algem<strong>en</strong>e deel war<strong>en</strong> dergelijke<br />
sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong> niet te bekijk<strong>en</strong>. Wel hebb<strong>en</strong> we in <strong>en</strong>kele gevall<strong>en</strong> ook naar het algem<strong>en</strong>e<br />
deel gekek<strong>en</strong>: bijvoorbeeld hoeveel werkgevers voor ge<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele werknemer voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
inzett<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoeveel werkgevers het tweede spoor inzett<strong>en</strong> voor minimaal één<br />
<strong>van</strong> hun langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn de algem<strong>en</strong>e vrag<strong>en</strong> nog gebruikt<br />
om de antwoord<strong>en</strong> op de specifieke vrag<strong>en</strong> te check<strong>en</strong> (met name om te controler<strong>en</strong> of<br />
het niet om e<strong>en</strong> al te specifieke populatie gaat).<br />
2.2.2 Kwalitatief onderzoek<br />
Het kwantitatieve onderzoek ging om het in kaart br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mate waarin <strong>en</strong> de<br />
wijze waarop de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> wordt opgepakt <strong>en</strong> welke resultat<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> bereikt. In het kwalitatieve deel <strong>van</strong> het onderzoek ging het erom, te begrijp<strong>en</strong><br />
hoe <strong>en</strong> waarom dit zo gaat in de praktijk. Het doel was te achterhal<strong>en</strong> ‘waarom’<br />
actor<strong>en</strong> bepaalde keuzes mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> welke bevorder<strong>en</strong>de <strong>en</strong> belemmer<strong>en</strong>de factor<strong>en</strong> zij<br />
hierbij ervar<strong>en</strong>.<br />
Het kwalitatieve onderzoek bestond uit de volg<strong>en</strong>de onderdel<strong>en</strong>:<br />
1. Interviews met werkgevers: 16 telefonische interviews <strong>en</strong> 1 focusgroep-interview<br />
met werkgevers.<br />
2. Interviews met <strong>werknemers</strong>: 16 telefonische interviews <strong>en</strong> 1 focusgroep-interview<br />
met e<strong>en</strong> groep <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong>n.<br />
3. Interviews met professionals/stakeholders: 16 interviews met werkgevers- <strong>en</strong><br />
<strong>werknemers</strong>verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>en</strong> professionals/deskundig<strong>en</strong> (arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>, re<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>,<br />
UWV, verzekeraars, brancheorganisaties, ontwikkelaars <strong>van</strong><br />
innovatieve re-<strong>integratie</strong>-instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> etc.): 8 face-to-face <strong>en</strong> 8 telefonisch.<br />
4. E<strong>en</strong> werkconfer<strong>en</strong>tie met 30 stakeholders <strong>en</strong> professionals.<br />
5. Casestudy ‘invloed <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong>’: hiervoor zijn 5 cases bestudeerd.<br />
3<br />
Het gemiddelde gewicht is 1,0. In het algeme<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> kleine bedrijv<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoog gewicht<br />
<strong>en</strong> grote bedrijv<strong>en</strong> e<strong>en</strong> laag gewicht. Bedrijv<strong>en</strong> uit de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing met 2 tot 4 werkzame person<strong>en</strong><br />
krijg<strong>en</strong> het hoogste gewicht (<strong>van</strong> 3,14) <strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong> uit de horeca met meer dan 100 werkzame<br />
person<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> het laagste gewicht (<strong>van</strong> 0,11). Gewicht<strong>en</strong> in deze range lever<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> problem<strong>en</strong><br />
op bij het do<strong>en</strong> <strong>van</strong> repres<strong>en</strong>tatieve uitsprak<strong>en</strong>.
11<br />
In bijlage A zijn de nam<strong>en</strong> opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>van</strong> bedrijv<strong>en</strong> waar<strong>van</strong> verteg<strong>en</strong>woordigers<br />
hebb<strong>en</strong> deelg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> aan de focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> de werkconfer<strong>en</strong>tie.<br />
2.3 Leeswijzer<br />
In de volg<strong>en</strong>de hoofdstukk<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> achtere<strong>en</strong>volg<strong>en</strong>s de zes onderzoeksthema’s aan<br />
bod. In elk hoofdstuk beschrijv<strong>en</strong> wij eerst ons vertrekpunt, dat wil zegg<strong>en</strong> de bevinding<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek, zoals vastgesteld tijd<strong>en</strong>s het vooronderzoek.<br />
E<strong>en</strong> overzicht <strong>van</strong> de betrokk<strong>en</strong> onderzoeksrapport<strong>en</strong> is opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de literatuurlijst,<br />
achter in het rapport.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s beschrijv<strong>en</strong> wij de uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> het kwantitatieve deel <strong>en</strong> <strong>van</strong> het kwalitatieve<br />
deel. Tot slot eindig<strong>en</strong> we elk hoofdstuk met de conclusies over de onderzoeksvrag<strong>en</strong><br />
per thema. Het rapport besluit<strong>en</strong> we met e<strong>en</strong> hoofdstuk waarin wij deze conclusies<br />
sam<strong>en</strong>vatt<strong>en</strong> <strong>en</strong> met elkaar verbind<strong>en</strong>.
12<br />
3 <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong> in de praktijk<br />
Thema I: In hoeverre kom<strong>en</strong> inspanning<strong>en</strong> gericht op de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong> in de praktijk <strong>van</strong> de grond?<br />
3.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek<br />
Werkgevers zijn over het algeme<strong>en</strong> beter bek<strong>en</strong>d met verantwoordelijkhed<strong>en</strong> (met name<br />
Wet verbetering Poortwachter) dan <strong>werknemers</strong>. Maar voor beide groep<strong>en</strong> geldt<br />
dat de k<strong>en</strong>nis is afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> e<strong>en</strong> aantal jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong>. De red<strong>en</strong> hiervoor<br />
ligt in de verandering<strong>en</strong> die zijn doorgevoerd met betrekking tot de WIA <strong>en</strong> de<br />
Wvlz (20; 29; 31; 32 4 ). Vooral de k<strong>en</strong>nis t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> sancties (in het bijzonder bij<br />
onvoldo<strong>en</strong>de inspanning<strong>en</strong> tweede spoor) <strong>en</strong> subsidies is beperkt, zowel bij werkgevers<br />
als <strong>werknemers</strong>. Werknemers gev<strong>en</strong> aan dat werkgevers <strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> vaak niet<br />
(op tijd) de wettelijke verplichting<strong>en</strong> <strong>van</strong> Poortwachter nakom<strong>en</strong> (30).<br />
Mede doordat vooral de k<strong>en</strong>nis over re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor ontbreekt, ligg<strong>en</strong><br />
de verantwoordelijkhed<strong>en</strong> die word<strong>en</strong> opgepakt voornamelijk in het eerste spoor. Zo<br />
wordt er in geringe mate gebruik gemaakt <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> (5; 28). E<strong>en</strong> red<strong>en</strong><br />
waarom weinig wordt gedaan aan re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor is dat de sam<strong>en</strong>werking<br />
tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer op dit punt vaak stokt. De werknemer houdt<br />
lang vast aan de eig<strong>en</strong> functie. Werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> bedrijfsarts uit<strong>en</strong> hun twijfels<br />
niet <strong>en</strong> sprek<strong>en</strong> verwachting<strong>en</strong> niet uit. E<strong>en</strong> andere red<strong>en</strong> is de mogelijke verslechtering<br />
<strong>van</strong> arbeidsvoorwaard<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor (‘de goud<strong>en</strong> kooi’)<br />
(14).<br />
De kans op succesvolle re-<strong>integratie</strong> is groter als er pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar is, de<br />
werknemer in zijn arbeidsverled<strong>en</strong> positief werd beoordeeld <strong>en</strong> bepaalde persoons-,<br />
bedrijfs- <strong>en</strong> gezondheidsgerelateerde k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> aanwezig zijn (groot bedrijf, voldo<strong>en</strong>de<br />
diversiteit in functies, positieve opstelling <strong>van</strong> bedrijfsarts, leidinggev<strong>en</strong>de <strong>en</strong><br />
werknemer, hogere opleiding werknemer, goede gezondheid werknemer <strong>en</strong> goede sam<strong>en</strong>werking<br />
tuss<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de instanties). Daarnaast blijkt het verloop <strong>van</strong> het re<strong>integratie</strong>proces<br />
ongunstiger te zijn bij psychische klacht<strong>en</strong> dan bij fysieke klacht<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> ander probleem bij re-<strong>integratie</strong> is dat de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> wacht<strong>en</strong> met werkhervatting<br />
totdat de werknemer hersteld is <strong>van</strong> zijn klacht<strong>en</strong>. Zij zi<strong>en</strong> werkhervatting<br />
nog niet als e<strong>en</strong> factor die kan bijdrag<strong>en</strong> aan herstel (2; 14; 31).<br />
MKB<br />
Bek<strong>en</strong>d met<br />
verantwoordelijkhed<strong>en</strong><br />
Belemmering<strong>en</strong><br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>markt<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor is met name moeilijk voor kleine werkgevers. Zij hebb<strong>en</strong><br />
minder alternatieve functies <strong>en</strong> minder expertise in huis. Maar ook het tweede<br />
spoor is lastig bij het MKB, als gevolg <strong>van</strong> de specialistische aard <strong>van</strong> branchespecifieke<br />
werkzaamhed<strong>en</strong> (16). Volg<strong>en</strong>s m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit de adviespraktijk beschouw<strong>en</strong> veel<br />
ondernemers in het MKB re-<strong>integratie</strong> tweede spoor als iets dat buit<strong>en</strong> hun vermog<strong>en</strong><br />
ligt.<br />
De introductie <strong>van</strong> de WIA <strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> risico ziekteverzuim heeft gevolg<strong>en</strong> gehad<br />
voor de ontwikkeling <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>markt. Duidelijk is dat verzekeraars zich nadrukkelijk<br />
op deze markt hebb<strong>en</strong> gemeld, maar dit heeft nog niet geleid tot e<strong>en</strong> daadwerkelijke<br />
impuls op re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong>. De beperkte instroom in de WIA zou<br />
er op kunn<strong>en</strong> duid<strong>en</strong> dat er sinds de inwerkingtreding <strong>van</strong> de WIA meer re-<strong>integratie</strong>-<br />
4 Betreft verwijzing naar de betreff<strong>en</strong>de onderzoeksrapport<strong>en</strong> die zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in de literatuurlijst.
13<br />
inspanning<strong>en</strong> word<strong>en</strong> verricht dan voorhe<strong>en</strong>, maar dit zou ook het gevolg kunn<strong>en</strong> zijn<br />
<strong>van</strong> andere factor<strong>en</strong> zoals de invoering <strong>van</strong> de verl<strong>en</strong>ging <strong>van</strong> de loondoorbetalingsverplichting<br />
bij ziekte (37).<br />
3.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO<br />
Om de uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> het onderzoek qua om<strong>van</strong>g in het juiste perspectief te plaats<strong>en</strong>,<br />
hebb<strong>en</strong> we op grond <strong>van</strong> cijfers <strong>van</strong> UWV <strong>en</strong> CBS eerst in kaart gebracht wat de kans<br />
is dat werkgevers te mak<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> met <strong>werknemers</strong> die langer dan 13 wek<strong>en</strong> ziek zijn.<br />
3.2.1 Kans op langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
Tabel 3.1 geeft aan wat de kans is dat e<strong>en</strong> werkgever in 2 jaar tijd e<strong>en</strong> 13-weeks<strong>zieke</strong><br />
werknemer heeft. Deze kans hangt af <strong>van</strong> de bedrijfsom<strong>van</strong>g <strong>en</strong> de bedrijfssector. Hoe<br />
groter het bedrijf, hoe groter de kans. Ook blijkt dat werkgevers in de sector<strong>en</strong><br />
onderwijs, overheid <strong>en</strong> zorg e<strong>en</strong> beduid<strong>en</strong>d grotere kans hebb<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> langdurig<br />
ziektegeval dan werkgevers in de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing.<br />
Van de werkgevers in ons onderzoek gaf 26,8% - na weging 5 - aan dat zij in twee jaar<br />
tijd langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> hebb<strong>en</strong> gehad. Het aantal langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
bij deze werkgevers varieerde <strong>van</strong> 1 tot <strong>en</strong>kele 10-tall<strong>en</strong>: bij 58% <strong>van</strong> deze werkgevers<br />
betrof het 1 langdurig <strong>zieke</strong> werknemer, bij de overige 42% zijn er meer langdurig<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> geweest sinds januari 2005.<br />
Tabel 3.1<br />
Geschatte kans op langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> in 2 jaar (cijfers UWV, CBS)<br />
Kans op 13-weeks<strong>zieke</strong> in 2 jaar<br />
1<br />
wn<br />
2-4<br />
wn<br />
5-9<br />
wn<br />
10-19<br />
wn<br />
20-49<br />
wn<br />
50-99<br />
wn<br />
Nijverheid 4,7% 9,1% 28,5% 67,0% 89,1% 99,4% 99,9%<br />
handel/horeca 3,3% 6,5% 21,0% 57,2% 81,6% 98,1% 99,9%<br />
Onderwijs/overheid 7,7% 14,9% 43,1% 69,9% 90,9% 99,6% 100,0%<br />
Zorg 6,1% 11,8% 35,6% 83,1% 97,2% 100,0% 100,0%<br />
Di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing 1,7% 3,3% 11,2% 48,1% 73,0% 95,3% 99,9%<br />
100+<br />
wn<br />
3.2.2 Bek<strong>en</strong>dheid met verantwoordelijkhed<strong>en</strong><br />
Uit de <strong>en</strong>quête onder bijna 1300 werkgevers (met <strong>en</strong> zonder langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>)<br />
blijkt dat weliswaar de meerderheid <strong>van</strong> de werkgevers bek<strong>en</strong>d is maar e<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk<br />
deel (ruim 35%) <strong>van</strong> de werkgevers onbek<strong>en</strong>d 6 is met de wettelijke sancties in<br />
het geval zij onvoldo<strong>en</strong>de gedaan hebb<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer.<br />
Ook blijkt ongeveer 37,5% <strong>van</strong> de werkgevers niet te wet<strong>en</strong> dat zij verplicht zijn<br />
om te zorg<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever. Bijna 40% <strong>van</strong> de werkgevers<br />
geeft aan onvoldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis te hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit te bested<strong>en</strong> aan andere partij<strong>en</strong> (zie tabel 3.2).<br />
5<br />
6<br />
In deze analyses word<strong>en</strong> gewog<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s gerapporteerd. Dit geeft e<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adering <strong>van</strong> de bevinding<strong>en</strong><br />
voor bedrijv<strong>en</strong> met twee of meer werkzame person<strong>en</strong>, repres<strong>en</strong>tatief naar sector <strong>en</strong><br />
grootte.<br />
Hierbij is er <strong>van</strong> uitgegaan dat de respond<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die deze vrag<strong>en</strong> beantwoordd<strong>en</strong> met ‘weet niet’ of<br />
‘nee’ er onvoldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> hadd<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s bedroeg de ‘weet niet-categorie’ hooguit <strong>en</strong>kele<br />
proc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.
14<br />
Tabel 3.2<br />
Bek<strong>en</strong>dheid met verantwoordelijkhed<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> uitsplitsing naar grootte bedrijf<br />
Bek<strong>en</strong>dheid naar grootte N=1294<br />
B<strong>en</strong>t u bek<strong>en</strong>d met de wettelijke sancties in het<br />
2-9 wp 10-19 wp 20-49 wp 50-99 wp 100+ wp Totaal<br />
geval u niet voldo<strong>en</strong>de heeft gedaan voor de re<strong>integratie</strong>?<br />
% ja 58,9% 79,3% 84,3% 94,5% 98,0% 64,9%<br />
B<strong>en</strong>t u wel of niet verplicht om te zorg<strong>en</strong> voor<br />
re-<strong>integratie</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever? % ja 59,0% 66,0% 76,3% 80,4% 91,2% 62,4%<br />
Heeft u voldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong><br />
om re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit<br />
te bested<strong>en</strong> aan andere partij<strong>en</strong>? % ja 56,4% 70,2% 74,7% 78,5% 90,1% 60,6%<br />
Verder blijkt dat dergelijke k<strong>en</strong>nis meer aanwezig is naarmate het bedrijf groter is. Van<br />
de werkgevers met 2 tot 9 werkzame person<strong>en</strong> geeft 59% aan de wettelijke sancties te<br />
k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>. Bij werkgevers met 100 of meer werkzame person<strong>en</strong> is dit 98%. Hetzelfde<br />
geldt voor de twee overige vrag<strong>en</strong> naar de bek<strong>en</strong>dheid met verantwoordelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
mogelijkhed<strong>en</strong>. De werkgevers in de overheid- <strong>en</strong> onderwijssector beschikk<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s<br />
eig<strong>en</strong> opgave over de meeste k<strong>en</strong>nis op dit gebied (zie bijlage D voor e<strong>en</strong> overzicht <strong>van</strong><br />
de uitkomst<strong>en</strong> uitgesplitst naar bedrijfsom<strong>van</strong>g <strong>en</strong> bedrijfssector).<br />
Werkgevers die rec<strong>en</strong>te ervaring hebb<strong>en</strong> met langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> hebb<strong>en</strong> meer<br />
k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> hun verantwoordelijkhed<strong>en</strong> dan werkgevers zonder die ervaring. Ook <strong>van</strong><br />
de werkgevers met langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> ervaart echter nog bijna e<strong>en</strong> kwart<br />
onvoldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> hun verantwoordelijkhed<strong>en</strong>.<br />
Er blijkt ge<strong>en</strong> verband tuss<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>risicodragerschap bij verzuim <strong>en</strong> arbeidsongeschiktheid<br />
<strong>en</strong> de bek<strong>en</strong>dheid <strong>van</strong> werkgevers met de rele<strong>van</strong>te verantwoordelijkhed<strong>en</strong>,<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tuele sancties.<br />
3.2.3 Aanwezigheid re-<strong>integratie</strong>beleid<br />
Minder dan de helft <strong>van</strong> de werkgevers geeft aan beleid te hebb<strong>en</strong> voor de inzet <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong><br />
bij <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. Wanneer e<strong>en</strong> werkgever rec<strong>en</strong>te ervaring<br />
heeft met langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>, is dit 70%. Maar zelfs dan heeft dus 30% <strong>van</strong><br />
deze werkgevers ge<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>beleid opgesteld. Het beleid lijkt dus vaak reactief,<br />
als er al e<strong>en</strong> geval <strong>van</strong> ziekte is. Van de werkgevers zonder langdurig <strong>zieke</strong>n in de afgelop<strong>en</strong><br />
twee jaar:<br />
• heeft slechts e<strong>en</strong> derde beleid opgesteld voor de inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong>;<br />
• weet bijna de helft niet dat zij zonodig zorg moet<strong>en</strong> drag<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> in<br />
het tweede spoor;<br />
• weet ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s ongeveer de helft te weinig <strong>van</strong> de wettelijke sancties bij onvoldo<strong>en</strong>de<br />
re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> <strong>en</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong> uit te bested<strong>en</strong>;<br />
• <strong>en</strong> geeft e<strong>en</strong> kwart aan ge<strong>en</strong> idee te hebb<strong>en</strong> hoe ze re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> langdurig<br />
<strong>zieke</strong> medewerker zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> aanpakk<strong>en</strong>.<br />
Het meest hebb<strong>en</strong> overheidswerkgevers beleid hierover op papier gesteld (82%), op<br />
afstand gevolgd door de werkgevers in de zorg & welzijnssector (49%) <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s<br />
door de werkgevers in de overige marktsector<strong>en</strong> (43-33%). Hoe groter de werkgever,<br />
des te groter de kans dat er wel beleid is, variër<strong>en</strong>d <strong>van</strong> 34% bij werkgevers met minder<br />
dan 10 <strong>werknemers</strong> tot bijna 87% <strong>van</strong> de werkgevers met 100 of meer <strong>werknemers</strong>.
15<br />
Uit de interviews blijkt dat bij werkgevers die beleid hebb<strong>en</strong> geformuleerd dit in de<br />
meeste gevall<strong>en</strong> betrekking heeft op het ‘poortwachterprotocol’. Dat wil zegg<strong>en</strong> dat<br />
deze organisaties voorschrift<strong>en</strong> op papier hebb<strong>en</strong> gezet voor de werknemer <strong>en</strong> werkgever,<br />
op basis <strong>van</strong> de taakverdeling <strong>en</strong> termijn<strong>en</strong> die word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd in de Wet Verbetering<br />
Poortwachter. Hierbij ligt de nadruk veelal op re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor.<br />
E<strong>en</strong> uitgewerkt beleid voor de organisatie <strong>van</strong> het tweede spoor ontbreekt doorgaans.<br />
Volg<strong>en</strong>s de werkgevers gaat dat dan om maatwerk, dat niet te ver<strong>en</strong>ig<strong>en</strong> is met protocoll<strong>en</strong>.<br />
Werkgevers die het eig<strong>en</strong> risico drag<strong>en</strong> voor de WGA blijk<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> vaak e<strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>beleid<br />
te hebb<strong>en</strong> opgesteld als de werkgevers die het risico hebb<strong>en</strong> ondergebracht<br />
bij e<strong>en</strong> private verzekeraar of het UWV. De wijze <strong>van</strong> verzuimverzekering<br />
hangt wel sam<strong>en</strong> met de kans dat e<strong>en</strong> werkgever e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>beleid heeft opgesteld<br />
7 . Werkgevers zonder verzuimverzekering hebb<strong>en</strong> het vaakst (53%) e<strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>beleid<br />
opgesteld. Van werkgevers die zowel de loondoorbetaling als de inzet<br />
<strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> hebb<strong>en</strong> verzekerd, heeft 47% e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>beleid opgesteld. Het<br />
minst vaak gebeurt dit bij werkgevers met alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> verzekering voor loondoorbetaling<br />
(32%).<br />
3.2.4 Inzet voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in eerste spoor<br />
In de <strong>en</strong>quête is ingezoomd op de ervaring<strong>en</strong> met één individuele <strong>zieke</strong> werknemer.<br />
Indi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> werkgever sinds 1 januari 2005 meerdere langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> heeft<br />
gehad is gevraagd om vrag<strong>en</strong> te beantwoord<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> langdurig verzuimgeval dat de<br />
respond<strong>en</strong>t goed k<strong>en</strong>t.<br />
De gegev<strong>en</strong>s over de specifieke gevall<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> goed beeld <strong>van</strong> de handelswijze bij<br />
de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> de ervaring<strong>en</strong> die daarbij word<strong>en</strong><br />
opgedaan. Dit concluder<strong>en</strong> we op grond <strong>van</strong> controles op de repres<strong>en</strong>tativiteit die we<br />
hebb<strong>en</strong> uitgevoerd. Zo hebb<strong>en</strong> we nagevraagd in hoeverre deze langdurig <strong>zieke</strong> werknemer<br />
repres<strong>en</strong>tatief was voor alle langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> in het bedrijf. Ook is<br />
e<strong>en</strong> vergelijking gemaakt tuss<strong>en</strong> de antwoord<strong>en</strong> op de vrag<strong>en</strong> hoe de werkgevers in het<br />
algeme<strong>en</strong> handel<strong>en</strong> bij langdurig <strong>zieke</strong>n <strong>en</strong> welke knelpunt<strong>en</strong> zij daarbij teg<strong>en</strong>kom<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de antwoord<strong>en</strong> op deze vrag<strong>en</strong> over het specifieke geval. De populatie <strong>werknemers</strong><br />
waarover de werkgever vrag<strong>en</strong> heeft beantwoord is willekeurig gekoz<strong>en</strong>, <strong>en</strong> lijkt<br />
hooguit e<strong>en</strong> lichte oververteg<strong>en</strong>woordiging <strong>van</strong> de moeilijkere gevall<strong>en</strong> te bevatt<strong>en</strong> (zie<br />
bijlage B). Hoewel de inzicht<strong>en</strong> op hoofdlijn<strong>en</strong> dus e<strong>en</strong> goed beeld gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> de inzet<br />
<strong>van</strong> activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> de resultat<strong>en</strong> er<strong>van</strong>, di<strong>en</strong><strong>en</strong> de perc<strong>en</strong>tages wel met e<strong>en</strong> zekere marge<br />
te word<strong>en</strong> geïnterpreteerd.<br />
Onder andere is gevraagd welke activiteit<strong>en</strong> zijn ingezet voor de besprok<strong>en</strong> langdurig<br />
<strong>zieke</strong> werknemer in het eerste <strong>en</strong> het tweede spoor. Tabel 3.3 toont dat neg<strong>en</strong> op de<br />
ti<strong>en</strong> werkgevers voor de langdurig <strong>zieke</strong> werknemer voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> inzett<strong>en</strong> voor de re<strong>integratie</strong><br />
in het eerste spoor.<br />
Bijna één op de ti<strong>en</strong> werkgevers heeft dus voor deze specifieke <strong>zieke</strong> werknemer (nog)<br />
ge<strong>en</strong> activiteit<strong>en</strong> ondernom<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> eerste spoor. 8 Het blijkt dat bij deze<br />
9,4% ofwel 58 werkgevers, de <strong>zieke</strong> werknemer in 57% <strong>van</strong> de gevall<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st is<br />
geblev<strong>en</strong> (14% volledig hervat, 43% nog lop<strong>en</strong>d) <strong>en</strong> in 43% uit di<strong>en</strong>st gegaan (4% in<br />
di<strong>en</strong>st getred<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> andere organisatie; 17% ingetred<strong>en</strong> in de WIA; 13% ontsla-<br />
7<br />
8<br />
Deze sam<strong>en</strong>hang blijft bestaan na correctie voor grootte <strong>van</strong> het bedrijf.<br />
In het algeme<strong>en</strong> geldt dat 5% <strong>van</strong> de werkgevers voor géén <strong>van</strong> hun <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
heeft ingezet voor re-<strong>integratie</strong> eerste spoor (in de afgelop<strong>en</strong> twee jaar).
16<br />
g<strong>en</strong>; 10% zelf ontslag g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>; 2% VUT/p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong>; 3% overled<strong>en</strong>) 9 . Het lijkt er dus<br />
op dat er in ongeveer e<strong>en</strong>derde <strong>van</strong> deze gevall<strong>en</strong> min of meer terecht niks is ondernom<strong>en</strong><br />
(ze hebb<strong>en</strong> het werk weer volledig hervat, zijn ingetred<strong>en</strong> in de WIA, met<br />
VUT/p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> of overled<strong>en</strong>). Van deze 58 werkgevers heeft 12% nog wel het tweede<br />
spoor ingezet om de werknemer te re-integrer<strong>en</strong>. Dit betek<strong>en</strong>t dat uiteindelijk 8,3% <strong>van</strong><br />
alle 608 werkgevers helemaal niets heeft gedaan voor de <strong>zieke</strong> werknemer.<br />
Niets do<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> eerste spoor komt vaker voor bij oudere <strong>werknemers</strong><br />
(36% <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de <strong>werknemers</strong> is 55+), lager opgeleide <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong><br />
met overige aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (anders dan klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat,<br />
psychische klacht<strong>en</strong> of hart- <strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong>). Ook blijk<strong>en</strong> werkgevers uit de sector<br />
landbouw, delfstoff<strong>en</strong>, industrie <strong>en</strong> nutsbedrijv<strong>en</strong> tweemaal zo veel als gemiddeld niets<br />
te do<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> eerste spoor.<br />
In het geval dat er wel voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingezet, gaat het vaak om aanpassing <strong>van</strong><br />
ur<strong>en</strong>, tak<strong>en</strong> of werktijd<strong>en</strong>, het verstrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> hulpmiddel<strong>en</strong> of aanpass<strong>en</strong> <strong>van</strong> de<br />
werkplek <strong>en</strong> het gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> individuele begeleiding of coaching. 10 Bij e<strong>en</strong> op de vijf<br />
werkgevers wordt geprobeerd de <strong>zieke</strong> te lat<strong>en</strong> hervatt<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> andere functie. Slechts<br />
e<strong>en</strong> kleine minderheid <strong>van</strong> de werkgevers (4%) detacheert de <strong>zieke</strong> werknemer bij e<strong>en</strong><br />
andere werkgever.<br />
Tabel 3.3<br />
Ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> eerste spoor<br />
N = 608<br />
Totaal<br />
Minder ur<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> (tijdelijk/structureel) 73,1%<br />
De inhoud <strong>van</strong> het werk/tak<strong>en</strong>pakket aanpass<strong>en</strong> (tijdelijk/structureel) 67,7%<br />
De werktijd<strong>en</strong> of rooster aanpass<strong>en</strong> (tijdelijk/structureel) 63,9%<br />
De werkplek aanpass<strong>en</strong> of verstrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> hulpmiddel<strong>en</strong> 36,0%<br />
Hervatt<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> andere functie 20,9%<br />
Tijdelijk hervatt<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever (detachering) 3,9%<br />
Scholing, training, opleiding of cursus 16,2%<br />
Wachtlijstbemiddeling 5,1%<br />
Individuele begeleiding of coaching 55,9%<br />
Door de werkgever betaalde therapie of behandeling 26,2%<br />
Andere voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 4,0%<br />
Ge<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> ingezet 9,4%<br />
Weet niet 0,9%<br />
Werkgevers zett<strong>en</strong> ‘minder ur<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>’, ‘inhoud werk aanpass<strong>en</strong>’ <strong>en</strong> ‘werktijd<strong>en</strong>/rooster<br />
aanpass<strong>en</strong>’ meer in bij jongere dan bij oudere <strong>werknemers</strong>. ‘Werkplekaanpassing<strong>en</strong>’<br />
<strong>en</strong> ‘wachtlijstbemiddeling’ do<strong>en</strong> werkgevers meer voor <strong>werknemers</strong> met<br />
klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat <strong>en</strong> minder voor <strong>werknemers</strong> met psychische<br />
klacht<strong>en</strong>. Daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> werkgevers individuele begeleiding <strong>en</strong> coaching meer<br />
toe te pass<strong>en</strong> bij <strong>werknemers</strong> met psychische klacht<strong>en</strong>.<br />
9<br />
Bij e<strong>en</strong> aantal categorieën ‘uit di<strong>en</strong>st gegaan’ kan sprake zijn <strong>van</strong> e<strong>en</strong> lichte overlap, waardoor alle<br />
perc<strong>en</strong>tages sam<strong>en</strong> optell<strong>en</strong> tot iets meer dan 100%.<br />
10 Ook als we aan de bedrijv<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> welke voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zij in het algeme<strong>en</strong> het meest hebb<strong>en</strong><br />
ingezet hebb<strong>en</strong> ingezet om re-<strong>integratie</strong> te bevorder<strong>en</strong> in het eerste spoor, komt dezelfde top-4<br />
naar vor<strong>en</strong>: ‘minder ur<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>’, ‘de inhoud <strong>van</strong> het werk aanpass<strong>en</strong>’, ‘werktijd<strong>en</strong> aanpass<strong>en</strong>’ <strong>en</strong><br />
‘het gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> individuele begeleiding of coaching’.
17<br />
Slechts e<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze activiteit<strong>en</strong> komt duidelijk meer voor bij grote dan bij kleine<br />
werkgevers. Dit geldt voor het hervatt<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> andere functie. Zo bewerkstelligt<br />
15,5% <strong>van</strong> de werkgevers met minder dan 10 <strong>werknemers</strong> dat de langdurig <strong>zieke</strong><br />
werknemer in e<strong>en</strong> andere functie kan hervatt<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> 34% <strong>van</strong> de werkgevers met<br />
meer dan 100 <strong>werknemers</strong>. Grotere werkgevers beschikk<strong>en</strong> hiervoor over meer mogelijkhed<strong>en</strong><br />
dan kleinere werkgevers. Hervatt<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> andere functie blijkt het minst<br />
voor te kom<strong>en</strong> in de sector di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing (10%) <strong>en</strong> het meest in de sector ‘landbouw,<br />
delfstoff<strong>en</strong>, industrie <strong>en</strong> nutsbedrijv<strong>en</strong>’ (28%) <strong>en</strong> de sector ‘handel <strong>en</strong> horeca ‘(28%).<br />
Verder blijk<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de sector<strong>en</strong> qua inzet <strong>van</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> alle<strong>en</strong> nog te<br />
verschill<strong>en</strong> wat betreft het betal<strong>en</strong> door de werkgever <strong>van</strong> e<strong>en</strong> therapie of behandeling:<br />
in de overheid- <strong>en</strong> onderwijssector doet 40% <strong>van</strong> de werkgevers dit teg<strong>en</strong> 16% in de<br />
sector di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing.<br />
Uit de interviews met werkgevers blijkt dat voor het mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> plan <strong>van</strong> aanpak<br />
<strong>en</strong> de bepaling <strong>van</strong> de inzet <strong>van</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingeschakeld. Dit<br />
betreft in ieder geval de bedrijfsarts, maar sommige werkgevers schakel<strong>en</strong> ook arbeidsdeskundig<strong>en</strong><br />
in, vooral om onnodige medicalisering te voorkom<strong>en</strong>. Daarnaast<br />
word<strong>en</strong> onder andere fysiotherapeut<strong>en</strong>, psycholog<strong>en</strong> <strong>en</strong> bedrijfsmaatschappelijk werkers<br />
ingeschakeld.<br />
Werkgevers vind<strong>en</strong> dat ze goed met de adviez<strong>en</strong> <strong>van</strong> deskundig<strong>en</strong> uit de voet<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
om e<strong>en</strong> plan <strong>van</strong> aanpak voor re-<strong>integratie</strong> op te stell<strong>en</strong>. Uit de adviespraktijk <strong>en</strong> de<br />
interviews met professionals komt echter het signaal dat deze plann<strong>en</strong> nogal e<strong>en</strong>s voor<br />
verbetering vatbaar zijn. De probleemanalyses zijn vaak erg beknopt. Het plan <strong>van</strong><br />
aanpak dat hierop gebaseerd is, is daardoor vaak globaal <strong>en</strong> wordt niet of veel te laat<br />
alsnog verdiept. Als er wel e<strong>en</strong> uitgebreide probleemanalyse wordt gemaakt door de<br />
bedrijfsarts, dan is deze dikwijls te medisch <strong>en</strong> te weinig gericht op werkmogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de specifieke situatie <strong>en</strong> kwaliteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer. Om toch de belastbaarheid<br />
goed in kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> wordt door e<strong>en</strong> bedrijfsarts e<strong>en</strong> Functionele Mogelijkhed<strong>en</strong><br />
Lijst (FML) afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Het grote nadeel <strong>van</strong> deze lijst is echter dat deze moeilijk<br />
te interpreter<strong>en</strong> is voor lek<strong>en</strong>. Hiermee is het re-<strong>integratie</strong>vraagstuk dus niet opgelost.<br />
Mede hierdoor verlop<strong>en</strong> de re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> niet altijd optimaal. Beide partij<strong>en</strong><br />
wacht<strong>en</strong> vaak op herstel voordat re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingezet, waarbij<br />
werkgever <strong>en</strong> werknemer zich bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s de geraadpleegde professionals te<br />
afhankelijk opstell<strong>en</strong> <strong>van</strong> derd<strong>en</strong> (vooral bij psychische problematiek wacht m<strong>en</strong> vaak<br />
tot de therapeut die weinig of niets <strong>van</strong> de arbeidssituatie weet, aangeeft dat de werknemer<br />
weer voorzichtig kan beginn<strong>en</strong>). Daarnaast wordt vaak gewacht op vacatures in<br />
het eig<strong>en</strong> bedrijf, waarbij vooral naar het opleidingsniveau wordt gekek<strong>en</strong>, of wordt<br />
erg lang doorgegaan met arbeidstherapeutisch werk<strong>en</strong>. Er wordt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> vooral naar<br />
baanmogelijkhed<strong>en</strong> op korte termijn gekek<strong>en</strong> <strong>en</strong> er wordt niet gekek<strong>en</strong> naar duurzame<br />
mogelijkhed<strong>en</strong>. Zo wordt (te lang/te veel) ingezet op vaak tijdelijk beschikbare of bov<strong>en</strong>-formatieve<br />
werkzaamhed<strong>en</strong>, in plaats <strong>van</strong> op daadwerkelijk productieve arbeid <strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> duurzame oplossing. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> wordt nog te vaak gekek<strong>en</strong> naar minder of lichter<br />
in plaats <strong>van</strong> naar anders of zelfs meer, aldus professionals. <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> bij e<strong>en</strong> andere<br />
werkgever komt vaak pas in e<strong>en</strong> laat stadium aan bod.<br />
De eerstejaarsevaluatie heeft bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> niet de gew<strong>en</strong>ste werking. Pas bij aanvraag<br />
<strong>van</strong> de WGA-keuring kan het UWV check<strong>en</strong> of de eerstejaarsevaluatie (‘het opschudmom<strong>en</strong>t’)<br />
heeft plaatsgevond<strong>en</strong>. Hierdoor ontbreekt e<strong>en</strong> daadwerkelijke impuls rond<br />
het eerste jaar. T<strong>en</strong>slotte blijkt uit de interviews met werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> professionals<br />
dat in de praktijk vaak laat e<strong>en</strong> arbeidsdeskundige wordt ingeschakeld. Die<br />
kan juist goed aangev<strong>en</strong> welke functies <strong>en</strong> tak<strong>en</strong> e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer nog wel kan
18<br />
uitvoer<strong>en</strong> <strong>en</strong> op welke wijze bestaande functies zijn aan te pass<strong>en</strong> aan de capaciteit<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> beperking<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong> werknemer. Wanneer toch e<strong>en</strong> arbeidsdeskundige wordt<br />
ingeschakeld, is m<strong>en</strong> vaak te veel gericht op dossiervorming <strong>en</strong> rechtvaardiging <strong>van</strong><br />
het tweede spoor voor de werknemer.<br />
Volg<strong>en</strong>s de geïnterviewde professionals zoud<strong>en</strong> dergelijke belemmering<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong><br />
deel kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> door het deskundig<strong>en</strong>oordeel <strong>van</strong> het UWV in te<br />
schakel<strong>en</strong> als ‘check’ of m<strong>en</strong> op de goede weg is. Dit middel wordt volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> echter<br />
te beperkt gebruikt (het wordt alle<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> als middel bij on<strong>en</strong>igheid/conflict). Onder<br />
werkgevers is veel voorbehoud met betrekking tot het deskundig<strong>en</strong>oordeel, <strong>van</strong>wege<br />
de status <strong>van</strong> 'advies' <strong>en</strong> <strong>van</strong>wege het feit dat het losstaat <strong>van</strong> de beoordeling WIA,<br />
waardoor de verschill<strong>en</strong>de uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> het UWV in teg<strong>en</strong>spraak met elkaar kunn<strong>en</strong><br />
zijn.<br />
Bezwar<strong>en</strong><br />
bij activiteit<strong>en</strong><br />
Werkgevers gev<strong>en</strong> in de interviews aan dat ze in principe alle mogelijke re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong><br />
will<strong>en</strong> inzett<strong>en</strong>. Wel heeft m<strong>en</strong> grote bezwar<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> het aanpass<strong>en</strong> of creër<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> (nieuwe) functies door bundeling <strong>van</strong> lichte tak<strong>en</strong> of weglating <strong>van</strong> zware tak<strong>en</strong>,<br />
omdat dit e<strong>en</strong> onredelijke belasting <strong>van</strong> collega’s betek<strong>en</strong>t. Verder wordt over het<br />
algeme<strong>en</strong> goed rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> met de diagnose, maar soms kunn<strong>en</strong> door ziekte<br />
echt ge<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> plaatsvind<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> periode <strong>van</strong> <strong>en</strong>kele maand<strong>en</strong><br />
(opname, zware kur<strong>en</strong>). Ook uit de <strong>en</strong>quête blijkt dat de gezondheid <strong>van</strong> de werknemer<br />
(tijdelijk) e<strong>en</strong> grote belemmering voor re-<strong>integratie</strong> kan vorm<strong>en</strong> (zie tabel 3.6).<br />
3.2.5 Inzet voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> tweede spoor<br />
E<strong>en</strong> op de neg<strong>en</strong> werkgevers (11,5%) geeft aan te hebb<strong>en</strong> geprobeerd om de betreff<strong>en</strong>de<br />
<strong>zieke</strong> werknemer (waarover nadere vrag<strong>en</strong> zijn beantwoord) bij e<strong>en</strong> andere organisatie<br />
aan het werk te krijg<strong>en</strong>. Op basis <strong>van</strong> dit perc<strong>en</strong>tage is nog niet goed aan te gev<strong>en</strong><br />
of het tweede spoor veel of weinig wordt ingezet; waarschijnlijk was het in veel gevall<strong>en</strong><br />
ook niet nodig omdat er in het eerste spoor voldo<strong>en</strong>de mogelijkhed<strong>en</strong> tot werkhervatting<br />
war<strong>en</strong>. Daarom is wat dieper gekek<strong>en</strong> naar de groep waarbij het eerste spoor<br />
(nog) niet tot succes heeft geleid (tabel 3.4):<br />
• bij 16,9% <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong> die nog niet met succes in eerste spoor aan de slag<br />
is, is het tweede spoor is ingezet;<br />
• bij 27,5% <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong> die langer dan e<strong>en</strong> jaar ziek zijn <strong>en</strong> die nog niet met<br />
succes in het eerste spoor aan de slag zijn is het tweede spoor ingezet.<br />
Dit wijst er op dat het tweede spoor nog voor e<strong>en</strong> veel grotere groep <strong>werknemers</strong> kan<br />
word<strong>en</strong> ingezet. Voor bijna driekwart <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong> die langer dan e<strong>en</strong> jaar ziek<br />
zijn <strong>en</strong> waarvoor het eerste spoor nog ge<strong>en</strong> duidelijk succes is geword<strong>en</strong>, wordt dus<br />
ge<strong>en</strong> tweede spoor activiteit<strong>en</strong> ondernom<strong>en</strong>.
19<br />
Tabel 3.4<br />
Inzet tweede spoor voor <strong>werknemers</strong> waar eerste spoor wel/niet succesvol was, uitgesplitst<br />
naar de duur <strong>van</strong> het verzuim.<br />
Niet succesvol aan het Wel succesvol aan het Totaal<br />
werk in eig<strong>en</strong> organisatie* werk in eig<strong>en</strong> organisatie<br />
N<br />
% inzet<br />
2e spoor N<br />
% inzet<br />
2e spoor N<br />
% inzet<br />
2e spoor<br />
3 tot 12<br />
maand<strong>en</strong> 162 6,7% 124 1,4% 286 4,6%<br />
12 maand<strong>en</strong><br />
of langer 217 27,5% 98 3,6% 315 19,5%<br />
Totaal 379 16,9% 222 2,3% 601 11,5%<br />
* Hier betreft "ge<strong>en</strong> succes" de groep bedrijv<strong>en</strong> waar<strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de <strong>werknemers</strong> (nog) niet volledig<br />
is gere-integreerd, dus inclusief nog lop<strong>en</strong>de re-<strong>integratie</strong> in het 1e spoor.<br />
Meer in het algeme<strong>en</strong> is te zi<strong>en</strong> dat in het eerste ziektejaar nog amper wordt gewerkt<br />
aan het tweede spoor, in het tweede jaar gebeurt dit al vaker. Er lijkt e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>hang<br />
tuss<strong>en</strong> om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het bedrijf <strong>en</strong> de inzet <strong>van</strong> het tweede spoor. Werkgevers met meer<br />
dan 100 <strong>werknemers</strong> blijk<strong>en</strong> dit beduid<strong>en</strong>d meer dan gemiddeld te do<strong>en</strong>: meer dan e<strong>en</strong><br />
kwart <strong>van</strong> de grotere werkgevers heeft re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor ingezet. Voor<br />
e<strong>en</strong> klein deel is dit te verklar<strong>en</strong> uit het feit dat grotere werkgevers (100+) verzuimgevall<strong>en</strong><br />
met e<strong>en</strong> hogere verzuimduur dan gemiddeld hebb<strong>en</strong> gekoz<strong>en</strong> voor het onderzoek.<br />
Echter, ook bij e<strong>en</strong> kortere verzuimduur (tot e<strong>en</strong> jaar) zett<strong>en</strong> zij vaker het tweede<br />
spoor in dan kleinere bedrijv<strong>en</strong> (zie bijlage B).<br />
Als er activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ondernom<strong>en</strong> in het tweede spoor, zo is te zi<strong>en</strong> in tabel 3.5,<br />
dan betreft dat vaak individuele begeleiding of coaching. Zo’n 60%, geeft aan dat zij<br />
zelf of de bedrijfsarts individuele begeleiding of coaching hebb<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>. Ruim 55%<br />
<strong>van</strong> de werkgevers heeft e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf ingeschakeld voor individuele begeleiding<br />
of coaching. Ook gaan deze werkgevers vaak zelf op zoek naar vacatures bij<br />
andere werkgevers: ruim 45% <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werkgevers geeft aan dit te hebb<strong>en</strong><br />
gedaan. Ruim 40% <strong>van</strong> deze werkgevers biedt scholing, e<strong>en</strong> opleiding of e<strong>en</strong> cursus<br />
aan de <strong>zieke</strong> werknemer met het doel om elders aan de slag te kunn<strong>en</strong>. 11 Ook outplacem<strong>en</strong>t<br />
<strong>en</strong> aanmelding bij sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> regelmatig voor volg<strong>en</strong>s<br />
de werkgevers. Voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> zijn de zog<strong>en</strong>aamde<br />
Poortwachterc<strong>en</strong>tra (zie paragraaf 4.2.2) <strong>en</strong> branchearrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zoals ‘Loopbaantraject<br />
in de bouw’ <strong>en</strong> Stichting Werk(t) <strong>van</strong> de drogisterijbranche.<br />
11 Als we aan de bedrijv<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> welke voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zij in het algeme<strong>en</strong> het meest hebb<strong>en</strong> ingezet<br />
ingezet om re-<strong>integratie</strong> te bevorder<strong>en</strong> in het tweede spoor, komt dezelfde top-4 naar vor<strong>en</strong>: ‘het<br />
gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> individuele begeleiding of coaching door bedrijf zelf of bedrijfsarts’ het gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> individuele<br />
begeleiding of coaching door re-<strong>integratie</strong>bedrijf, ‘zelf op zoek zijn gegaan naar e<strong>en</strong><br />
pass<strong>en</strong>de vacature bij e<strong>en</strong> andere werkgever’ <strong>en</strong> ‘scholing, opleiding of cursus met het doel om elders<br />
aan de slag te kunn<strong>en</strong>’.
20<br />
Tabel 3.5<br />
Ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> tweede spoor<br />
N=83 Totaal<br />
Individuele begeleiding of coaching door iemand uit de organisatie of de bedrijfsarts. 62,8%<br />
Individuele begeleiding of coaching door e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf. 55,7%<br />
Mijn organisatie is zelf op zoek gegaan naar e<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de vacature bij e<strong>en</strong> andere<br />
werkgever. 46,0%<br />
Scholing, opleiding of cursus met het doel om elders aan de slag te kunn<strong>en</strong>. 41,0%<br />
E<strong>en</strong> outplacem<strong>en</strong>ttraject bij e<strong>en</strong> extern bureau. 23,1%<br />
Werknemer is aangemeld bij e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband met andere werkgevers. 13,8%<br />
Werknemer is in di<strong>en</strong>st getred<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf of uitz<strong>en</strong>dbureau. 7,4%<br />
Andere voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 5,4%<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
Uit de interviews met werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> professionals blijkt dat het tweede<br />
spoor wordt ingezet op het mom<strong>en</strong>t dat duidelijk is dat terugkeer in de eig<strong>en</strong> organisatie<br />
niet meer mogelijk is. Bij voorkeur laat m<strong>en</strong> dit vaststell<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> onafhankelijke<br />
arbeidsdeskundige. Dat met instemming <strong>van</strong> de werknemer eerder op het tweede spoor<br />
kan word<strong>en</strong> ingezet of desnoods parallel aan het eerste spoor, wordt nauwelijks overwog<strong>en</strong><br />
door de werkgevers.<br />
Slechts e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kele activiteit in het tweede spoor wordt meer verricht door grote dan<br />
door kleine werkgevers, te wet<strong>en</strong> het aanbied<strong>en</strong> <strong>van</strong> scholing, opleiding of e<strong>en</strong> cursus<br />
om elders aan de slag te kunn<strong>en</strong>. Ook de verschill<strong>en</strong> in ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong><br />
de sector<strong>en</strong> zijn klein. De langdurig <strong>zieke</strong> in di<strong>en</strong>st lat<strong>en</strong> tred<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>bureau<br />
of uitz<strong>en</strong>dbureau blijkt door 20% <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werkgevers in de<br />
handel <strong>en</strong> horeca te word<strong>en</strong> ingezet, teg<strong>en</strong> 6% <strong>van</strong> de industriewerkgevers <strong>en</strong> door<br />
ge<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werkgevers in de overige sector<strong>en</strong>.<br />
De <strong>werknemers</strong>, werkgevers <strong>en</strong> professionals herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> dat re-<strong>integratie</strong> tweede spoor<br />
weinig gebeurt. Ook signaler<strong>en</strong> zij dat re-<strong>integratie</strong> tweede spoor meestal niet parallel<br />
aan re-<strong>integratie</strong> eerste spoor <strong>en</strong> pas laat wordt ingezet. Zij zi<strong>en</strong> dat de inzet vooral is<br />
gericht op re-<strong>integratie</strong> bij de eig<strong>en</strong> werkgever. Hun beeld dat de overheidssector pas<br />
in e<strong>en</strong> later stadium kijkt naar tweede spoor dan de marktsector, wordt niet door de<br />
resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête bevestigd. Alle sector<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> weinig te tracht<strong>en</strong> hun<br />
<strong>werknemers</strong> bij e<strong>en</strong> andere organisatie aan het werk te krijg<strong>en</strong>. De geringe inzet <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong><br />
tweede spoor hangt volg<strong>en</strong>s onze geïnterviewd<strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met het volg<strong>en</strong>de:<br />
• Werknemers w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in de regel in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> hun huidige werkgever te blijv<strong>en</strong>;<br />
<strong>werknemers</strong> hebb<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> goed inzicht in de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> in het<br />
tweede spoor.<br />
• <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> tweede spoor durv<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> niet te snel in te zett<strong>en</strong>, omdat<br />
eerst vaak e<strong>en</strong> periode nodig is voor het vaststell<strong>en</strong> <strong>van</strong> beperking<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
gaat m<strong>en</strong> er <strong>van</strong> uit dat het eerste spoor de meeste kans <strong>van</strong> slag<strong>en</strong> heeft.<br />
• <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> tweede spoor vind<strong>en</strong> werkgevers e<strong>en</strong> heel lastige boodschap, ook<br />
omdat zij wet<strong>en</strong> dat de positie <strong>van</strong> de werknemer onzeker is bij het tweede spoor;<br />
werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> hebb<strong>en</strong> vaak ge<strong>en</strong> zicht op de financiële <strong>en</strong> arbeidsrechtelijke<br />
gevolg<strong>en</strong> <strong>van</strong> het tweede spoor.<br />
3.2.6 Belemmering<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong><br />
Werkgevers ervar<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de belemmering<strong>en</strong> bij de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong> in het eerste spoor (zie tabel 3.6).
21<br />
Tabel 3.6<br />
Belemmering<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> rol hebb<strong>en</strong> gespeeld bij werkhervatting eerste spoor<br />
N = 608<br />
Totaal<br />
De gezondheid was te slecht om te werk<strong>en</strong>. 68,5%<br />
Er was ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar in de organisatie. 28,5%<br />
Werknemer werkte niet of onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de re-<strong>integratie</strong>. 15,2%<br />
De <strong>zieke</strong> werknemer had e<strong>en</strong> conflict met de leidinggev<strong>en</strong>de of collega’s voor het 13,4%<br />
ziekteverzuim.<br />
Er was sprake <strong>van</strong> disfunctioner<strong>en</strong> voor de ziekte. 11,8%<br />
Werkgever <strong>en</strong> werknemer war<strong>en</strong> het niet e<strong>en</strong>s over de re-<strong>integratie</strong>. 10,8%<br />
Er is te lang geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie. 9,9%<br />
Er was in de organisatie onvoldo<strong>en</strong>de tijd of capaciteit beschikbaar voor de begeleiding<br />
5,6%<br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>.<br />
Er was sprake <strong>van</strong> achteruitgang <strong>van</strong> salaris, arbeidsrechtelijke positie of sociale 2,9%<br />
zekerheidsrecht<strong>en</strong><br />
Belemmering<strong>en</strong><br />
eerste<br />
spoor<br />
Als knelpunt wordt vooral g<strong>en</strong>oemd dat de gezondheid te slecht was om te werk<strong>en</strong><br />
(68,5%). Daarnaast geeft iets minder dan 30% <strong>van</strong> de werkgevers aan dat zij bij de re<strong>integratie</strong><br />
zijn belemmerd omdat er ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar was in de organisatie.<br />
Dit laatste blijkt vooral te spel<strong>en</strong> bij de kleinste werkgevers met minder dan 10<br />
<strong>werknemers</strong>: 35% heeft hier last <strong>van</strong>, teg<strong>en</strong> ca. 20% bij de overige werkgevers (zie<br />
bijlage D voor tabell<strong>en</strong> waarin de resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête zijn uitgesplitst naar bedrijfsgrootte<br />
<strong>en</strong> bedrijfssector).<br />
E<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de werkgevers ervaart ook belemmering<strong>en</strong> in de verhouding met <strong>en</strong> het<br />
functioner<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer. Door 15,2% <strong>van</strong> de werkgevers wordt g<strong>en</strong>oemd dat<br />
de werknemer onvoldo<strong>en</strong>de meewerkte aan de re-<strong>integratie</strong>. <strong>Re</strong>spectievelijk 11,8% <strong>en</strong><br />
13,4% <strong>van</strong> de werkgevers geeft aan dat er bij de re-<strong>integratie</strong> eerste spoor sprake was<br />
<strong>van</strong> disfunctioner<strong>en</strong> of e<strong>en</strong> conflict vóór de ziekte. Bijna 11% <strong>van</strong> de werkgevers ervaart<br />
e<strong>en</strong> verschil <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing over de re-<strong>integratie</strong> als belemmering. Wanneer alle vier<br />
deze belemmering<strong>en</strong> in de relatie tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer sam<strong>en</strong> word<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong><br />
dan blijkt dat bijna drie op de ti<strong>en</strong> werkgevers op de één of andere manier e<strong>en</strong><br />
knelpunt in de relatie met de werknemer heeft ervar<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> op de 10 werkgevers noemt als belemmering voor re-<strong>integratie</strong> eerste spoor dat te<br />
lang is geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie (dit geldt vaker voor verzuimgevall<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> 12 maand<strong>en</strong> of langer dan voor kortere verzuimgevall<strong>en</strong> (14% versus<br />
6,3%)). Slechts 3% <strong>van</strong> de werkgevers noemt achteruitgang in salaris <strong>en</strong>/of arbeidsrechtelijke<br />
positie e<strong>en</strong> belemmering voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werknemer<br />
in het eerste spoor.<br />
Werkgevers afkomstig uit de handel <strong>en</strong> horeca ervar<strong>en</strong> meer belemmering<strong>en</strong> voor de<br />
re-<strong>integratie</strong> dan werkgevers uit de andere sector<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkgevers met minder dan 10<br />
<strong>werknemers</strong> ervar<strong>en</strong> meer belemmering<strong>en</strong> grotere werkgevers. Deze groep<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong><br />
bijvoorbeeld vaker e<strong>en</strong> gebrek aan pass<strong>en</strong>d werk, knelpunt<strong>en</strong> door voorafgaande conflict<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> disfunctioner<strong>en</strong>, on<strong>en</strong>igheid over de re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> onvoldo<strong>en</strong>de medewerking<br />
(zie bijlage D). In hoofdstuk 5 over de positie <strong>van</strong> de werknemer gaan we verder<br />
in op de belemmering<strong>en</strong> in de relatie werkgever-werknemer.<br />
Belemmering<strong>en</strong><br />
tweede<br />
spoor<br />
In het tweede spoor rapporteert ruim e<strong>en</strong> derde <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werkgevers dat de<br />
gezondheid <strong>van</strong> de werknemer ook plaatsing bij andere werkgevers belemmert of dat<br />
andere k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer hem of haar onaantrekkelijk mak<strong>en</strong> voor andere<br />
werkgevers (zie tabel 3.7). Ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s bijna e<strong>en</strong> derde <strong>van</strong> de werkgevers die trachtte de
22<br />
langdurig <strong>zieke</strong> werknemer buit<strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> bedrijf te re-integrer<strong>en</strong>, geeft aan dat er te<br />
lang is geprobeerd om de werknemer terug te lat<strong>en</strong> ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie. Dit is dus<br />
ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> belangrijk knelpunt in het tweede spoor.<br />
Tabel 3.7<br />
Belemmering<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> rol hebb<strong>en</strong> gespeeld bij werkhervatting tweede spoor<br />
N = 74<br />
Totaal<br />
Er was <strong>van</strong>wege ziekte/beperking<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk 35,7%<br />
Andere k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer maakte deze onaantrekkelijk voor andere werkgevers.<br />
37,9%<br />
Er was bij andere werkgever onvoldo<strong>en</strong>de tijd/capaciteit beschikbaar voor begeleiding. 3,3%<br />
We wist<strong>en</strong> niet waar geschikte vacatures voor de werknemer zoud<strong>en</strong> zijn 9,7%<br />
We wist<strong>en</strong> niet welke voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> ingezet moest<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat er op de markt te<br />
koop was. 2,4%<br />
Werkgever <strong>en</strong> werknemer war<strong>en</strong> het niet e<strong>en</strong>s over re-<strong>integratie</strong>. 7,8%<br />
Werknemer werkte niet/onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de re-<strong>integratie</strong>. 9,2%<br />
Er was sprake <strong>van</strong> achteruitgang in salaris, arbeidsrechtelijke positie of sociale zekerheidsrecht<strong>en</strong>.<br />
10,0%<br />
Er is te lang geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie. 31,9%<br />
3.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong><br />
Tijd<strong>en</strong>s het onderzoek zijn focusgroep<strong>en</strong> met werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> georganiseerd<br />
<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> expertmeeting met professionals <strong>en</strong> stakeholders gehoud<strong>en</strong>. In deze<br />
bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> aantal mogelijke oplossing<strong>en</strong> aangedrag<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong>inspanning<strong>en</strong><br />
in de praktijk sneller <strong>en</strong> beter <strong>van</strong> de grond te lat<strong>en</strong> kom<strong>en</strong>, zodat de kans<strong>en</strong><br />
in het eerste <strong>en</strong> tweede spoor beter b<strong>en</strong>ut kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong>:<br />
• Het deskundig<strong>en</strong>oordeel <strong>van</strong> het UWV inzett<strong>en</strong> als check voor de juistheid <strong>van</strong> de<br />
tot dan toe uitgevoerde re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong>. Het deskundig<strong>en</strong>oordeel is e<strong>en</strong><br />
goed instrum<strong>en</strong>t om tuss<strong>en</strong>tijds te toets<strong>en</strong> of werkgever <strong>en</strong> werknemer op de goede<br />
weg zitt<strong>en</strong>. Immers, het kan voorkom<strong>en</strong> dat pas aan het einde <strong>van</strong> het traject wordt<br />
vastgesteld dat zak<strong>en</strong> anders hadd<strong>en</strong> gemoet<strong>en</strong>, waardoor re-<strong>integratie</strong> niet is gelukt.<br />
Sommige deelnemers aan de expertmeeting verwacht<strong>en</strong> dat het deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
vaker zal word<strong>en</strong> aangevraagd als het leidt tot e<strong>en</strong> bind<strong>en</strong>d advies met mogelijkhed<strong>en</strong><br />
voor bezwaar <strong>en</strong> beroep. Er war<strong>en</strong> echter ook person<strong>en</strong> die aangav<strong>en</strong><br />
te verwacht<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> bind<strong>en</strong>d karakter werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> juist zou weerhoud<strong>en</strong><br />
om dit instrum<strong>en</strong>t te gebruik<strong>en</strong>.<br />
• Eerder e<strong>en</strong> arbeidsdeskundige inschakel<strong>en</strong>. M<strong>en</strong> raadt aan om dit onmiddellijk te<br />
do<strong>en</strong> bij twijfel over werkhervatting in de eig<strong>en</strong> functie <strong>en</strong> noemt hierbij termijn<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> wissel<strong>en</strong>d <strong>van</strong>af 2 maand<strong>en</strong> tot eind eerste ziektejaar. De gesprekspartners gev<strong>en</strong><br />
overig<strong>en</strong>s aan dat het ook e<strong>en</strong> andere deskundige dan de arbeidsdeskundige<br />
mag zijn. Belangrijk is dat het iemand is die de werksituatie goed k<strong>en</strong>t <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> werk pass<strong>en</strong>d kan match<strong>en</strong>. Sommig<strong>en</strong> opper<strong>en</strong> ook hier e<strong>en</strong> meer<br />
verplichte inschakeling <strong>van</strong> de arbeidsdeskundige. Verder is <strong>van</strong> belang dat deze<br />
deskundige zowel kijkt naar de mogelijkhed<strong>en</strong> in het eerste als in het tweede spoor<br />
<strong>en</strong> zich niet te snel alle<strong>en</strong> richt op het tweede spoor.<br />
• Invoer<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> toets <strong>van</strong> de eerstejaarsevaluatie of e<strong>en</strong> ander (verplicht) opschudmom<strong>en</strong>t<br />
dat eerder plaatsvindt dan de huidige beoordeling <strong>van</strong> de eerstejaarsevaluatie.<br />
Nu kan UWV pas bij de indi<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> het re-<strong>integratie</strong>verslag in<br />
week 91 toets<strong>en</strong> of er e<strong>en</strong> eerstejaarsevaluatie is gemaakt <strong>en</strong> wordt slechts retrospectief<br />
gekek<strong>en</strong> naar wat m<strong>en</strong> heeft gedaan. Alternatiev<strong>en</strong> die zijn geopperd betreff<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> toets na ongeveer e<strong>en</strong> half jaar ziekte in de vorm <strong>van</strong> e<strong>en</strong> bind<strong>en</strong>d des-
23<br />
kundig<strong>en</strong>oordeel <strong>van</strong> UWV of e<strong>en</strong> verplichte check na 1 jaar door UWV of e<strong>en</strong><br />
onafhankelijk arbeidsdeskundige.<br />
Niet iedere<strong>en</strong> was overig<strong>en</strong>s voorstander <strong>van</strong> het verplichte karakter: het deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
is e<strong>en</strong> instrum<strong>en</strong>t dat optioneel moet kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ingezet. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
zou e<strong>en</strong> verplichte poortwachtertoets na e<strong>en</strong> jaar problem<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> oplever<strong>en</strong><br />
in de uitvoering door UWV.<br />
• Werkgevers verplicht<strong>en</strong> om tegelijk met de 13 e -weeks melding aan het UWV, e<strong>en</strong><br />
helder afschrift naar de werknemer te stur<strong>en</strong> met informatie over WVP/WIA, zodat<br />
deze beter bek<strong>en</strong>d raakt met de regelgeving <strong>en</strong> de mogelijke consequ<strong>en</strong>ties als de<br />
re-<strong>integratie</strong> niet succesvol verloopt.<br />
Naast deze specifieke suggesties b<strong>en</strong>adrukt<strong>en</strong> vooral de professionals twee oplossingsrichting<strong>en</strong><br />
die al vaker als belangrijke aandachtspunt<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> zijn gebracht, maar<br />
k<strong>en</strong>nelijk desondanks om invoering blijv<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong>:<br />
• Meer aandacht gev<strong>en</strong> aan prev<strong>en</strong>tie in de vorm <strong>van</strong> e<strong>en</strong> adequaat employabilitybeleid<br />
<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> goede selectie <strong>en</strong> contractering <strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>.<br />
• Verbeter<strong>en</strong> <strong>van</strong> de arbo-curatieve sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> bedrijfsarts<strong>en</strong>, huisarts<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> specialist<strong>en</strong>. Hierbij is vooral <strong>van</strong> belang dat teg<strong>en</strong>strijdige adviez<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat alle betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> waar mogelijk werk<strong>en</strong> aan het gelijktijdig herstel<br />
<strong>van</strong> klacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> het herstel <strong>van</strong> functioner<strong>en</strong>. Dit in plaats <strong>van</strong> volgtijdelijk<br />
hieraan te werk<strong>en</strong>.<br />
3.4 Conclusies<br />
1. Hoewel het grootste deel <strong>van</strong> de werkgevers aangeeft bek<strong>en</strong>d te zijn met de regelgeving<br />
rond re-<strong>integratie</strong>, blijkt ruim e<strong>en</strong> derde onbek<strong>en</strong>d met de wettelijke sancties,<br />
verplichting<strong>en</strong> voor het tweede spoor <strong>en</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> uitbesteding<br />
<strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>.<br />
2. De Wet Verbetering Poortwachter vormt doorgaans de basis voor het in praktijk<br />
br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>van</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> in het eerste spoor:<br />
• 90% werkgevers verricht voor e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> in<br />
eerste spoor.<br />
• 11% verricht ook activiteit<strong>en</strong> in tweede spoor (vooral individuele begeleiding<br />
<strong>en</strong> coaching).<br />
3. Voor slechts e<strong>en</strong> kleine groep <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> (8%) war<strong>en</strong> in het onderzoek<br />
(nog) ge<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> verricht. E<strong>en</strong> derde <strong>van</strong> deze groep lijkt dit<br />
soort inspanning<strong>en</strong> ook niet meer nodig te hebb<strong>en</strong>.<br />
4. <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> voornamelijk ondernom<strong>en</strong> om <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
te herplaats<strong>en</strong> (al dan niet met aanpassing<strong>en</strong>) in hun eig<strong>en</strong> functie. In veel mindere<br />
mate ondernem<strong>en</strong> ze activiteit<strong>en</strong> voor plaatsing in andere functies in het eig<strong>en</strong> bedrijf<br />
<strong>en</strong> in nog minder mate voor plaatsing bij e<strong>en</strong> andere werkgever.<br />
5. Tweede spoor activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> doorgaans pas ingezet als het eerste spoor definitief<br />
is afgeslot<strong>en</strong>. Daarbij kiez<strong>en</strong> werkgevers vaak voor inzet <strong>van</strong> e<strong>en</strong> arbeidsdeskundige<br />
om aan te ton<strong>en</strong> dat het eerste spoor niet meer mogelijk is. Volg<strong>en</strong>s<br />
professionals word<strong>en</strong> veel kans<strong>en</strong> op succesvolle re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor<br />
gemist, doordat weinig <strong>en</strong> vaak te laat wordt ingezet op werkhervatting bij e<strong>en</strong> andere<br />
werkgever.<br />
6. De voornaamste belemmering<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor zijn volg<strong>en</strong>s<br />
werkgevers e<strong>en</strong> slechte gezondheid <strong>en</strong> het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk. Dit<br />
bevestigt de uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> eerder onderzoek. Ook de problem<strong>en</strong> in de relatie<br />
werkgever-werknemer wordt nogal e<strong>en</strong>s als e<strong>en</strong> belemmering door werkgevers er-
var<strong>en</strong>. In het tweede spoor vorm<strong>en</strong> de gezondheid <strong>en</strong> geringere arbeidsmarktkans<strong>en</strong><br />
de grootste belemmering, maar ook het te lang prober<strong>en</strong> terug te ker<strong>en</strong> in de<br />
eig<strong>en</strong> functie wordt hier g<strong>en</strong>oemd als belangrijk knelpunt.<br />
7. Ook bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor blijv<strong>en</strong> veel kans<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> als gevolg <strong>van</strong><br />
onder andere slechte onderlinge communicatie, probleemanalyses die tekortschiet<strong>en</strong><br />
bij gecompliceerde verzuimgevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> te late inzet <strong>van</strong> de juiste deskundigheid<br />
om e<strong>en</strong> stagner<strong>en</strong>de re-<strong>integratie</strong> vlot te trekk<strong>en</strong> of pass<strong>en</strong>d werk te vind<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> belemmering <strong>van</strong> e<strong>en</strong> andere orde is dat de eerstejaarsevaluatie niet als opschudmom<strong>en</strong>t<br />
werkt <strong>en</strong> dus zijn doel mist. Mede daardoor wordt volg<strong>en</strong>s professionals<br />
vaak gewacht op herstel <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s op vacatures in het eig<strong>en</strong> bedrijf,<br />
waarbij vooral naar het opleidingsniveau wordt gekek<strong>en</strong>, of wordt erg lang doorgegaan<br />
met arbeidstherapeutisch werk<strong>en</strong>. Er wordt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> (te lang/te veel) ingezet<br />
op vaak tijdelijk beschikbare of bov<strong>en</strong>-formatieve werkzaamhed<strong>en</strong>, in plaats<br />
<strong>van</strong> op daadwerkelijk productieve arbeid <strong>en</strong> e<strong>en</strong> duurzame oplossing.<br />
8. Het blijkt dat werkgevers ongeacht bedrijfsom<strong>van</strong>g <strong>en</strong> sector in gelijke mate in<br />
staat zijn invulling te gev<strong>en</strong> aan hun re-<strong>integratie</strong>verantwoordelijkheid. Zowel<br />
kleine als grote werkgevers <strong>en</strong> werkgevers afkomstig uit diverse sector<strong>en</strong> verricht<strong>en</strong><br />
ongeveer ev<strong>en</strong>veel inspanning<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong> gerek<strong>en</strong>d over eerste <strong>en</strong><br />
tweede spoor sam<strong>en</strong>.<br />
9. De mate waarin werkgevers belemmering<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong> ervar<strong>en</strong> loopt<br />
wel uite<strong>en</strong>. Werkgevers afkomstig uit de handel <strong>en</strong> horeca <strong>en</strong> organisaties met<br />
minder dan 10 <strong>werknemers</strong> ervar<strong>en</strong> meer belemmering<strong>en</strong> (zoals gebrek aan pass<strong>en</strong>d<br />
werk, voorafgaande conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong> disfunctioner<strong>en</strong>, on<strong>en</strong>igheid over de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>en</strong> onvoldo<strong>en</strong>de medewerking) dan grotere werkgevers <strong>en</strong> werkgevers<br />
uit de andere sector<strong>en</strong>.<br />
10. Werkgevers in de sector overheid <strong>en</strong> onderwijs zijn meer bek<strong>en</strong>d met hun verantwoordelijkhed<strong>en</strong><br />
voor re-<strong>integratie</strong> dan de werkgevers in de marktsector<strong>en</strong> <strong>en</strong> ze<br />
hebb<strong>en</strong> ook vaker e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>beleid opgesteld. Er is echter ge<strong>en</strong> verband tuss<strong>en</strong><br />
sector <strong>en</strong> de daadwerkelijke inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>.<br />
24
26<br />
4 Zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
Thema II: Welke keuzes t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> op de private markt gemaakt <strong>en</strong> waarom?<br />
4.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek<br />
Weinig<br />
inzicht<br />
Collectieve<br />
arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
Behoefte aan<br />
sam<strong>en</strong>werking<br />
Eerder onderzoek biedt ge<strong>en</strong> afdo<strong>en</strong>de inzicht in de keuzes <strong>van</strong> werkgevers over de<br />
wijze waarop zij re-<strong>integratie</strong> ter hand nem<strong>en</strong>: do<strong>en</strong> zij het zelf, bested<strong>en</strong> zij het uit of<br />
werk<strong>en</strong> zij daarbij sam<strong>en</strong> met andere werkgevers? Wel is duidelijk dat verzekeringsmaatschappij<strong>en</strong><br />
allianties aan zijn gegaan met arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong><br />
Deze allianties mak<strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong> om tot e<strong>en</strong> optimale re-<strong>integratie</strong>aanpak <strong>en</strong> schadelastbeperking<br />
te kom<strong>en</strong>. Verzekeraars spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol bij het aanbod, maar het is niet<br />
duidelijk in hoeverre dit wordt ingekocht door werkgevers. Ook via brancheorganisaties<br />
georganiseerde branchelokett<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol. Deze branchelokett<strong>en</strong> zijn overig<strong>en</strong>s<br />
vaak geheel of gedeeltelijk uitbesteed aan commerciële derd<strong>en</strong> (19; 23; 26).<br />
Collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zoals e<strong>en</strong> brancheloket kunn<strong>en</strong> help<strong>en</strong> bij het verbeter<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>. E<strong>en</strong> brancheloket biedt ondersteuning aan werkgevers binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
branche op het terrein <strong>van</strong> arbo, prev<strong>en</strong>tie, verzuimmanagem<strong>en</strong>t, re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> arbeidsongeschiktheid.<br />
Hier kan bijvoorbeeld informatie <strong>en</strong> advies, casemanagem<strong>en</strong>t of<br />
begeleiding bij ziekteverzuim word<strong>en</strong> ingekocht. Er is echter weinig onderzoek gedaan<br />
naar het gebruik <strong>en</strong> de werking hier<strong>van</strong>. Brancheorganisaties voor het MKB zag<strong>en</strong> zich<br />
g<strong>en</strong>oodzaakt deze branchelokett<strong>en</strong> in het lev<strong>en</strong> te roep<strong>en</strong> <strong>van</strong>wege het door h<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong><br />
gebrek aan re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> (19).<br />
Het voordeel <strong>van</strong> collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> op branch<strong>en</strong>iveau zou zijn dat de werkgevers<br />
beschikking hebb<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> heldere <strong>en</strong> duidelijk geprotocolleerde aanpak, die is<br />
gebaseerd op specifieke k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> deskundigheid <strong>van</strong> de sector. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
deze collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> veel aandacht voor prev<strong>en</strong>tie. Nadeel zou zijn dat de<br />
arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voor werkgevers te star zijn <strong>en</strong> te weinig alternatiev<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> (26).<br />
Eerder onderzoek herk<strong>en</strong>t dat werkgevers naast ondersteuning door externe re-<strong>integratie</strong>bureaus<br />
ook behoefte hebb<strong>en</strong> aan sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers in de vorm<br />
<strong>van</strong> bijvoorbeeld netwerk<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers waarmee ze contact op kunn<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> als<br />
e<strong>en</strong> werknemer herplaatst moet word<strong>en</strong> (7). Trommel, Lantink <strong>en</strong> Sv<strong>en</strong>sson (2005)<br />
constater<strong>en</strong> dat vooral de wederzijdse afhankelijkheid bij de sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong><br />
werkgevers leidt tot snelle actie in het proces. E<strong>en</strong> nadeel hierbij kan zijn dat de sam<strong>en</strong>werking<br />
vooral iets is tuss<strong>en</strong> de werkgevers <strong>en</strong> dat de positie <strong>van</strong> de werknemer<br />
minder duidelijk is. Toch m<strong>en</strong><strong>en</strong> zij dat sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> werkgevers als e<strong>en</strong> w<strong>en</strong>k<strong>en</strong>d<br />
perspectief is aan te merk<strong>en</strong>.<br />
4.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO<br />
In het algem<strong>en</strong>e deel <strong>van</strong> het onderzoek hebb<strong>en</strong> wij werkgevers gevraagd of zij de afgelop<strong>en</strong><br />
2 jaar wel e<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ingekocht of hebb<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gewerkt met andere<br />
werkgevers om <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> te ondersteun<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste<br />
spoor <strong>en</strong>/of tweede spoor. Tabel 4.1 toont hun antwoord<strong>en</strong> op deze vraag. Hieruit blijkt<br />
dat werkgevers re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor vaker uitbested<strong>en</strong> dan re-<strong>integratie</strong> in<br />
het eerste spoor. Ook do<strong>en</strong> ze re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor vaker in sam<strong>en</strong>werking<br />
met andere werkgevers.
27<br />
Van de werkgevers die de afgelop<strong>en</strong> 2 jaar alle<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> met re-<strong>integratie</strong> in<br />
het eerste spoor, antwoordt meer dan de helft dat zij dit volledig zelf do<strong>en</strong>, bijna de<br />
helft dat zij daarvoor di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ingekocht bij derd<strong>en</strong> <strong>en</strong> circa 7% dat zij daarvoor<br />
hebb<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gewerkt met andere werkgevers. Inkoop én sam<strong>en</strong>werking, is<br />
slechts door 3% <strong>van</strong> de werkgevers gedaan.<br />
Tabel 4.1 Zelfdo<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of 2 e spoor 12<br />
Uitsluit<strong>en</strong>d re-<strong>integratie</strong> eerste spoor: Totaal (N = 446)<br />
Doet alles zelf. 52,7%<br />
Besteedt uit. 44,0%<br />
Werkt sam<strong>en</strong> met andere werkgevers.. 6,6%<br />
Overlap: Besteedt uit <strong>en</strong> werkt sam<strong>en</strong>. 3,3%<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> tweede spoor: Totaal (N = 140)<br />
Doet alles zelf. 22,4%<br />
Besteedt uit. 63,8%<br />
Werkt sam<strong>en</strong> met andere werkgevers. 13 29,3%<br />
Overlap: Besteedt uit <strong>en</strong> werkt sam<strong>en</strong>. 15,5%<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> 1 e <strong>en</strong> 2 e spoor: Totaal (N = 587)<br />
Doet alles zelf. 44,9%<br />
Besteedt uit. 51,8%<br />
Werkt sam<strong>en</strong> met andere werkgevers. 10,8%<br />
Overlap: Besteedt uit <strong>en</strong> werkt sam<strong>en</strong>. 7,5%<br />
Van de werkgevers die de afgelop<strong>en</strong> twee jaar voor e<strong>en</strong> of meer <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> het<br />
tweede spoor (N = 140) hebb<strong>en</strong> ingezet, geeft 22% aan dat zij alles zelf do<strong>en</strong>, 64% dat<br />
zij uitbested<strong>en</strong> in het tweede spoor, 29% dat zij sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met andere werkgevers.<br />
Van deze werkgevers heeft 16% zowel sam<strong>en</strong>gewerkt als uitbesteed.<br />
Wanneer we deze inzet <strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in het eerste <strong>en</strong> tweede spoor sam<strong>en</strong> nem<strong>en</strong>, dan<br />
doet 45% <strong>van</strong> de werkgevers alles zelf <strong>en</strong> besteedt 52% <strong>van</strong> de werkgevers re<strong>integratie</strong><br />
gedeeltelijk uit. Daarnaast werkt 11% <strong>van</strong> de werkgevers sam<strong>en</strong> met andere<br />
werkgevers bij de re-<strong>integratie</strong>. Hier<strong>van</strong> heeft 7,5% zowel wel e<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> ingekocht<br />
als sam<strong>en</strong>gewerkt met andere werkgevers.<br />
4.2.1 Zelf do<strong>en</strong><br />
Van alle werkgevers met langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> doet dus 45% alles zelf. Hoe<br />
groter de bedrijv<strong>en</strong>, hoe groter de kans dat zij de afgelop<strong>en</strong> twee jaar voor de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> of meer <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> wel e<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ingekocht <strong>en</strong>/of<br />
sam<strong>en</strong>werking hebb<strong>en</strong> gezocht met andere werkgevers. Van de werkgevers groter dan<br />
100 <strong>werknemers</strong> heeft de afgelop<strong>en</strong> twee jaar nog maar 23% de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> alle<br />
gevall<strong>en</strong> geheel zelf ter hand g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Wat betreft deze verschill<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> grote <strong>en</strong><br />
12 Deze perc<strong>en</strong>tages zijn gebaseerd op de antwoord<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werkgevers die zijn bevraagd in het<br />
algem<strong>en</strong>e deel <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête. Voor het eerste <strong>en</strong> tweede spoor is in de <strong>en</strong>quête afzonderlijk gevraagd<br />
of er activiteit<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitbesteed, voor sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers is dit in<br />
zijn algeme<strong>en</strong>heid gevraagd. De uitsplitsing naar uitsluit<strong>en</strong>d re-<strong>integratie</strong> eerste spoor maakt het<br />
mogelijk inzicht te gev<strong>en</strong> in de mate <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking onder de groep werkgevers die alle<strong>en</strong> in<br />
het eerste spoor activiteit<strong>en</strong> ondernem<strong>en</strong>.<br />
13 Deze werkgevers hebb<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> dat ze activiteit<strong>en</strong> ondernem<strong>en</strong> voor het tweede spoor <strong>en</strong> dat<br />
zij bij re-<strong>integratie</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met andere werkgevers. Er is echter niet uitsluit<strong>en</strong>d naar sam<strong>en</strong>werking<br />
in het tweede spoor gevraagd maar in zijn algeme<strong>en</strong>heid. Hierdoor kan het perc<strong>en</strong>tage<br />
voor e<strong>en</strong> klein deel zijn mede-bepaald door sam<strong>en</strong>werking in het eerste spoor.
28<br />
kleine werkgevers, moet<strong>en</strong> we wel in og<strong>en</strong>schouw houd<strong>en</strong> dat grotere werkgevers de<br />
afgelop<strong>en</strong> twee jaar in de regel ook meer langdurig <strong>zieke</strong>n hebb<strong>en</strong> gehad. Daarom hebb<strong>en</strong><br />
ze dus al vaker wel e<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> hiervoor kunn<strong>en</strong> inkop<strong>en</strong> of kunn<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
met andere werkgevers.<br />
Kijk<strong>en</strong> we naar de sector<strong>en</strong>, dan valt op dat werkgevers in de zorg <strong>en</strong> welzijnssector<br />
het minst de re-<strong>integratie</strong> geheel zelf oppakk<strong>en</strong> (30%). Dit gebeurt het meest door<br />
werkgevers in de handel <strong>en</strong> de horeca (58%). Hierbij geldt dat dit verband sam<strong>en</strong> kan<br />
hang<strong>en</strong> met de bedrijfsom<strong>van</strong>g <strong>en</strong> het gegev<strong>en</strong> dat de werkgevers in de handel <strong>en</strong> horeca,<br />
veelal de kleinere werkgevers zijn die de afgelop<strong>en</strong> twee jaar vaker slechts één<br />
langdurig ziektegeval hebb<strong>en</strong> gehad.<br />
4.2.2 Sam<strong>en</strong>werking<br />
Grote werkgevers (met meer dan 100 <strong>werknemers</strong>; 29%) werk<strong>en</strong> het meeste sam<strong>en</strong><br />
met andere werkgevers. Het blijk<strong>en</strong> dan ook vooral werkgevers in de Overheids- <strong>en</strong><br />
Onderwijssector (24%) <strong>en</strong> de Zorg & Welzijnssector (27%) te zijn die veel sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
met andere werkgevers. Werkgevers in de handel <strong>en</strong> horeca do<strong>en</strong> dit het minst<br />
(5%). In de <strong>en</strong>quête is niet verder doorgevraagd naar de aard <strong>van</strong> de sam<strong>en</strong>werking.<br />
Deze sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> werkgevers kan meer of minder gestructureerd zijn, bijvoorbeeld<br />
incid<strong>en</strong>teel met e<strong>en</strong> collega werkgever of via sam<strong>en</strong>werkingsvorm<strong>en</strong> zoals<br />
de Poortwachterc<strong>en</strong>tra. Hier<strong>van</strong> was PWC Noord-Holland Noord het eerste voorbeeld,<br />
maar inmiddels zijn andere c<strong>en</strong>tra gevolgd zoals PWC Noord-Holland Zuid.<br />
Voorbeeld sam<strong>en</strong>werkingsverband werkgevers: Poortwachterc<strong>en</strong>trum Noord-Holland<br />
Zuid:<br />
Aan Poortwachterc<strong>en</strong>trum Noord-Holland Zuid (PWC NH ZUID) nem<strong>en</strong> ca. 1500<br />
werkgevers deel, met e<strong>en</strong> harde kern <strong>van</strong> 350 werkgevers die geregeld naar de bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong><br />
kom<strong>en</strong> die om de 6 tot 8 wek<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong>. Deze lunchbije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> <strong>van</strong> de deelnem<strong>en</strong>de werkgevers. Doorgaans beginn<strong>en</strong> ze<br />
met e<strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie over e<strong>en</strong> onderwerp op het gebied <strong>van</strong> ‘prev<strong>en</strong>tie <strong>van</strong> ziekte <strong>en</strong><br />
arbeidsongeschiktheid’, bijvoorbeeld over diversiteit, lev<strong>en</strong>sfasebeleid, ontslagrecht.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s krijg<strong>en</strong> de deelnemers e<strong>en</strong> broodje <strong>en</strong> dan volgt standaard ‘e<strong>en</strong> veiling’. Bij<br />
deze ‘veiling’ gaat het om e<strong>en</strong> heel directe matching <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
die e<strong>en</strong> andere functie zoek<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever met de aangedrag<strong>en</strong> vacatures.<br />
Bij aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> de bije<strong>en</strong>komst levert ieder zijn vraag of aanbod op e<strong>en</strong> formulier in.<br />
Tijd<strong>en</strong>s de pres<strong>en</strong>tatie wordt getracht de aanbodformulier<strong>en</strong> te match<strong>en</strong> met de vraagformulier<strong>en</strong>.<br />
Op de veiling word<strong>en</strong> kandidat<strong>en</strong> aangebod<strong>en</strong>. De huidige werkgever wordt gevraagd<br />
om e<strong>en</strong> toelichting over zijn of haar kandidaat (wat kan iemand, wat houdt e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tuele<br />
beperking in of is de kandidaat in het bezit <strong>van</strong> e<strong>en</strong> rijbewijs). Tegelijkertijd wordt<br />
nader uitgevraagd bij de inbr<strong>en</strong>gers <strong>van</strong> e<strong>en</strong> vacature waar de kandidaat mogelijk op<br />
past, wat het werk precies inhoudt <strong>en</strong> vraagt <strong>van</strong> de kandidaat. Zo zijn alle deelnemers<br />
betrokk<strong>en</strong> bij het zoek<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> match. Als m<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kt dat e<strong>en</strong> match is gevond<strong>en</strong>,<br />
dan stemm<strong>en</strong> de huidige werkgever <strong>en</strong> de pot<strong>en</strong>tiële nieuwe werkgever de zak<strong>en</strong> verder<br />
af <strong>en</strong> wordt de betrokk<strong>en</strong> werknemer opgeroep<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> gesprek.<br />
Aan het eind zijn er meestal vacatures over, er zijn namelijk meestal meer vacatures<br />
dan kandidat<strong>en</strong>. Dan kunn<strong>en</strong> ook de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers die in de zaal zitt<strong>en</strong> <strong>en</strong> kandidat<strong>en</strong><br />
verteg<strong>en</strong>woordig<strong>en</strong>, zoals CWI, re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>, zorginstelling<strong>en</strong>, SW-bedrijv<strong>en</strong><br />
ev<strong>en</strong>tueel in aanmerking kom<strong>en</strong> voor deze vacatures. Ook m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die niet arbeidsongeschikt<br />
zijn of dreig<strong>en</strong> te word<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> dan in tweede instantie aan bod kom<strong>en</strong>.<br />
PWC NH Zuid bemiddelt m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> die om welke red<strong>en</strong> dan ook niet op hun plek zijn<br />
<strong>van</strong> werk naar werk. Hierbij gaat m<strong>en</strong> uit <strong>van</strong> hal<strong>en</strong> <strong>en</strong> br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> mag er ge<strong>en</strong> sprake<br />
zijn <strong>van</strong> commercieel gewin. Het PWC NH Zuid heeft e<strong>en</strong> code opgezet om dat te bewerkstellig<strong>en</strong>.<br />
De werkgever blijft verantwoordelijk voor het dossier. Het PWC neemt<br />
de verantwoordelijkheid dus niet over. Het PWC faciliteert alle<strong>en</strong> het contact tuss<strong>en</strong> de<br />
werkgevers. Werkgevers di<strong>en</strong><strong>en</strong> er na het contact op de bije<strong>en</strong>komst sam<strong>en</strong> uit te kom<strong>en</strong>,<br />
daar bemoeit het PWC zich niet mee. CWI kan soms faciliter<strong>en</strong> <strong>en</strong> informer<strong>en</strong><br />
over loonkost<strong>en</strong>subsidie, loondisp<strong>en</strong>satie, detacheringscontstructies etc.
29<br />
Van de werkgevers heeft 11% in de afgelop<strong>en</strong> 2 jaar (soms) sam<strong>en</strong>gewerkt met andere<br />
werkgevers bij de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. Bij deze werkgevers beviel in<br />
meer dan de helft <strong>van</strong> de gevall<strong>en</strong> de sam<strong>en</strong>werking heel goed. Ruim 14% was niet<br />
tevred<strong>en</strong> over de sam<strong>en</strong>werking. Bij werkgevers die niet hebb<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gewerkt, heeft<br />
e<strong>en</strong> op de vijf wel behoefte aan sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers in het kader <strong>van</strong><br />
re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> (zie tabel 4.2).<br />
Tabel 4.2<br />
Sam<strong>en</strong>werking bij de re-<strong>integratie</strong><br />
N=587<br />
Heeft u de afgelop<strong>en</strong> 2 jaar sam<strong>en</strong>gewerkt met andere werkgevers bij de<br />
re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>?<br />
% <strong>van</strong> alle werkgevers<br />
met langdurig<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
Ja 4,4%<br />
Soms 6,3%<br />
Nee 87,3%<br />
Weet niet 2,0%<br />
% <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>de<br />
Beviel deze sam<strong>en</strong>werking?<br />
werkgevers<br />
Sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers<br />
Ja, heel goed 55,8%<br />
Ja, redelijk 23,5%<br />
Nee 14,4%<br />
Weet niet/weet niet zeker 6,3%<br />
Zou uw organisatie behoefte hebb<strong>en</strong> aan dergelijke sam<strong>en</strong>werking met andere<br />
organisaties?<br />
ge<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers<br />
% <strong>van</strong> nietsam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>de<br />
werkgevers<br />
Ja 20,9%<br />
Nee 71,8%<br />
Weet niet/weet niet zeker 7,3%<br />
De werkgevers die deelnam<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> focusgroepsessie in het onderzoek noemd<strong>en</strong> het<br />
principe <strong>van</strong> ‘gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nem<strong>en</strong>’ e<strong>en</strong> belangrijke drempel voor vorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking<br />
zoals poortwachterc<strong>en</strong>tra: eig<strong>en</strong> problem<strong>en</strong> oploss<strong>en</strong> lijkt aardig, maar problem<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> ander<strong>en</strong> oploss<strong>en</strong> ziet m<strong>en</strong> toch vaak niet zitt<strong>en</strong>.<br />
4.2.3 Inkoop <strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
Tabel 4.3 maakt duidelijk waar werkgevers di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> inkocht<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> in het<br />
eerste spoor. Het overgrote deel <strong>van</strong> de werkgevers die di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> inkocht<strong>en</strong> voor re<strong>integratie</strong><br />
eerste spoor, deed dit bij e<strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st (ruim 70%). Bijna 40% kocht di<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
in <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf. Via de arbodi<strong>en</strong>st word<strong>en</strong> ook andere deskundig<strong>en</strong><br />
zoals fysiotherapeut<strong>en</strong> ingeschakeld.<br />
Slechts e<strong>en</strong> zeer klein perc<strong>en</strong>tage <strong>van</strong> de werkgevers zegt di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in te kop<strong>en</strong> via e<strong>en</strong><br />
brancheloket. Ook uit gegev<strong>en</strong>s <strong>van</strong> Achmea M<strong>en</strong>s <strong>en</strong> Werk blijkt dat slechts e<strong>en</strong> klein<br />
deel (4-5%) <strong>van</strong> de led<strong>en</strong> <strong>van</strong> Uneto <strong>en</strong> Metaalunie di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> inkoopt <strong>van</strong> de branchelokett<strong>en</strong><br />
die Achmea organiseert.
30<br />
Inkoop<br />
eerste<br />
spoor<br />
Tabel 4.3 Di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers ingeschakeld bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor<br />
Di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> ingekocht voor re-<strong>integratie</strong> 1 e spoor bij:<br />
(ongewog<strong>en</strong> N = 318)<br />
% <strong>van</strong> de inkop<strong>en</strong>de<br />
bedrijv<strong>en</strong><br />
Arbodi<strong>en</strong>st 70,7%<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>bedrijf 39,8%<br />
Verzekeraar 13,4%<br />
Brancheloket 2,2%<br />
Anders, te wet<strong>en</strong> 16,2%<br />
Weet niet/wil niet zegg<strong>en</strong> 0,6%<br />
Als werkgevers aangav<strong>en</strong> dat zij voor re-<strong>integratie</strong> eerste spoor wel e<strong>en</strong>s di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf hadd<strong>en</strong> ingekocht, is vervolg<strong>en</strong>s gevraagd of zij bij de inkoop<br />
<strong>van</strong> deze di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> zijn ondersteund. In tabel 4.4 is deze ondersteuning bij de inkoop<br />
<strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf weergegev<strong>en</strong>. Ongeveer de helft <strong>van</strong> de<br />
werkgevers die di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf inkop<strong>en</strong> in het eerste spoor geeft<br />
aan dat zij zijn ondersteund door e<strong>en</strong> externe arbodi<strong>en</strong>st. Verder gev<strong>en</strong> ook interne<br />
arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>, UWV, verzekeraar <strong>en</strong> brancheorganisatie (bijv. de drogisterijbranche)<br />
ondersteuning bij de inkoop <strong>van</strong> dergelijke di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. Bijna 20% <strong>van</strong> de werkgevers die<br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> inkop<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf voor de re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor<br />
doet dit zonder ondersteuning <strong>van</strong> andere partij<strong>en</strong>.<br />
Tabel 4.4<br />
Ondersteuning bij inkoop <strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf t.b.v. de re-<strong>integratie</strong> in<br />
het eerste spoor<br />
% <strong>van</strong> de werkgevers die re<strong>integratie</strong>bedrijf<br />
hebb<strong>en</strong> ingeschakeld<br />
N = 127<br />
(eerste spoor)<br />
Externe arbodi<strong>en</strong>st 49,3%<br />
Interne arbodi<strong>en</strong>st 20,1%<br />
Branche-/werkgeversorganisatie 16,1%<br />
Administratie- of accountantskantoor 1,5%<br />
Verzekeraar 17,3%<br />
UWV 25,1%<br />
Vakbond 0,2%<br />
Anders, te wet<strong>en</strong> 1,6%<br />
Ge<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze organisaties 19,4%<br />
Weet niet/weet niet zeker 0,7%<br />
Inkoop<br />
tweede<br />
spoor<br />
Bijna 2 op de 3 werkgevers heeft de afgelop<strong>en</strong> 2 jaar di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> ingekocht voor de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> in het tweede spoor (zie tabel 4.1). Tabel 4.5 laat zi<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> welke organisaties zij de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing betrokk<strong>en</strong>. De werkgevers kocht<strong>en</strong> de<br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> ter ondersteuning <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor vooral in bij re<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong><br />
(70,4%). Bijna 40% <strong>van</strong> deze werkgevers kocht di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> voor het<br />
tweede spoor in bij e<strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> bijna 30% kocht di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in bij e<strong>en</strong> outplacem<strong>en</strong>tbureau.<br />
Uit de adviespraktijk blijkt dat veel overheidssector<strong>en</strong> collectieve contract<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />
geslot<strong>en</strong> met re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>. Vooral grote werkgevers mak<strong>en</strong> gebruik <strong>van</strong> collectieve<br />
contract<strong>en</strong>.
31<br />
Tabel 4.5<br />
Di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers ingeschakeld bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor<br />
Di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> ingekocht voor re-<strong>integratie</strong> 2 e spoor bij:<br />
(ongewog<strong>en</strong> N = 83)<br />
% <strong>van</strong> inkop<strong>en</strong>de<br />
bedrijv<strong>en</strong><br />
Arbodi<strong>en</strong>st 38,8%<br />
re-<strong>integratie</strong>bedrijf 70,4%<br />
Verzekeraar 15,9%<br />
Brancheloket 0,6%<br />
Uitz<strong>en</strong>dorganisatie 3,1%<br />
Outplacem<strong>en</strong>tbureau 29,4%<br />
anders, te wet<strong>en</strong> 6,9%<br />
weet niet/wil niet zegg<strong>en</strong> 0,0%<br />
Uit de interviews met werkgevers blijkt weliswaar dat zij re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> inschakel<strong>en</strong>,<br />
maar vaak hebb<strong>en</strong> zij weinig vertrouw<strong>en</strong> in de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing/effectiviteit.<br />
Ruim de helft <strong>van</strong> de 16 geïnterviewde werkgevers heeft in het verled<strong>en</strong> wel re<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
ingekocht, maar is daar absoluut niet positief over. Daarbij<br />
gev<strong>en</strong> zij uiting aan ideeën als: “<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> toegevoegde<br />
waarde”, “solliciter<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf zet <strong>werknemers</strong> op achterstand”<br />
<strong>en</strong> “bij uitbested<strong>en</strong> gaat de regie verlor<strong>en</strong>”. Ook de professionals herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> dat werkgevers<br />
bij uitbesteding het risico lop<strong>en</strong> om de regie kwijt te rak<strong>en</strong>. Zij roep<strong>en</strong> de werkgevers<br />
op om wel uit te bested<strong>en</strong>, maar nadrukkelijk betrokk<strong>en</strong> te blijv<strong>en</strong> bij de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>en</strong> ervoor te zorg<strong>en</strong> dat de afsprak<strong>en</strong> voor iedere<strong>en</strong> duidelijk zijn. De werkgever<br />
di<strong>en</strong>t zich af te vrag<strong>en</strong>: ‘Wat kan in het bedrijf zelf gebeur<strong>en</strong>?’ ‘Hoe houd ik de<br />
regie in hand<strong>en</strong>?’ ‘Wat koop ik in?’ ‘Wat past bij mijn bedrijf?’.<br />
Hierbij constater<strong>en</strong> de geïnterviewde professionals dat de manier waarop werkgevers<br />
uitbested<strong>en</strong> afhangt <strong>van</strong> de motivatie <strong>en</strong> de aanwezige k<strong>en</strong>nis over re-<strong>integratie</strong>. Als er<br />
sprake is <strong>van</strong> e<strong>en</strong> negatieve motivatie (ge<strong>en</strong> tijd, ge<strong>en</strong> capaciteit) of gebrek aan k<strong>en</strong>nis<br />
bij de werkgever of de leidinggev<strong>en</strong>de, krijgt de uitbesteding al gauw het karakter <strong>van</strong><br />
“over de schutting te gooi<strong>en</strong>”.<br />
Volg<strong>en</strong>s de geïnterviewde professionals zijn het ook vaak de kost<strong>en</strong> die werkgevers<br />
er<strong>van</strong> weerhoud<strong>en</strong> om bepaalde re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong> in te kop<strong>en</strong>. Zij signaler<strong>en</strong> dat het<br />
voorkomt dat werkgevers eerst kijk<strong>en</strong> of inkoop <strong>van</strong> e<strong>en</strong> bepaald traject wordt vergoed<br />
door de verzekeraar <strong>en</strong> dat de verzekeraar op de rem gaat staan, omdat er wel goedkopere<br />
oplossing<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> zijn. Ondanks de bezwar<strong>en</strong> die werkgevers hebb<strong>en</strong>, schakelt<br />
volg<strong>en</strong>s de professionals e<strong>en</strong> deel uiteindelijk toch re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> in, omdat de<br />
werkgevers zelf ge<strong>en</strong> tijd of capaciteit hebb<strong>en</strong> of omdat ze voor het UWV de conclusie<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> deskundige nodig hebb<strong>en</strong> die vaststelt dat er ge<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> meer zijn.<br />
Indi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> werkgever aangaf dat zij voor de re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor di<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> ingekocht bij e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf, e<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dorganisatie of e<strong>en</strong> outplacem<strong>en</strong>tbureau<br />
is gevraagd of zij bij deze inkoop werd<strong>en</strong> ondersteund door organisaties<br />
zoals de arbodi<strong>en</strong>st. Deze ondersteuning bij de inkoop <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in het<br />
tweede spoor is weergegev<strong>en</strong> in tabel 4.6. T<strong>en</strong> behoeve <strong>van</strong> de inkoop <strong>van</strong> deze di<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
liet<strong>en</strong> werkgevers zich vooral ondersteun<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> externe arbodi<strong>en</strong>st (36% <strong>van</strong><br />
de gevall<strong>en</strong>), in mindere mate door andere partij<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> kwart <strong>van</strong> de werkgevers die<br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> inkoopt voor re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor bij e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf, uitz<strong>en</strong>dorganisatie<br />
of outplacem<strong>en</strong>tbureau liet zich niet ondersteun<strong>en</strong> bij deze inkoop.
32<br />
Tabel 4.6<br />
Ondersteuning bij de inkoop <strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in het tweede spoor<br />
% <strong>van</strong> inkop<strong>en</strong>de werkgevers bij RIB,<br />
(N = 71)<br />
Uitz<strong>en</strong>dorganisatie of outplacem<strong>en</strong>tbureau<br />
Interne arbodi<strong>en</strong>st 17,0%<br />
Externe arbodi<strong>en</strong>st 36,2%<br />
Brancheorganisatie/werkgeversorganisatie 17,4%<br />
Administratie- of accountantskantoor 0,0%<br />
Verzekeraar 14,6%<br />
UWV 14,1%<br />
Vakbond 0,0%<br />
Anders, te wet<strong>en</strong> 3,8%<br />
Ge<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze organisaties 23,7%<br />
Weet niet/weet niet zeker 9,4%<br />
Rol verzekeraars<br />
Uit de <strong>en</strong>quête onder werkgevers blijkt dat driekwart verzekerd is voor het risico <strong>van</strong><br />
loondoorbetaling. Van deze werkgevers geeft bijna de helft aan ook e<strong>en</strong> polis te hebb<strong>en</strong><br />
voor de inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong>. Dit betek<strong>en</strong>t dat 35% <strong>van</strong> alle werkgevers<br />
e<strong>en</strong> verzekering voor re-<strong>integratie</strong>-interv<strong>en</strong>ties heeft afgeslot<strong>en</strong> 14 . De rol die verzekeraars<br />
in de uitvoeringspraktijk <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> spel<strong>en</strong>, blijft vooralsnog beperkt.<br />
Hun belangrijkste aandeel lijkt geleg<strong>en</strong> in de ondersteuning <strong>van</strong> werkgevers bij de inkoop<br />
<strong>van</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>. Zo’n 16% <strong>van</strong> de werkgevers laat zich<br />
hierbij ondersteun<strong>en</strong> door de verzekeraar, of consulteert de verzekeraar.<br />
Uit de interviews <strong>en</strong> focusgroep<strong>en</strong> met werkgevers blijkt dat verzekeraars werkgevers<br />
in de praktijk nog weinig stimuler<strong>en</strong> bij de aanpak <strong>van</strong> verzuim <strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>. Wel<br />
kwam meermal<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> dat verzekeraars ge<strong>en</strong> goedkeuring gav<strong>en</strong> voor inkoop<br />
<strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> omdat er goedkopere alternatiev<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> zijn.<br />
4.3 Conclusies<br />
1. Bijna de helft <strong>van</strong> de werkgevers pakt de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> volledig<br />
in eig<strong>en</strong> beheer op, dat wil zegg<strong>en</strong> dat zij buit<strong>en</strong> de reguliere begeleiding<br />
door de arbodi<strong>en</strong>st ge<strong>en</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> uitbested<strong>en</strong> aan of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met derd<strong>en</strong> voor<br />
de re-<strong>integratie</strong> eerste spoor <strong>en</strong> tweede spoor. De werkgevers do<strong>en</strong> het dus (sam<strong>en</strong><br />
met de werknemer) zonder inkoop of sam<strong>en</strong>werking.<br />
2. Werkgevers do<strong>en</strong> de re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor beduid<strong>en</strong>d vaker helemaal<br />
zelf dan de re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor. Bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor<br />
word<strong>en</strong> vaker di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> ingekocht <strong>en</strong> wordt vaker sam<strong>en</strong>gewerkt met andere werkgevers.<br />
3. De belangrijkste di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>er om <strong>werknemers</strong> in het eerste spoor aan het werk te<br />
krijg<strong>en</strong> is de arbodi<strong>en</strong>st. Voor het tweede spoor schakelt 70% <strong>van</strong> de werkgevers<br />
e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf in <strong>en</strong> 40% weer e<strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st.<br />
4. Ruim driekwart <strong>van</strong> de werkgevers laat zich bij de inkoop <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
ondersteun<strong>en</strong>, meestal door de arbodi<strong>en</strong>st.<br />
5. Ruim e<strong>en</strong> op de drie werkgevers heeft e<strong>en</strong> verzekering voor re-<strong>integratie</strong>interv<strong>en</strong>ties,<br />
maar de daadwerkelijke inschakeling <strong>van</strong> verzekeraars bij re<strong>integratie</strong><br />
blijft nog beperkt.<br />
14 Bij dit perc<strong>en</strong>tage is mogelijk sprake <strong>van</strong> onderschatting, omdat ongeveer e<strong>en</strong> kwart<br />
<strong>van</strong> de geïnterviewde werkgevers niet wist of e<strong>en</strong> dergelijke verzekering was afgeslot<strong>en</strong>.
6. Vorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> werkgevers spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol in de re-<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>, met name in het tweede spoor. Van de werkgevers werkt<br />
11% sam<strong>en</strong> met andere werkgevers voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> hun <strong>werknemers</strong>.<br />
7. E<strong>en</strong> vorm <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking zijn collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Deze zijn in veel<br />
sector<strong>en</strong> beschikbaar. In hoeverre sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> werkgevers plaatsvindt op<br />
basis <strong>van</strong> collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is niet precies bek<strong>en</strong>d. Wel is duidelijk dat<br />
slechts 1% <strong>van</strong> de werkgevers gebruik maakt <strong>van</strong> e<strong>en</strong> brancheloket voor re<strong>integratie</strong><br />
eerste spoor <strong>en</strong> nog minder werkgevers (0,4%) do<strong>en</strong> dit voor het tweede<br />
spoor.<br />
8. De volg<strong>en</strong>de argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> randvoorwaard<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol in de keuze voor zelf<br />
do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>:<br />
• Werkgevers zijn bang om bij uitbesteding de regie kwijt te rak<strong>en</strong>.<br />
• Kost<strong>en</strong> <strong>van</strong> uitbesteding zijn voor veel werkgevers <strong>en</strong> verzekeraars belangrijker<br />
dan het resultaat.<br />
• Sommige werkgevers zijn voorzichtig met sam<strong>en</strong>werking omdat zij liever niet<br />
de problem<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> andere werkgever will<strong>en</strong> oploss<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werking<br />
vraagt om gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nem<strong>en</strong>. Desondanks is ongeveer 20% geïnteresseerd in e<strong>en</strong><br />
sam<strong>en</strong>werkingsverband zoals e<strong>en</strong> poortwachterc<strong>en</strong>trum.<br />
33
34<br />
5 De positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong><br />
Thema III: Hoe is de positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> te k<strong>en</strong>schets<strong>en</strong>?<br />
5.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek<br />
Er is veel kwalitatieve, maar nauwelijks kwantitatieve informatie bek<strong>en</strong>d over de positie<br />
<strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> bij hun eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>. De meeste <strong>werknemers</strong> zijn zich niet<br />
bewust <strong>van</strong> hun eig<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> wet<strong>en</strong> niet welke rol zij effectief kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong><br />
bij hun eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> (18). Werknemers stell<strong>en</strong> zich vaak afhankelijk op. E<strong>en</strong><br />
mogelijke red<strong>en</strong> hiervoor zou zijn dat de werkgever h<strong>en</strong> niet activeert: m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
niet uitgedaagd om serieus over hun re-<strong>integratie</strong> na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> (14). Daarnaast ervar<strong>en</strong><br />
<strong>werknemers</strong> e<strong>en</strong> gebrek aan maatwerk <strong>en</strong> ont<strong>van</strong>g<strong>en</strong> ze vaak ge<strong>en</strong> informatie over de<br />
procedures met betrekking tot het re-<strong>integratie</strong>proces. Ze vind<strong>en</strong> dat re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong><br />
te e<strong>en</strong>zijdig gericht zijn op werkhervatting (te weinig aandacht voor herstel)<br />
<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> vaak e<strong>en</strong> ongezonde druk <strong>en</strong> gebrek aan begrip <strong>van</strong> de werkgever. Verder<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> weinig inbr<strong>en</strong>g in de invulling <strong>van</strong> het plan <strong>van</strong> aanpak. Meestal<br />
wordt dit alle<strong>en</strong> door de werkgever opgesteld <strong>en</strong> is er ge<strong>en</strong> ruimte voor ideeën <strong>van</strong> de<br />
werknemer (3; 13; 24).<br />
<strong>Re</strong>chtspositie<br />
werknemer<br />
Heft in<br />
eig<strong>en</strong> hand<strong>en</strong><br />
nem<strong>en</strong><br />
Medewerking<br />
werknemer<br />
Werknemers kunn<strong>en</strong> via wettelijke instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> zoals deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> <strong>en</strong> het<br />
Persoonsgebond<strong>en</strong> <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>Budget (PRB) meer inspraak regel<strong>en</strong> bij hun re<strong>integratie</strong>.<br />
Maar hoewel de rechtspositie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> in theorie goed geregeld is,<br />
lijkt het, op basis <strong>van</strong> kleinschalig onderzoek, in de praktijk lastig om gebruik te mak<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de wettelijke mogelijkhed<strong>en</strong> voor <strong>werknemers</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zou het de relatie<br />
met de werkgever schad<strong>en</strong> (24).<br />
<strong>Re</strong>c<strong>en</strong>t onderzoek <strong>van</strong> Stichting de Ombudsman (25) laat zi<strong>en</strong> dat werkgever <strong>en</strong> werknemer<br />
het lang niet altijd e<strong>en</strong>s zijn over de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> in het eig<strong>en</strong><br />
bedrijf <strong>en</strong> dat bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor vaak sprake is <strong>van</strong> (onverwachte)<br />
inkom<strong>en</strong>sachteruitgang. Werknemers blijk<strong>en</strong> zich daarbij weinig bewust te zijn <strong>van</strong><br />
mogelijkhed<strong>en</strong> tot detachering of terugkeergaranties.<br />
Er is op basis <strong>van</strong> eerder onderzoek weinig bek<strong>en</strong>d over de mate waarin <strong>werknemers</strong> er<br />
in slag<strong>en</strong> het heft in eig<strong>en</strong> hand<strong>en</strong> te nem<strong>en</strong>. Wel is bek<strong>en</strong>d dat IRO’s bij andere doelgroep<strong>en</strong><br />
succesvol kunn<strong>en</strong> zijn, maar er is weinig of niets bek<strong>en</strong>d over succesfactor<strong>en</strong><br />
(9). Uit voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> die zelf initiatiev<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> (om bijvoorbeeld<br />
aanpassing<strong>en</strong> te regel<strong>en</strong>), blijkt dat ze daarbij soms stuit<strong>en</strong> op belemmering<strong>en</strong> in de<br />
praktijk, zoals het in gebreke blijv<strong>en</strong> <strong>van</strong> leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> (3; 13).<br />
Over de medewerking door de werknemer is wel veel informatie beschikbaar. Uit het<br />
onderzoek <strong>van</strong> Jehoel-Gijsbers & Van Deurs<strong>en</strong> (10) blijkt dat 94% <strong>van</strong> de 12-<br />
maands<strong>zieke</strong>n vindt dat ze alles hebb<strong>en</strong> gedaan aan re-<strong>integratie</strong>. <strong>Re</strong>c<strong>en</strong>t onderzoek in<br />
opdracht <strong>van</strong> de STAR (7) bevestigt dit beeld. Toch gev<strong>en</strong> de <strong>werknemers</strong> wel punt<strong>en</strong><br />
aan die zij e<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>de keer anders zoud<strong>en</strong> aanpakk<strong>en</strong> (niet doorlop<strong>en</strong> met klacht<strong>en</strong>,<br />
luister<strong>en</strong> naar eig<strong>en</strong> lichaam, meer voor jezelf opkom<strong>en</strong>, assertiever vrag<strong>en</strong> om hulp).<br />
Ook kwam uit dit onderzoek (10) naar vor<strong>en</strong> dat veel 12-maands<strong>zieke</strong>n niet het gevoel<br />
hadd<strong>en</strong> in het 1 e ziektejaar controle te hebb<strong>en</strong> over wat er met h<strong>en</strong> gebeurde; ze houd<strong>en</strong><br />
zich vooral bezig met hun gezondheid, behandeling <strong>en</strong> acceptatie <strong>van</strong> lev<strong>en</strong> met beperking<strong>en</strong>.<br />
Uit onderzoek <strong>van</strong> Van Vuur<strong>en</strong> (33) blijkt dat e<strong>en</strong> positieve houding <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong><br />
bij re-<strong>integratie</strong> sam<strong>en</strong>hangt met inspraak <strong>en</strong> goede informatieverstrekking over re-
35<br />
<strong>integratie</strong>. Werkgevers stimuler<strong>en</strong> echter weinig de medewerking <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong>.<br />
Lang niet alle werkgevers of leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> zijn voldo<strong>en</strong>de gemotiveerd of toegerust<br />
met vaardighed<strong>en</strong> om meer met <strong>werknemers</strong> sam<strong>en</strong> aan re-<strong>integratie</strong> te werk<strong>en</strong> (3). Het<br />
is de vraag of leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> wel vaardig <strong>en</strong> efficiënt g<strong>en</strong>oeg kunn<strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong>.<br />
Post (21) vond namelijk e<strong>en</strong> omgekeerd effect: hoe meer aandacht <strong>van</strong> de leidinggev<strong>en</strong>de,<br />
des te later de werkhervatting.<br />
Conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
Over de mate waarin zich conflict<strong>en</strong> voordo<strong>en</strong> <strong>en</strong> de mate waarin het deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
wordt toegepast is <strong>en</strong>ige informatie bek<strong>en</strong>d. Uit onderzoek <strong>van</strong> het Breed Platform<br />
Verzekerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Werk komt naar vor<strong>en</strong> dat regelmatig conflict<strong>en</strong> ontstaan bij re<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong>;<br />
vaak omdat e<strong>en</strong> werknemer niet instemde met het plan <strong>van</strong> aanpak.<br />
Het lijkt regelmatig voor te kom<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> werkgever voor ontslag kiest, zonder re<strong>integratie</strong><br />
in het tweede spoor te hebb<strong>en</strong> overwog<strong>en</strong>. Dit is echter niet breed onderzocht,<br />
het is onduidelijk hoe vaak <strong>en</strong> in welke situaties het voorkomt. Uit diverse kwalitatieve<br />
onderzoek<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> beperkte opzet komt het beeld naar vor<strong>en</strong> dat weinig<br />
gebruik wordt gemaakt <strong>van</strong> e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel (minder dan verwacht zou mog<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> op basis <strong>van</strong> de mate waarin zich on<strong>en</strong>ighed<strong>en</strong> voordo<strong>en</strong>). Verklaring<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
vooral gezocht in de ‘vrees voor relatieverslechtering’ (13; 24; 30). Als e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
wel wordt aangevraagd, dan krijgt in 4 op de 5 gevall<strong>en</strong> de werknemer<br />
gelijk (13). De IWI is op zich tevred<strong>en</strong> over de invulling <strong>van</strong> het deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
door het UWV, alle<strong>en</strong> de gestelde afhandelingstijd <strong>van</strong> 2 wek<strong>en</strong> blijkt vaak niet<br />
haalbaar (9). T<strong>en</strong>slotte is er niet of nauwelijks informatie bek<strong>en</strong>d over de aanpak <strong>van</strong><br />
conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong> het gebruik <strong>van</strong> mediation.<br />
5.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO<br />
5.2.1 Mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> belemmering<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> bij re-<strong>integratie</strong><br />
Veertig proc<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de werkgevers geeft in de <strong>en</strong>quête aan dat de <strong>zieke</strong> werknemer in<br />
sterke mate initiatief heeft g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> voor de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> nog ongeveer e<strong>en</strong><br />
kwart <strong>van</strong> de werkgevers geeft aan dat dit in <strong>en</strong>ige mate is gedaan door de <strong>zieke</strong> werknemer.<br />
Ongeveer 1/3 deel <strong>van</strong> de werkgevers geeft aan dat de <strong>zieke</strong> werknemer ge<strong>en</strong><br />
initiatiev<strong>en</strong> heeft ontplooid.<br />
Tabel 5.1<br />
Initiatief <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong> werknemer<br />
In welke mate heeft de werknemer zelf ook initiatiev<strong>en</strong> ontplooid met<br />
betrekking tot zijn of haar re-<strong>integratie</strong>? (N=608)<br />
% <strong>van</strong> alle werkgevers met langdurig<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
Ja, in sterke mate 39,6%<br />
Ja, <strong>en</strong>igszins 26,2%<br />
Nee 32,6%<br />
Weet niet/weet niet zeker 1,6%<br />
Tijd<strong>en</strong>s de interviews met werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> professionals werd duidelijk dat<br />
het initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> vooral betrekking heeft op zak<strong>en</strong> als goed meewerk<strong>en</strong><br />
aan de re-<strong>integratie</strong>, zelf het contact onderhoud<strong>en</strong> met leidinggev<strong>en</strong>de <strong>en</strong> collega's op<br />
de werkplek <strong>en</strong> zelf huisarts<strong>en</strong> of specialist<strong>en</strong> raadpleg<strong>en</strong>. Ook het schrijv<strong>en</strong> <strong>van</strong> briev<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong>uit e<strong>en</strong> sollicitatietraining werd hieronder verstaan. Voor werkgevers zijn het<br />
dus ‘kleine ding<strong>en</strong> die het do<strong>en</strong>’, want na gezondheid <strong>en</strong> de beschikbaarheid <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>de<br />
arbeid, zi<strong>en</strong> zij gebrek aan medewerking <strong>van</strong> de werknemer als e<strong>en</strong> <strong>van</strong> de belangrijkste<br />
factor<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> succesvolle re-<strong>integratie</strong> in de weg kunn<strong>en</strong> staan, vooral in<br />
het eerste spoor (tabel 3.6, hoofdstuk 3).
36<br />
Te overwinn<strong>en</strong><br />
knelpunt<strong>en</strong><br />
Eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> of (ervar<strong>en</strong>) medewerking is echter niet <strong>van</strong>zelfsprek<strong>en</strong>d.<br />
Uit de vijf onderzochte cases kom<strong>en</strong> knelpunt<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> die de <strong>werknemers</strong><br />
<strong>en</strong> andere partij<strong>en</strong> vaak moet<strong>en</strong> overwinn<strong>en</strong> om te kunn<strong>en</strong> re-integrer<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> aantal<br />
knelpunt<strong>en</strong> heeft vooral te mak<strong>en</strong> met gevoel<strong>en</strong>s <strong>en</strong> in de persoon geleg<strong>en</strong> aspect<strong>en</strong>,<br />
zoals angst voor terugkeer naar de werkplek, twijfel over het eig<strong>en</strong> functioner<strong>en</strong>,<br />
schaamte over de ziekte of moeite met acceptatie dat terugkeer naar de eig<strong>en</strong> werkplek<br />
niet mogelijk is.<br />
Uit de interviews <strong>en</strong> focusgroep met <strong>werknemers</strong> blijkt dat <strong>werknemers</strong> vaak niet wet<strong>en</strong><br />
wat de mogelijkhed<strong>en</strong> voor eig<strong>en</strong> initiatief zijn <strong>en</strong> wat werkgevers <strong>van</strong> h<strong>en</strong> verwacht<strong>en</strong><br />
bij de re-<strong>integratie</strong>, anders dan meewerk<strong>en</strong>. Er word<strong>en</strong> doorgaans ge<strong>en</strong> specifieke<br />
verwachting<strong>en</strong> k<strong>en</strong>baar gemaakt. Van de 16 geïnterviewde <strong>werknemers</strong> geeft de<br />
helft aan zelf voorstell<strong>en</strong> te hebb<strong>en</strong> gedaan voor hun re-<strong>integratie</strong>, maar daar werd niet<br />
altijd naar geluisterd. Sommige <strong>werknemers</strong> ervar<strong>en</strong> dat leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> bijvoorbeeld<br />
bang zijn dat ze (weer) te veel hooi op hun vork will<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> of dat er niets met hun<br />
suggesties voor (tijdelijke) andere werkplekk<strong>en</strong> wordt gedaan.<br />
Uit de cases kom<strong>en</strong> ook belemmering<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> die niet in de persoon geleg<strong>en</strong> zijn<br />
of te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met di<strong>en</strong>s medewerking. Deze knelpunt<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> meer bij de organisatie<br />
of de werkgever. E<strong>en</strong> aantal <strong>werknemers</strong> uit de cases ervoer bijvoorbeeld dat<br />
het heel moeilijk was om hun werkgever of leidinggev<strong>en</strong>de te overtuig<strong>en</strong> <strong>van</strong> hun mogelijkhed<strong>en</strong><br />
om, ondanks bepaalde beperking<strong>en</strong>, goed te kunn<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. Als leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
wel overtuigd war<strong>en</strong> <strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk leek gevond<strong>en</strong>, moest<strong>en</strong> soms weerstand<strong>en</strong><br />
bij de beoogde afdeling<strong>en</strong> of collega’s word<strong>en</strong> overwonn<strong>en</strong> omdat die niet<br />
goed war<strong>en</strong> gek<strong>en</strong>d in de herplaatsing. Ook het uitzoek<strong>en</strong> <strong>van</strong> de financiële <strong>en</strong> arbeidsvoorwaardelijke<br />
consequ<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> e<strong>en</strong> andere of aangepaste functie kan e<strong>en</strong> hinderlijke<br />
vertrag<strong>en</strong>de factor zijn, waardoor het wel e<strong>en</strong> paar maand<strong>en</strong> kan dur<strong>en</strong> voordat definitief<br />
bek<strong>en</strong>d is of de gedachte oplossing wel haalbaar is.<br />
Mogelijkhed<strong>en</strong><br />
Door <strong>werknemers</strong> zo goed mogelijk te ondersteun<strong>en</strong> <strong>en</strong> tijd of capaciteit hiervoor te<br />
organiser<strong>en</strong>, zijn de g<strong>en</strong>oemde knelpunt<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> belangrijk deel te onder<strong>van</strong>g<strong>en</strong>, zo<br />
illustrer<strong>en</strong> ook de casebeschrijving<strong>en</strong> in paragraaf 5.3. Voor e<strong>en</strong> adequate ondersteuning<br />
is de relatie met de werkgever/leidinggev<strong>en</strong>de cruciaal. Bij e<strong>en</strong> goede relatie <strong>en</strong><br />
vertrouw<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> beid<strong>en</strong>, kan ruimte ontstaan voor de werknemer om de re-<strong>integratie</strong><br />
(tempo of activiteit<strong>en</strong>) zelf (mede) zinvol vorm te gev<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> goede relatie maakt ook<br />
e<strong>en</strong> serieuze dialoog tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer mogelijk over wederzijdse verwachting<strong>en</strong>,<br />
mogelijke oplossing<strong>en</strong> <strong>en</strong> consequ<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> keuzes.<br />
Zoals ook al uit eerder onderzoek bleek, beschikk<strong>en</strong> werkgevers of leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
lang niet altijd over de b<strong>en</strong>odigde tijd of vaardighed<strong>en</strong> om de ondersteuning inderdaad<br />
adequaat in te richt<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> belangrijke mogelijkheid voor werkgevers is dan het inzett<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>coördinator die vooral tot taak heeft oplossing<strong>en</strong> te bewerkstellig<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> medewerker te motiver<strong>en</strong> <strong>en</strong> zoveel mogelijk te help<strong>en</strong>.<br />
Grotere werkgevers kunn<strong>en</strong> zelf re-<strong>integratie</strong>coördinator<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st nem<strong>en</strong>, maar kleinere<br />
werkgevers kunn<strong>en</strong> ze vaak ook inhur<strong>en</strong> bij diverse re-<strong>integratie</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers.<br />
5.2.2 Ruimte voor <strong>en</strong> mate <strong>van</strong> initiatief <strong>werknemers</strong><br />
Door middel <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête is bij werkgevers met langdurig <strong>zieke</strong>n nagegaan welke<br />
positie <strong>werknemers</strong> bekled<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong>, zowel beleidsmatig als in individuele<br />
gevall<strong>en</strong>. Bijna 70% <strong>van</strong> alle werkgevers met langdurig <strong>zieke</strong>n geeft aan e<strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>beleid<br />
te hebb<strong>en</strong> opgesteld. Volg<strong>en</strong>s ruim de helft <strong>van</strong> deze werkgevers hebb<strong>en</strong><br />
zij de <strong>werknemers</strong> betrokk<strong>en</strong> bij de vormgeving <strong>van</strong> dit beleid.
37<br />
Bij ongeveer de helft <strong>van</strong> alle werkgevers met langdurig <strong>zieke</strong>n kunn<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
zelf e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>plan mak<strong>en</strong>, maar slechts 13% <strong>van</strong> al de werkgevers geeft<br />
aan dat <strong>werknemers</strong> ook daadwerkelijk gebruik mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze mogelijkheid (zie tabel<br />
5.2). Bij het zoek<strong>en</strong> <strong>van</strong> casestudies voor het onderzoek (paragraaf 5.3), bleek bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
dat het vaak vooral ging om het opper<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> idee voor e<strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>plaats<br />
of het mede opstell<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>plan in plaats <strong>van</strong> het daadwerkelijk<br />
zelf mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>plan.<br />
Tabel 5.2.<br />
Positie <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong> bij het re-<strong>integratie</strong>beleid<br />
N = 608<br />
Heeft uw organisatie beleid opgesteld voor de inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong><br />
bij langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>? (%ja)<br />
Zijn de <strong>werknemers</strong> <strong>van</strong> uw organisatie betrokk<strong>en</strong> bij de vormgeving <strong>van</strong> het re<strong>integratie</strong>beleid?<br />
(%ja)<br />
Maakt het re-<strong>integratie</strong>beleid het mogelijk dat langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zelf<br />
e<strong>en</strong> plan kunn<strong>en</strong> indi<strong>en</strong><strong>en</strong> voor hun eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>? (%ja)<br />
Zijn er in de afgelop<strong>en</strong> 2 jaar langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> geweest die zelf e<strong>en</strong><br />
re-<strong>integratie</strong>plan hebb<strong>en</strong> gemaakt? (%ja)<br />
Totaal<br />
69,6%<br />
37,7%<br />
47,1%<br />
13,1%<br />
5.2.3 Verhouding werkgever-werknemer<br />
In het kwalitatieve deel <strong>van</strong> het onderzoek is door de geïnterviewde werkgevers, <strong>werknemers</strong><br />
<strong>en</strong> professionals veel gezegd over de onderlinge verhouding <strong>en</strong> de invloed<br />
daar<strong>van</strong> op het re-<strong>integratie</strong>proces. Hieronder gaan we in op de belangrijkste aspect<strong>en</strong>.<br />
Contact <strong>en</strong> communicatie<br />
Conform de richtlijn<strong>en</strong> <strong>van</strong> de Wet Verbetering Poortwachter, onderhoud<strong>en</strong> werkgevers<br />
<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> over het algeme<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> zekere regelmaat contact gedur<strong>en</strong>de de<br />
re-<strong>integratie</strong>. Uit de interviews met <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> professionals komt naar vor<strong>en</strong> dat<br />
regelmatig contact op zich ge<strong>en</strong> garantie voor e<strong>en</strong> snellere re-<strong>integratie</strong> hoeft te zijn.<br />
Voor e<strong>en</strong> zinvolle bewaking <strong>en</strong> uitvoering <strong>van</strong> (voortgangs)afsprak<strong>en</strong> zijn compet<strong>en</strong>ties<br />
zoals assertiviteit, inschattingsvermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> resultaatgerichtheid nodig die niet altijd<br />
bij de werkgever <strong>en</strong> werknemer aanwezig zijn. Dit geluid komt vooral <strong>van</strong> de kant<br />
<strong>van</strong> de werkgevers, bij monde <strong>van</strong> personeelsfunctionariss<strong>en</strong>, maar ook <strong>van</strong> de kant<br />
<strong>van</strong> de geïnterviewde professionals. Verder gev<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> in de interviews aan dat<br />
tijd<strong>en</strong>s de contact<strong>en</strong> met de leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> vaak ge<strong>en</strong> aandacht is voor de onderlinge<br />
verhouding <strong>en</strong> de impact <strong>van</strong> langdurig verzuim daarop; het gaat vooral over: hoe het<br />
gaat, wat al wel weer kan, wat nog niet kan <strong>en</strong> wat dit betek<strong>en</strong>t voor de eerstvolg<strong>en</strong>de<br />
periode.<br />
Uit de interviews met werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> professionals blijkt dat gebrek aan<br />
communicatie <strong>en</strong> heldere, wederzijdse verwachting<strong>en</strong> e<strong>en</strong> terugker<strong>en</strong>d probleem vorm<strong>en</strong><br />
bij complexere re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong>. Het bov<strong>en</strong>staande bevestigt de uitkomst<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> eerder onderzoek <strong>van</strong> met name Bosselaar & Komduur (3), Knegt e.a. (14) <strong>en</strong> Post<br />
(21).<br />
<strong>Re</strong>latie werkgever – werknemer – professional<br />
Werknemers ervar<strong>en</strong> dat de bereidheid <strong>van</strong> werkgevers om zich voor re-<strong>integratie</strong> in te<br />
spann<strong>en</strong> to<strong>en</strong>eemt als <strong>werknemers</strong> hun spor<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> verdi<strong>en</strong>d, e<strong>en</strong> goed intern netwerk<br />
hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> goede relatie met hun leidinggev<strong>en</strong>de/werkgever.<br />
Uit de interviews met <strong>werknemers</strong> blijkt dat deze vaak het gevoel hebb<strong>en</strong> dat ze er alle<strong>en</strong><br />
voor staan tijd<strong>en</strong>s hun re-<strong>integratie</strong>. De werkgevers <strong>en</strong> professionals gev<strong>en</strong> aan dat<br />
ze dat wel herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> begrijp<strong>en</strong>. Hun begeleiders <strong>van</strong>uit het bedrijf <strong>en</strong> de deskundig<strong>en</strong><br />
zijn in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> de werkgever of word<strong>en</strong> door deze ingehuurd. Sommige werk-
38<br />
gevers prober<strong>en</strong> daarom bewust ervoor te zorg<strong>en</strong> dat de medewerker echt wordt ondersteund,<br />
bijvoorbeeld door het aanstell<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>coördinator. Van <strong>werknemers</strong>zijde<br />
is echter diverse ker<strong>en</strong> b<strong>en</strong>adrukt dat er behoefte is aan onafhankelijke<br />
ondersteuning.<br />
De geïnterviewde werkgevers <strong>en</strong> professionals ervar<strong>en</strong> <strong>van</strong> hun kant dat <strong>werknemers</strong><br />
zichzelf nog te weinig probleemeig<strong>en</strong>aar voel<strong>en</strong> <strong>van</strong> hun re-<strong>integratie</strong>: “Ze stell<strong>en</strong> zich<br />
redelijk vaak afhankelijk op”. Dit heeft ook te mak<strong>en</strong> met wat de professionals aanduid<strong>en</strong><br />
als “gebrek aan self-efficacy bij <strong>werknemers</strong>”, het gebrek aan inzicht <strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong><br />
in de eig<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> om adequaat <strong>en</strong> efficiënt te kunn<strong>en</strong> handel<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> recht<strong>en</strong> <strong>en</strong> plicht<strong>en</strong><br />
Uit de interviews met werkgevers, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> professionals komt naar vor<strong>en</strong> dat<br />
werkgevers hun <strong>werknemers</strong> in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de mate beginn<strong>en</strong> aan te sprek<strong>en</strong> op hun verantwoordelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> medewerking. Werknemers blijk<strong>en</strong> echter vaak niet te wet<strong>en</strong><br />
wat hun recht<strong>en</strong>, plicht<strong>en</strong> <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> (<strong>en</strong> die <strong>van</strong> hun werkgever) zijn <strong>en</strong><br />
ev<strong>en</strong>min wat de consequ<strong>en</strong>ties zijn als re-<strong>integratie</strong> mislukt.<br />
E<strong>en</strong> zorgwekk<strong>en</strong>de constatering uit de interviews <strong>en</strong> de expertmeeting is dat sommige<br />
<strong>werknemers</strong> de WIA nog steeds als de WAO <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ti<strong>en</strong>tal jar<strong>en</strong> geled<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>: “als<br />
het niet lukt met de re-<strong>integratie</strong> dan volgt <strong>van</strong>zelf e<strong>en</strong> uitkering, mits ze maar kunn<strong>en</strong><br />
lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat ze geprobeerd hebb<strong>en</strong> te werk<strong>en</strong>”. In de praktijk resulteert dit in lange re<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong><br />
waarbij werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> vooral druk zijn met ‘zoethoudactiviteit<strong>en</strong>’<br />
in plaats <strong>van</strong> duurzame oplossing<strong>en</strong> <strong>en</strong> loonvorm<strong>en</strong>de arbeid. Aan het einde<br />
<strong>van</strong> de wachttijd kan daardoor de hele re-<strong>integratie</strong> spaak lop<strong>en</strong> als blijkt dat er wel<br />
hard aan re-<strong>integratie</strong> is gewerkt, maar dat er ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar is <strong>en</strong> ook<br />
ge<strong>en</strong> kans op e<strong>en</strong> WIA-uitkering<br />
Onze bevinding dat <strong>werknemers</strong> over het algeme<strong>en</strong> slecht bek<strong>en</strong>d zijn met recht<strong>en</strong>,<br />
plicht<strong>en</strong> <strong>en</strong> consequ<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> langdurige arbeidsongeschiktheid, geeft aan dat ondanks<br />
de vele brochures <strong>en</strong> informatiesites, de informatie <strong>werknemers</strong> maar moeizaam bereikt.<br />
K<strong>en</strong>nelijk sluit de informatie onvoldo<strong>en</strong>de aan bij de vraag, bij het mom<strong>en</strong>t<br />
waarop vrag<strong>en</strong> ontstaan <strong>en</strong> bij de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> om<br />
de informatie te gebruik<strong>en</strong>.<br />
Belemmering<strong>en</strong> in de relatie werkgever-werknemer<br />
Uit de nadere analyses <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quêteresultat<strong>en</strong> blijkt dat bijna 3 op de 10 werkgevers<br />
ervar<strong>en</strong>, dat re-<strong>integratie</strong> in het eig<strong>en</strong> bedrijf wordt belemmerd door problem<strong>en</strong> in de<br />
relatie met de werknemer, problem<strong>en</strong> in het functioner<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer <strong>en</strong>/of problem<strong>en</strong><br />
in de medewerking <strong>van</strong> de werknemer. Voor e<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de gevall<strong>en</strong> ligt de<br />
wortel <strong>van</strong> deze belemmering<strong>en</strong> vóór het verzuim <strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> deel tijd<strong>en</strong>s het verzuim.<br />
Ongeveer 8% <strong>van</strong> de werkgevers die activiteit<strong>en</strong> voor het tweede spoor hebb<strong>en</strong> ontwikkeld,<br />
geeft aan dat de re-<strong>integratie</strong> werd belemmerd door e<strong>en</strong> conflict met de werknemer.<br />
Mediation<br />
Het onderzoek heeft ge<strong>en</strong> kwantitatieve informatie opgeleverd over de inzet <strong>van</strong> mediation<br />
bij het oploss<strong>en</strong> <strong>van</strong> conflict<strong>en</strong>. In de interviews met werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong><br />
is dit niet als e<strong>en</strong> gangbaar instrum<strong>en</strong>t naar vor<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong> waar gebruik <strong>van</strong> wordt<br />
gemaakt bij (dreig<strong>en</strong>de) conflict<strong>en</strong>. Als er verschil <strong>van</strong> m<strong>en</strong>ing is over geschiktheid tot<br />
werk<strong>en</strong>, pass<strong>en</strong>de arbeid of toereik<strong>en</strong>dheid <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong>, dan lijk<strong>en</strong><br />
werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> – als ze er niet goed sam<strong>en</strong> uitkom<strong>en</strong> – toch eerder aan<br />
de mogelijkheid <strong>van</strong> e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong>. In de verk<strong>en</strong>ning <strong>van</strong> de adviespraktijk<br />
in ons vooronderzoek gav<strong>en</strong> adviseurs uit de praktijk aan dat werkgevers<br />
sinds Poortwachter <strong>en</strong> de verl<strong>en</strong>gde loondoorbetalingsverplichting er veel meer alert
39<br />
op zijn dat e<strong>en</strong> conflict niet t<strong>en</strong> onrechte als e<strong>en</strong> verzuimgeval wordt behandeld. Mogelijk<br />
verklaart dit waarom mediation niet of nauwelijks als ingezette interv<strong>en</strong>tie bij ziekte<br />
wordt g<strong>en</strong>oemd.<br />
5.2.4 Sancties <strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
Wettelijk zijn regeling<strong>en</strong> vastgesteld, die ervoor moet<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> dat werkgevers <strong>en</strong><br />
<strong>werknemers</strong> daadwerkelijk werk mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>. Dit betreft met name sancties<br />
die door het UWV kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> opgelegd <strong>en</strong> second opinions of deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong><br />
die zowel door werkgevers als <strong>werknemers</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> aangevraagd bij<br />
het UWV (zie paragraaf 1.2). Deze regeling<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> dus ook de mogelijkheid<br />
om <strong>van</strong>uit hun positie actie te ondernem<strong>en</strong> als zij het niet e<strong>en</strong>s zijn met hun<br />
werkgever of als deze in gebreke blijft.<br />
UWV- gegev<strong>en</strong>s<br />
Op basis <strong>van</strong> gegev<strong>en</strong>s <strong>van</strong> het UWV is in kaart gebracht hoeveel sancties zijn opgelegd<br />
<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> zijn afgegev<strong>en</strong> in 2004, 2005 <strong>en</strong> 2006. In 2005 zijn beduid<strong>en</strong>d<br />
minder sancties opgelegd dan in de andere jar<strong>en</strong> (zie tabel 5.3). Dit komt<br />
hoogstwaarschijnlijk doordat er in 2005 nauwelijks keuring<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong><br />
door de overgang <strong>van</strong> 1 naar 2 jaar loondoorbetaling bij ziekte.<br />
Tabel 5.3 Sancties <strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> in 2004, 2005 <strong>en</strong> 2006<br />
13-weeks<strong>zieke</strong>n Sancties Deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
2004 304.583 3.185 18.219<br />
2005 242.116 183 16.298<br />
2006 277.388 1139 12.792<br />
Uit tabel 5.3 blijkt dat er nauwelijks sancties word<strong>en</strong> opgelegd in relatie tot het grote<br />
aantal 13-weeksziekmelding<strong>en</strong>. Het aantal deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> lag in 2006 lager dan<br />
in de twee voorgaande jar<strong>en</strong>. In bijna 1 op de 22 gevall<strong>en</strong> dat <strong>werknemers</strong> langer dan<br />
13 wek<strong>en</strong> ziek zijn gemeld bij UWV werd e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel gevraagd. Als we<br />
dat vergelijk<strong>en</strong> met het onderzoeksgegev<strong>en</strong> dat bijna 3 op de 10 werkgevers on<strong>en</strong>igheid<br />
met of gebrek aan medewerking <strong>van</strong> de werknemer als belemmering bij de re<strong>integratie</strong><br />
ervoer (paragraaf 5.2.3), dan lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat er in beperkte<br />
mate gebruik wordt gemaakt <strong>van</strong> het deskundig<strong>en</strong>oordeel als middel om ev<strong>en</strong>tuele<br />
problem<strong>en</strong> op te loss<strong>en</strong>.<br />
Tabel 5.4 geeft e<strong>en</strong> nadere uitsplitsing <strong>van</strong> de deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> naar bedrijfssector<br />
<strong>en</strong> bedrijfsgrootte. Het deskundig<strong>en</strong>oordeel lijkt minder vaak te word<strong>en</strong> toegepast in de<br />
sector onderwijs <strong>en</strong> overheid <strong>en</strong> relatief het meest in de sector nijverheid <strong>en</strong> de handel/horeca.<br />
Afgezet teg<strong>en</strong> het aantal 13-weeks<strong>zieke</strong>n, wordt het middel verhoudingsgewijs<br />
het minst ingezet door werkgevers of <strong>werknemers</strong> uit grote bedrijv<strong>en</strong> (> 100<br />
<strong>werknemers</strong>).
40<br />
Tabel 5.4<br />
Bedrijfssector<br />
Bedrijfsgrootte<br />
Deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong>, uitgesplitst naar positie, sector <strong>en</strong> bedrijfsgrootte.<br />
13-weeks<strong>zieke</strong>n<br />
Deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
Jaar 2004 2005 2006 2004 2005 2006<br />
Totaal 304.583 242.116 277.388 18.219 16.298 12.792<br />
Nijverheid (%) 25 25 26 31 32 37<br />
Handel/<br />
Horeca (%)<br />
Onderwijs/<br />
Overheid %)<br />
15 17 15 22 21 19<br />
19 18 19 7 8 9<br />
Zorg (%) 23 22 21 20 18 11<br />
Di<strong>en</strong>st-<br />
Verl<strong>en</strong>ing (%)<br />
41<br />
aan dat zij na e<strong>en</strong> periode ziek zijn minder loon kreg<strong>en</strong> (in e<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel geval was het<br />
loon al lager <strong>van</strong>wege weggevall<strong>en</strong> toeslag<strong>en</strong> op bijvoorbeeld wisseldi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>). Sommige<br />
<strong>van</strong> de geïnterviewde <strong>werknemers</strong> gav<strong>en</strong> aan dat ze door de salariskorting war<strong>en</strong><br />
verrast, maar hadd<strong>en</strong> het vervolg<strong>en</strong>s min of meer gelat<strong>en</strong> geaccepteerd. Wel ervoer<strong>en</strong><br />
sommige <strong>werknemers</strong> het als onrechtvaardig dat ze terugviel<strong>en</strong> in salaris na e<strong>en</strong> bepaalde<br />
periode <strong>van</strong> arbeidsongeschiktheid voor het werk, terwijl datzelfde werk de<br />
arbeidsongeschiktheid had veroorzaakt. In de werkgevers focusgroep bleek dat sommige<br />
werkgevers in dergelijke gevall<strong>en</strong> <strong>van</strong> arbeidsgerelateerd verzuim de salariskorting<br />
niet toepass<strong>en</strong>. Dit is in het onderzoek niet nader onderzocht.<br />
Inkom<strong>en</strong>sachteruitgang<br />
Zowel in het eerste als tweede spoor kan re-<strong>integratie</strong> leid<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> (verdere) inkom<strong>en</strong>sachteruitgang.<br />
E<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de geïnterviewde <strong>en</strong> inmiddels gere-integreerde<br />
<strong>werknemers</strong> gaf aan dat zij er qua inkom<strong>en</strong> op achteruit zijn gegaan. E<strong>en</strong> teruggang tot<br />
35% in salaris is e<strong>en</strong> reële mogelijkheid voor <strong>werknemers</strong> die door het UWV arbeidsongeschikt<br />
word<strong>en</strong> bevond<strong>en</strong> voor minder dan 35%. E<strong>en</strong> teruggang in salaris wordt<br />
door professionals gezi<strong>en</strong> als onvermijdelijk, als de productiviteit of functiewaardering<br />
lager kom<strong>en</strong> te ligg<strong>en</strong>. Onder zowel werkgevers als <strong>werknemers</strong> is het echter nog niet<br />
algeme<strong>en</strong> geaccepteerd. Enerzijds komt het voor dat <strong>werknemers</strong> bij hun werkgever<br />
(tijdelijk) lager ingeschaalde arbeid gaan verricht<strong>en</strong> met behoud <strong>van</strong> het oude salaris.<br />
Anderzijds zijn er ook voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> die sterker terug gaan in salaris<br />
om bij hun werkgever te kunn<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>: één <strong>van</strong> de bij het onderzoek betrokk<strong>en</strong><br />
<strong>werknemers</strong> heeft zelfs e<strong>en</strong> salarisachteruitgang <strong>van</strong> 58% ervar<strong>en</strong> (zie voorbeeld in<br />
kader).<br />
Voorbeeld inkom<strong>en</strong>sachteruitgang:<br />
E<strong>en</strong> chronisch <strong>zieke</strong> medewerkster ging 58% in salaris achteruit nadat zij – in goed<br />
overleg met haar werkgever – minder was gaan werk<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> lichtere functie die volg<strong>en</strong>s<br />
het deskundig<strong>en</strong>oordeel <strong>van</strong> het UWV pass<strong>en</strong>d was. Desalniettemin stelde het<br />
UWV bij de WIA-keuring vast dat ze geschikt was om haar eig<strong>en</strong> functie uit te oef<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> daarom niet in aanmerking kwam voor e<strong>en</strong> WIA-uitkering. Achteraf weet zij<br />
dat de bedrijfsarts haar hiervoor had gewaarschuwd, maar to<strong>en</strong> realiseerde zij zich niet<br />
dat e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel <strong>en</strong> WIA-keuring twee verschill<strong>en</strong>de zak<strong>en</strong> toets<strong>en</strong>. Zij<br />
krijgt ge<strong>en</strong> WW-uitkering omdat er sprake was <strong>van</strong> e<strong>en</strong> vrijwillige overstap.<br />
Indi<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> niet ver meer <strong>van</strong> hun p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> af zitt<strong>en</strong>, zijn werkgevers g<strong>en</strong>eigd<br />
om naar sociale, financiële oplossing<strong>en</strong> te zoek<strong>en</strong>, waarmee ze iemand hun tijd kunn<strong>en</strong><br />
lat<strong>en</strong> uitdi<strong>en</strong><strong>en</strong> of vervroegd met p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> gaan.<br />
Belemmering<strong>en</strong><br />
door positieachteruitgang<br />
Hoewel positieachteruitgang dus zeker voorkomt, lijkt dit <strong>van</strong>uit het oogpunt <strong>van</strong> de<br />
werkgevers bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor doorgaans niet tot grote problem<strong>en</strong> te<br />
leid<strong>en</strong>. Uit de <strong>en</strong>quête blijkt dat slechts 3% <strong>van</strong> de werkgevers e<strong>en</strong> achteruitgang in<br />
salaris <strong>en</strong>/of arbeidsrechtelijke positie ervoer als e<strong>en</strong> belemmering voor de re-<strong>integratie</strong><br />
eerste spoor <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werknemer. T<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> het tweede spoor ligt dit<br />
anders. Ongeveer 10% <strong>van</strong> de werkgevers in de <strong>en</strong>quête geeft aan dat ze te mak<strong>en</strong><br />
hadd<strong>en</strong> met belemmering<strong>en</strong> bij het tweede spoor omdat er sprake was <strong>van</strong> achteruitgang<br />
<strong>van</strong> salaris, arbeidsrechtelijke positie of sociale zekerheidsrecht<strong>en</strong>.<br />
c<strong>en</strong>t is <strong>van</strong> het jaarloon. In 41 akkoord<strong>en</strong> kan de loondoorbetaling meer dan 170 proc<strong>en</strong>t zijn als<br />
de werknemer zijn best doet om weer zo snel mogelijk aan het werk te gaan. In 25 cao’s is de<br />
loondoorbetaling in de eerste twee ziektejar<strong>en</strong> zonder meer hoger dan 170 proc<strong>en</strong>t. Wel is in de<br />
meeste <strong>van</strong> deze cao’s afgesprok<strong>en</strong> dat tijd<strong>en</strong>s de eerste zes maand<strong>en</strong> <strong>van</strong> de ziekte minder dan<br />
100 proc<strong>en</strong>t <strong>van</strong> het loon wordt doorbetaald (bron: cao.szw.nl).
42<br />
Uit de interviews, focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> expertmeeting blijkt ook dat veel werkgevers <strong>en</strong><br />
<strong>werknemers</strong> terughoud<strong>en</strong>d zijn of zelfs negatief staan t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> e<strong>en</strong> aanbod <strong>van</strong><br />
re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> om de <strong>zieke</strong> werknemer in di<strong>en</strong>st nem<strong>en</strong> als deze nog langer dan<br />
e<strong>en</strong> jaar heeft om te re-integrer<strong>en</strong>. Het re-<strong>integratie</strong>bedrijf ont<strong>van</strong>gt hiervoor <strong>van</strong> het<br />
bedrijf (e<strong>en</strong> deel <strong>van</strong>) het rester<strong>en</strong>de salaris <strong>van</strong> de werknemer, <strong>en</strong> zorgt voor de re<strong>integratie</strong><br />
naar ander werk. Werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> ervar<strong>en</strong> bij dergelijke product<strong>en</strong><br />
vooral als e<strong>en</strong> belemmering dat ze niet goed alle consequ<strong>en</strong>ties voor de werknemer<br />
kunn<strong>en</strong> overzi<strong>en</strong>. Ze will<strong>en</strong> toch graag meer zekerheid over de duurzaamheid <strong>van</strong> de<br />
re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> aansprak<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> WW-uitkering (<strong>werknemers</strong> nem<strong>en</strong> immers vrijwillig<br />
ontslag) als de re-<strong>integratie</strong> niet lukt. Het is overig<strong>en</strong>s niet alle<strong>en</strong> de arbeidsrechtelijke<br />
positie <strong>van</strong> de werknemer die in dit geval als e<strong>en</strong> belemmering wordt ervar<strong>en</strong>.<br />
Ook het feit dat de kost<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing overe<strong>en</strong>kom<strong>en</strong> met t<strong>en</strong>minste het<br />
jaarsalaris <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong> werknemer, vormt voor veel werkgevers (of hun verzekeraars)<br />
e<strong>en</strong> belemmering. De terughoud<strong>en</strong>dheid t<strong>en</strong> opzichte <strong>van</strong> deze vorm <strong>van</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
blijkt ook uit de <strong>en</strong>quête: minder dan 1% <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit<br />
het onderzoek (7,4% <strong>van</strong> 11,5%) is in di<strong>en</strong>st getred<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf of uitz<strong>en</strong>dbureau<br />
(zie hoofdstuk 3, tabel 3.5).<br />
Ontslag<br />
Ontslag door de werkgever - zonder nieuw di<strong>en</strong>stverband bij e<strong>en</strong> andere werkgever -<br />
kan word<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> als de meest vergaande vorm <strong>van</strong> positieverslechtering als gevolg<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> (mislukte) re-<strong>integratie</strong>. Uit de <strong>en</strong>quête blijkt dat 6% <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong> is ontslag<strong>en</strong> door de werkgever <strong>en</strong> dat nog e<strong>en</strong>s bijna 4% zelf uit di<strong>en</strong>st is<br />
gegaan zonder andere baan in het verschiet te hebb<strong>en</strong> (zie hoofdstuk 7, tabel 7.4).<br />
In de Stichting <strong>van</strong> de Arbeid is afgesprok<strong>en</strong> om <strong>werknemers</strong> die minder dan 35% arbeidsongeschikt<br />
word<strong>en</strong> verklaard <strong>en</strong> dus ge<strong>en</strong> aanspraak kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> WIAuitkering<br />
zoveel als mogelijk te behoud<strong>en</strong> voor het arbeidsproces bij de eig<strong>en</strong> werkgever<br />
<strong>en</strong> als dit redelijkerwijs niet mogelijk is, dan bij e<strong>en</strong> andere werkgever. Uit de interviews<br />
<strong>en</strong> de focusgroep met werkgevers blijkt dat wanneer <strong>werknemers</strong> na twee jaar<br />
niet zijn gere-integreerd, werkgevers zich (formeel <strong>en</strong> moreel) gerechtigd voel<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong><br />
die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn bevond<strong>en</strong>, te ontslaan. De ontslagbescherming<br />
die gold voor de eerste twee ziektejar<strong>en</strong> is opgehev<strong>en</strong> <strong>en</strong> het UWV heeft<br />
bij de poortwachtertoets vastgesteld dat ondanks voldo<strong>en</strong>de inspanning<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong><br />
binn<strong>en</strong> afzi<strong>en</strong>bare tijd niet mogelijk is. Als de werkgever <strong>en</strong> de werknemer het dan<br />
e<strong>en</strong>s zijn over het beëindig<strong>en</strong> <strong>van</strong> de arbeidsrelatie kunn<strong>en</strong> ze dit onderling regel<strong>en</strong>.<br />
Als ze het niet e<strong>en</strong>s zijn, is e<strong>en</strong> ontslagprocedure bij het CWI nodig. Ziekte is dan ge<strong>en</strong><br />
red<strong>en</strong> meer om e<strong>en</strong> ontslagvergunning te weiger<strong>en</strong>. De bevinding<strong>en</strong> <strong>van</strong> het UWV, dat<br />
er binn<strong>en</strong> afzi<strong>en</strong>bare termijn ge<strong>en</strong> aangepaste of pass<strong>en</strong>de arbeid mogelijk is, word<strong>en</strong><br />
betrokk<strong>en</strong> bij de behandeling <strong>van</strong> de ontslagaanvraag. Dit betek<strong>en</strong>t dat na twee jaar vrij<br />
e<strong>en</strong>voudig tot ontslag kan word<strong>en</strong> overgegaan <strong>en</strong> dat het bij e<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong><br />
die langer dan 24 maand<strong>en</strong> ziek zijn ook gebeurt.<br />
5.3 Mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> om re-<strong>integratie</strong> zelf positief te beïnvloed<strong>en</strong><br />
In deze paragraaf illustrer<strong>en</strong> we aan de hand <strong>van</strong> korte beschrijving<strong>en</strong> <strong>van</strong> de vijf onderzochte<br />
cases hoe <strong>werknemers</strong> hun re-<strong>integratie</strong> positief kunn<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong>. In de<br />
<strong>en</strong>quête onder 600 werkgevers is gevraagd naar de mate waarin <strong>werknemers</strong> zelf initiatiev<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> in het kader <strong>van</strong> hun re-<strong>integratie</strong>. Hieruit komt naar vor<strong>en</strong> dat<br />
40% <strong>van</strong> de werkgevers vindt dat de <strong>zieke</strong> werknemer in sterke mate initiatief heeft<br />
g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> voor de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> dat ruim 13% <strong>van</strong> de werkgevers aangeeft dat<br />
hun werknemer zelf e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>plan heeft gemaakt. Deze perc<strong>en</strong>tages lek<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
goed uitgangspunt voor het selecter<strong>en</strong> <strong>van</strong> 5 cases <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> die zelf hun re<strong>integratie</strong><br />
positief hebb<strong>en</strong> beïnvloed. Het bleek echter niet e<strong>en</strong>voudig om goede voor-
43<br />
beeld<strong>en</strong> te vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> cases waarin <strong>werknemers</strong> in sterke mate zelf het initiatief voor<br />
hun re-<strong>integratie</strong> hebb<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, omdat in veel gevall<strong>en</strong> de eig<strong>en</strong> rol weer sterk werd<br />
g<strong>en</strong>uanceerd. Uiteindelijk heeft het onderzoeksteam ook andere bronn<strong>en</strong> dan de <strong>en</strong>quêtepopulatie<br />
gebruikt om meer uitgesprok<strong>en</strong> voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> eig<strong>en</strong> initiatief te vind<strong>en</strong><br />
(via UWV (<strong>werknemers</strong> met e<strong>en</strong> persoonsgebond<strong>en</strong> budget), <strong>en</strong> tips <strong>van</strong> geïnterviewde<br />
professionals). Bij de vijf geselecteerde cases zijn interviews gehoud<strong>en</strong> met de werknemer,<br />
de werkgever(verteg<strong>en</strong>woordiger) <strong>en</strong> de belangrijkste deskundige die bij het re<strong>integratie</strong>traject<br />
betrokk<strong>en</strong> was.<br />
5.3.1 Directe lijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> zelf werk<strong>en</strong> aan herstel<br />
In e<strong>en</strong> paar cases kwam duidelijk naar vor<strong>en</strong> hoe belangrijk bijvoorbeeld e<strong>en</strong> goede,<br />
directe lijn is met iemand die beslissing<strong>en</strong> kan nem<strong>en</strong> of invloed kan uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> als het<br />
bijvoorbeeld om investering<strong>en</strong> of minder gebruikelijke voorstell<strong>en</strong> gaat. Van e<strong>en</strong> effectieve<br />
korte lijn was duidelijk sprake in casus 1.<br />
Casus 1: Mondigheid <strong>en</strong> korte lijn<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> werknemer:<br />
Man/vrouw: Vrouw<br />
Leeftijd: 47 jaar<br />
Opleiding: Havo / Kleuterkweek /BO- applicaties<br />
Werkzaam bij: e<strong>en</strong> basisschool<br />
Functie: Leraar<br />
Duur verzuim: 5 maand<strong>en</strong>, daarvoor 4 maand<strong>en</strong> gewerkt <strong>en</strong> daarvoor 9 maand<strong>en</strong><br />
verzuimd door rugklacht<strong>en</strong>.<br />
Verhaal re-<strong>integratie</strong>:<br />
De werkneemster was door privé problem<strong>en</strong> uitgevall<strong>en</strong> met psychische klacht<strong>en</strong>. Omdat<br />
de school tijd<strong>en</strong>s haar verzuim overging op e<strong>en</strong> nieuw onderwijssysteem met drie<br />
jaargroep<strong>en</strong> in één klas werd de re-<strong>integratie</strong> extra complex. De eerste maand<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
het verzuim werkte de werkneemster niet. Dit leidde tot schuldgevoel<strong>en</strong>s; ze wilde<br />
graag werk<strong>en</strong> <strong>en</strong> to<strong>en</strong> ze weer e<strong>en</strong> paar dagdel<strong>en</strong> in ondersteun<strong>en</strong>de activiteit<strong>en</strong> hervatte,<br />
wilde ze teveel <strong>en</strong> ging het mis. De directie kwam met het voorstel om re<strong>integratie</strong><br />
op e<strong>en</strong> andere school te lat<strong>en</strong> plaatsvind<strong>en</strong>, zodat de werknemer in e<strong>en</strong> minder<br />
complexe omgeving kon werk<strong>en</strong>. Met ondersteuning <strong>van</strong> de bedrijfsarts heeft de<br />
werknemer duidelijk haar eig<strong>en</strong> gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong> <strong>en</strong> zelf het tempo <strong>van</strong> de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>en</strong> het oppakk<strong>en</strong> <strong>van</strong> lesgebond<strong>en</strong> tak<strong>en</strong> aangegev<strong>en</strong>. De werknemer werkte<br />
intuss<strong>en</strong> nadrukkelijk aan haar herstel, onder andere door het betrekk<strong>en</strong> <strong>van</strong> deskundige<br />
begeleiding bij sport <strong>en</strong> voeding. Ze nam zelf het initiatief voor psychotherapie <strong>en</strong><br />
voor ondersteuning door e<strong>en</strong> haptonoom <strong>en</strong> ze vond de school bereid dit mede te bekostig<strong>en</strong>.<br />
Tijd<strong>en</strong>s de re-<strong>integratie</strong> is <strong>van</strong> zowel de kant <strong>van</strong> de werkgever als de<br />
werkneemster steeds int<strong>en</strong>sief contact onderhoud<strong>en</strong>.<br />
zelf hulp zoek<strong>en</strong><br />
voor herstel<br />
Wat verder in casus 1 opvalt, is dat de werkneemster ook veel heeft gedaan om aan<br />
haar herstel te werk<strong>en</strong>. De mogelijkheid om re-<strong>integratie</strong> te bevorder<strong>en</strong> door zelf hulp<br />
te zoek<strong>en</strong> in de (para)medische hoek is waarschijnlijk het soort initiatief dat het makkelijkst<br />
<strong>en</strong> het meest door <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> wordt g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s het zoek<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
geschikte casuïstiek kwam<strong>en</strong> verreweg de meeste voorbeeld<strong>en</strong> uit deze hoek. Veel<br />
<strong>werknemers</strong> lijk<strong>en</strong> ondersteuning in het alternatieve (medische) circuit te zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> te<br />
vind<strong>en</strong>. Op grond <strong>van</strong> de cases kunn<strong>en</strong> we echter ge<strong>en</strong> conclusies trekk<strong>en</strong> over de<br />
daadwerkelijke om<strong>van</strong>g <strong>en</strong> de betek<strong>en</strong>is <strong>van</strong> deze ondersteuning.
44<br />
5.3.2 Goede balans: eig<strong>en</strong> initiatief <strong>en</strong> ondersteuning <strong>van</strong>uit de werkgever<br />
Eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> kan niet zonder goede ondersteuning <strong>van</strong>uit de werkgever.<br />
Het gaat om sam<strong>en</strong>werking bij de re-<strong>integratie</strong>, zoals bij het opstell<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
plan <strong>van</strong> aanpak. De werkgever kan niet zomaar verwacht<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> werknemer alles<br />
zelf doet (ook al vertoont deze veel eig<strong>en</strong> initiatief). Andersom kan de werknemer niet<br />
achterover leun<strong>en</strong> <strong>en</strong> afwacht<strong>en</strong> tot de werkgever alles regelt. Het schepp<strong>en</strong> <strong>van</strong> duidelijkheid<br />
over de wederzijdse verwachting<strong>en</strong> is belangrijk, bijvoorbeeld over de vraag<br />
hoe <strong>en</strong> door wie achter vacatures aan wordt gegaan in geval re-<strong>integratie</strong> op de eig<strong>en</strong><br />
werkplek niet lukt. In plann<strong>en</strong> <strong>van</strong> aanpak word<strong>en</strong> dit soort afsprak<strong>en</strong> <strong>en</strong> wederzijdse<br />
verwachting<strong>en</strong> doorgaans niet vastgelegd.<br />
In casus 2 was de afstemming tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer aan<strong>van</strong>kelijk helemaal<br />
niet goed. De werkgever liet het solliciter<strong>en</strong> aan de werknemer over <strong>en</strong> onderhield e<strong>en</strong><br />
minimaal contact via periodieke voortgangsgesprekk<strong>en</strong>. Uiteindelijk werd er wel nadrukkelijk<br />
ondersteuning geregeld door de werkgever. Deze bleek niet alle<strong>en</strong> hard nodig<br />
om de verstandhouding tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer te herstell<strong>en</strong>, maar ook om<br />
de werknemer te ondersteun<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> externe sollicitatie. De werkgever bleek hard<br />
nodig als refer<strong>en</strong>tie, maar ook om afsprak<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> overgangsregeling.<br />
Casus 2: Doorzettingsvermog<strong>en</strong> <strong>en</strong> noodzaak <strong>van</strong> ondersteuning <strong>van</strong> de werkgever<br />
<strong>van</strong> het eig<strong>en</strong> initiatief<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> werknemer:<br />
Man/vrouw: Man<br />
Leeftijd: 42 jaar<br />
Opleiding: Technisch-administratieve MBO-opleiding, diverse specialistische<br />
cursuss<strong>en</strong> op het gebied <strong>van</strong> opsporing <strong>en</strong> technische keuring <strong>van</strong><br />
apparatuur.<br />
Werkzaam bij: e<strong>en</strong> politiekorps<br />
Functie: Specialist eindgebruiker apparatuur<br />
Duur verzuim: bijna 2 jaar.<br />
Verhaal re-<strong>integratie</strong>:<br />
Voordat de werknemer ziek werd, deed hij zeer specialistisch werk. Tijd<strong>en</strong>s zijn ziekte<br />
werd de afdeling waar hij werkte weg gereorganiseerd. Ondanks dat de werknemer<br />
goede hoop had dat het korps zijn specialisme in huis zou houd<strong>en</strong>, bleek dit uiteindelijk<br />
niet het geval. De klacht<strong>en</strong> waarmee hij uitviel (zware vermoeidheid, slechter zi<strong>en</strong>,<br />
uitval ledemat<strong>en</strong>, pijn) verergerd<strong>en</strong> ondertuss<strong>en</strong> <strong>en</strong> hij wist niet wat er aan de hand<br />
was. Zijn huisarts vond ge<strong>en</strong> oorzaak. Uiteindelijk kwam hij bij e<strong>en</strong> internist terecht<br />
die spor<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> Lyme-variant t<strong>en</strong> gevolge <strong>van</strong> e<strong>en</strong> tek<strong>en</strong>beet vond. Inmiddels was<br />
de werknemer al ruim e<strong>en</strong> jaar ziek thuis <strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> was nog niets terecht<br />
gekom<strong>en</strong>. Er war<strong>en</strong> e<strong>en</strong> nieuwe leidinggev<strong>en</strong>de <strong>en</strong> bedrijfsarts die de werknemer niet<br />
k<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong> de overdracht was bepaald niet vlekkeloos. Het ontbrak aan e<strong>en</strong> goed, gezam<strong>en</strong>lijk<br />
opgesteld plan <strong>van</strong> aanpak. Zelfs nadat het korps <strong>en</strong> de werknemer beid<strong>en</strong><br />
deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> verricht<strong>en</strong>, kwam er ge<strong>en</strong> beweging. De werknemer<br />
was niet arbeidsongeschikt voor zijn werk, maar het werk was er niet meer <strong>en</strong> de werknemer<br />
kon de reisafstand niet meer aan. Omdat hij <strong>van</strong>uit de organisatie niets zag gebeur<strong>en</strong>,<br />
begon de werknemer zelf te solliciter<strong>en</strong>, binn<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> de politie, maar ruim<br />
30 sollicitaties verder constateerde de werknemer dat solliciter<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit ziekte niet<br />
lukte. Hij deed e<strong>en</strong> klemm<strong>en</strong>d beroep op steun uit de organisatie <strong>en</strong> kreeg dat uiteindelijk<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> herplaatsingbemiddelaar.<br />
Zelf had hij intuss<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> vri<strong>en</strong>d e<strong>en</strong> tijdelijke baan gevond<strong>en</strong>. Anderhalve maand<br />
later lukte het de werknemer om e<strong>en</strong> proefplaatsing in e<strong>en</strong> lichtere, lager gekwalifi-
45<br />
ceerde helpdeskfunctie te krijg<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> zelfstandig service onderdeel <strong>van</strong> de Nederlandse<br />
politie. Hier had m<strong>en</strong> werk op zijn vakgebied. Twee keer eerder had hij daar<br />
gesolliciteerd, maar was het zonder steun <strong>van</strong>uit de organisatie niet gelukt. De derde<br />
keer, met steun <strong>van</strong> de herplaatsingbemiddelaar <strong>en</strong> e<strong>en</strong> recruiter <strong>van</strong> de nieuwe werkgever<br />
lukte het wel. Voorlopig in de vorm <strong>van</strong> e<strong>en</strong> detachering, maar met goede afsprak<strong>en</strong><br />
om dit om te zett<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> contract. De antibioticakur<strong>en</strong> zorg<strong>en</strong> er ondertuss<strong>en</strong><br />
voor dat de gezondheidsklacht<strong>en</strong> steeds minder zijn geword<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat de werknemer<br />
het aantal ur<strong>en</strong> dat hij in staat is te werk<strong>en</strong> snel kan gaan uitbreid<strong>en</strong> <strong>van</strong> 24 uur<br />
naar 32 uur.<br />
5.3.3 Mogelijkhed<strong>en</strong> voor inspraak werknemer<br />
Hoewel uit dit onderzoek ge<strong>en</strong> voorbeeld<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> zijn gekom<strong>en</strong> <strong>van</strong> opvall<strong>en</strong>de<br />
manier<strong>en</strong> waarop de inspraak <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> met betrekking tot re-<strong>integratie</strong> is geregeld,<br />
mak<strong>en</strong> de cases wel duidelijk – <strong>en</strong> daarmee bevestig<strong>en</strong> ze geluid<strong>en</strong> uit de interviews<br />
<strong>en</strong> focusgroep<strong>en</strong> – dat inspraak bij de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> eig<strong>en</strong>lijk helemaal ge<strong>en</strong><br />
probleem is indi<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer e<strong>en</strong> goede verhouding hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> beid<strong>en</strong><br />
gemotiveerd zijn om e<strong>en</strong> oplossing te vind<strong>en</strong> (zie casus 3). Ook in eerder onderzoek<br />
<strong>van</strong> onder andere Nauta (17) was dit e<strong>en</strong> belangrijke conclusie.<br />
Casus 3: Eig<strong>en</strong> initiatief <strong>en</strong> steun re-<strong>integratie</strong>coördinator<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> werknemer:<br />
Man/vrouw: Vrouw<br />
Opleiding: HBS / MBO Verpleegkunde<br />
Leeftijd: 56 jaar<br />
Werkzaam bij: e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong>nhuis<br />
Functie: Avond/nacht/week<strong>en</strong>d hoofd<br />
Duur verzuim: bijna 2 jaar.<br />
Verhaal re-<strong>integratie</strong>:<br />
De werkneemster moest re-integrer<strong>en</strong> na e<strong>en</strong> herniaoperatie die volgde op e<strong>en</strong> langere<br />
periode met rugklacht<strong>en</strong>. Haar oude functie was niet meer mogelijk, omdat deze te<br />
fysiek belast<strong>en</strong>d was.<br />
De werkneemster kwam zelf met het idee om liaisonverpleegkundige te word<strong>en</strong>, maar<br />
er was ge<strong>en</strong> vacature. Het tweede spoor werd ter sprake gebracht. Dat viel koud op<br />
haar dak <strong>en</strong> zag ze absoluut niet zitt<strong>en</strong>. Ze wilde echter niet thuiszitt<strong>en</strong>. Vier maand<strong>en</strong><br />
na de operatie is ze begonn<strong>en</strong> met klusjes voor de directie <strong>en</strong> ondertuss<strong>en</strong> werkte ze<br />
aan haar herstel. Ze kreeg tips <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>coördinator die mogelijkhed<strong>en</strong> voor<br />
haar signaleerde <strong>en</strong> waar ze altijd voor raad <strong>en</strong> steun terecht kon, ook wat betreft consequ<strong>en</strong>ties<br />
in arbeidsvoorwaardelijke zin. Onder ander solliciteerde ze intern op e<strong>en</strong><br />
functie als coördinator vrijwilligerswerk, maar die functie kwam toch niet vrij. To<strong>en</strong><br />
alsnog e<strong>en</strong> vacature voor liaisonverpleegkundige ontstond (7 maand<strong>en</strong> na de operatie)<br />
is de werkneemster mete<strong>en</strong> gaan meedraai<strong>en</strong>, nadat de arbodi<strong>en</strong>st de geschiktheid <strong>van</strong><br />
deze nieuwe werkplek nog had getoetst. Ze startte met de opleiding voor liaisonverpleegkunde<br />
<strong>en</strong> rondde die succesvol af, terwijl ze nog lang niet geheel was hersteld <strong>en</strong><br />
ook niet zeker was dat ze de functie echt zou krijg<strong>en</strong>. De nieuwe functie was wel twee<br />
keer zoveel ur<strong>en</strong> als haar oude. Na <strong>en</strong>ige tijd werd duidelijk dat 30 uur te zwaar was.<br />
Het contract <strong>van</strong> de werkneemster wordt nu aangepast naar 16 uur <strong>en</strong> het <strong>zieke</strong>nhuis<br />
kijkt hoe ze de overige functietijd gaan opvull<strong>en</strong>.
46<br />
5.3.4 Hoe kunn<strong>en</strong> werkgevers hun <strong>werknemers</strong> faciliter<strong>en</strong>?<br />
In de voorafgaande casuss<strong>en</strong> is duidelijk geword<strong>en</strong> dat vele factor<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong> bij<br />
e<strong>en</strong> succesvolle re-<strong>integratie</strong>. Organisaties spel<strong>en</strong> hierbij e<strong>en</strong> belangrijke rol. Werkgevers<br />
kunn<strong>en</strong> de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> op meerdere manier<strong>en</strong> faciliter<strong>en</strong>:<br />
• Bijdrag<strong>en</strong> in kost<strong>en</strong> als verzekering<strong>en</strong> niet alles dekk<strong>en</strong> / financiële middel<strong>en</strong> achter<br />
de hand hebb<strong>en</strong>.<br />
• Als werkgever ook actief zelf zoek<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de re-<strong>integratie</strong>plek.<br />
• Laagdrempelig zijn; werknemer moet makkelijk ding<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> actief<br />
contact onderhoud<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> goede verstandhouding met de direct leidinggev<strong>en</strong>de is<br />
heel belangrijk. Duidelijkheid over wederzijdse verwachting<strong>en</strong> <strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong> t<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> drag<strong>en</strong> bij aan e<strong>en</strong> goede verstandhouding (zie ook paragraaf<br />
5.3.3).<br />
• Ruimte voor initiatief expliciet neerlegg<strong>en</strong> bij de werknemer; daarnaast is het belangrijk<br />
dat de werkgever zelf ook in woord <strong>en</strong> daad laat blijk<strong>en</strong> dat hem veel aan<br />
de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> de werknemer is geleg<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat hij sturing geeft.<br />
• Flexibele opstelling: creatief zijn <strong>en</strong> niet blind alle<strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> idee najag<strong>en</strong> over<br />
wat het beste is. Vooral ook kijk<strong>en</strong> naar wat de werknemer motiveert. E<strong>en</strong> flexibele<br />
opstelling is óók belangrijk voor de <strong>werknemers</strong> zelf.<br />
In de interviews met professionals is aangegev<strong>en</strong> dat aandacht voor het functioner<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de wijze waarop m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met hun werk omgaan <strong>van</strong> belang zijn. Door bij re-<strong>integratie</strong><br />
nadrukkelijk het functioner<strong>en</strong> <strong>en</strong> de ‘manier <strong>van</strong> werk<strong>en</strong>’ te betrekk<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong><br />
beter rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong> met hun zwakke plekk<strong>en</strong>. Daar lop<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> immers<br />
weer het eerst teg<strong>en</strong>aan. In de praktijk wordt juist vaak <strong>van</strong> het functioner<strong>en</strong> of de manier<br />
<strong>van</strong> werk<strong>en</strong> afgeblev<strong>en</strong>, omdat het probleem niet wordt gesignaleerd door de<br />
werkgever c.q. leidinggev<strong>en</strong>de of omdat m<strong>en</strong> het in e<strong>en</strong> periode die al moeilijk is voor<br />
de <strong>zieke</strong> werknemer niet ook nog e<strong>en</strong>s ter sprake wil br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Als e<strong>en</strong> werknemer aangeeft<br />
niet te kunn<strong>en</strong> terugker<strong>en</strong> in de oude functie, maar wel graag e<strong>en</strong> andere manier<br />
<strong>van</strong> werk<strong>en</strong> wil aanler<strong>en</strong> dan helpt het als e<strong>en</strong> werkgever hiervoor op<strong>en</strong>staat <strong>en</strong> meed<strong>en</strong>kt.<br />
Casus 4 geeft e<strong>en</strong> voorbeeld <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> waarbij ook uitdrukkelijk aandacht<br />
is besteed aan de manier <strong>van</strong> werk<strong>en</strong>.<br />
Casus 4:<br />
Verandering in de persoon zelf - dialoog leidinggev<strong>en</strong>de - kijk<strong>en</strong> naar<br />
functioner<strong>en</strong><br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> werknemer:<br />
Man/vrouw: Man<br />
Leeftijd: 53 jaar<br />
Opleiding: HBO Maatschappelijk Werk (<strong>en</strong> post-HBO-opleiding<strong>en</strong>)<br />
Werkzaam bij: Welzijnsorganisatie<br />
Functie: Consul<strong>en</strong>t<br />
Duur verzuim: 1,5 jaar<br />
Verhaal re-<strong>integratie</strong>:<br />
Nadat de werknemer zich met duizeligheidsklacht<strong>en</strong> had ziek gemeld was hij eerst 6<br />
wek<strong>en</strong> thuis. Er was ge<strong>en</strong> scherp beeld <strong>van</strong> de oorzak<strong>en</strong>, al was duidelijk dat verandering<strong>en</strong><br />
in het werk <strong>van</strong> invloed war<strong>en</strong>. Er werd e<strong>en</strong> plan <strong>van</strong> aanpak opgesteld gericht<br />
op hervatting in eig<strong>en</strong> werk. De werknemer was daar zeer gemotiveerd voor. Er werd<br />
gestart met slechts e<strong>en</strong> paar uur per dag arbeidstherapeutisch werk<strong>en</strong>. De eerste vier<br />
maand<strong>en</strong> lag de nadruk echter op werk<strong>en</strong> aan herstel. Het reguliere medische circuit<br />
bracht ge<strong>en</strong> oplossing. Hij is to<strong>en</strong> zelf op zoek gegaan naar oplossing<strong>en</strong> in de alternatieve<br />
g<strong>en</strong>eeskunde. Vooral acupunctuur <strong>en</strong> e<strong>en</strong> training 'intuïtieve ontwikkeling' zorgd<strong>en</strong><br />
ervoor dat de werknemer greep kreeg op zijn klacht<strong>en</strong>. Daarbij kreeg hij ruimte <strong>en</strong><br />
steun <strong>van</strong> zijn leidinggev<strong>en</strong>de die hem begeleidde <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s op zwakke plekk<strong>en</strong> in zijn<br />
functioner<strong>en</strong> wees. Dit hielp de werknemer om anders met zichzelf <strong>en</strong> zijn werk om te<br />
gaan.
47<br />
Geleidelijk aan werd<strong>en</strong> de arbeidstherapeutische ur<strong>en</strong> opgebouwd. Na 41 wek<strong>en</strong> is de<br />
werknemer geleidelijk aan hersteld gaan werk<strong>en</strong>. Hij is nu volledig hervat in eig<strong>en</strong><br />
werk, maar werkt op e<strong>en</strong> andere manier die hij met steun <strong>en</strong> gegunde tijd zelf heeft<br />
kunn<strong>en</strong> ontwikkel<strong>en</strong>.<br />
5.3.5 Persoonsgebond<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>budget<br />
Als voor e<strong>en</strong> werknemer ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de arbeid kan word<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong> om in te reintegrer<strong>en</strong>,<br />
is er e<strong>en</strong> bijzondere mogelijkheid om <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> met e<strong>en</strong> di<strong>en</strong>stverband<br />
in staat te stell<strong>en</strong> zelf vorm te gev<strong>en</strong> aan de re-<strong>integratie</strong>, namelijk het aanvrag<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> persoonsgebond<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>budget (PRB) bij UWV. Deze mogelijkheid<br />
bestaat, maar is voor vel<strong>en</strong> onbek<strong>en</strong>d (in 2006 werd<strong>en</strong> slechts 143 PRB’s toegek<strong>en</strong>d<br />
aan <strong>werknemers</strong>). Aan het PRB is e<strong>en</strong> aantal belangrijke voorwaard<strong>en</strong> verbond<strong>en</strong>:<br />
• Naar het oordeel <strong>van</strong> UWV is zowel bij de eig<strong>en</strong> werkgever als bij e<strong>en</strong> andere<br />
werkgever ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de arbeid aanwezig die de werknemer kan verricht<strong>en</strong>.<br />
• E<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de subsidiekost<strong>en</strong> komt voor rek<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> de werkgever als succesvolle<br />
re-<strong>integratie</strong> uitblijft.<br />
• De subsidie is bedoeld om e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>traject te financier<strong>en</strong> (bijvoorbeeld arbeidsbemiddeling,<br />
sollicitatietraining, beroepskeuzetest, cursus of opleiding).<br />
• Het maximum subsidiebedrag is € 3.630,00.<br />
• Het traject mag niet langer dan 1 jaar dur<strong>en</strong>.<br />
• De werknemer mag de subsidie niet ‘direct’ aanw<strong>en</strong>d<strong>en</strong> als startkapitaal voor het<br />
start<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> bedrijf of het schrijv<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ondernemingsplan (maar dus<br />
wel voor e<strong>en</strong> opleiding die zelfstandig ondernemerschap mogelijk maakt).<br />
Door e<strong>en</strong> PRB aan te vrag<strong>en</strong> kan de werknemer zelf bepal<strong>en</strong> hoe het re-<strong>integratie</strong>traject<br />
eruit ziet. De werknemer moet e<strong>en</strong> goed <strong>en</strong> betaalbaar plan mak<strong>en</strong>, ev<strong>en</strong>tueel met hulp<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf. Dit re-<strong>integratie</strong>plan wordt ingedi<strong>en</strong>d bij het UWV. Zij<br />
beoordel<strong>en</strong> of re-<strong>integratie</strong> bij de oude werkgever inderdaad niet meer mogelijk is <strong>en</strong><br />
of het beschrev<strong>en</strong> plan e<strong>en</strong> realistische slagingskans heeft.<br />
In casus 5 heeft de werknemer e<strong>en</strong> PRB aangevraagd om te re-integrer<strong>en</strong> als zelfstandig<br />
ondernemer.<br />
Casus 5: PRB<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> werknemer:<br />
Man/vrouw: Man<br />
Leeftijd: 43 jaar<br />
Opleiding: LTS, diverse automatiseringscursuss<strong>en</strong><br />
Werkzaam bij: e<strong>en</strong> vleesverwerkingsbedrijf<br />
Functie: Productiemedewerker<br />
Duur verzuim: Bijna 2 jaar.<br />
Verhaal re-<strong>integratie</strong>:<br />
De werknemer k<strong>en</strong>de al heel lang voetklacht<strong>en</strong>, maar had daar eig<strong>en</strong>lijk altijd mee<br />
doorgewerkt. Tot de pijn te erg werd. Hij werd e<strong>en</strong> aantal ker<strong>en</strong> geopereerd. Na de<br />
derde operatie schreef de orthopeed e<strong>en</strong> brief dat de werknemer ander werk moest<br />
gaan zoek<strong>en</strong>, omdat staande arbeid niet meer kon. Ander werk was niet beschikbaar in<br />
het bedrijf. De werknemer kwam to<strong>en</strong> op het idee om rijinstructeur te word<strong>en</strong>. Hij<br />
zocht zelf uit wat daar allemaal voor nodig was. Van de bedrijfsarts hoorde hij <strong>van</strong> de<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> persoonsgebond<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>budget (PRB) via het UWV.<br />
Drie keer deed hij e<strong>en</strong> verzoek bij het UWV, maar drie keer werd zijn verzoek afgewez<strong>en</strong>.<br />
Daar ging<strong>en</strong> maand<strong>en</strong> mee verlor<strong>en</strong>. Vervolg<strong>en</strong>s schakelde zijn werkgever e<strong>en</strong><br />
arbeidsdeskundige in via de arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> met di<strong>en</strong>s steun lukte het e<strong>en</strong> PRB <strong>van</strong> het<br />
UWV te krijg<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> opleiding tot zelfstandig rijinstructeur te kunn<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>. Ook
48<br />
de werkgever betaalde e<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de opleiding. In de tuss<strong>en</strong>tijd werd e<strong>en</strong> nieuw<br />
jaarcontract voor drie dag<strong>en</strong> in de week geslot<strong>en</strong> bij het bedrijf. Die drie dag<strong>en</strong> gaat<br />
met veel pijn <strong>en</strong> moeite, maar zo kan wel de tijd word<strong>en</strong> overbrugd naar het mom<strong>en</strong>t<br />
dat hij kan start<strong>en</strong> als zelfstandig rijinstructeur. De opleiding is succesvol afgerond <strong>en</strong><br />
het traject met de Kamer <strong>van</strong> Koophandel is gestart.<br />
5.3.6 Overige leerpunt<strong>en</strong> uit de vijf cases<br />
In de interviews voor de casestudies is aan de <strong>werknemers</strong>, werkgevers <strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
deskundig<strong>en</strong> gevraagd naar de betek<strong>en</strong>is <strong>en</strong> voordel<strong>en</strong> <strong>van</strong> sterk eig<strong>en</strong> initiatief <strong>en</strong> actieve<br />
betrokk<strong>en</strong>heid <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> bij hun re-<strong>integratie</strong>.<br />
De verschill<strong>en</strong>de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> voornamelijk drie grote voordel<strong>en</strong> voor<br />
<strong>werknemers</strong>. In de eerste plaats is m<strong>en</strong> er <strong>van</strong> overtuigd dat eig<strong>en</strong> initiatief bijdraagt<br />
aan sneller herstel <strong>en</strong> mede daardoor grotere kans op succesvolle werkhervatting. Dit<br />
heeft er vooral mee te mak<strong>en</strong> dat er ge<strong>en</strong> tijd <strong>en</strong> kans<strong>en</strong> verlor<strong>en</strong> gaan, omdat iedere<strong>en</strong><br />
actief <strong>en</strong> alert blijft. In de tweede plaats kan e<strong>en</strong> werknemer die zich niet alle<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>d<br />
<strong>en</strong> afhankelijk opstelt, er meer ‘voor op<strong>en</strong> staan’ om ook daadwerkelijk iets aan<br />
zichzelf verander<strong>en</strong>. In het bijzonder kan e<strong>en</strong> werknemer werk<strong>en</strong> aan het verander<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> gedragspatron<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkwijz<strong>en</strong> die voor e<strong>en</strong> verkeerde belasting zorg<strong>en</strong>. Het is<br />
e<strong>en</strong> groot verschil of e<strong>en</strong> werknemer in overleg met de leidinggev<strong>en</strong>de probeert het<br />
werk op e<strong>en</strong> minder belast<strong>en</strong>de manier aan te pakk<strong>en</strong> of dat e<strong>en</strong> werknemer aangeeft<br />
iets niet te kunn<strong>en</strong>. In de derde plaats zal e<strong>en</strong> werknemer door nadrukkelijk zelf betrokk<strong>en</strong><br />
te zijn niet zo maar op e<strong>en</strong> plek kom<strong>en</strong> die hij/zij absoluut niet ziet zitt<strong>en</strong>.<br />
Het is mogelijk om de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> effectief te beïnvloed<strong>en</strong> als <strong>werknemers</strong> de<br />
mogelijkheid krijg<strong>en</strong> voor de volg<strong>en</strong>de activiteit<strong>en</strong>:<br />
• Zelf e<strong>en</strong> concreet plan <strong>van</strong> aanpak mak<strong>en</strong> met tuss<strong>en</strong>tijdse resultat<strong>en</strong>, waar de<br />
werknemer in gelooft.<br />
• Zelf het gesprek aangaan met leidinggev<strong>en</strong>de/werkgever <strong>en</strong> niet (af)wacht<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit<br />
het idee dat de werkgever het initiatief moet nem<strong>en</strong> om de werknemer te help<strong>en</strong>.<br />
• Zelf initiatief nem<strong>en</strong> om iemand te vind<strong>en</strong> die echt kan help<strong>en</strong> <strong>en</strong> die ondersteunt,<br />
binn<strong>en</strong> of buit<strong>en</strong> de organisatie.<br />
Werkgevers <strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> het oppakk<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze mogelijkhed<strong>en</strong> actief<br />
moet<strong>en</strong> stimuler<strong>en</strong>.<br />
De geïnterviewde partij<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> ook voor werkgevers drie belangrijke voordel<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
het eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong>. In de eerste plaats betek<strong>en</strong>t het voor de werkgever<br />
ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s dat de re-<strong>integratie</strong> sneller <strong>en</strong> succesvoller verloopt <strong>en</strong> dat scheelt in onkost<strong>en</strong>.<br />
T<strong>en</strong> tweede levert de re-<strong>integratie</strong> vaak e<strong>en</strong> (extra) gemotiveerde kracht op: e<strong>en</strong><br />
geslaagde re-<strong>integratie</strong> waar werkgever <strong>en</strong> werknemer zich <strong>van</strong> beide kant<strong>en</strong> voor hebb<strong>en</strong><br />
ingezet is e<strong>en</strong> bewijs <strong>van</strong> wederzijdse waardering <strong>en</strong> tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> versterking er<strong>van</strong>.<br />
E<strong>en</strong> belangrijk derde voordeel is dat werkgevers tijd<strong>en</strong>s het traject veel minder kopzorg<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> twijfels hebb<strong>en</strong> over ‘hoe het verder moet’. Het wordt als stimuler<strong>en</strong>d ervar<strong>en</strong><br />
te werk<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit het idee dat iedere<strong>en</strong> zich volop inzet <strong>en</strong> dat ‘het wel goed zal<br />
kom<strong>en</strong>’.<br />
Uit de cases kom<strong>en</strong> drie mogelijkhed<strong>en</strong> om invloed <strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> te<br />
stimuler<strong>en</strong>. Dit lijk<strong>en</strong> rele<strong>van</strong>te <strong>en</strong> over het algeme<strong>en</strong> zeer haalbare mogelijkhed<strong>en</strong> om<br />
betrokk<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> motivatie te stimuler<strong>en</strong>. De drie mogelijkhed<strong>en</strong> zijn:<br />
• Expliciete verantwoordelijkhed<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> in het re-<strong>integratie</strong>traject: bijvoorbeeld het<br />
bepal<strong>en</strong> <strong>van</strong> de dagindeling op de re-<strong>integratie</strong>plek. De leidinggev<strong>en</strong>de kan aange-
49<br />
v<strong>en</strong> wat de werknemer moet do<strong>en</strong>, maar <strong>werknemers</strong> kunn<strong>en</strong> ook heel goed zelf<br />
bepal<strong>en</strong> hoeveel werk zij kunn<strong>en</strong> verricht<strong>en</strong> <strong>en</strong> in welk tempo.<br />
• Ruimte gev<strong>en</strong> voor eig<strong>en</strong> ideeën waar de werknemer in gelooft <strong>en</strong> die hem/haar<br />
motiver<strong>en</strong> (bijvoorbeeld ook tijd voor opleiding).<br />
• E<strong>en</strong> toegankelijke deskundige (bijvoorbeeld re-<strong>integratie</strong>coördinator) beschikbaar<br />
stell<strong>en</strong>. Deze kan tijd nem<strong>en</strong> om goed naar de werknemer te luister<strong>en</strong>, bepal<strong>en</strong> wat<br />
pass<strong>en</strong>d werk is <strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong> bij het beantwoord<strong>en</strong> c.q. oploss<strong>en</strong> <strong>van</strong> allerhande<br />
vrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> problem<strong>en</strong>. Kleine werkgevers kunn<strong>en</strong> dergelijke di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing inkop<strong>en</strong>,<br />
mogelijk via branchearrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
5.4 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong> om de positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> te verbeter<strong>en</strong><br />
De praktijkvoorbeeld<strong>en</strong> uit paragraaf 5.3 lat<strong>en</strong> de waarde <strong>van</strong> eig<strong>en</strong> initiatief zi<strong>en</strong>, in<br />
het bijzonder bij meer complexe re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong>. Daarmee zijn niet alle knelpunt<strong>en</strong><br />
betreff<strong>en</strong>de de positie <strong>van</strong> de werknemer bij de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> opgelost. Ondersteuning<br />
door de werkgever blijft bijvoorbeeld onmisbaar. De <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> werkgevers<br />
in de focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> de professionals in e<strong>en</strong> expertmeeting hebb<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de<br />
oplossing<strong>en</strong> aangedrag<strong>en</strong> voor de geconstateerde knelpunt<strong>en</strong> in de positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong>:<br />
• De behoefte aan (onafhankelijke) ondersteuning <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> wordt breed onderk<strong>en</strong>d.<br />
Hiervoor zijn tijd<strong>en</strong>s de bije<strong>en</strong>komst<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong>de voorstell<strong>en</strong> gedaan:<br />
o Instell<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> onafhankelijk “arbeidsadviseur” voor <strong>werknemers</strong> (toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> recht op ondersteuning, waarbij de werknemer die persoon<br />
zelf kan kiez<strong>en</strong>).<br />
o Meer gebruik mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> voor ondersteuning via bijvoorbeeld<br />
de helpdesk Breed Platform Verzekerd<strong>en</strong> & Werk (BPV&W) of consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> bond<strong>en</strong>.<br />
o Stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> zelfhulpgroep<strong>en</strong> voor <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. Deze zoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> ondersteund door laagdrempelige zelfhulp-webportals die <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong> help<strong>en</strong> bij hun re-<strong>integratie</strong>: door te help<strong>en</strong> prioriteit<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong>,<br />
activiteit<strong>en</strong> te plann<strong>en</strong>, contact op te nem<strong>en</strong> met lotg<strong>en</strong>ot<strong>en</strong> <strong>en</strong> informatie<br />
te verkrijg<strong>en</strong>.<br />
• Veel aangedrag<strong>en</strong> suggesties hebb<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> met het beschikbaar stell<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
goede informatie over re-<strong>integratie</strong>mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> de consequ<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> keuzes<br />
bij re-<strong>integratie</strong>. Daarbij gaat het om gericht informatie verschaff<strong>en</strong> door verschill<strong>en</strong>de<br />
betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>: Arbodi<strong>en</strong>st of BOA/Borea, branches via werkgevers/<strong>werknemers</strong>ver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> overheid. Voor UWV wordt e<strong>en</strong> expliciete rol in<br />
de voorlichting g<strong>en</strong>oemd om bewustzijn bij werkgever <strong>en</strong> werknemer te vergrot<strong>en</strong>,<br />
bijvoorbeeld via e<strong>en</strong> loket, specifiek gericht op ‘arbeidsrechtelijke voorlichting’<br />
voor werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong>. Er is behoefte aan heldere richtlijn<strong>en</strong> <strong>en</strong> informatie<br />
over financiële <strong>en</strong> arbeidsvoorwaardelijke oplossing<strong>en</strong> <strong>en</strong> consequ<strong>en</strong>ties, in het<br />
bijzonder bij het verander<strong>en</strong> of ev<strong>en</strong>tueel beëindig<strong>en</strong> <strong>van</strong> di<strong>en</strong>stverband<strong>en</strong>.<br />
• Het zelfvertrouw<strong>en</strong>, de compet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> zelfbeschikking <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> vergrot<strong>en</strong><br />
door training, coaching <strong>en</strong> begeleiding (empowerm<strong>en</strong>t). Dit wordt gezi<strong>en</strong> als<br />
iets wat standaard moet gebeur<strong>en</strong> in het kader <strong>van</strong> employability, zodat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> als<br />
ze met verminderde arbeidsgeschiktheid word<strong>en</strong> geconfronteerd e<strong>en</strong> ‘basisuitrusting’<br />
hebb<strong>en</strong> waar ze bij hun re-<strong>integratie</strong> ook goed gebruik <strong>van</strong> kunn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong>.<br />
• Werkgevers moet<strong>en</strong> meer op<strong>en</strong>staan voor eig<strong>en</strong> ideeën <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> daar in<br />
ieder geval duidelijker over communicer<strong>en</strong>. Belangrijk is namelijk dat alle ideeën<br />
op zijn minst e<strong>en</strong> serieuze verk<strong>en</strong>ning krijg<strong>en</strong>, <strong>en</strong> werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> elkaar<br />
begrijp<strong>en</strong> als het gaat om de vraag wat mogelijk is <strong>en</strong> wat niet. Door – vaker<br />
dan nu gebeurt – het plan <strong>van</strong> aanpak op te stell<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> driegesprek met leidinggev<strong>en</strong>de,<br />
werknemer (met e<strong>en</strong> substantiële inbr<strong>en</strong>g) <strong>en</strong> bedrijfsarts, kunn<strong>en</strong> alle
50<br />
partij<strong>en</strong> beter aangev<strong>en</strong> wat ze bedoel<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat zij als mogelijkhed<strong>en</strong> zi<strong>en</strong>, zodat<br />
het uitgangspunt voor de re-<strong>integratie</strong> voor all<strong>en</strong> daadwerkelijk gelijk is.<br />
• Professionals kunn<strong>en</strong> zich nog veel meer als adviseur opstell<strong>en</strong> in plaats <strong>van</strong> de<br />
voorschrijv<strong>en</strong>de deskundige. Door e<strong>en</strong> meer spiegel<strong>en</strong>de houding kunn<strong>en</strong> bijvoorbeeld<br />
bedrijfsarts<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> meer aanzett<strong>en</strong> tot meer reflectie<br />
op hun eig<strong>en</strong> rol <strong>en</strong> tot e<strong>en</strong> grotere eig<strong>en</strong> bijdrage c.q. activiteit.<br />
• Meer bek<strong>en</strong>dheid gev<strong>en</strong> aan de mogelijkheid <strong>van</strong> e<strong>en</strong> persoonsgebond<strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>budget<br />
voor de werknemer (PRB) via het UWV. Hierbij wordt <strong>van</strong>uit de<br />
adviespraktijk wel de kanttek<strong>en</strong>ing gemaakt dat naar verwachting e<strong>en</strong> relatief klein<br />
deel <strong>van</strong> de m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> arbeidsbeperking daadwerkelijk gebruik zal kunn<strong>en</strong><br />
mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> IRO-achtig traject (“Het vraagt goede voorlichting <strong>en</strong> e<strong>en</strong> partij die<br />
stimuleert; veel zal afhang<strong>en</strong> <strong>van</strong> het doorzettingsvermog<strong>en</strong> <strong>van</strong> het individu”).<br />
• Niet kort<strong>en</strong> op salaris bij re-<strong>integratie</strong> na arbeidsongeschiktheid als gevolg <strong>van</strong><br />
tekortkoming<strong>en</strong> in de arbeidsomstandighed<strong>en</strong> of ongevall<strong>en</strong> door het werk, omdat<br />
<strong>werknemers</strong> dan buit<strong>en</strong> hun schuld dubbel de dupe zijn.<br />
5.5 Conclusies<br />
1. E<strong>en</strong> flink deel (40%) <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> neemt volg<strong>en</strong>s hun werkgevers in<br />
sterke mate zelf initiatiev<strong>en</strong> <strong>en</strong> pakt de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> actief op. E<strong>en</strong> goede<br />
verstandhouding met de direct leidinggev<strong>en</strong>de is heel belangrijk. Duidelijkheid<br />
over wederzijdse verwachting<strong>en</strong> <strong>en</strong> afsprak<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> drag<strong>en</strong><br />
bij aan e<strong>en</strong> goede verstandhouding.<br />
2. Ongeveer e<strong>en</strong>derde <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> toont volg<strong>en</strong>s de werkgevers ge<strong>en</strong> of<br />
weinig eig<strong>en</strong> initiatief. Meer in het algeme<strong>en</strong> stelt e<strong>en</strong> substantieel deel <strong>van</strong> de<br />
<strong>werknemers</strong> zich nog afhankelijk op tijd<strong>en</strong>s de re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> voelt zich ge<strong>en</strong><br />
probleemeig<strong>en</strong>aar. Verschill<strong>en</strong>de factor<strong>en</strong> lijk<strong>en</strong> hierbij e<strong>en</strong> rol te kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong>:<br />
• E<strong>en</strong> ziekte die veel <strong>en</strong>ergie vergt.<br />
• E<strong>en</strong> werkgever die niet meer verwacht dan ‘meewerk<strong>en</strong>’; eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong><br />
<strong>werknemers</strong> kan help<strong>en</strong> bij het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> goede oplossing<strong>en</strong>, maar het wordt<br />
niet altijd effectief opgepikt. Met name leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> zijn niet altijd goed in<br />
staat om met eig<strong>en</strong> initiatief om te gaan.<br />
• Gebrek aan ‘self-efficacy’ bij <strong>werknemers</strong>: gebrek aan visie op <strong>en</strong> vertrouw<strong>en</strong><br />
in eig<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong>. Dit vraagt om ‘empowerm<strong>en</strong>t’ <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong>.<br />
• Onbek<strong>en</strong>dheid <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> met regelgeving <strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong>; zij zi<strong>en</strong><br />
daardoor ge<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> om de gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> te beïnvloed<strong>en</strong>.<br />
3. Bijna 30% <strong>van</strong> de werkgevers loopt aan teg<strong>en</strong> één of meer knelpunt<strong>en</strong> in de relatie<br />
tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer. Daarmee bevestigt ons onderzoek het beeld uit<br />
eerder onderzoek dat regelmatig conflict<strong>en</strong> ontstaan bij re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong>. Desondanks<br />
wordt het deskundig<strong>en</strong>oordeel beperkt gebruikt (minder dan zou mog<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> verwacht op basis <strong>van</strong> het aantal conflict<strong>en</strong> dat optreedt) om ev<strong>en</strong>tuele<br />
problem<strong>en</strong> op te loss<strong>en</strong>. Dit instrum<strong>en</strong>t zou veel vaker kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> toegepast;<br />
niet alle<strong>en</strong> bij conflict<strong>en</strong>, maar ook pro-actief om te bezi<strong>en</strong> of m<strong>en</strong> op de goede<br />
weg is. Mediation lijkt niet te word<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> instrum<strong>en</strong>t om snel in te<br />
zett<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong>.<br />
4. Werknemers miss<strong>en</strong> ‘onafhankelijke ondersteuning’. De bedrijfsarts wordt toch in<br />
de eerste plaats gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> adviseur <strong>van</strong> de werkgever. De werknemer voelt<br />
zich vaak alle<strong>en</strong> staan; e<strong>en</strong> onafhankelijk adviseur voor de werknemer is welkom.<br />
5. Inkom<strong>en</strong>sachteruitgang of achteruitgang in arbeidsrechtelijke positie komt voor in<br />
het eerste spoor <strong>en</strong> het tweede spoor, maar de mate waarin is op basis <strong>van</strong> dit<br />
onderzoek niet aan te gev<strong>en</strong>. Wel is duidelijk dat slechts e<strong>en</strong> klein deel <strong>van</strong> de
werkgevers (3%) vindt dat e<strong>en</strong> mogelijke achteruitgang in positie problem<strong>en</strong><br />
oplevert bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor. Van de werkgevers die het tweede<br />
spoor hebb<strong>en</strong> ingezet ervaart e<strong>en</strong> groter deel (10%) dit als e<strong>en</strong> probleem. Veelal<br />
zijn werkgevers echter nauwelijks bek<strong>en</strong>d met de arbeidsrechtelijke gevolg<strong>en</strong>,<br />
wellicht dat m<strong>en</strong> het daarom niet als e<strong>en</strong> knelpunt ervaart.<br />
6. Er is nog maar e<strong>en</strong> beperkt aantal voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> die zelf het heft in<br />
hand<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> voor hun re-<strong>integratie</strong>. De mogelijkhed<strong>en</strong> daartoe, zoals ook het<br />
PRB via het UWV zijn voor vrijwel alle <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> werkgevers onbek<strong>en</strong>d.<br />
7. Werkgevers voel<strong>en</strong> zich gerechtigd om <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> die aan het einde <strong>van</strong> de<br />
wachttijd niet zijn gere-integreerd <strong>en</strong> die minder dan 35% arbeidsongeschikt<br />
word<strong>en</strong> bevond<strong>en</strong>, te ontslaan conform de gebod<strong>en</strong> wettelijke ruimte. Het UWV<br />
heeft het re-<strong>integratie</strong>traject immers in orde bevond<strong>en</strong> <strong>en</strong> heeft geconstateerd dat er<br />
op redelijke termijn ge<strong>en</strong> werk te vind<strong>en</strong> is voor de <strong>zieke</strong> werknemer. In de<br />
praktijk blijk<strong>en</strong> er ook nauwelijks nog formele belemmering<strong>en</strong> voor ontslag te<br />
bestaan. Ziekte is dan ook ge<strong>en</strong> red<strong>en</strong> meer om e<strong>en</strong> ontslagvergunning <strong>van</strong> CWI te<br />
weiger<strong>en</strong>.<br />
8. Er is te weinig aandacht voor ‘disfunctioner<strong>en</strong>’ tijd<strong>en</strong>s het werk<strong>en</strong> aan de re<strong>integratie</strong>.<br />
Meer aandacht voor het functioner<strong>en</strong> of de wijze waarop m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met<br />
hun werk omgaan, biedt kans<strong>en</strong> om bij de re-<strong>integratie</strong> ook veel beter de oorzak<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> uitval aan te pakk<strong>en</strong>.<br />
9. In slechts 3% <strong>van</strong> het aantal WAO/WIA-aanvrag<strong>en</strong> legt UWV e<strong>en</strong> sanctie op. Dit<br />
duidt er op dat er volg<strong>en</strong>s UWV doorgaans voldo<strong>en</strong>de re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> plaatsgevond<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s kijkt UWV vooral naar wat er is gedaan. De<br />
kwaliteit <strong>van</strong> de inspanning<strong>en</strong> zal moeilijker retrospectief altijd goed te beoordel<strong>en</strong><br />
zijn.<br />
51
52<br />
6 Aansluiting vraag <strong>en</strong> aanbod re-<strong>integratie</strong>markt<br />
Thema IV: In hoeverre sluit<strong>en</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod op de private markt in dit segm<strong>en</strong>t<br />
op elkaar aan?<br />
6.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek<br />
Aanbod<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
Tevred<strong>en</strong>heid<br />
RIB's<br />
Transparantie<br />
De literatuur geeft beperkt antwoord op de vraag welke di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers welk type<br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> aanbied<strong>en</strong> om <strong>werknemers</strong> aan het werk te krijg<strong>en</strong> of te houd<strong>en</strong>. Op basis <strong>van</strong><br />
onderzoek naar de werking <strong>van</strong> de wet Verbetering Poortwachter is de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
<strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>, voor wat betreft de interv<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> de bedrijfsarts, goed in beeld.<br />
Maar er is ge<strong>en</strong> totaalbeeld <strong>van</strong> de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> (22; 35). Ook naar<br />
de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> is onderzoek gedaan, maar deze gegev<strong>en</strong>s<br />
dater<strong>en</strong> <strong>van</strong> 2001 <strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> in belangrijke mate '<strong>van</strong>gnetters'. Verreweg de meest<br />
afg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing betrof scholing <strong>en</strong> ondersteuning door e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>consul<strong>en</strong>t<br />
(10). Eerste spoor di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bureaus betreft voornamelijk<br />
interv<strong>en</strong>ties gericht op herstel <strong>en</strong> diagnosetraject<strong>en</strong>; tweede spoor betreft vooral<br />
traject<strong>en</strong> gericht op het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> werk (e<strong>en</strong> specifieker onderscheid is niet gemaakt).<br />
Opdrachtgevers <strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong> zijn doorgaans minder tevred<strong>en</strong> over tweede spoor activiteit<strong>en</strong><br />
dan over interv<strong>en</strong>tie- <strong>en</strong> diagnosetraject<strong>en</strong> (meestal eerste spoor). Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zijn<br />
ze vaker tevred<strong>en</strong> als het re-<strong>integratie</strong>bureau kleiner is <strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoger plaatsingsperc<strong>en</strong>tage<br />
heeft (6). Op de website <strong>van</strong> 'Blik op werk' (34) is e<strong>en</strong> uitgebreid overzicht <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers<br />
<strong>en</strong> hun aanbod te vind<strong>en</strong>. In de Keuzegids 16 (voorhe<strong>en</strong> de <strong>Re</strong><strong>integratie</strong>monitor)<br />
word<strong>en</strong> vier categorieën di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers onderscheid<strong>en</strong>: re<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>,<br />
arbodi<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers, scholingsinstitut<strong>en</strong> <strong>en</strong> interv<strong>en</strong>tiebedrijv<strong>en</strong>. Er<br />
wordt ge<strong>en</strong> onderscheid gemaakt naar eerste spoor <strong>en</strong> tweede spoor di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing.<br />
Het is niet bek<strong>en</strong>d of dit de 'inkopers' het gew<strong>en</strong>ste inzicht geeft in de mogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing.<br />
Er is nauwelijks informatie beschikbaar over de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> verzekeraars, outplacem<strong>en</strong>tbureaus<br />
<strong>en</strong> uitz<strong>en</strong>dbureaus. Brancheorganisaties gev<strong>en</strong> aan dat werkgevers in<br />
het MKB behoefte hebb<strong>en</strong> aan branchespecifieke <strong>en</strong> op maat gesned<strong>en</strong> informatie over<br />
re-<strong>integratie</strong> instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (7; 23). Werkgevers vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers dat ze k<strong>en</strong>nis<br />
<strong>van</strong> het werk <strong>en</strong> <strong>van</strong> regeling<strong>en</strong> in de sector moet<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> om pass<strong>en</strong>de ondersteuning<br />
te kunn<strong>en</strong> bied<strong>en</strong>.<br />
6.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO<br />
Inzicht in<br />
aanbod<br />
Onduidelijke<br />
vraag<br />
Vier op de ti<strong>en</strong> werkgevers geeft in de <strong>en</strong>quête aan (zie paragraaf 3.2) te weinig k<strong>en</strong>nis<br />
te hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om de re-<strong>integratie</strong> uit te bested<strong>en</strong> aan andere partij<strong>en</strong>.<br />
Inzicht in het aanbod op de re-<strong>integratie</strong>markt ontbreekt dus nogal e<strong>en</strong>s.<br />
Volg<strong>en</strong>s de geïnterviewde professionals, <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> werkgevers speelt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
dat werkgevers moeite hebb<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> gerichte re-<strong>integratie</strong>vraag te formuler<strong>en</strong>. Ze<br />
16 De Keuzegids is e<strong>en</strong> op<strong>en</strong>bare website met informatie over bedrijv<strong>en</strong> die re-<strong>integratie</strong>-, interv<strong>en</strong>tie<strong>en</strong><br />
arbodi<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing aanbied<strong>en</strong>. Van elk bedrijf zijn gegev<strong>en</strong>s opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> over o.a. de om<strong>van</strong>g,<br />
het werkgebied, de doelgroep<strong>en</strong>, het di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>pakket, de tariev<strong>en</strong> <strong>en</strong> de relatie met opdrachtgevers.<br />
Van e<strong>en</strong> groot aantal bedrijv<strong>en</strong> zijn ook tevred<strong>en</strong>heidscijfers <strong>en</strong> plaatsingscijfers gepubliceerd.
53<br />
will<strong>en</strong> simpelweg het probleem opgelost hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> verwacht<strong>en</strong> dit bij uitbesteding te<br />
krijg<strong>en</strong>. Werkgevers hebb<strong>en</strong> vaak het idee dat als ze re-<strong>integratie</strong> uitbested<strong>en</strong> alles <strong>van</strong><br />
ze wordt overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat ze zelf nauwelijks iets hoev<strong>en</strong> te do<strong>en</strong>. Werkgevers <strong>en</strong><br />
<strong>werknemers</strong> wet<strong>en</strong> vaak ook niet goed wat ze nodig hebb<strong>en</strong>, omdat probleemanalyses<br />
<strong>van</strong> de arbodi<strong>en</strong>st niet specifiek g<strong>en</strong>oeg zijn; dit leidt tot re-<strong>integratie</strong>plann<strong>en</strong> die weinig<br />
om het lijf hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> amper houvast bied<strong>en</strong>.<br />
Ervaring<strong>en</strong> bij<br />
uitbesteding<br />
De geïnterviewde werkgevers ervar<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal tekortkoming<strong>en</strong> bij uitbesteding op de<br />
private re-<strong>integratie</strong>markt:<br />
• De effectiviteit <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> wordt laag beoordeeld door teveel standaard<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing in plaats <strong>van</strong> maatwerk. De di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing is volg<strong>en</strong>s de<br />
werkgevers bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> kostbaar, het duurt lang, het gaat traag <strong>en</strong> de re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> onvoldo<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> lokaal netwerk.<br />
• De kwaliteit <strong>van</strong> de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing hangt sterk af <strong>van</strong> de individuele medewerker,<br />
di<strong>en</strong>s bek<strong>en</strong>dheid met de arbeidsmarkt <strong>en</strong> di<strong>en</strong>s netwerk<strong>en</strong>. Het is moeilijk of niet<br />
mogelijk inzicht te krijg<strong>en</strong> in het persoonlijke netwerk <strong>en</strong> het vermog<strong>en</strong> e<strong>en</strong> persoonlijke<br />
klik tuss<strong>en</strong> de betreff<strong>en</strong>de re-<strong>integratie</strong>consul<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de <strong>zieke</strong> werknemer<br />
tot stand te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>.<br />
De werkgever neemt bov<strong>en</strong>staande op de koop toe als ze, door e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf<br />
in te schakel<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong>d verhaal richting UWV hebb<strong>en</strong> wat betreft hun re-<strong>integratie</strong><br />
inspanning<strong>en</strong> <strong>en</strong> het ev<strong>en</strong>tueel niet kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk.<br />
De geïnterviewde professionals gev<strong>en</strong> aan dat er wel voldo<strong>en</strong>de aanbod, zoals uitgebreid<br />
arbeidsdeskundig onderzoek, beschikbaar is, maar dat het doorgaans weinig<br />
wordt ingezet <strong>en</strong> pas op het mom<strong>en</strong>t dat de re-<strong>integratie</strong> helemaal vastloopt. De website<br />
“Blik op werk” met informatie voor werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> is veelal onbek<strong>en</strong>d.<br />
Mate <strong>van</strong> aansluiting re-<strong>integratie</strong>aanbod<br />
Uit de <strong>en</strong>quête blijkt dat werkgevers die ondersteuning inkop<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> in<br />
het eerste spoor over het algeme<strong>en</strong> positief zijn over deze di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing (zie tabel<br />
6.1). Vooral het aanbod <strong>van</strong> de arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> <strong>van</strong> de restcategorie ‘andere organisaties’<br />
lijkt goed aan te sluit<strong>en</strong> bij de behoeft<strong>en</strong>. Over re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> verzekeraars is<br />
m<strong>en</strong> minder tevred<strong>en</strong>. Slechts 6-7% <strong>van</strong> de werkgevers vindt dat het aanbod <strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st,<br />
re-<strong>integratie</strong>bedrijf <strong>en</strong> verzekeraar slecht aansluit bij hun behoeft<strong>en</strong> bij re<strong>integratie</strong><br />
eerste spoor.<br />
Tabel 6.1<br />
Aansluiting <strong>van</strong> het aanbod <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in het eerste spoor bij de behoeft<strong>en</strong><br />
In hoeverre sluit het aanbod <strong>van</strong> … aan bij uw behoeft<strong>en</strong>? Goed Enigszins Slecht Weet niet<br />
Arbodi<strong>en</strong>st (N = 226) 74,9% 18,4% 6,1% 0,6%<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>bedrijf (N = 127) 66,9% 25,9% 6,3% 1,0%<br />
Verzekeraar (N = 43) 70,8% 19,6% 7,3% 2,4%<br />
Andere organisaties (N = 51) 86,8% 8,2% 2,7% 2,3%<br />
In hoofdstuk 4 is nagegaan of werkgevers bij de inkoop <strong>van</strong> deze di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> zijn ondersteund<br />
door bijvoorbeeld de arbodi<strong>en</strong>st. Het blijkt dat als werkgevers hierbij ondersteuning<br />
hebb<strong>en</strong> gekreg<strong>en</strong> dit niet leidt tot e<strong>en</strong> betere aansluiting op de behoeft<strong>en</strong>.
54<br />
Ook wat betreft de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing rond het tweede spoor is aan werkgevers gevraagd<br />
hoe goed het aanbod <strong>van</strong> deze di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>er aansloot bij hun behoeft<strong>en</strong>. Overig<strong>en</strong>s<br />
betrof dit slechts e<strong>en</strong> klein aantal werkgevers 17 .<br />
Voor drie di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers zijn er voldo<strong>en</strong>de antwoord<strong>en</strong> op deze vraag om nog <strong>en</strong>igszins<br />
zinvol over te rapporter<strong>en</strong>. Uit de onderstaande tabel blijkt dat werkgevers vooral<br />
positief zijn over de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> de arbodi<strong>en</strong>st bij de re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor.<br />
De di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf <strong>en</strong> e<strong>en</strong> outplacem<strong>en</strong>tbureau word<strong>en</strong> door e<strong>en</strong><br />
kleiner deel <strong>van</strong> de afnem<strong>en</strong>de werkgevers positief beoordeeld.<br />
Tabel 6.2<br />
Aansluiting <strong>van</strong> het aanbod <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in het tweede spoor bij de behoeft<strong>en</strong><br />
In hoeverre sluit het aanbod <strong>van</strong> ... aan bij uw behoeft<strong>en</strong>? Goed Enigszins Slecht Weet niet<br />
Arbodi<strong>en</strong>st (N = 29) 93,2% 5,5% 1,3%<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>bedrijf (N = 62) 65,0% 21,2% 12,5% 1,2%<br />
Outplacem<strong>en</strong>tbureau (N = 22) 50,9% 45,7% 3,5%<br />
De resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête lat<strong>en</strong> dus zi<strong>en</strong> dat de meerderheid <strong>van</strong> de werkgevers die<br />
re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing heeft ingekocht, goed te sprek<strong>en</strong> is over de aansluiting <strong>van</strong><br />
het aanbod op hun vraag. De di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s deze werkgevers goed aan op de<br />
behoeft<strong>en</strong> <strong>van</strong> het inkop<strong>en</strong>de bedrijf. Hierbij word<strong>en</strong> de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> zowel<br />
in het eerste als in het tweede spoor wat vaker positief beoordeeld dan die <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
re-<strong>integratie</strong>bedrijf. Slechts e<strong>en</strong> kleine minderheid is apert ontevred<strong>en</strong> over de geleverde<br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.<br />
De <strong>en</strong>quêteresultat<strong>en</strong> over het re-<strong>integratie</strong>aanbod zijn positiever dan de geluid<strong>en</strong> uit de<br />
interviews. Het kan zijn dat de werkgevers die hun weg wet<strong>en</strong> te vind<strong>en</strong> in het aanbod<br />
wel tevred<strong>en</strong> zijn, terwijl werkgevers met slechte ervaring<strong>en</strong> of negatieve verwachting<strong>en</strong><br />
vooral kiez<strong>en</strong> voor zelfdo<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>. Ook kan er sprake zijn <strong>van</strong> cognitieve<br />
dissonantie bij de werkgevers die wel inkop<strong>en</strong>: er is e<strong>en</strong> kostbare voorzi<strong>en</strong>ing ingekocht,<br />
dus zal m<strong>en</strong> niet zo snel aangev<strong>en</strong> dat m<strong>en</strong> ontevred<strong>en</strong> is. Overig<strong>en</strong>s is ook niet<br />
gevraagd naar de tevred<strong>en</strong>heid met de kwaliteit <strong>van</strong> de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing, maar of het<br />
aanbod aansloot op de vraag.<br />
6.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong><br />
De <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> werkgevers in onze focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> de professionals in e<strong>en</strong> expertmeeting<br />
hebb<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de oplossing<strong>en</strong> aangedrag<strong>en</strong> om werkgevers in staat te<br />
stell<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing te vind<strong>en</strong> die beter aansluit bij wat zij nodig hebb<strong>en</strong>:<br />
• Voorlichting <strong>en</strong> bewustwording <strong>van</strong> werkgevers via hun brancheorganisatie. Bijvoorbeeld<br />
door middel <strong>van</strong> e<strong>en</strong> website waar werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> door<br />
middel <strong>van</strong> e<strong>en</strong> stroomschema geschikte re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>:<br />
wie doet wat , wat is de effectiviteit <strong>van</strong> de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing, wat wil ik op korte<br />
termijn, wat op lange termijn, wat mag het kost<strong>en</strong>, wat is de aard <strong>van</strong> de klacht<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de werknemer, wat is er in mijn regio. Dit stroomschema zou vervolg<strong>en</strong>s<br />
17<br />
Als bedrijv<strong>en</strong> beslot<strong>en</strong> het tweede spoor in te zett<strong>en</strong> voor één of meer langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
(18% <strong>van</strong> de bedrijv<strong>en</strong>), kocht 60% <strong>van</strong> deze bedrijv<strong>en</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> in. In het tweede spoor<br />
maakte 70% <strong>van</strong> deze bedrijv<strong>en</strong> gebruik <strong>van</strong> de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> 40% <strong>van</strong><br />
arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. Al met al zijn de aantall<strong>en</strong> bedrijv<strong>en</strong> die re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing inkop<strong>en</strong> dus<br />
niet groot: voor het tweede spoor heeft 7,6% <strong>van</strong> alle bedrijv<strong>en</strong> met verzuim<strong>en</strong>de <strong>werknemers</strong><br />
e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf ingeschakeld <strong>en</strong> 4,2% e<strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st.
55<br />
e<strong>en</strong> selectie <strong>van</strong> 3 à 4 re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> suggerer<strong>en</strong>. De informatie in<br />
dit stroomschema zou steeds actueel moet<strong>en</strong> zijn.<br />
• De effectiviteit <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing kan beter. Met de volg<strong>en</strong>de<br />
voorbeeld<strong>en</strong> zijn goede ervaring<strong>en</strong> opgedaan:<br />
o Inzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> kleine re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> die maatwerk lever<strong>en</strong>. Deze bedrijv<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> vaak gek<strong>en</strong>merkt door korte lijn<strong>en</strong>, goede k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> de regionale<br />
arbeidsmarkt, het lever<strong>en</strong> <strong>van</strong> kwaliteit, meer tijd nem<strong>en</strong> voor de intake <strong>en</strong><br />
het oog hebb<strong>en</strong> voor zowel werkgever als werknemer.<br />
o Inzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> int<strong>en</strong>sievere re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong>: re-<strong>integratie</strong> is dagtaak <strong>en</strong><br />
cliënt<strong>en</strong> zijn gedur<strong>en</strong>de werkur<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> werkplaats aan de slag hiermee. Dit<br />
leidt tot het vasthoud<strong>en</strong> <strong>van</strong> het arbeidsritme <strong>en</strong> structuur.<br />
• Door collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> werkgevers met re-<strong>integratie</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers<br />
tot aanbod kom<strong>en</strong> dat beter bij hun (sectorspecifieke) behoeft<strong>en</strong> aansluit.<br />
Voorstell<strong>en</strong> in deze richting betroff<strong>en</strong>:<br />
o Opricht<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> arbeidspool voor detachering <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>.<br />
o Subsidies voor re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong>/re-<strong>integratie</strong>budgett<strong>en</strong> voor <strong>werknemers</strong><br />
beschikbaar stell<strong>en</strong> door branches.<br />
o Meer druk op verzekeraars uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> door collectief verzekerd<strong>en</strong> om goede<br />
re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing tot stand te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> te vergoed<strong>en</strong>.<br />
Met het bied<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mogelijkheid tot het bijverzeker<strong>en</strong> <strong>van</strong> loondoorbetaling<br />
hal<strong>en</strong> verzekeraars nu juist de prikkel om actief te word<strong>en</strong> weg bij de<br />
werkgevers. Van <strong>werknemers</strong>zijde ziet m<strong>en</strong> meer in het verbied<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze<br />
mogelijkheid.<br />
• Als alternatief voor inkoop bij re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers kunn<strong>en</strong> werkgevers<br />
meer actief te zijn in netwerk<strong>en</strong> zoals Poortwachterc<strong>en</strong>tra. Ook zoud<strong>en</strong> deze<br />
poortwachterc<strong>en</strong>tra kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gebruikt voor proefplaatsing<strong>en</strong> of oriëntatiestages.<br />
De overheid zou het opzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze poortwachterc<strong>en</strong>tra kunn<strong>en</strong> subsidier<strong>en</strong>.<br />
6.4 Conclusies<br />
1 Op basis <strong>van</strong> de bevinding<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers die re-<strong>integratie</strong> uitbested<strong>en</strong>, lijk<strong>en</strong><br />
vraag <strong>en</strong> aanbod op de re-<strong>integratie</strong>markt redelijk op elkaar aan te sluit<strong>en</strong>, maar<br />
duidelijk is dat er meer behoefte aan maatwerk is <strong>en</strong> dat er veel voorbehoud is t<strong>en</strong><br />
aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> de kwaliteit <strong>en</strong> effectiviteit <strong>van</strong> de gebod<strong>en</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing.<br />
2 Het aanbod aan di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing door re-<strong>integratie</strong>bureaus voor het eerste spoor<br />
betreft voornamelijk op herstel gerichte interv<strong>en</strong>tie- <strong>en</strong> diagnosetraject<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor<br />
het tweede spoor vooral traject<strong>en</strong> gericht op het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> werk.<br />
3 Werkgevers zijn onvoldo<strong>en</strong>de in staat hun behoefte aan re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
adequaat te formuler<strong>en</strong>. Werkgevers (<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong>) hebb<strong>en</strong> onvoldo<strong>en</strong>de<br />
inzicht in de eig<strong>en</strong> vraag <strong>en</strong> in het re-<strong>integratie</strong>aanbod. Door e<strong>en</strong> gebrekkige<br />
vraagformulering (mede als gevolg <strong>van</strong> vage probleemanalyses) kan niet gericht<br />
word<strong>en</strong> gezocht naar het juiste aanbod. Dit draagt er toe bij dat het moeilijk is om<br />
maatwerk te vind<strong>en</strong>.<br />
4 Desondanks is het opmerkelijk dat werkgevers die re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
hebb<strong>en</strong> ingekocht hier redelijk tot goed over te sprek<strong>en</strong> zijn. De di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong><br />
volg<strong>en</strong>s deze werkgevers goed aan op hun behoeft<strong>en</strong>. Hierbij word<strong>en</strong> de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> zowel in het eerste als in het tweede spoor wat vaker positief beoordeeld<br />
dan die <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf. Slechts e<strong>en</strong> kleine minderheid is ontevred<strong>en</strong><br />
over de geleverde di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>.<br />
5 Werkgevers zijn ongeveer ev<strong>en</strong> tevred<strong>en</strong> met di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing gericht op re<strong>integratie</strong><br />
eerste spoor als tweede spoor. Dit in teg<strong>en</strong>stelling tot eerder onderzoek
waaruit bleek dat opdrachtgevers <strong>en</strong> cliënt<strong>en</strong> doorgaans minder tevred<strong>en</strong> zijn over<br />
tweede spoor activiteit<strong>en</strong> dan over interv<strong>en</strong>tie- <strong>en</strong> diagnosetraject<strong>en</strong> (meestal eerste<br />
spoor).<br />
6 De private markt op het gebied <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing is onvoldo<strong>en</strong>de<br />
transparant. Vier op de ti<strong>en</strong> werkgevers geeft aan onvoldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis te hebb<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong> uit te bested<strong>en</strong> aan andere partij<strong>en</strong>. Werkgevers<br />
blijk<strong>en</strong> behoefte te hebb<strong>en</strong> aan op maat gesned<strong>en</strong> informatie over re-<strong>integratie</strong><br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> over sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> met andere werkgevers. De<br />
volg<strong>en</strong>de instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> de transparantie in dit segm<strong>en</strong>t bevorder<strong>en</strong>:<br />
• Voorlichting <strong>en</strong> bewustwording <strong>van</strong> werkgevers via branche organisatie.<br />
• Ondersteuning bij het formuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> concrete re-<strong>integratie</strong>vraag die kan<br />
leid<strong>en</strong> tot meer maatwerk.<br />
• Via e<strong>en</strong> website werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> door middel <strong>van</strong> e<strong>en</strong> stroomschema<br />
geschikte re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing help<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>.<br />
56
58<br />
7 <strong>Re</strong>sultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> effectiviteit re-<strong>integratie</strong><br />
Thema V: Wat is er bek<strong>en</strong>d over resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> effectiviteit?<br />
7.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek<br />
<strong>Re</strong>sultat<strong>en</strong><br />
re-<strong>integratie</strong><br />
Toegevoegde<br />
waarde di<strong>en</strong>st<strong>en</strong><br />
Nettoeffectiviteit<br />
re-<strong>integratie</strong><br />
UWV-gegev<strong>en</strong>s lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat de instroom in de WIA beduid<strong>en</strong>d lager is dan voorhe<strong>en</strong><br />
de instroom in de WAO. Dit kan er op wijz<strong>en</strong> dat de re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> in het<br />
eerste <strong>en</strong> tweede ziektejaar succesvol zijn. Uit het lage landelijke ziekteverzuimperc<strong>en</strong>tage<br />
in het tweede ziektejaar, kan verder word<strong>en</strong> afgelez<strong>en</strong> dat de meeste langdurig<br />
<strong>zieke</strong>n in het eerste ziektejaar het werk hervatt<strong>en</strong>; het is echter onduidelijk of, <strong>en</strong> zo ja,<br />
welke re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> tot deze resultat<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> geleid. Ook onderzoek naar<br />
de werking <strong>van</strong> de WVP (22) heeft ge<strong>en</strong> verband kunn<strong>en</strong> aanton<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> het aantal<br />
interv<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> werkhervatting. Er is nog weinig concrete informatie bek<strong>en</strong>d over de<br />
resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> de effectiviteit <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong>.<br />
Onderzoek naar de effectiviteit <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>markt laat zi<strong>en</strong> dat het lastig is om<br />
zicht te krijg<strong>en</strong> op de toegevoegde waarde <strong>van</strong> de verschill<strong>en</strong>de soort<strong>en</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. De<br />
b<strong>en</strong>chmarkrapportage <strong>van</strong> het ‘Blik op Werk Borea Keurmerk’ geeft inzicht in de<br />
plaatsingsresultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> door werkgevers <strong>en</strong> verzekeraars bij private partij<strong>en</strong><br />
ingekochte di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> (zie ook www.Blikopwerk.nl). Daaruit blijkt dat in 2006 in het<br />
private segm<strong>en</strong>t 18.332 traject<strong>en</strong> zijn afgerond door re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> die<br />
deelnem<strong>en</strong> aan het keurmerk, teg<strong>en</strong> 19.912 in 2005. In vergelijking met 2005 treedt in<br />
2006 e<strong>en</strong> grote verschuiving op in de doel<strong>en</strong> <strong>van</strong> de afgeronde traject<strong>en</strong> <strong>van</strong> tweede<br />
spoor naar eerste spoor. Het perc<strong>en</strong>tage <strong>van</strong> de afgeronde traject<strong>en</strong> gericht op<br />
hervatting in het eerste spoor stijgt <strong>van</strong> 27% in 2005 naar 57% in 2006. Het perc<strong>en</strong>tage<br />
<strong>van</strong> de afgeronde tweede spoor traject<strong>en</strong> daalt <strong>van</strong> 63% in 2005 naar 23% in 2006.<br />
Deze verschuiving<strong>en</strong> word<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s Blik op Werk onder andere veroorzaakt doordat<br />
het voor werkgevers steeds moeilijker wordt om geschikte medewerkers te vind<strong>en</strong> op<br />
de arbeidsmarkt. Daarnaast ontstaan er door de positieve economische ontwikkeling<br />
meer (interne) vacatures waardoor de mogelijkhed<strong>en</strong> om medewerkers te herplaats<strong>en</strong><br />
bij de eig<strong>en</strong> werkgever to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>.<br />
Het perc<strong>en</strong>tage succesvolle werkhervatting<strong>en</strong> bij de eig<strong>en</strong> werkgever stijgt <strong>van</strong> 73% in<br />
2005 naar 83% in 2006. Het perc<strong>en</strong>tage plaatsing<strong>en</strong> in regulier werk bij e<strong>en</strong> andere<br />
werkgever neemt in 2006 af. In 2005 was het perc<strong>en</strong>tage 37% <strong>en</strong> in 2006 is dat 26%.<br />
Over de netto-effectiviteit <strong>van</strong> ingekochte di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing is zeer weinig bek<strong>en</strong>d. Meer<br />
inzicht hierin zou rele<strong>van</strong>t zijn, omdat de effectiviteit <strong>van</strong> ingezette re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong><br />
dan kan word<strong>en</strong> gecorrigeerd voor bijvoorbeeld het feit dat e<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> de<br />
<strong>werknemers</strong> ook zonder inzet <strong>van</strong> instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> wel weer aan het werk zou zijn gekom<strong>en</strong>.<br />
Er is e<strong>en</strong> studie die zich richt op één bedrijf voor ingekocht casemanagem<strong>en</strong>t<br />
(11). Daarnaast zijn er <strong>en</strong>kele RCT (Random Control Trials), evaluaties of experim<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
uitgevoerd waarbij de effect<strong>en</strong> <strong>van</strong> interv<strong>en</strong>ties onderzocht word<strong>en</strong> (1; 36). Hoewel<br />
dergelijke studies <strong>en</strong>ig inzicht gev<strong>en</strong>, zijn deze niet te aggreger<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> landelijk<br />
beeld. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is de effectmaat bij dergelijke studies niet altijd werkhervatting,<br />
maar ook herstel/afname <strong>van</strong> klacht<strong>en</strong>.
59<br />
7.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO<br />
7.2.1 Methodologische overweging<strong>en</strong><br />
In e<strong>en</strong> onderzoek als de door ons uitgevoerde <strong>en</strong>quête, waarin werkgevers op één tijdstip<br />
wordt gevraagd naar zowel de activiteit<strong>en</strong> als de resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>, is het lastig om uitsprak<strong>en</strong> te do<strong>en</strong> over de effectiviteit <strong>van</strong> de re<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong>.<br />
Het zal immers vaak zo zijn dat wanneer er sprake is <strong>van</strong> e<strong>en</strong><br />
problematische re-<strong>integratie</strong> er ook meer activiteit<strong>en</strong> plaatsvind<strong>en</strong>. In gevall<strong>en</strong> dat de<br />
<strong>zieke</strong> werknemer volledig herstelt, zijn aanvull<strong>en</strong>de re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> vaak niet<br />
nodig. Anderzijds kan het zo zijn dat de aando<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> de werknemer dusdanig ernstig<br />
is dat er weinig zinvolle mogelijkhed<strong>en</strong> zijn voor re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong>. Verder<br />
is het niet uit te sluit<strong>en</strong> dat percepties <strong>van</strong> werkgevers over met name inspanning<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>werknemers</strong>, maar ook over de tevred<strong>en</strong>heid met bijvoorbeeld ingekochte di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>,<br />
zijn gewijzigd op basis <strong>van</strong> het resultaat <strong>van</strong> het re-<strong>integratie</strong>traject. Omdat de <strong>en</strong>quête<br />
e<strong>en</strong> retrospectief onderzoek is, is het niet uitgeslot<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> succesvol resultaat de<br />
perceptie <strong>van</strong> inspanning<strong>en</strong> wellicht achteraf rooskleuriger heeft gemaakt, <strong>en</strong> andersom.<br />
Voor goede <strong>en</strong> valide uitsprak<strong>en</strong> over de effect<strong>en</strong> <strong>van</strong> maatregel<strong>en</strong> <strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> is<br />
het nodig om e<strong>en</strong> longitudinaal onderzoek te do<strong>en</strong>, waarin kan word<strong>en</strong> gecontroleerd<br />
voor de ernst <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing. Niettemin kan het huidige onderzoek <strong>en</strong>ige aanwijzing<strong>en</strong><br />
gev<strong>en</strong> over de mate waarin de activiteit<strong>en</strong> leid<strong>en</strong> tot werkhervatting <strong>en</strong> over de<br />
factor<strong>en</strong> die bijdrag<strong>en</strong> aan het succes <strong>van</strong> de werkhervatting. Dit komt hieronder aan<br />
bod.<br />
Eerste<br />
spoor<br />
7.2.2 Mate <strong>van</strong> succes <strong>en</strong> werkhervatting<br />
In de <strong>en</strong>quête zijn diverse vrag<strong>en</strong> gesteld om de resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> te achterhal<strong>en</strong>.<br />
Daarbij kunn<strong>en</strong> we onderscheid mak<strong>en</strong> naar de resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong><br />
eerste spoor <strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> tweede spoor.<br />
T<strong>en</strong> eerste is aan werkgevers gevraagd of de re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor is gelukt.<br />
Uit tabel 7.1 blijkt dat bij 37% <strong>van</strong> de werkgevers de werknemer met succes weer volledig<br />
aan het werk is gegaan. Bij ruim 30% <strong>van</strong> de werkgevers heeft de werknemer het<br />
werk niet hervat of is deze opnieuw uitgevall<strong>en</strong>. Bij iets minder dan e<strong>en</strong> kwart <strong>van</strong> de<br />
werkgevers is de re-<strong>integratie</strong> nog bezig of is de werknemer op arbeidstherapeutische<br />
basis aan het werk.<br />
Tabel 7.1<br />
Succes <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor<br />
Is het gelukt de medewerker weer in de eig<strong>en</strong> organisatie aan het werk te krijg<strong>en</strong>?<br />
Totaal<br />
(N = 608)<br />
Ja, de werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan 36,7%<br />
Ja, op arbeidstherapeutische basis 18,1%<br />
Nee, de werknemer heeft het werk (nog) niet hervat in eig<strong>en</strong> organisatie 28,5%<br />
Wel begonn<strong>en</strong>, maar het werk bleek toch te zwaar / te moeilijk 2,6%<br />
Nog niet duidelijk, zijn nog bezig / nog lop<strong>en</strong>de tijdelijke detachering 5,5%<br />
Anders 7,8%<br />
Weet niet/weet niet zeker. 0,8%<br />
De categorie ‘Anders’ is zeer divers. Hieronder viel<strong>en</strong> bijvoorbeeld person<strong>en</strong> die voor<br />
minder ur<strong>en</strong> aan het werk war<strong>en</strong>, maar ook person<strong>en</strong> waarbij de re-<strong>integratie</strong> niet is<br />
gelukt <strong>en</strong> het waarschijnlijk ook niet zal gaan lukk<strong>en</strong>.
60<br />
Het stadium waarin de re-<strong>integratie</strong> zich bevindt verschilt voor de diverse langdurig<br />
<strong>zieke</strong>n. In de <strong>en</strong>quête is gevraagd naar de mate de werkhervatting <strong>van</strong> alle langdurig<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. Deze groep omvatte zowel <strong>werknemers</strong> die 2 jaar geled<strong>en</strong> ziek zijn<br />
geword<strong>en</strong>, als <strong>werknemers</strong> die relatief kort geled<strong>en</strong> (13 wek<strong>en</strong>) ziek zijn geword<strong>en</strong>. De<br />
mate <strong>van</strong> hervatting splits<strong>en</strong> we daarom uit naar de duur <strong>van</strong> het verzuim.<br />
Tabel 7.2<br />
Succes <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor uitgesplitst naar verzuimduur<br />
N<br />
Aantal maand<strong>en</strong><br />
Werkhervatting in eig<strong>en</strong> organisatie (ongewog<strong>en</strong>) 3 - 6 6 - 12 12 - 24 ≥ 24<br />
Volledig hervat 223 24,4% 33,1% 29,9% 12,6% 100%<br />
Nog niet duidelijk, nog lop<strong>en</strong>d,<br />
arbeidstherapeutisch hervat 152 47,0% 22,9% 20,5% 9,6% 100%<br />
Nog niet hervat/bleek te zwaar 183 16,8% 23,4% 28,0% 31,8% 100%<br />
Anders/onbek<strong>en</strong>d 50 25,8% 6,5% 25,8% 41,9% 100%<br />
Totaal 608 27,6% 25,3% 26,7% 20,4% 100%<br />
Tabel 7.2 toont dat de groep die het werk volledig heeft hervat redelijk divers is<br />
sam<strong>en</strong>gesteld: ook na e<strong>en</strong> jaar ziekte lukt het dus toch nog vaak het werk volledig te<br />
hervatt<strong>en</strong>. Ongeveer de helft <strong>van</strong> de nog lop<strong>en</strong>de gevall<strong>en</strong> is korter dan e<strong>en</strong> half jaar<br />
ziek. De groep die het niet gelukt is te hervatt<strong>en</strong> in het eerste spoor is doorgaans al<br />
langer ziek. Uit diverse onderzoek<strong>en</strong> is reeds geblek<strong>en</strong> dat de kans dat <strong>werknemers</strong><br />
alsnog succesvol re-integrer<strong>en</strong> groter is als ze korter dan e<strong>en</strong> half jaar ziek zijn, dan als<br />
ze al 2 jaar of langer verzuim<strong>en</strong>.<br />
Tweede<br />
spoor<br />
Voor 11,5% <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> is het tweede spoor ingezet. Voor deze<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> is gevraagd of dit tweede spoor tot succes heeft geleid. Dit is<br />
weergegev<strong>en</strong> in tabel 7.3. Uit deze tabel blijkt dat er bij de helft <strong>van</strong> deze <strong>werknemers</strong><br />
(nog) ge<strong>en</strong> sprake is <strong>van</strong> werkhervatting. Slechts bij 16% <strong>van</strong> de werkgevers zijn de<br />
<strong>werknemers</strong> al elders volledig aan het werk. Op de totale groep <strong>van</strong> werkgevers met<br />
langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> betreft dit slechts 2% <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong>. Van succesvol<br />
hervatt<strong>en</strong> bij andere werkgevers is slechts in beperkte mate sprake.<br />
Tabel 7.3<br />
Succes <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor<br />
Is het gelukt de medewerker bij e<strong>en</strong> andere organisatie aan het werk te krijg<strong>en</strong>?<br />
Inzet <strong>van</strong> tweede spoor voor <strong>zieke</strong> werknemer<br />
% <strong>van</strong> werkgevers<br />
met inzet 2 e spoor<br />
voor werknemer<br />
(N = 83))<br />
Nog niet duidelijk, nog bezig / tijdelijke detachering 13,0%<br />
Ja, op arbeidstherapeutische basis 2,4%<br />
Ja, met succes volledig elders aan het werk 16,2%<br />
Wel begonn<strong>en</strong>, maar bleek toch te zwaar / te moeilijk 6,5%<br />
Nee, het werk (nog) niet elders hervat 49,7%<br />
Anders 10,6%<br />
Weet niet/weet niet zeker 1,7%<br />
Nadere analyse wees uit dat de kans op volledige werkhervatting (in het eerste <strong>en</strong><br />
tweede spoor) zowel los staat <strong>van</strong> de om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> de organisatie als <strong>van</strong> de sector<br />
waarin de organisatie werkzaam is (zie bijlage D). Dit betek<strong>en</strong>t onder meer dat werk-
61<br />
nemers bij kleine werkgevers e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> grote kans hebb<strong>en</strong> om weer volledig aan het<br />
werk te gaan als bij grote werkgevers.<br />
Naast deze vrag<strong>en</strong> over het succes <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>, zijn we nagegaan of de werknemer<br />
nog in di<strong>en</strong>st was <strong>van</strong> het bedrijf <strong>en</strong> – zo ja – wat dan de werkhervattingstatus<br />
<strong>van</strong> de werknemer is. Indi<strong>en</strong> de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st was <strong>van</strong> het bedrijf is<br />
gevraagd wat de huidige situatie <strong>van</strong> de werknemer is.<br />
Eindsituatie<br />
In tabel 7.4 staat de (eind)situatie weergegev<strong>en</strong> <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> op<br />
het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête. Van de ruim 600 langdurige <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> (derti<strong>en</strong><br />
wek<strong>en</strong> tot langer dan twee jaar ziek) waarover wij de werkgevers nader hebb<strong>en</strong> bevraagd,<br />
is 49% gedeeltelijk of volledig in eig<strong>en</strong> werk hervat. Nog e<strong>en</strong>s 6,7% is gedeeltelijk<br />
of volledig in e<strong>en</strong> andere functie bij de eig<strong>en</strong> werkgever hervat <strong>en</strong> bijna 6,0% is<br />
elders aan het werk. Van de overig<strong>en</strong> is 18% in di<strong>en</strong>st, maar (nog) niet werkzaam, ruim<br />
5% ingetred<strong>en</strong> in de WAO/WIA <strong>en</strong> iets meer dan 10% na ontslag uit di<strong>en</strong>st (<strong>van</strong>wege<br />
tijdelijke aanstelling, ontslag<strong>en</strong> of zelf ontslag g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>). Het lukt de werkgevers dus<br />
meestal (62%) om hun <strong>zieke</strong> werknemer het werk volledig of gedeeltelijk te lat<strong>en</strong> hervatt<strong>en</strong>.<br />
Tabel 7.4<br />
(Eind)situatie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> op het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête<br />
1 in di<strong>en</strong>st: volledig hervat in eig<strong>en</strong> werk 31,3%<br />
2 in di<strong>en</strong>st: gedeeltelijk hervat in eig<strong>en</strong> werk 17,6%<br />
3 in di<strong>en</strong>st: volledig hervat in ander werk 3,4%<br />
4 in di<strong>en</strong>st: gedeeltelijk hervat in ander werk 3,3%<br />
5 in di<strong>en</strong>st: gedetacheerd bij e<strong>en</strong> andere organisatie 0,6%<br />
6 in di<strong>en</strong>st: (nog) niet werkzaam 18,4%<br />
7 in di<strong>en</strong>st: overig 0,2%<br />
8 uit di<strong>en</strong>st: in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> andere organisatie 5,9%<br />
9 uit di<strong>en</strong>st: ingetred<strong>en</strong> in WIA of WAO 5,4%<br />
10 uit di<strong>en</strong>st: door u ontslag<strong>en</strong> 6,1%<br />
11 uit di<strong>en</strong>st: einde tijdelijk di<strong>en</strong>stverband 1,8%<br />
12 uit di<strong>en</strong>st: zelf uit di<strong>en</strong>st zonder andere baan in verschiet 3,6%<br />
13 uit di<strong>en</strong>st: overig 2,5%<br />
74,80%<br />
25,30%<br />
Van de groep <strong>werknemers</strong> ‘in di<strong>en</strong>st: (nog) niet werkzaam’ blijkt bij nadere analyse<br />
ruim 45% langer dan e<strong>en</strong> jaar ziek zijn (<strong>en</strong> bijna de helft daar<strong>van</strong> zelfs langer dan 2<br />
jaar). Dit betek<strong>en</strong>t dat ruim 8% <strong>van</strong> de totale groep langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> langer<br />
dan e<strong>en</strong> jaar ziek is <strong>en</strong> op het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête in ieder geval niet werkte. Deze<br />
groep staat er minder goed voor, omdat het voor h<strong>en</strong> steeds lastiger zal word<strong>en</strong> om te<br />
re-integrer<strong>en</strong>. Ook de groep die ontslag<strong>en</strong> is, ontslag heeft g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> zonder ander werk<br />
in het verschiet of waar<strong>van</strong> het di<strong>en</strong>stverband is beëindigd (sam<strong>en</strong> in totaal 11,5%)<br />
staat er – afgaand op de <strong>en</strong>quête – (nog) niet goed voor. Het gaat hier immers om langdurig<br />
<strong>zieke</strong>n die niet meer bij de eig<strong>en</strong> werkgever kond<strong>en</strong> of wild<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> op dat<br />
mom<strong>en</strong>t in ieder geval ge<strong>en</strong> concreet uitzicht hadd<strong>en</strong> op werk.<br />
Ontslag<strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> belangrijke constatering is dat bij bijna 10% <strong>van</strong> de werkgevers de langdurig <strong>zieke</strong><br />
werknemer zelf ontslag neemt of wordt ontslag<strong>en</strong>.
62<br />
In het onderzoek is gekek<strong>en</strong> naar drie verschill<strong>en</strong>de red<strong>en</strong><strong>en</strong> voor het ontslag <strong>van</strong> langdurig<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. In tabel 7.5 hebb<strong>en</strong> we deze red<strong>en</strong><strong>en</strong> uitgesplitst naar de duur<br />
<strong>van</strong> het verzuim. De cijfers zijn indicatief <strong>van</strong>wege de kleine celvulling. Toch valt duidelijk<br />
af te leid<strong>en</strong> dat ruim de helft <strong>van</strong> de ontslag<strong>en</strong> vall<strong>en</strong> voor het einde <strong>van</strong> de tweejarige<br />
periode <strong>van</strong> ontslagbescherming. Ook blijkt dat de grootste groep <strong>werknemers</strong><br />
die zelf uit di<strong>en</strong>st gaan zonder andere baan in het verschiet, dit (ruim) voor het einde<br />
<strong>van</strong> de wachttijd doet. In hoeverre de beëindiging <strong>van</strong> het di<strong>en</strong>stverband (altijd) te mak<strong>en</strong><br />
heeft met de langdurige ziekte is op basis <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête niet aan te gev<strong>en</strong>.<br />
Tabel 7.5 Ontslag naar duur <strong>van</strong> het verzuim<br />
N<br />
Aantal maand<strong>en</strong><br />
Ontslag<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> ongewog<strong>en</strong> 3 - 6 6 -12 12 - 24 ≥ 24<br />
Door u ontslag<strong>en</strong> 38 16,7% 8,3% 33,3% 41,7% 100%<br />
Einde tijdelijk di<strong>en</strong>stverband 12 71,4% 28,6% 0,0% 0,0% 100%<br />
Zelf uit di<strong>en</strong>st gegaan zonder andere baan<br />
in verschiet 14 28,6% 21,4% 28,6% 21,4% 100%<br />
7.2.3 Inkoop, zelfdo<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
De <strong>en</strong>quête laat ge<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> in de effectiviteit <strong>van</strong> zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of<br />
sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> in het eerste <strong>en</strong> het tweede spoor. Hierbij moet<strong>en</strong> we aantek<strong>en</strong><strong>en</strong> dat de<br />
vrag<strong>en</strong> over sam<strong>en</strong>werking <strong>en</strong> uitbested<strong>en</strong> in het algem<strong>en</strong>e deel <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête zijn<br />
gesteld. De antwoord<strong>en</strong> zull<strong>en</strong> dus niet in alle gevall<strong>en</strong> betrekking hebb<strong>en</strong> op de <strong>en</strong>e<br />
langdurig <strong>zieke</strong> werknemer waar we in het specifieke deel vrag<strong>en</strong> over hebb<strong>en</strong> gesteld<br />
<strong>en</strong> waarvoor het succes <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> is vastgesteld. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is sam<strong>en</strong>werking<br />
met andere werkgevers vooral <strong>van</strong> belang bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor <strong>en</strong> dat<br />
betrof slechts e<strong>en</strong> klein deel (11,5%) <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. Dat maakt de kans op<br />
significant positieve effect<strong>en</strong> <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking in dit onderzoek gering. Aangezi<strong>en</strong><br />
het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk in de eig<strong>en</strong> organisatie wel e<strong>en</strong> belangrijke belemmering<br />
is voor werkhervatting in het eerste spoor, kan sam<strong>en</strong>werking met andere werkgevers<br />
toch <strong>van</strong> belang zijn om succesvolle werkhervatting mogelijk te mak<strong>en</strong>.<br />
7.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong><br />
In de door ons georganiseerde focusgroep<strong>en</strong> met werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
expertmeeting met professionals zijn oplossing<strong>en</strong> aangedrag<strong>en</strong> om de effectiviteit <strong>van</strong><br />
re-<strong>integratie</strong> te vergrot<strong>en</strong>.<br />
E<strong>en</strong> aantal oplossing<strong>en</strong> is gericht op het beter vaststell<strong>en</strong> <strong>en</strong> duidelijk mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> de<br />
beperking<strong>en</strong> <strong>en</strong> (vooral ook) mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> werknemer in relatie tot beschikbare<br />
arbeid:<br />
• Snel helderheid bied<strong>en</strong>: door goede probleemanalyse <strong>en</strong> heldere procedures. Het<br />
gaat om e<strong>en</strong> snelle activering <strong>en</strong> het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> de meest adequate oplossing. Belangrijk<br />
daarbij is het vroegtijdig inschakel<strong>en</strong> <strong>van</strong> de juiste deskundigheid.<br />
• Slechte boodschapp<strong>en</strong> snel br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> urg<strong>en</strong>tie duidelijk mak<strong>en</strong>.<br />
• Snel inzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> diagnostische instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, zoals e<strong>en</strong> arbeidsdeskundig onderzoek,<br />
om e<strong>en</strong> goed beeld te krijg<strong>en</strong> <strong>van</strong> de inzetbaarheid (employability), mogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> compet<strong>en</strong>ties <strong>en</strong> het loopbaanperspectief <strong>van</strong> de werknemer.<br />
• Bij twijfel over concrete plann<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de arbeid e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
door het UWV lat<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> om te toets<strong>en</strong> of de plann<strong>en</strong> reëel<br />
<strong>en</strong> verantwoord zijn.
63<br />
Ook zocht<strong>en</strong> de deelnemers veel oplossing<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> betere inschakeling <strong>en</strong> b<strong>en</strong>utting<br />
<strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>mogelijkhed<strong>en</strong> in het tweede spoor. Enerzijds door het aantrekkelijker<br />
mak<strong>en</strong> voor werkgevers te mak<strong>en</strong> om m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st te nem<strong>en</strong> (bijvoorbeeld door de<br />
no risk polis/premiekorting uit te breid<strong>en</strong> voor de eerste tweede ziekte jar<strong>en</strong> of door<br />
proefplaatsing<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> half jaar mogelijk te mak<strong>en</strong>, waardoor beter pass<strong>en</strong>d werk in<br />
het tweede spoor kan word<strong>en</strong> gevond<strong>en</strong>).<br />
Anderzijds door het tweede spoor eerder <strong>en</strong> nadrukkelijker als e<strong>en</strong> reëel alternatief te<br />
betrekk<strong>en</strong>: bijvoorbeeld als er conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong> functioneringsproblem<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> of als er<br />
twijfel bestaat over de eindsituatie <strong>en</strong> de beschikbaarheid <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk.<br />
Voorbeeld <strong>van</strong> functionele inzet tweede spoor:<br />
E<strong>en</strong> weg<strong>en</strong>wachtmedewerker <strong>van</strong> de ANWB bleek bij de probleemanalyse niet meer<br />
geschikt te zijn voor de eig<strong>en</strong> functie, omdat hij epilepsie had gekreg<strong>en</strong>. Binn<strong>en</strong> de<br />
eig<strong>en</strong> organisatie kon hij niet meer aan de slag in de eig<strong>en</strong> functie, omdat hij niet meer<br />
mocht rijd<strong>en</strong>. De medewerker was nog steeds zeer goed geschikt om wag<strong>en</strong>s te reparer<strong>en</strong>.<br />
De organisatie <strong>en</strong> werknemer beslot<strong>en</strong> daarom na 8 wek<strong>en</strong> al in te stek<strong>en</strong> op re<strong>integratie</strong><br />
2e spoor. Via het Poortwachterc<strong>en</strong>trum kon m<strong>en</strong> de medewerker binn<strong>en</strong> 3<br />
maand<strong>en</strong> e<strong>en</strong> baan als monteur bij e<strong>en</strong> andere werkgever aanbied<strong>en</strong>.<br />
Ev<strong>en</strong>tueel kunn<strong>en</strong> het eerste spoor <strong>en</strong> tweede spoor word<strong>en</strong> ingezet als paralleltraject<strong>en</strong>.<br />
Echter, zorgvuldigheid is heel belangrijk. Het onzorgvuldig inzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> het tweede<br />
spoor voor de werknemer kan bedreig<strong>en</strong>d zijn. Het kan de sfeer verpest<strong>en</strong> of kans<strong>en</strong><br />
in het eerste spoor vertroebel<strong>en</strong>. In dit kader werd ook het idee <strong>van</strong> terugvalmogelijkhed<strong>en</strong><br />
naar het eerste spoor aangedrag<strong>en</strong>, maar in hoeverre e<strong>en</strong> dergelijke mogelijkheid<br />
ondersteun<strong>en</strong>d dan wel belemmer<strong>en</strong>d kan werk<strong>en</strong> bij de re-<strong>integratie</strong> in het tweede<br />
spoor is onduidelijk.<br />
Organisaties zoals Stichting Werk(t) in de drogisterijbranche of het Loopbaantraject<br />
Bouw zijn goede voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> hoe via collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> gewerkt<br />
aan het realiser<strong>en</strong> <strong>van</strong> oplossing<strong>en</strong> in het tweede spoor. Daarnaast werd<strong>en</strong> de<br />
volg<strong>en</strong>de oplossing<strong>en</strong> aangedrag<strong>en</strong>, waarbij vooral wordt gedacht aan e<strong>en</strong> rol voor de<br />
overheid <strong>en</strong> sociale partners:<br />
• Organiser<strong>en</strong> <strong>van</strong> professionele HRM-kwaliteit bij ondernemersver<strong>en</strong>iging<strong>en</strong>, <strong>van</strong><br />
waaruit vooral MKB-werkgevers kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ondersteund bij re-<strong>integratie</strong>.<br />
• Overheid moet randvoorwaard<strong>en</strong> zekerstell<strong>en</strong> voor kwetsbare groep die functioneert<br />
op het elem<strong>en</strong>taire beroepsniveau, bijvoorbeeld via scholingsaftrek.<br />
• Bov<strong>en</strong>wettelijke regeling<strong>en</strong> in CAO’s tuss<strong>en</strong> de branches meer op elkaar afstemm<strong>en</strong>,<br />
zodat overgang naar e<strong>en</strong> andere branche minder gevolg<strong>en</strong> heeft voor de arbeidsrechtelijke<br />
positie. E<strong>en</strong> <strong>en</strong>keling stelde voor de bov<strong>en</strong>wettelijke regeling<strong>en</strong><br />
geheel af te schaff<strong>en</strong>. De intersectorale mobiliteit zou hierdoor word<strong>en</strong> bevorderd.<br />
• Beïnvloed<strong>en</strong> <strong>van</strong> de beeldvorming bij werkgevers: vooroordel<strong>en</strong> over arbeidsongeschikte<br />
<strong>werknemers</strong> wegnem<strong>en</strong> door succesverhal<strong>en</strong> te b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong>.<br />
• Meer gebruik mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> de vergoeding <strong>van</strong> interv<strong>en</strong>ties uit het pakket <strong>van</strong> zorgverzekeraars,<br />
want deze mogelijkheid om re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> te financier<strong>en</strong><br />
wordt nog zeer beperkt b<strong>en</strong>ut.<br />
7.4 Conclusies<br />
1. Het mer<strong>en</strong>deel <strong>van</strong> de onderzochte werkgevers slaagt er in om hun <strong>zieke</strong> werknemer<br />
het werk volledig of gedeeltelijk te lat<strong>en</strong> hervatt<strong>en</strong>. Van de ruim 600 langdurige<br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> (drie maand<strong>en</strong> tot langer dan twee jaar ziek) waarover wij<br />
de werkgevers in het onderzoek nader hebb<strong>en</strong> bevraagd, is de helft inmiddels in
eig<strong>en</strong> werk hervat, 6,7% in e<strong>en</strong> andere functie bij de eig<strong>en</strong> werkgever hervat <strong>en</strong><br />
6,0% elders aan het werk.<br />
2. E<strong>en</strong> paar groep<strong>en</strong> staat er op het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête (nog) niet goed voor. Bij<br />
ruim 8% <strong>van</strong> de werkgevers is de werknemer langer dan e<strong>en</strong> jaar ziek <strong>en</strong> (nog) niet<br />
aan het werk. Bij bijna 10 % <strong>van</strong> de werkgevers is de re-<strong>integratie</strong> op het mom<strong>en</strong>t<br />
<strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête geëindigd in ontslag <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> werknemer (ontslag<strong>en</strong><br />
door de werkgever dan wel zelf ontslag g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> zonder uitzicht op e<strong>en</strong> andere<br />
baan). Voor e<strong>en</strong> klein deel (2%) liep het di<strong>en</strong>stverband af. Deze m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> na<br />
e<strong>en</strong> langdurige ziekte (<strong>en</strong> met mogelijke arbeidsbeperking<strong>en</strong>) solliciter<strong>en</strong> naar ander<br />
werk.<br />
3. Overig<strong>en</strong>s valt op dat meer dan de helft <strong>van</strong> deze groep ontslag<strong>en</strong> wordt voor het<br />
einde <strong>van</strong> de tweejarige periode <strong>van</strong> ontslagbescherming. Tev<strong>en</strong>s blijk<strong>en</strong> er <strong>werknemers</strong><br />
te zijn die zelf uit di<strong>en</strong>st gaan gedur<strong>en</strong>de de eerste twee ziektejar<strong>en</strong>, zonder<br />
e<strong>en</strong> andere baan in het verschiet te hebb<strong>en</strong>.<br />
4. Werkgevers ervar<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> verschil in de effectiviteit <strong>van</strong> zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of<br />
sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> in het eerste <strong>en</strong> het tweede spoor. Om meer over effectiviteit te wet<strong>en</strong><br />
te kom<strong>en</strong> is e<strong>en</strong> goed gecontroleerd longitudinaal onderzoek op <strong>werknemers</strong>niveau<br />
nodig.<br />
64
66<br />
8 De succes- <strong>en</strong> faalfactor<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong><br />
Thema VI: Welke succes- <strong>en</strong> faalfactor<strong>en</strong> zijn te formuler<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>?<br />
8.1 Vertrekpunt: bevinding<strong>en</strong> <strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>s uit eerder onderzoek<br />
Uit rec<strong>en</strong>t kwantitatief onderzoek onder werkgevers (7) blijkt dat het succes <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong><br />
bij de eig<strong>en</strong> werkgever vooral afhankelijk is <strong>van</strong> de gezondheid <strong>van</strong> de<br />
werknemer, de beschikbaarheid <strong>van</strong> andere functies <strong>en</strong> de werkgever-werknemerrelatie<br />
(gek<strong>en</strong>merkt door e<strong>en</strong> gemotiveerde werknemer <strong>en</strong> e<strong>en</strong> begripvolle werkgever).<br />
In eerder onderzoek word<strong>en</strong> talloze succes- <strong>en</strong> faalfactor<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd. We hebb<strong>en</strong> deze<br />
factor<strong>en</strong> hieronder gerubriceerd naar werkgeversk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>, <strong>werknemers</strong>k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>,<br />
k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de verhouding werkgever-werknemer <strong>en</strong> procesk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>.<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
werkgever<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
werknemer<br />
Verhouding<br />
werkgeverwerknemer<br />
Procesk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
Kwantitatief onderzoek binn<strong>en</strong> het MKB (31) geeft aan dat bepaalde werkgeversk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
het resultaat <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong> positief kunn<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong>. Daarbij gaat het<br />
om k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> zoals e<strong>en</strong> goed arbo- <strong>en</strong> verzuimbeleid, eig<strong>en</strong>risicodragerschap, e<strong>en</strong><br />
grotere mate aan deskundige ondersteuning <strong>en</strong> e<strong>en</strong> grotere bek<strong>en</strong>dheid met het aanbod<br />
aan ondersteuning. Belangrijk zijn ook e<strong>en</strong> grotere om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het bedrijf <strong>en</strong> e<strong>en</strong> grotere<br />
diversiteit aan werkzaamhed<strong>en</strong>. Zo blijkt dat meer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> bij grotere MKBwerkgevers<br />
(100+) dan bij kleine werkgevers hervatt<strong>en</strong> (31).<br />
Uit kwalitatief onderzoek in het MKB (16) blijkt dat brancheorganisaties signaler<strong>en</strong><br />
dat de mogelijkhed<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> langs het eerste spoor beperkt zijn, <strong>van</strong>wege de<br />
specialistische aard <strong>van</strong> de werkzaamhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> de kleinschaligheid <strong>van</strong> bedrijv<strong>en</strong> in het<br />
MKB (16).<br />
Uit voornamelijk kwantitatieve onderzoek<strong>en</strong> blijkt dat re-<strong>integratie</strong> wordt bevorderd<br />
door bepaalde <strong>werknemers</strong>k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>. Zo gaan e<strong>en</strong> jongere leeftijd, e<strong>en</strong> hogere of leidinggev<strong>en</strong>de<br />
functie, e<strong>en</strong> hogere motivatie, meer eig<strong>en</strong> inbr<strong>en</strong>g, e<strong>en</strong> beter ervar<strong>en</strong> gezondheid<br />
<strong>en</strong> e<strong>en</strong> opleiding die aansluit bij de arbeidsmarkt sam<strong>en</strong> met meer kans<strong>en</strong> op<br />
re-<strong>integratie</strong> (7; 10; 20; 31, 32). Volg<strong>en</strong>s leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> met<br />
klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> meer kans op succesvolle re-<strong>integratie</strong><br />
dan <strong>werknemers</strong> met psychische klacht<strong>en</strong> (32).<br />
Ook k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> met betrekking tot de relatie tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> langdurig <strong>zieke</strong><br />
do<strong>en</strong> er toe. Zo zijn de l<strong>en</strong>gte <strong>van</strong> het di<strong>en</strong>stverband (hoe langer, hoe beter), e<strong>en</strong> vast<br />
di<strong>en</strong>stverband op zich <strong>en</strong> het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> arbeidsconflict<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong>de factor<strong>en</strong><br />
voor re-<strong>integratie</strong> (7). Naast deze bevinding<strong>en</strong> uit kwantitatief onderzoek, onderstreept<br />
ook kwalitatief onderzoek het belang <strong>van</strong> de relatie werkgever-werknemer. Van groot<br />
belang acht m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> wederzijdse bereidheid om zich in te zett<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong><br />
(14; 24).<br />
Zowel in kwantitatief als in kwalitatief onderzoek komt de mate <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking<br />
tuss<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong> instanties naar vor<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> factor die bepal<strong>en</strong>d is voor het<br />
succesvolle verloop <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>. Hoe meer instanties betrokk<strong>en</strong> zijn bij de re<strong>integratie</strong>,<br />
hoe belangrijker deze factor is. Instanties die in dit kader e<strong>en</strong> rol spel<strong>en</strong> zijn:<br />
e<strong>en</strong> in- of externe arbodi<strong>en</strong>st, P&O, de casemanager, e<strong>en</strong> mobiliteitsbureau, UWV <strong>en</strong><br />
consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>, branchelokett<strong>en</strong> of verzekeraars (16; 32; 33).<br />
Andere meer procedurele factor<strong>en</strong> die re-<strong>integratie</strong> positief beïnvloed<strong>en</strong>, zijn:
67<br />
• E<strong>en</strong> heldere, tijdgebond<strong>en</strong> besluitprocedure voor de overgang <strong>van</strong> eerste naar<br />
tweede spoor. Goede ervaring<strong>en</strong> zijn bijvoorbeeld bek<strong>en</strong>d bij TPG waar in de 13 e<br />
week e<strong>en</strong> overgangsbeslissing wordt g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, waarna ev<strong>en</strong>tueel met int<strong>en</strong>sieve<br />
interne begeleiding e<strong>en</strong> tweede spoortraject wordt ingezet (9).<br />
• Het <strong>van</strong> meet af aan expliciter<strong>en</strong> <strong>van</strong> de verwachting<strong>en</strong> over het re-<strong>integratie</strong>traject<br />
tuss<strong>en</strong> de werknemer, de werkgever <strong>en</strong> de bedrijfsarts of andere betrokk<strong>en</strong> deskundige.<br />
Als alle partij<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk vertrekpunt hebb<strong>en</strong> is de kans op informatieachterstand<strong>en</strong>,<br />
misinterpretaties <strong>en</strong> onuitgesprok<strong>en</strong> twijfels klein <strong>en</strong> kan effectiever<br />
word<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>gewerkt (14; 32).<br />
• Het gebruik <strong>van</strong> instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (detachering, loonkost<strong>en</strong>subsidie) bij re-<strong>integratie</strong><br />
tweede spoor om het financiële risico te verminder<strong>en</strong> voor werknemer <strong>en</strong> werkgever<br />
(16; 20; 32).<br />
Verder gev<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> de volg<strong>en</strong>de tips over succesfactor<strong>en</strong> om werkhervatting<br />
<strong>van</strong> voormalig arbeidsongeschikte <strong>werknemers</strong> te bevorder<strong>en</strong>: lett<strong>en</strong> op de motivatie<br />
<strong>van</strong> de werknemer; alert zijn op signal<strong>en</strong> <strong>van</strong> verminderde belastbaarheid; draagvlak<br />
creër<strong>en</strong> bij collega’s; de arbeidsongeschikte behandel<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> gewone medewerker,<br />
maar de handicap wel serieus nem<strong>en</strong>; naar de werknemer lat<strong>en</strong> blijk<strong>en</strong> dat<br />
hij/zij gemist wordt <strong>en</strong> belangrijk is voor de organisatie; wederzijdse verwachting<strong>en</strong><br />
duidelijk communicer<strong>en</strong>; afsprak<strong>en</strong> vastlegg<strong>en</strong>; prev<strong>en</strong>tief sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> met andere<br />
instanties; niet blind star<strong>en</strong> op subsidies (32).<br />
8.2 Bevinding<strong>en</strong> TNO<br />
Om na te gaan in welke mate re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> in het eerste <strong>en</strong> het tweede spoor<br />
leid<strong>en</strong> tot werkhervatting is e<strong>en</strong> aantal logistische regressieanalyses op de <strong>en</strong>quêteresultat<strong>en</strong><br />
uitgevoerd. Hiermee gaan we na welke k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> succesvolle werkhervatting<br />
(1 e of 2 e spoor) 18 voorspell<strong>en</strong>. Gekek<strong>en</strong> is in hoeverre ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, ervar<strong>en</strong><br />
belemmering<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere factor<strong>en</strong> (zoals de mate <strong>van</strong> eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong>,<br />
leeftijd, geslacht <strong>en</strong> beroepsniveau) de succeskans verklar<strong>en</strong>. De uitkomst<strong>en</strong> zijn weergegev<strong>en</strong><br />
in tabel 8.1 (alle<strong>en</strong> de significante determinant<strong>en</strong> zijn opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>).<br />
Tabel 8.1<br />
<strong>Re</strong>sultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de logistische regressieanalyse: significante determinant<strong>en</strong> <strong>van</strong> de kans<br />
op volledige werkhervatting<br />
Belemmering<strong>en</strong> De gezondheid was te slecht om te werk<strong>en</strong>.<br />
42% Lagere succeskans<br />
Er was ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar in de eig<strong>en</strong> organisatie. 50% Lagere succeskans<br />
Werknemer werkte niet/onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de re-<strong>integratie</strong>.<br />
57% Lagere succeskans<br />
Voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> Wachtlijstbemiddeling. 62% Lagere succeskans<br />
Individuele begeleiding of coaching.<br />
Ge<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> ingezet.<br />
Andere factor<strong>en</strong> Elem<strong>en</strong>tair beroepsniveau.<br />
Eig<strong>en</strong> initiatief werknemer.<br />
40% Lagere succeskans<br />
84% Lagere succeskans<br />
81% Lagere succeskans<br />
142% Hogere succeskans<br />
18 Uitkomst<strong>en</strong> in het 1 e <strong>en</strong> 2 e spoor zijn hierbij sam<strong>en</strong>gevoegd, omdat zinvolle regressieanalyses niet<br />
mogelijk war<strong>en</strong> voor alle<strong>en</strong> het 2 e spoor (te kleine groep).
68<br />
8.2.1 Belemmering<strong>en</strong> voor succesvolle werkhervatting<br />
De inschatting <strong>van</strong> de werkgever dat de gezondheid te slecht was om te werk<strong>en</strong> blijkt<br />
sam<strong>en</strong> te hang<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> ongeveer 42% lagere kans op werkhervatting (vergelek<strong>en</strong><br />
met de situatie waarin deze inschatting positief zou uitvall<strong>en</strong>). Het niet beschikbaar<br />
zijn <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk binn<strong>en</strong> de eig<strong>en</strong> organisatie verlaagt de succeskans met 50%,<br />
terwijl de inschatting <strong>van</strong> de werkgever dat e<strong>en</strong> werknemer niet of onvoldo<strong>en</strong>de mee<br />
werkt aan de re-<strong>integratie</strong> (eerste spoor) sam<strong>en</strong>hangt met e<strong>en</strong> bijna 57% lagere succeskans.<br />
Omdat de werkgever achteraf is gevraagd <strong>en</strong> zijn perceptie <strong>van</strong> de inspanning<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> de werknemer op basis <strong>van</strong> het resultaat veranderd kan zijn, moet deze uitkomst<br />
met de nodige voorzichtigheid word<strong>en</strong> geïnterpreteerd. Daar staat teg<strong>en</strong>over dat de<br />
uitkomst<strong>en</strong> wel door ander onderzoek word<strong>en</strong> bevestigd (zie § 8.1).<br />
Als we bij deze analyses onderscheid mak<strong>en</strong> naar de duur <strong>van</strong> het verzuim (korter dan<br />
e<strong>en</strong> jaar of langer dan e<strong>en</strong> jaar), dan blijk<strong>en</strong> nog twee belemmering<strong>en</strong> de kans op<br />
werkhervatting significant te verlag<strong>en</strong>. Bij e<strong>en</strong> verzuimduur langer dan e<strong>en</strong> jaar belemmer<strong>en</strong><br />
ook conflict<strong>en</strong> met leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> of collega’s <strong>en</strong> te lang prober<strong>en</strong> terug te<br />
ker<strong>en</strong> naar de functie. K<strong>en</strong>nelijk gaan dit soort zak<strong>en</strong> vooral na verloop <strong>van</strong> tijd spel<strong>en</strong>.<br />
De ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> de geïnterviewde <strong>werknemers</strong>, werkgevers <strong>en</strong> professionals sluit<strong>en</strong><br />
grot<strong>en</strong>deels aan bij bov<strong>en</strong>staande resultat<strong>en</strong>. Zo herk<strong>en</strong>n<strong>en</strong> zij dat conflict<strong>en</strong> ontstaan<br />
over het al dan niet aanwezig zijn <strong>van</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> voor werkhervatting <strong>en</strong> over de<br />
inzet <strong>van</strong> zowel <strong>werknemers</strong> als werkgever voor de re-<strong>integratie</strong>. E<strong>en</strong> op<strong>en</strong> relatie tuss<strong>en</strong><br />
werknemer <strong>en</strong> werkgever/leidinggev<strong>en</strong>de verkleint de kans op conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong> bevordert<br />
de kans op succes. Belangrijk is vertrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat er <strong>van</strong> meet af aan e<strong>en</strong> structureel<br />
contact is tuss<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de <strong>en</strong> werknemer. Dit geldt ook voor de aanwezigheid<br />
<strong>van</strong> korte lijn<strong>en</strong> <strong>van</strong> leidinggev<strong>en</strong>de naar arbodi<strong>en</strong>st. Belemmer<strong>en</strong>d werkt het volg<strong>en</strong>s<br />
onze gesprekspartners als leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> op grond <strong>van</strong> schriftelijke verslag<strong>en</strong><br />
zelf gaan interpreter<strong>en</strong> zonder goede afstemming met werknemer <strong>en</strong> bedrijfsarts.<br />
De geïnterviewde <strong>werknemers</strong> gav<strong>en</strong> verder aan dat ze het als e<strong>en</strong> belemmering ervoer<strong>en</strong><br />
dat bij de re-<strong>integratie</strong> vooral werd gefocust op fysieke klacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat niet altijd<br />
wordt rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> met de psychisch verminderde belastbaarheid die hiermee<br />
gepaard kan gaan.<br />
8.2.2 Sam<strong>en</strong>hang tuss<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> de kans op succesvolle re-<strong>integratie</strong><br />
Ge<strong>en</strong> <strong>van</strong> de ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> blijkt positief sam<strong>en</strong> te hang<strong>en</strong> met de mate <strong>van</strong><br />
werkhervatting. We kunn<strong>en</strong> dus niet aanton<strong>en</strong> dat bepaalde ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> de<br />
kans op werkhervatting verhog<strong>en</strong>. Aan de andere kant zi<strong>en</strong> we dat als er (in beide spor<strong>en</strong>)<br />
géén voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> ingezet word<strong>en</strong>, de werkhervattingskans 84% lager ligt. Niets<br />
do<strong>en</strong>, verkleint dus de kans op succes.<br />
Wel of<br />
ge<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
Type voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />
Het niet inzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> kan in theorie zowel duid<strong>en</strong> op zeer makkelijke<br />
gevall<strong>en</strong> (ge<strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> nodig) of juist zeer moeilijke gevall<strong>en</strong> (ge<strong>en</strong> slagingskans).<br />
Het niet inzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> blijkt de kans op succes te verklein<strong>en</strong>. Dit<br />
geldt ongeacht de duur <strong>van</strong> het verzuim. In hoofdstuk 3 is al aangegev<strong>en</strong> dat voor bepaalde<br />
groep<strong>en</strong> relatief vaker niets wordt gedaan: ouder<strong>en</strong> <strong>en</strong> laaggeschoold<strong>en</strong>, maar<br />
dat e<strong>en</strong> deel er ook zonder de inzet <strong>van</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in is geslaagd het werk te hervatt<strong>en</strong>.<br />
In hoeverre de verlaagde werkhervattingskans wordt veroorzaakt doordat het<br />
hier om e<strong>en</strong> specifieke groep gaat is niet aan te gev<strong>en</strong>.<br />
In de gevall<strong>en</strong> waar individuele begeleiding/coaching of wachtlijstbemiddeling wordt<br />
ingezet, is de werkhervattingskans significant verlaagd (resp. 40% <strong>en</strong> 62%). Individuele<br />
begeleiding heeft dus minder kans op succes dan andere voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong>, ook als<br />
wordt gecorrigeerd voor de achtergrondk<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> leeftijd, beroepsniveau <strong>en</strong> aandoe-
69<br />
ning. Wachtlijstbemiddeling doet ernstige gezondheidsproblem<strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong>, waardoor<br />
de succeskans lager kan ligg<strong>en</strong>.<br />
Ongeschoolde<br />
arbeid<br />
8.2.3 K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer<br />
Naast deze belemmering<strong>en</strong> <strong>en</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> hang<strong>en</strong> ook twee andere factor<strong>en</strong> significant<br />
sam<strong>en</strong> met de succeskans.<br />
De eerste is het beroepsniveau <strong>van</strong> de werknemer. De resultat<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat <strong>werknemers</strong><br />
op elem<strong>en</strong>tair beroepsniveau (ongeschoolde arbeid) e<strong>en</strong> 81% lagere kans hebb<strong>en</strong><br />
op volledige werkhervatting dan <strong>werknemers</strong> op e<strong>en</strong> hoger beroepsniveau.<br />
Hiervoor zijn in de focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> de expertmeeting de volg<strong>en</strong>de red<strong>en</strong><strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd:<br />
• Als het fysieke klacht<strong>en</strong> betreft is het lastig deze groep op e<strong>en</strong> andere plek aan het<br />
werk te krijg<strong>en</strong> (dat betreft namelijk vaak ook fysiek werk).<br />
• Meervoudige problematiek (schuld<strong>en</strong>, middel<strong>en</strong>gebruik, huisvesting etc.) komt bij<br />
deze groep meer voor.<br />
• Over het algeme<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> op dit beroepsniveau minder zelfvertrouw<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> ze kunn<strong>en</strong> minder goed omgaan met de verandering<strong>en</strong> in hun situatie als<br />
gevolg <strong>van</strong> hun ziekte.<br />
• De kost<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bureau zijn voor e<strong>en</strong> werkgever in vergelijking met<br />
schadelast (te) hoog. Dit motiveert werkgevers niet om de re-<strong>integratie</strong> aan te pakk<strong>en</strong>.<br />
• Deelname aan scholing voor deze groep kan problematisch zijn <strong>van</strong>wege leerblokkades.<br />
Er zijn wel scholingsvorm<strong>en</strong> <strong>en</strong> werkwijz<strong>en</strong> specifiek ontwikkeld voor deze<br />
groep 19 , maar het aanbod <strong>en</strong> de bek<strong>en</strong>dheid daar<strong>van</strong> is beperkt.<br />
Voor <strong>werknemers</strong> die functioner<strong>en</strong> op LBO of VMBO-niveau is ge<strong>en</strong> significant lagere<br />
kans op succesvolle re-<strong>integratie</strong> gevond<strong>en</strong> in het onderzoek. De problem<strong>en</strong> spits<strong>en</strong><br />
zich dus toe op de kleine groep die werkt op elem<strong>en</strong>tair beroepsniveau.<br />
Eig<strong>en</strong> initiatief<br />
De tweede factor is het eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> de werknemer. De inschatting <strong>van</strong> de werkgever<br />
dat de werknemer <strong>en</strong>igszins of in sterke mate zelf initiatiev<strong>en</strong> heeft ontplooid om<br />
zijn of haar re-<strong>integratie</strong> vorm te gev<strong>en</strong>, blijkt sterk positief sam<strong>en</strong> te hang<strong>en</strong> met de<br />
succeskans. Deze <strong>werknemers</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> 2,4 keer zo grote kans (140%) op volledige<br />
werkhervatting als <strong>werknemers</strong> die ge<strong>en</strong> initiatiev<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ontplooid. Ook dit betreft<br />
de perceptie <strong>van</strong> de werkgever die bij e<strong>en</strong> succesvolle werkhervatting wellicht meer<br />
g<strong>en</strong>eigd is om aan te gev<strong>en</strong> dat de werknemer zelf initiatiev<strong>en</strong> heeft ontplooid in de re<strong>integratie</strong>.<br />
Deze bevinding lijkt er niettemin op te duid<strong>en</strong> dat eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong><br />
succesvolle werkhervatting bevordert (ook gezi<strong>en</strong> het feit dat uit ander onderzoek<br />
vergelijkbare inzicht<strong>en</strong> zijn af te leid<strong>en</strong>).<br />
Daarna hebb<strong>en</strong> we gekek<strong>en</strong> naar het effect <strong>van</strong> het aantal belemmering<strong>en</strong> <strong>en</strong> het aantal<br />
ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> (in plaats <strong>van</strong> het type) in het eerste spoor op de werkhervattingskans.<br />
Hieruit blijkt dat het aantal belemmering<strong>en</strong> significant sam<strong>en</strong>hangt met de<br />
werkhervattingskans: hoe meer belemmering<strong>en</strong>, hoe lager de werkhervattingskans.<br />
Met iedere belemmering neemt de kans op succesvolle werkhervatting met 33,8% af.<br />
Het aantal ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> bleek niet significant sam<strong>en</strong> te hang<strong>en</strong> met de<br />
werkhervattingskans.<br />
We hebb<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s gekek<strong>en</strong> naar het effect <strong>van</strong> ervar<strong>en</strong> belemmering<strong>en</strong> <strong>en</strong> ingezette<br />
voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> in het tweede spoor, maar deze blek<strong>en</strong> niet significant sam<strong>en</strong> te hang<strong>en</strong><br />
19<br />
E<strong>en</strong> voorbeeld <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ‘trainingsmethode’ die aansluit bij de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> behoeft<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
deze doelgroep is Workskills, zie www.workskills.nl.
70<br />
met de succeskans. Hier moet bij word<strong>en</strong> aangetek<strong>en</strong>d dat deze specifieke analyses<br />
maar e<strong>en</strong> kleine groep werkgevers betroff<strong>en</strong>, waardoor deze resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> de tweede<br />
spoor activiteit<strong>en</strong> niet erg betrouwbaar zijn.<br />
8.3 Aangedrag<strong>en</strong> oplossing<strong>en</strong><br />
In de focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> expertmeeting hebb<strong>en</strong> de deelnemers e<strong>en</strong> aantal mogelijke oplossing<strong>en</strong><br />
aangedrag<strong>en</strong> om voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> de<br />
succesfactor<strong>en</strong> te versterk<strong>en</strong> <strong>en</strong> de faalfactor<strong>en</strong> te verminder<strong>en</strong>.<br />
• <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> is volg<strong>en</strong>s de deelnemers zeer gebaat bij het meer b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> <strong>van</strong> kans<strong>en</strong><br />
in het eerste spoor; pluk eerst het fruit op ooghoogte <strong>en</strong> pak dan pas de ladder.<br />
Door middel <strong>van</strong> betere probleemanalyses <strong>en</strong> het beter inschakel<strong>en</strong>/b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
de expertise <strong>van</strong> met name bedrijfsarts<strong>en</strong> <strong>en</strong> arbeidsdeskundig<strong>en</strong> kan de re<strong>integratie</strong><br />
in het eerste spoor sneller <strong>en</strong> effectiever verlop<strong>en</strong>. Daarbij zou meer parallel<br />
moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gewerkt aan herstel <strong>en</strong> werkhervatting, in plaats <strong>van</strong> volgtijdelijk.<br />
Ook voorkeursbehandeling (als ze de vacature aan lijk<strong>en</strong> te kunn<strong>en</strong>) <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong>kandidat<strong>en</strong><br />
bij vacatures wordt gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> mogelijkheid om meer kans<strong>en</strong><br />
in het eerste spoor te b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong>. Procedures zou m<strong>en</strong> zodanig kunn<strong>en</strong> aanpass<strong>en</strong><br />
dat re-<strong>integratie</strong>kandidat<strong>en</strong> gemakkelijk kunn<strong>en</strong> meedo<strong>en</strong>.<br />
• Door sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de instanties die bij de re-<strong>integratie</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
zijn te verbeter<strong>en</strong>, kunn<strong>en</strong> informatieachterstand<strong>en</strong> <strong>en</strong> misinterpretaties<br />
word<strong>en</strong> voorkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan iedere<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit dezelfde verwachting<strong>en</strong>. In dit<br />
kader is ook gewez<strong>en</strong> op het nut <strong>van</strong> driegesprekk<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> werkgever/leidinggev<strong>en</strong>de,<br />
werknemer <strong>en</strong> bedrijfsarts om e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk vertrekpunt <strong>en</strong> doel voor<br />
de re-<strong>integratie</strong> vast te kunn<strong>en</strong> stell<strong>en</strong>. Door het beter b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> <strong>van</strong> deskundig<strong>en</strong><br />
kan bij de re-<strong>integratie</strong> beter rek<strong>en</strong>ing word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> met de combinatie <strong>van</strong> fysieke<br />
<strong>en</strong> psychische aspect<strong>en</strong>.<br />
• Leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> specifiekere training <strong>en</strong> coaching moet<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> om<br />
kritischer met adviez<strong>en</strong> om te kunn<strong>en</strong> gaan <strong>en</strong> beter te kunn<strong>en</strong> communicer<strong>en</strong> met<br />
de verschill<strong>en</strong>de betrokk<strong>en</strong> partij<strong>en</strong>.<br />
• Prev<strong>en</strong>tie: e<strong>en</strong> actief <strong>en</strong> bewust personeelsbeleid kan veel leed voorkom<strong>en</strong>! Gedacht<br />
wordt dan aan meer scholing, leeftijds-/loopbaanbewust personeelsbeleid <strong>en</strong><br />
employability beleid, onderhoud aan je personeelsbestand. Het gezond houd<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
medewerkers zou gestimuleerd kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door subsidiëring (bijv. scholingsaftrek)<br />
door de overheid of CAO-regeling<strong>en</strong>.<br />
• Goede informatie <strong>en</strong> communicatie word<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> als e<strong>en</strong> belangrijke basisvoorwaarde<br />
om alle betrokk<strong>en</strong><strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> e<strong>en</strong> goede bijdrage te kunn<strong>en</strong> lat<strong>en</strong><br />
lever<strong>en</strong>. Vooral voor <strong>werknemers</strong> is het heel belangrijk helderheid te hebb<strong>en</strong> over<br />
de consequ<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ingeslag<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>traject <strong>en</strong> dit heel concreet te mak<strong>en</strong>.<br />
Met e<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>modelletje zou e<strong>en</strong>voudig nagegaan moet<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
wat e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>oplossing financieel voor de werknemer betek<strong>en</strong>t. Het voorlicht<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> moet e<strong>en</strong> continu proces zijn <strong>en</strong> ge<strong>en</strong> e<strong>en</strong>malige activiteit.<br />
8.4 Conclusies<br />
1. De volg<strong>en</strong>de factor<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong> c.q. belemmer<strong>en</strong> e<strong>en</strong> adequate inzet <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>:<br />
• Gezondheid.<br />
• Beschikbaarheid <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk.<br />
• Mate waarin werknemer meewerkt aan re-<strong>integratie</strong>.<br />
• Mate <strong>van</strong> initiatief door werknemer.
• Beroepsniveau (ongeschoolde arbeid).<br />
Deze factor<strong>en</strong> bevestig<strong>en</strong> de gevond<strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> in eerder onderzoek. De gesprekspartners<br />
in het kwalitatieve deel b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> als succesfactor het belang<br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> goed contact onderhoud<strong>en</strong> <strong>van</strong> leidinggev<strong>en</strong>de met werknemer <strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st.<br />
2. De uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> het kwalitatieve onderzoek gev<strong>en</strong> aan dat onder de volg<strong>en</strong>de<br />
voorwaard<strong>en</strong> de inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>traject<strong>en</strong> vaker succesvol is:<br />
• Snel, structureel <strong>en</strong> warm contact tuss<strong>en</strong> werknemer <strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de.<br />
• Werknemer zoveel mogelijk ruimte gev<strong>en</strong> voor het nem<strong>en</strong> <strong>van</strong> eig<strong>en</strong> initiatief,<br />
maar wel in overleg met de leidinggev<strong>en</strong>de zodat deze goed de regie <strong>van</strong>uit de<br />
organisatie kan voer<strong>en</strong>.<br />
• Zoveel mogelijk parallel werk<strong>en</strong> aan herstel <strong>en</strong> werkhervatting in plaats <strong>van</strong><br />
volgtijdelijk.<br />
• Optimaal b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> <strong>van</strong> kans<strong>en</strong> eerste spoor: pluk eerst het fruit op ooghoogte<br />
<strong>en</strong> pak pas dan de ladder (naar het tweede spoor).<br />
• Korte lijn<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de, arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> andere deskundig<strong>en</strong>.<br />
3. De volg<strong>en</strong>de initiatiev<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> (verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong>) werkgevers kunn<strong>en</strong><br />
ondersteun<strong>en</strong> om hun verantwoordelijkheid voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
optimaal op te pakk<strong>en</strong> (deels g<strong>en</strong>oemd in dit hoofdstuk, deels in eerdere):<br />
• Verzekeraars di<strong>en</strong><strong>en</strong> hun verzekerd<strong>en</strong> meer aan te stur<strong>en</strong> op het gebruik <strong>van</strong><br />
voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> uit het pakket.<br />
• Voorlichting <strong>van</strong>uit brancheorganisaties, websites met k<strong>en</strong>nis <strong>en</strong> ervaring.<br />
• Instelling <strong>van</strong> e<strong>en</strong> onafhankelijk adviseur voor werknemer, die zo ook de<br />
werkgever meer kan aansprek<strong>en</strong>.<br />
• Deskundig<strong>en</strong>oordeel meer promot<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> bind<strong>en</strong>d karakter gev<strong>en</strong>.<br />
• <strong>Re</strong>gionale Poortwachterc<strong>en</strong>tra instell<strong>en</strong>.<br />
• Daadwerkelijke evaluatie (opschudmom<strong>en</strong>t) na één jaar ziekte.<br />
71
72<br />
9 Conclusies<br />
In dit onderzoek hebb<strong>en</strong> we de re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> voor de groep <strong>werknemers</strong> die<br />
langer dan 13 wek<strong>en</strong> ziek zijn, onder de loep g<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Dit heeft geleid tot meer inzicht<br />
in de daadwerkelijke re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong><br />
in de factor<strong>en</strong> die daarbij help<strong>en</strong> dan wel teg<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>. Daarnaast br<strong>en</strong>gt het onderzoek<br />
de keuzes in beeld t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> bij de eig<strong>en</strong> werkgever (eerste spoor)<br />
versus re-<strong>integratie</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever (tweede spoor) <strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> de<br />
wijze waarop de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> ter hand wordt g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> (in eig<strong>en</strong><br />
beheer dan wel uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>).<br />
9.1 <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> in de praktijk<br />
Op grond <strong>van</strong> het onderzoek kunn<strong>en</strong> we concluder<strong>en</strong> dat de vrijwel alle werkgevers die<br />
met langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> word<strong>en</strong> geconfronteerd, re-<strong>integratie</strong> activiteit<strong>en</strong> verricht<strong>en</strong>.<br />
Voor het grootste deel gebeurt dit op basis <strong>van</strong> de richtlijn<strong>en</strong> <strong>van</strong> de Wet Verbetering<br />
Poortwachter <strong>en</strong> vooral gericht op terugkeer bij de eig<strong>en</strong> werkgever (<strong>en</strong> dan<br />
meestal in de eig<strong>en</strong> functie). Van de onderzochte werkgevers verricht 90% re<strong>integratie</strong><br />
activiteit<strong>en</strong> in het eerste spoor. Eén op de neg<strong>en</strong> werkgevers (11,5%) ontwikkelt<br />
daarnaast activiteit<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor.<br />
De lagere inzet <strong>van</strong> activiteit<strong>en</strong> in het tweede spoor kan er mee te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> dat<br />
veel werkgevers niet blijk<strong>en</strong> te wet<strong>en</strong> dat zij verplicht zijn te zorg<strong>en</strong> voor de re<strong>integratie</strong><br />
bij e<strong>en</strong> andere werkgever als zij ‘in eig<strong>en</strong> huis’ ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de arbeid voor<br />
hun werknemer kunn<strong>en</strong> realiser<strong>en</strong>. Maar de verklaring lijkt vooral te ligg<strong>en</strong> in het feit<br />
dat werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> zich vooral richt<strong>en</strong> op re-<strong>integratie</strong> bij de eig<strong>en</strong> werkgever<br />
<strong>en</strong> het tweede spoor zo lang mogelijk – <strong>en</strong> soms te lang – uitstell<strong>en</strong>.<br />
Inspanning<strong>en</strong> <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong><br />
De meeste re-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> betrekking op ur<strong>en</strong>-, werktijd- <strong>en</strong><br />
werkaanpassing<strong>en</strong>, om werkhervatting mogelijk te mak<strong>en</strong>. In minder mate wordt expliciet<br />
gezocht naar andere functies binn<strong>en</strong> het bedrijf. Kleine <strong>en</strong> grote werkgevers<br />
verricht<strong>en</strong> ongeveer ev<strong>en</strong>veel <strong>en</strong> dezelfde typ<strong>en</strong> inspanning<strong>en</strong> voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>en</strong><br />
ze ervar<strong>en</strong> vrijwel ev<strong>en</strong>veel belemmering<strong>en</strong>. Ev<strong>en</strong>min zijn er om<strong>van</strong>grijke verschill<strong>en</strong><br />
naar sector. Ook maakt het niet uit of e<strong>en</strong> werkgever eig<strong>en</strong> risicodrager WGA is of<br />
niet. Alle<strong>en</strong> werkgevers afkomstig uit de handel <strong>en</strong> horeca <strong>en</strong> organisaties met minder<br />
dan 10 <strong>werknemers</strong> ervar<strong>en</strong> meer belemmering<strong>en</strong> dan andere werkgevers. Voor de<br />
kleine werkgevers zitt<strong>en</strong> de belemmering<strong>en</strong> vooral in het ontbrek<strong>en</strong> <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk<br />
<strong>en</strong> tijd of capaciteit.<br />
Het mer<strong>en</strong>deel <strong>van</strong> de onderzochte werkgevers slaagt er in om hun <strong>zieke</strong> werknemer<br />
het werk volledig of gedeeltelijk te lat<strong>en</strong> hervatt<strong>en</strong>. Van de ruim 600 langdurig <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong> waarover wij de werkgevers in het onderzoek nader hebb<strong>en</strong> bevraagd,<br />
heeft op het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête in totaal bijna 62% het werk gedeeltelijk of volledig<br />
hervat (de populatie <strong>werknemers</strong> waarover deze vrag<strong>en</strong> zijn beantwoord was 3<br />
maand<strong>en</strong> tot ruim 2 jaar eerder ziek geword<strong>en</strong>). Het mer<strong>en</strong>deel hier<strong>van</strong> hervat het eig<strong>en</strong><br />
werk (49%), <strong>en</strong> de overig<strong>en</strong> ongeveer gelijkelijk in e<strong>en</strong> andere functie bij de eig<strong>en</strong><br />
werkgever (6,7%) of elders (6%). De meeste succesvolle hervatting<strong>en</strong> vind<strong>en</strong> dus<br />
plaats bij de eig<strong>en</strong> werkgever in de eig<strong>en</strong> functie.
73<br />
Figuur 9.1<br />
(eind)situatie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> op het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de <strong>en</strong>quête<br />
volledig/gedeeltelijk<br />
hervat in eig<strong>en</strong> werk<br />
volldig/gedeeltelijk<br />
hervat in ander werk<br />
in di<strong>en</strong>st: (nog) niet<br />
werkzaam<br />
elders werk<br />
gevond<strong>en</strong><br />
ingetred<strong>en</strong> in<br />
WIA/WAO<br />
uit di<strong>en</strong>st: ge<strong>en</strong> werk<br />
of uitkering<br />
Overig<br />
De kans op volledige werkhervatting (in het eerste <strong>en</strong> tweede spoor) blijkt los te staan<br />
<strong>van</strong> zowel de om<strong>van</strong>g <strong>van</strong> de organisatie als <strong>van</strong> de sector waarin de organisatie werkzaam<br />
is. Dit betek<strong>en</strong>t onder meer dat <strong>werknemers</strong> bij kleine werkgevers e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong> grote<br />
kans hebb<strong>en</strong> om weer volledig aan het werk te gaan als bij grote werkgevers.<br />
E<strong>en</strong> aantal groep<strong>en</strong> lijkt er volg<strong>en</strong>s de <strong>en</strong>quête onder werkgevers (nog) niet goed voor<br />
te staan. Van de <strong>werknemers</strong> die het werk niet hebb<strong>en</strong> hervat, is 18% nog wel in di<strong>en</strong>st,<br />
maar (nog) niet werkzaam. Van deze groep blijkt bij nadere analyse ruim 45% langer<br />
dan e<strong>en</strong> jaar ziek zijn. Dit betek<strong>en</strong>t dat ruim 8% <strong>van</strong> de totale groep <strong>werknemers</strong> langer<br />
dan e<strong>en</strong> jaar ziek thuis is zonder te werk<strong>en</strong>. Bij bijna 10% <strong>van</strong> de werkgevers resulteerde<br />
de re-<strong>integratie</strong> in ontslag <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> werknemer. Van bijna 2% is<br />
het tijdelijke di<strong>en</strong>stverband beëindigd.<br />
Voor 8% <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit ons onderzoek zijn ge<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>inspanning<strong>en</strong><br />
ondernom<strong>en</strong>. In e<strong>en</strong>derde <strong>van</strong> deze gevall<strong>en</strong> lijkt het ook niet of minder<br />
nodig, ze zijn inmiddels weer aan het werk, ont<strong>van</strong>g<strong>en</strong> e<strong>en</strong> WIA-uitkering of zijn met<br />
de VUT.<br />
De belangrijkste factor voor succes is volg<strong>en</strong>s de <strong>en</strong>quête onder werkgevers dat de <strong>zieke</strong><br />
werknemer zelf initiatiev<strong>en</strong> neemt voor de eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>. Zieke <strong>werknemers</strong><br />
die volg<strong>en</strong>s de werkgever <strong>en</strong>igszins of in sterke mate initiatiev<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> blek<strong>en</strong><br />
e<strong>en</strong> 2,4 keer zo grote kans op werkhervatting te hebb<strong>en</strong>.<br />
Gemiste kans<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong><br />
Bijna alle werkgevers wet<strong>en</strong> dus re-<strong>integratie</strong> voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> te treff<strong>en</strong> <strong>en</strong> de meeste<br />
langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> hervatt<strong>en</strong> het werk. Maar bij e<strong>en</strong> op de drie gevall<strong>en</strong> zijn<br />
werkgever <strong>en</strong> werknemer er (nog) niet in geslaagd de re-<strong>integratie</strong> succesvol af te rond<strong>en</strong>.<br />
Als ziektegevall<strong>en</strong> problematischer word<strong>en</strong>, met name wanneer de werknemer<br />
niet terug kan naar de eig<strong>en</strong> functie of wanneer de verhouding tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong><br />
werknemer problematisch is, lijkt het al snel lastig te word<strong>en</strong> om <strong>werknemers</strong> te reintegrer<strong>en</strong>.<br />
Uit het onderzoek leid<strong>en</strong> we af dat er voor de meer problematische ziektegevall<strong>en</strong><br />
de nodige kans<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong>.
74<br />
In de eerste plaats ligg<strong>en</strong> er duidelijke verbetermogelijkhed<strong>en</strong> in het eerste spoor. Nu<br />
blijv<strong>en</strong> daar kans<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> door onder andere slechte onderlinge communicatie, probleemanalyses<br />
die tekortschiet<strong>en</strong> bij gecompliceerde verzuimgevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> te late inzet<br />
<strong>van</strong> de juiste deskundigheid om pass<strong>en</strong>d werk in het bedrijf te kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>. Mede<br />
daardoor wordt volg<strong>en</strong>s professionals vaak gewacht op herstel <strong>en</strong> vervolg<strong>en</strong>s op vacatures<br />
in het eig<strong>en</strong> bedrijf. Er wordt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> (te lang/te veel) ingezet op vaak tijdelijk<br />
beschikbare of bov<strong>en</strong>-formatieve werkzaamhed<strong>en</strong>, in plaats <strong>van</strong> op daadwerkelijk productieve<br />
arbeid <strong>en</strong> e<strong>en</strong> duurzame oplossing.<br />
Werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> b<strong>en</strong>ader<strong>en</strong> de twee re-<strong>integratie</strong>spor<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s te sterk<br />
volgtijdelijk. Het tweede spoor wordt doorgaans pas ingezet als het eerste spoor definitief<br />
is gestopt. Het gebeurt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> weinig <strong>en</strong> vaak later in de wachttijdperiode,<br />
waardoor het moeilijk wordt om nog resultaat te boek<strong>en</strong> 20 . In één op de drie gevall<strong>en</strong><br />
in de <strong>en</strong>quête waarin het tweede spoor is ingezet vond de werkgever achteraf dat te<br />
lang is geprobeerd de werknemer in het eig<strong>en</strong> bedrijf aan het werk te houd<strong>en</strong>. Professionals<br />
zi<strong>en</strong> dat er vaak (te) weinig tijd overblijft om re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor<br />
e<strong>en</strong> redelijke kans <strong>van</strong> slag<strong>en</strong> te gev<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> eerder buit<strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> bedrijf zou word<strong>en</strong><br />
gekek<strong>en</strong>, dan is er meer ruimte om keuzes te mak<strong>en</strong>: wat voor werk zou de werknemer<br />
nog wel kunn<strong>en</strong> do<strong>en</strong>, is daar bijscholing voor nodig <strong>en</strong> bij wat voor organisatie<br />
komt de werknemer het best tot zijn/haar recht. Dan is er überhaupt meer tijd om zonodig<br />
bij te schol<strong>en</strong>, ervaring op te do<strong>en</strong> (via bijvoorbeeld e<strong>en</strong> detachering) <strong>en</strong> werk te<br />
vind<strong>en</strong>. Het is zelfs d<strong>en</strong>kbaar dat e<strong>en</strong> tijdige <strong>en</strong> zorgvuldige inzet <strong>van</strong> het tweede spoor<br />
mogelijk e<strong>en</strong> beter alternatief met meer perspectief voor de toekomst oplevert dan het<br />
koste wat kost zoek<strong>en</strong> naar mogelijkhed<strong>en</strong> bij de eig<strong>en</strong> werkgever.<br />
De belangrijkste belemmering<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong>, zo bevestigt dit onderzoek, op het vlak <strong>van</strong><br />
gezondheid <strong>en</strong> de beschikbaarheid <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d werk. Indi<strong>en</strong> zich daar twijfels over<br />
voordo<strong>en</strong>, zou de werkgever in goed overleg met de werknemer direct e<strong>en</strong> (arbeids)deskundig<br />
onderzoek kunn<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>. Daarbij zou tev<strong>en</strong>s met e<strong>en</strong> op<strong>en</strong><br />
blik gekek<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> naar mogelijk betere alternatiev<strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> bedrijf.<br />
Inzet (arbo)deskundig<strong>en</strong><br />
E<strong>en</strong> behoorlijk perc<strong>en</strong>tage <strong>van</strong> de werkgevers is redelijk tevred<strong>en</strong> over de inzet <strong>van</strong><br />
arbodeskundig<strong>en</strong>. Desondanks zijn er nog duidelijk tekortkoming<strong>en</strong> in de inzet <strong>van</strong><br />
deskundig<strong>en</strong>: probleemanalyses <strong>van</strong> bedrijfsarts<strong>en</strong> die tekortschiet<strong>en</strong> bij complexere<br />
re-<strong>integratie</strong>problematiek, arbeidsdeskundig<strong>en</strong> die (te) laat word<strong>en</strong> ingezet <strong>en</strong> dan<br />
vooral om aan te ton<strong>en</strong> dat re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor niet meer mogelijk is of om<br />
de dossiervorming voor het re-<strong>integratie</strong>verslag t<strong>en</strong> behoeve UWV rond te mak<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
ervar<strong>en</strong> sommige <strong>werknemers</strong> deze deskundig<strong>en</strong> als onvoldo<strong>en</strong>de onafhankelijk<br />
<strong>van</strong> de werkgever.<br />
UWV heeft in principe wel die onafhankelijke positie, maar speelt in de praktijk e<strong>en</strong><br />
beperkte rol: deskundig<strong>en</strong>oordel<strong>en</strong> word<strong>en</strong> relatief weinig ingezet (<strong>en</strong> dan vooral bij<br />
on<strong>en</strong>igheid). De eerstejaarsevaluatie wordt pas teg<strong>en</strong> het einde <strong>van</strong> de wachttijd opgestuurd<br />
<strong>en</strong> beoordeeld, waardoor er op het mom<strong>en</strong>t <strong>van</strong> de evaluatie zelf niet of nauwelijks<br />
e<strong>en</strong> impuls <strong>van</strong> uitgaat om re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong> bij te stur<strong>en</strong>. Omdat UWV<br />
relatief weinig sancties oplegt, kan word<strong>en</strong> geconcludeerd dat over het algeme<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>de<br />
re-<strong>integratie</strong> inspanning<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gepleegd. Het UWV kijkt echter retrospec-<br />
20 Ook uit de <strong>en</strong>quête leid<strong>en</strong> we af dat het tweede spoor voor e<strong>en</strong> veel grotere groep zou kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
ingezet. Van de groep die langer dan e<strong>en</strong> jaar ziek is <strong>en</strong> waarbij het eerste spoor (nog) niet tot<br />
resultaat heeft geleid is namelijk maar in e<strong>en</strong> kwart <strong>van</strong> de gevall<strong>en</strong> het tweede spoor ingezet.
75<br />
tief of er voldo<strong>en</strong>de is gedaan. De kwaliteit <strong>van</strong> de inspanning<strong>en</strong> is voor het UWV<br />
moeilijker te beoordel<strong>en</strong>.<br />
9.2 De positie <strong>en</strong> rol <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong><br />
De manier waarop langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zich opstell<strong>en</strong> bij hun re-<strong>integratie</strong> is<br />
sterk <strong>van</strong> invloed op het resultaat. Eig<strong>en</strong> initiatief <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> blijkt succesvolle<br />
werkhervatting te bevorder<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> flink deel <strong>van</strong> de werkgevers (40%) geeft aan dat<br />
hun <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zelf in sterke mate initiatiev<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> <strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> ook actief<br />
oppakk<strong>en</strong>. Het zijn vooral kleine ding<strong>en</strong> die het do<strong>en</strong> voor het resultaat, zoals het onderhoud<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> contact met leidinggev<strong>en</strong>de <strong>en</strong> collega’s <strong>en</strong> zelf huisarts<strong>en</strong> of specialist<strong>en</strong><br />
raadpleg<strong>en</strong>. Echt het heft in hand<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> is tot dusver slechts voor e<strong>en</strong> kleine<br />
groep <strong>werknemers</strong> weggelegd. De mogelijkhed<strong>en</strong> daartoe, zoals het PRB (Persoonsgebond<strong>en</strong><br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>Budget) via het UWV zijn voor vrijwel alle <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> werkgevers<br />
onbek<strong>en</strong>d. Bijna de helft <strong>van</strong> de werkgevers uit het onderzoek geeft aan, dat<br />
hun <strong>werknemers</strong> ook zelf e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>plan kunn<strong>en</strong> opstell<strong>en</strong>. Doorgaans is de mogelijkheid<br />
echter niet formeel vastgelegd in e<strong>en</strong> procedure voor bijvoorbeeld e<strong>en</strong> ‘rugzakje’<br />
voor re-<strong>integratie</strong>.<br />
Het onderzoek onderstreept de uitkomst<strong>en</strong> <strong>van</strong> eerder onderzoek dat eig<strong>en</strong> initiatief<br />
bijdraagt aan het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> goede oplossing<strong>en</strong>, maar tegelijkertijd blijkt dat eig<strong>en</strong><br />
initiatief niet altijd door werkgevers wordt gewaardeerd <strong>en</strong> eig<strong>en</strong> ideeën niet altijd<br />
word<strong>en</strong> gehonoreerd. Dit heeft vaak te mak<strong>en</strong> met onduidelijkheid over wederzijdse<br />
verwachting<strong>en</strong> of bedoeling<strong>en</strong> <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gebrekkige communicatie. Het onderzoek bevestigt<br />
dat e<strong>en</strong> goede verstandhouding tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer uitermate belangrijk<br />
is <strong>en</strong> veel mogelijk blijkt te mak<strong>en</strong>. Duidelijkheid over wederzijdse verwachting<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> heldere afsprak<strong>en</strong> over wat wel <strong>en</strong> niet kan, kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> goede verstandhouding bevorder<strong>en</strong>.<br />
De huidige wet- <strong>en</strong> regelgeving legt de verantwoordelijkheid voor de re-<strong>integratie</strong> voor<br />
e<strong>en</strong> belangrijk deel bij de werknemer. Desondanks stell<strong>en</strong> veel <strong>werknemers</strong> zich in de<br />
og<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers <strong>en</strong> professionals afhankelijk op; zij verwacht<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werkgever<br />
dat deze hun herstel mogelijk maakt <strong>en</strong> voor pass<strong>en</strong>d werk zorgt. De <strong>werknemers</strong> wet<strong>en</strong><br />
vaak te weinig <strong>van</strong> regelgeving <strong>en</strong> verplichting<strong>en</strong> <strong>en</strong> zi<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> om<br />
de gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> te beïnvloed<strong>en</strong>. Werkgevers verwacht<strong>en</strong> <strong>van</strong> hun kant meestal niet<br />
meer <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> dan dat ze ‘goed meewerk<strong>en</strong>’. Ondernemingsrad<strong>en</strong> of andere<br />
personeelsverteg<strong>en</strong>woordiging<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> rol <strong>van</strong> betek<strong>en</strong>is als het gaat om het bewerkstellig<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> goede rol <strong>en</strong> positie <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> bij hun re-<strong>integratie</strong>.<br />
Op het mom<strong>en</strong>t dat de re-<strong>integratie</strong> niet vlot verloopt ervar<strong>en</strong> veel <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
e<strong>en</strong> gebrek aan vertrouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> ondersteuning. Langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> voel<strong>en</strong> zich<br />
vaak alle<strong>en</strong> staan <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> niet het gevoel dat ze invloed hebb<strong>en</strong> op wat er met h<strong>en</strong><br />
gebeurt. Weliswaar heeft de werknemer de mogelijkheid om e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
te lat<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>, maar hier wordt slechts beperkt gebruik <strong>van</strong> gemaakt. Werknemers<br />
zijn niet op de hoogte <strong>van</strong> de mogelijkheid of ze zi<strong>en</strong> er <strong>van</strong>af omdat ze bang zijn dat<br />
het de relatie met de werkgever schaadt. Van de mogelijkheid om het deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
pro-actief in te zett<strong>en</strong>, om te toets<strong>en</strong> of werkgever <strong>en</strong> werknemer sam<strong>en</strong> met de re<strong>integratie</strong><br />
op de goede weg zijn, wordt nauwelijks gebruik gemaakt. Toch is er bij de<br />
<strong>werknemers</strong> wel behoefte aan ondersteuning door e<strong>en</strong> deskundige die onafhankelijk is<br />
<strong>van</strong> de werkgever.
76<br />
Wat betreft het inkom<strong>en</strong> <strong>en</strong> de arbeidsrechtelijke positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> valt op dat<br />
slechts 3% <strong>van</strong> de werkgevers e<strong>en</strong> (mogelijke) achteruitgang in de positie <strong>van</strong> de<br />
werknemer ervaart als belemmering voor re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor. E<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tuele<br />
achteruitgang in salaris of positie wordt vaker (10%) als e<strong>en</strong> belemmering ervar<strong>en</strong><br />
voor re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor. Niettemin zijn dit opvall<strong>en</strong>d lage perc<strong>en</strong>tages,<br />
gegev<strong>en</strong> de resultat<strong>en</strong> uit eerder onderzoek die ‘e<strong>en</strong> goud<strong>en</strong> kooi <strong>van</strong> arbeidsvoorwaard<strong>en</strong>’<br />
als e<strong>en</strong> belangrijke belemmering noemd<strong>en</strong>.<br />
Detachering kan in principe e<strong>en</strong> goede (tuss<strong>en</strong>)oplossing zijn voor re-<strong>integratie</strong>. Het<br />
biedt de werknemer de mogelijkheid zich (tijdelijk) in ander werk te bekwam<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
zich te bewijz<strong>en</strong>, zonder direct de band<strong>en</strong> met zijn oude werkgever door te snijd<strong>en</strong>.<br />
Ev<strong>en</strong>tuele arbeidsvoorwaardelijke belemmering<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> kunn<strong>en</strong> daarbij in<br />
belangrijke mate word<strong>en</strong> omzeild. Er wordt echter nog weinig gebruik gemaakt <strong>van</strong><br />
detachering bij e<strong>en</strong> andere werkgever.<br />
In de Stichting <strong>van</strong> de Arbeid is afgesprok<strong>en</strong> de <strong>werknemers</strong> die na twee jaar minder<br />
dan 35% arbeidsongeschikt word<strong>en</strong> verklaard zoveel als mogelijk te behoud<strong>en</strong> voor het<br />
arbeidsproces bij de eig<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> als dit redelijkerwijs niet mogelijk is, dan bij<br />
e<strong>en</strong> andere werkgever. Als <strong>werknemers</strong> na twee jaar niet zijn gere-integreerd, voel<strong>en</strong><br />
werkgevers zich echter gerechtigd om <strong>werknemers</strong> die minder dan 35% arbeidsongeschikt<br />
zijn bevond<strong>en</strong>, te ontslaan. De ontslagbescherming die gold voor de eerste twee<br />
ziektejar<strong>en</strong> is opgehev<strong>en</strong> <strong>en</strong> het UWV heeft bij de poortwachtertoets vastgesteld dat<br />
ondanks voldo<strong>en</strong>de inspanning<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> binn<strong>en</strong> afzi<strong>en</strong>bare tijd niet mogelijk is.<br />
Als de werkgever <strong>en</strong> de werknemer het e<strong>en</strong>s zijn over het beëindig<strong>en</strong> <strong>van</strong> de arbeidsrelatie<br />
kunn<strong>en</strong> ze dit onderling regel<strong>en</strong>. Als ze het niet e<strong>en</strong>s zijn, is e<strong>en</strong> ontslagprocedure<br />
bij het CWI nodig. Daarbij word<strong>en</strong> de eerdere bevinding<strong>en</strong> <strong>van</strong> het UWV, dat er binn<strong>en</strong><br />
afzi<strong>en</strong>bare termijn ge<strong>en</strong> aangepaste of pass<strong>en</strong>de arbeid mogelijk is, opnieuw betrokk<strong>en</strong>.<br />
Dit betek<strong>en</strong>t dat na twee jaar vrij e<strong>en</strong>voudig tot ontslag kan word<strong>en</strong> overgegaan.<br />
Conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong> disfunctioner<strong>en</strong><br />
Drie op de ti<strong>en</strong> werkgevers ervar<strong>en</strong> belemmering<strong>en</strong> in de re-<strong>integratie</strong> eerste spoor t<strong>en</strong><br />
gevolge <strong>van</strong> problem<strong>en</strong> in de relatie tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> werknemer voorafgaand<br />
<strong>en</strong>/of tijd<strong>en</strong>s de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> werknemer in het eerste spoor.<br />
Deze problem<strong>en</strong> betreff<strong>en</strong> disfunctioner<strong>en</strong> voor de ziekte, onvoldo<strong>en</strong>de medewerking<br />
aan de re-<strong>integratie</strong> of conflict<strong>en</strong> vooraf <strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de re-<strong>integratie</strong>.<br />
Indi<strong>en</strong> er sprake is <strong>van</strong> functioneringsproblem<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong> werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong><br />
moeite om deze goed bij de re-<strong>integratie</strong> te betrekk<strong>en</strong>. Meer aandacht voor het functioner<strong>en</strong><br />
of de wijze waarop m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met hun werk omgaan biedt betere kans<strong>en</strong> om oorzak<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> uitval aan te pakk<strong>en</strong>. Wanneer er e<strong>en</strong>maal sprake is <strong>van</strong> conflict<strong>en</strong> of apert<br />
disfunctioner<strong>en</strong>, is het serieuze overweging waard om e<strong>en</strong> breder perspectief (ander<br />
werk, andere afdeling of zelfs andere werkgever) te hanter<strong>en</strong> voor het vind<strong>en</strong> <strong>van</strong> de<br />
beste re-<strong>integratie</strong>mogelijkheid.<br />
9.3 Zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
Bijna de helft <strong>van</strong> de werkgevers doet de re-<strong>integratie</strong> zelf, sam<strong>en</strong> met de werknemer.<br />
Iets meer dan de helft <strong>van</strong> de werkgevers koopt re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing in, maar<br />
vaker voor re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor dan voor re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor.<br />
In het eerste spoor koopt m<strong>en</strong> de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> vooral in bij arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>en</strong> in het tweede<br />
spoor voornamelijk bij re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. Van de werkgevers<br />
werkt bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> 11% wel e<strong>en</strong>s sam<strong>en</strong> met andere werkgevers voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong><br />
hun <strong>werknemers</strong>. Het gaat dan om incid<strong>en</strong>tele vorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking met andere
77<br />
werkgevers <strong>en</strong> meer structurele vorm<strong>en</strong> <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking zoals poortwachterc<strong>en</strong>tra.<br />
Verder zijn er in veel sector<strong>en</strong> collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing,<br />
zoals e<strong>en</strong> brancheloket of collectieve inkoop of di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing (bijv. Stichting<br />
Werk(t) <strong>en</strong> Loopbaantraject Bouw).<br />
Op basis <strong>van</strong> het onderzoek kunn<strong>en</strong> we niet concluder<strong>en</strong> dat er verschil is in effectiviteit<br />
tuss<strong>en</strong> zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>. Wel d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> de werkgevers die wij<br />
hebb<strong>en</strong> gesprok<strong>en</strong> gunstiger over sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> dan over uitbested<strong>en</strong>. Wat<br />
sommige werkgevers weerhoudt <strong>van</strong> deelname aan e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband is het<br />
principe <strong>van</strong> ‘gev<strong>en</strong> <strong>en</strong> nem<strong>en</strong>’: “het is prettig om e<strong>en</strong> werknemer te kunn<strong>en</strong> herplaats<strong>en</strong>,<br />
maar we zitt<strong>en</strong> er eig<strong>en</strong>lijk niet op te wacht<strong>en</strong> om zelf iemand <strong>van</strong> buit<strong>en</strong> te reintegrer<strong>en</strong>”.<br />
Toch blijkt 20% <strong>van</strong> de werkgevers die niet sam<strong>en</strong>werkt wel behoefte te<br />
hebb<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> georganiseerde vorm <strong>van</strong> sam<strong>en</strong>werking zoals poortwachterc<strong>en</strong>tra of<br />
sectorale arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>.<br />
Uit de <strong>en</strong>quête onder werkgevers blijkt dat ongeveer 35% <strong>van</strong> de werkgevers e<strong>en</strong> verzekering<br />
voor re-<strong>integratie</strong>-interv<strong>en</strong>ties heeft afgeslot<strong>en</strong>, maar dat verzekeraars nog<br />
beperkt (6-10% <strong>van</strong> de werkgevers) word<strong>en</strong> ingeschakeld voor de re-<strong>integratie</strong> eerste<br />
<strong>en</strong> tweede spoor. Bij de inkoop <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing lijk<strong>en</strong> verzekeraars<br />
vaker (bij 16% <strong>van</strong> de werkgevers) e<strong>en</strong> rol te spel<strong>en</strong>. Het is niet bek<strong>en</strong>d wat die rol<br />
precies inhoudt. Mogelijk blijft deze beperkt tot het vergoed<strong>en</strong> <strong>van</strong> de ingekochte<br />
di<strong>en</strong>st. Uit de interviews <strong>en</strong> focusgroep<strong>en</strong> met werkgevers blijkt dat verzekeraars in de<br />
praktijk werkgevers nog weinig stimuler<strong>en</strong> bij de aanpak <strong>van</strong> verzuim <strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>.<br />
Wel kwam meermal<strong>en</strong> naar vor<strong>en</strong> dat verzekeraars ge<strong>en</strong> goedkeuring gav<strong>en</strong> voor inkoop<br />
<strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> omdat er goedkopere alternatiev<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> zijn.<br />
Werkgevers zelf d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s vaak <strong>van</strong>uit kost<strong>en</strong>beperking. Daarbij wreekt zich<br />
dat er weinig bek<strong>en</strong>d is over welke re-<strong>integratie</strong> instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> het best pass<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong><br />
specifiek re-<strong>integratie</strong>probleem, zodat het moeilijk wordt om oplossing<strong>en</strong> op maat te<br />
vind<strong>en</strong>.<br />
9.4 Aansluiting vraag <strong>en</strong> aanbod re-<strong>integratie</strong>markt<br />
Ongeveer 52% <strong>van</strong> de werkgevers uit de <strong>en</strong>quête koopt re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing in<br />
voor het eerste <strong>en</strong>/of tweede spoor. Het mer<strong>en</strong>deel <strong>van</strong> deze werkgevers is goed te<br />
sprek<strong>en</strong> over de ingekochte di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing. De di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> goed aan<br />
op de behoeft<strong>en</strong>. Hierbij word<strong>en</strong> de di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> <strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong> zowel in het eerste als in<br />
het tweede spoor wat vaker positief beoordeeld dan die <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf.<br />
Slechts e<strong>en</strong> kleine minderheid <strong>van</strong> de werkgevers die di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> ingekocht is<br />
ontevred<strong>en</strong> over de geleverde di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. K<strong>en</strong>nelijk slag<strong>en</strong> de meeste werkgevers die<br />
di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> inkop<strong>en</strong> er in om uit de veelheid aan aanbod <strong>en</strong> informatie e<strong>en</strong> keuze te mak<strong>en</strong><br />
die aansluit op de behoefte. Aan de andere kant blijkt 40% <strong>van</strong> de werkgevers onvoldo<strong>en</strong>de<br />
k<strong>en</strong>nis te hebb<strong>en</strong> <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong> uit te bested<strong>en</strong> aan<br />
andere partij<strong>en</strong>. Werkgevers kunn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> op maat gesned<strong>en</strong> informatie over re<strong>integratie</strong><br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>, waar zij wel behoefte aan hebb<strong>en</strong>.<br />
Op basis <strong>van</strong> deze bevinding<strong>en</strong>, lijk<strong>en</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod op de re-<strong>integratie</strong>markt redelijk<br />
op elkaar aan te sluit<strong>en</strong>. Wel is er duidelijk meer behoefte aan maatwerk <strong>en</strong> is er<br />
het nodige voorbehoud t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> de kwaliteit <strong>en</strong> effectiviteit <strong>van</strong> de gebod<strong>en</strong><br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing. Ongeveer de helft <strong>van</strong> de zesti<strong>en</strong> geïnterviewde werkgevers was negatief<br />
over de di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>. Deze groep hield ook liever de<br />
re-<strong>integratie</strong> in eig<strong>en</strong> hand. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is m<strong>en</strong> bang om de regie kwijt te rak<strong>en</strong>. <strong>Re</strong>d<strong>en</strong><br />
om soms toch uit te bested<strong>en</strong> is dat de werkgevers ge<strong>en</strong> tijd hebb<strong>en</strong> of in ieder geval<br />
alles geprobeerd will<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>.
78<br />
Uit de focusgroep<strong>en</strong> <strong>en</strong> expertmeeting in het onderzoek blijkt dat er veel behoefte is<br />
aan e<strong>en</strong> vast aanspreekpunt waar werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> deskundige informatie op<br />
maat kunn<strong>en</strong> krijg<strong>en</strong> over wettelijke regeling<strong>en</strong>, beschikbare ondersteuning bij re<strong>integratie</strong><br />
<strong>en</strong> de financiële <strong>en</strong> arbeidsvoorwaardelijke gevolg<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> oplossing<strong>en</strong>.<br />
Ook is er behoefte aan informatie over welk soort re-<strong>integratie</strong>aanpak het<br />
meest effectief is in e<strong>en</strong> bepaalde situatie.<br />
9.5 Less<strong>en</strong> voor de toekomst<br />
In deze slotparagraaf formuler<strong>en</strong> wij, op basis <strong>van</strong> onze bevinding<strong>en</strong>, less<strong>en</strong> die wij als<br />
onderzoekers <strong>van</strong> belang acht<strong>en</strong> voor de toekomst.<br />
Het onderzoek maakt duidelijk dat alle werkgevers, ongeacht om<strong>van</strong>g of sector in staat<br />
zijn om sam<strong>en</strong> met de <strong>zieke</strong> werknemer re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> te ontplooi<strong>en</strong>, het zij in<br />
eig<strong>en</strong> beheer, het zij door het uit te bested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong> te werk<strong>en</strong>. Bij kleine werkgevers<br />
(tot 10 <strong>werknemers</strong>) komt het vaker voor dat de re-<strong>integratie</strong> wordt belemmerd omdat<br />
er ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar is of dat er onvoldo<strong>en</strong>de tijd voor begeleiding is.<br />
Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> is daar vaker sprake <strong>van</strong> conflict<strong>en</strong> voor het ziekteverzuim <strong>en</strong> e<strong>en</strong> in de<br />
og<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers onvoldo<strong>en</strong>de medewerking door de werknemer.<br />
Met het overgrote deel <strong>van</strong> de langdurige ziektegevall<strong>en</strong> komt het goed: bijna tweederde<br />
<strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong>n heeft gedeeltelijk of volledig het werk hervat. Het mer<strong>en</strong>deel<br />
hervat het werk in de eig<strong>en</strong> functie. Het lijkt aanzi<strong>en</strong>lijk lastiger te word<strong>en</strong> wanneer<br />
de <strong>zieke</strong> werknemer niet terug kan in de eig<strong>en</strong> functie, zelfs niet met bepaalde<br />
werkaanpassing<strong>en</strong>.<br />
Belemmer<strong>en</strong>de factor<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> dan veel meer in de complexiteit <strong>van</strong> het re-<strong>integratie</strong>vraagstuk:<br />
bij onduidelijkheid over het herstel <strong>en</strong> de beschikbaarheid <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>d<br />
werk, al dan niet gecombineerd met conflict<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of disfunctioner<strong>en</strong>. Het blijkt moeilijk<br />
om in dergelijke situaties goed vast te stell<strong>en</strong> wat e<strong>en</strong> werknemer kan <strong>en</strong> welke<br />
mogelijkhed<strong>en</strong> er binn<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het bedrijf zijn. Dit vraagt om meer dan de gebruikelijke<br />
probleemanalyses bij 6 wek<strong>en</strong>, bijvoorbeeld e<strong>en</strong> arbeidsdeskundige analyse. Op<br />
die manier is e<strong>en</strong> betere afweging te mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> wat er in eig<strong>en</strong> huis te realiser<strong>en</strong> is,<br />
maar ook <strong>van</strong> de alternatiev<strong>en</strong> die er ev<strong>en</strong>tueel in het tweede spoor zijn. Zo’n bredere<br />
kijk past ook beter bij de huidige arbeidsmarkt die veel meer flexibiliteit vraagt <strong>en</strong><br />
waarin belangrijk is dat capaciteit <strong>en</strong> compet<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> optimaal word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut.<br />
Zeker wanneer het verzuim langer dan e<strong>en</strong> jaar gaat dur<strong>en</strong>, maar liefst zodra blijkt dat<br />
de situatie gecompliceerd is, verdi<strong>en</strong>t zo’n nadere analyse aanbeveling.<br />
In het algeme<strong>en</strong> geldt dat de volg<strong>en</strong>de voorwaard<strong>en</strong> de kans op e<strong>en</strong> succesvolle re<strong>integratie</strong><br />
vergrot<strong>en</strong>:<br />
• Duidelijkheid <strong>en</strong> e<strong>en</strong> goede verstandhouding tuss<strong>en</strong> werknemer <strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de.<br />
• De werknemer zoveel mogelijk stimuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> ruimte gev<strong>en</strong> voor het nem<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
eig<strong>en</strong> initiatief, waarbij de leidinggev<strong>en</strong>de stimuleert, faciliteert <strong>en</strong> monitort maar<br />
ook duidelijk aangeeft wat <strong>van</strong> de werknemer wordt verwacht, wat de werkgever<br />
kan bied<strong>en</strong> <strong>en</strong> waar de gr<strong>en</strong>z<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong>.<br />
• Zoveel mogelijk parallel werk<strong>en</strong> aan herstel <strong>en</strong> werkhervatting, niet volgtijdelijk.<br />
En ook tijdig <strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>d in de gat<strong>en</strong> houd<strong>en</strong> of het niet beter is de inspanning<strong>en</strong> te<br />
verbred<strong>en</strong> naar het tweede spoor <strong>en</strong> vaker tegelijkertijd zoek<strong>en</strong> naar werk bij de eig<strong>en</strong><br />
werkgever <strong>en</strong> bij andere werkgevers. Hierbij zijn aandacht <strong>en</strong> zorgvuldigheid<br />
belangrijk, omdat het met name voor de werknemer moeilijk is het perspectief naar<br />
buit<strong>en</strong> te verlegg<strong>en</strong>.
79<br />
• Korte lijn<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> leidinggev<strong>en</strong>de, arbodi<strong>en</strong>st <strong>en</strong> andere deskundig<strong>en</strong>.<br />
Mogelijkhed<strong>en</strong> voor verdere verbetering <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>praktijk zijn er volop. De<br />
informatie over re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing, wet- <strong>en</strong> regelgeving <strong>en</strong> arbeidsvoorwaardelijke<br />
consequ<strong>en</strong>ties, moet beter word<strong>en</strong> afgestemd op het zoekgedrag <strong>van</strong> werkgevers<br />
<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong>. Er moet rek<strong>en</strong>ing word<strong>en</strong> gehoud<strong>en</strong> met het feit dat werkgevers<br />
<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> de informatie ‘just-in-time’ <strong>en</strong> in aansluiting op hun specifieke vraag<br />
of behoefte nodig hebb<strong>en</strong>. Hierin lijkt met name e<strong>en</strong> rol weggelegd voor brancheorganisaties,<br />
omdat MKB-werkgevers behoefte hebb<strong>en</strong> aan branchespecifieke informatie.<br />
Maar ook verzekeraars zoud<strong>en</strong> e<strong>en</strong> grotere rol kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> bij het ontsluit<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
informatie over adequaat aanbod <strong>en</strong> arbeidsvoorwaardelijke <strong>en</strong> financiële zak<strong>en</strong> die<br />
kunn<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong>. Zij hebb<strong>en</strong> er tev<strong>en</strong>s belang bij dat re-<strong>integratie</strong> zo effectief<br />
mogelijk verloopt <strong>en</strong> dat er meer duidelijkheid komt over welke di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
het meeste r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t <strong>en</strong> de beste kans<strong>en</strong> oplevert.<br />
De advisering die verder nodig is moet zich veel meer richt<strong>en</strong> op de nazorg bij daadwerkelijke<br />
hervatting in werk <strong>en</strong> de ondersteuning bij het regel<strong>en</strong> <strong>van</strong> bijvoorbeeld<br />
arbeidsvoorwaardelijke zak<strong>en</strong> in het geval e<strong>en</strong> werknemer in e<strong>en</strong> andere functie of bij<br />
e<strong>en</strong> andere werkgever hervat. Deze behoefte is er zowel bij werkgevers als <strong>werknemers</strong>.<br />
Van <strong>werknemers</strong>kant is er e<strong>en</strong> duidelijke roep om e<strong>en</strong> onafhankelijke adviseur. De<br />
langdurig <strong>zieke</strong> werknemer voelt zich alle<strong>en</strong> staan <strong>en</strong> heeft behoefte aan iemand die<br />
hem of haar terzijde kan staan. De m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> zijn verdeeld over de vraag of e<strong>en</strong> dergelijk<br />
onafhankelijke <strong>werknemers</strong>adviseur w<strong>en</strong>selijk is. De vakbond<strong>en</strong> zijn aan de <strong>en</strong>e<br />
kant <strong>en</strong>thousiast over hun ervaring<strong>en</strong> met vakbondsconsul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> in onderneming<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
met re-<strong>integratie</strong>consul<strong>en</strong>t<strong>en</strong> bij bond<strong>en</strong> die m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> bijstaan in de eerste twee ziektejar<strong>en</strong>.<br />
Aan de andere kant ziet m<strong>en</strong> het risico dat de re-<strong>integratie</strong> nog meer door de professionals<br />
<strong>en</strong> minder door werknemer <strong>en</strong> werkgever zelf ter hand wordt g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> of<br />
dat (nog) e<strong>en</strong> ‘speler’ juist leidt tot polarisatie <strong>en</strong> meer moeilijkhed<strong>en</strong>.<br />
De behoefte aan e<strong>en</strong> onafhankelijk adviseur zou wellicht minder groot zijn als de bestaande<br />
partij<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal tak<strong>en</strong> beter invult. Vooral bedrijfsarts<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> nog nadrukkelijker<br />
e<strong>en</strong> adviesrol richting <strong>werknemers</strong> invull<strong>en</strong>: minder directief, meer activer<strong>en</strong>d<br />
<strong>en</strong> in ieder geval duidelijk oog voor de positie <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>zieke</strong><br />
werknemer. Dit lijkt zeker nog niet altijd het geval. Arbeidsdeskundig<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> nadrukkelijker<br />
word<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong> om vooral goed de mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer in<br />
kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>. Tegelijkertijd kan er op de achtergrond e<strong>en</strong> onafhankelijke vraagbaak<br />
zijn voor <strong>werknemers</strong> die zich onzeker voel<strong>en</strong> in hun positie <strong>en</strong> die behoefte hebb<strong>en</strong><br />
aan onafhankelijke uitleg over hun recht<strong>en</strong>, plicht<strong>en</strong> <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong>. Dit kan op<br />
branch<strong>en</strong>iveau door <strong>werknemers</strong> <strong>en</strong> werkgevers gezam<strong>en</strong>lijk word<strong>en</strong> georganiseerd.<br />
De middel<strong>en</strong> <strong>van</strong> het UWV: het deskundig<strong>en</strong>oordeel, de eerstejaarsevaluatie <strong>en</strong> het<br />
PRB houd<strong>en</strong> veel meer mogelijkhed<strong>en</strong> in dan nu word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut. Het deskundig<strong>en</strong>oordeel<br />
heeft pot<strong>en</strong>tieel als toets voor werkgever <strong>en</strong> werknemer of zij met de re-<strong>integratie</strong><br />
op de goede weg zijn. De eerstejaarsevaluatie zou, zeker als het al na e<strong>en</strong> jaar zou<br />
word<strong>en</strong> opgestuurd <strong>en</strong> de beoordeling er<strong>van</strong> daadwerkelijk na e<strong>en</strong> jaar plaatsvindt, e<strong>en</strong><br />
goede prikkel <strong>en</strong> e<strong>en</strong> gericht advies kunn<strong>en</strong> gev<strong>en</strong>, in geval e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> niet <strong>van</strong><br />
de grond komt of dreigt vast te lop<strong>en</strong>. Het verdi<strong>en</strong>t aanbeveling te onderzoek<strong>en</strong> hoe<br />
deze instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> beter zijn te b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> als waardevolle ondersteun<strong>en</strong>de hulpmiddel<strong>en</strong><br />
voor werkgever <strong>en</strong> werknemer.<br />
Hoewel de meeste <strong>werknemers</strong> na e<strong>en</strong> langdurige ziekteperiode gelukkig toch binn<strong>en</strong><br />
twee jaar hun werk hervatt<strong>en</strong>, zijn er groep<strong>en</strong> die buit<strong>en</strong> boord dreig<strong>en</strong> te vall<strong>en</strong>. T<strong>en</strong><br />
eerste de groep <strong>werknemers</strong> die al voor het einde <strong>van</strong> de wachttijd zelf ontslag neemt
80<br />
of instemt met ontslag zonder uitzicht op (duurzaam) ander werk. Vooral voor deze<br />
groep is onafhankelijk advies over de consequ<strong>en</strong>ties <strong>van</strong> hun situatie <strong>en</strong> keuzes <strong>van</strong><br />
groot belang. Wellicht ligg<strong>en</strong> er voor deze <strong>werknemers</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> in detacheringsvorm<strong>en</strong><br />
die nu niet word<strong>en</strong> b<strong>en</strong>ut. Uit het onderzoek blijkt dat daar weinig gebruik<br />
<strong>van</strong> wordt gemaakt. T<strong>en</strong> tweede de groep <strong>werknemers</strong> die tijd<strong>en</strong>s de twee jaar<br />
wachttijd het werk niet heeft hervat <strong>en</strong> ge<strong>en</strong> recht heeft op e<strong>en</strong> WIA-uitkering omdat<br />
ze minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Uit rec<strong>en</strong>t onderzoek (Van Horss<strong>en</strong> & Van<br />
Doorn, 2007) blijkt dat deze groep e<strong>en</strong> grote kans heeft het di<strong>en</strong>stverband te verliez<strong>en</strong>.<br />
Ons onderzoek geeft aanwijzing<strong>en</strong> dat dit voor e<strong>en</strong> deel <strong>van</strong> deze groep nog wel moet<br />
zijn te voorkom<strong>en</strong>. Door meer kans<strong>en</strong> in het eerste <strong>en</strong>/of tweede spoor op te pakk<strong>en</strong> –<br />
onder andere door e<strong>en</strong> grondiger analyse <strong>van</strong> de problematiek <strong>en</strong> door meer te stur<strong>en</strong><br />
op werkhervatting – zull<strong>en</strong> minder m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> dit risico lop<strong>en</strong>.<br />
Tips <strong>en</strong> adviez<strong>en</strong><br />
Tijd<strong>en</strong>s het onderzoek gav<strong>en</strong> de door ons geïnterviewde <strong>werknemers</strong>, werkgevers <strong>en</strong><br />
professionals allerlei adviez<strong>en</strong> <strong>en</strong> tips mee. Hieronder gev<strong>en</strong> we per thema e<strong>en</strong> selectie<br />
<strong>van</strong> drie adviez<strong>en</strong> <strong>en</strong> tips weer (deels bij de conclusies hierbov<strong>en</strong> al g<strong>en</strong>oemd, deels<br />
nog niet). Voor de overige tips <strong>en</strong> adviez<strong>en</strong> verwijz<strong>en</strong> wij naar de hoofdstukk<strong>en</strong> over<br />
deze thema’s.<br />
Thema I: <strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong>-inspanning<strong>en</strong> in de praktijk beter <strong>van</strong> de grond te lat<strong>en</strong> kom<strong>en</strong> (zie hoofdstuk 3):<br />
• Invoer<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> (verplichte) toets <strong>van</strong> de eerstejaarsevaluatie of e<strong>en</strong> eerder (verplicht) opschudmom<strong>en</strong>t.<br />
• Deskundig<strong>en</strong>oordeel <strong>van</strong> het UWV inzett<strong>en</strong> als check voor de toereik<strong>en</strong>dheid <strong>van</strong> de tot dan toe<br />
uitgevoerde re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> <strong>en</strong> de aanwezigheid <strong>van</strong> pass<strong>en</strong>de arbeid.<br />
• Verbeter<strong>en</strong> <strong>van</strong> de arbo-curatieve sam<strong>en</strong>werking tuss<strong>en</strong> bedrijfsarts<strong>en</strong>, huisarts<strong>en</strong> <strong>en</strong> specialist<strong>en</strong><br />
opdat all<strong>en</strong> waar mogelijk gelijktijdig werk<strong>en</strong> aan het herstel <strong>van</strong> klacht<strong>en</strong> <strong>en</strong> het herstel <strong>van</strong> functioner<strong>en</strong><br />
(werkhervatting) bij de werknemer.<br />
Thema III: Versterking <strong>van</strong> de positie <strong>van</strong> de werknemer (zie hoofdstuk 5):<br />
• Aanstell<strong>en</strong>/inschakel<strong>en</strong> <strong>van</strong> e<strong>en</strong> toegankelijke <strong>en</strong> deskundige re-<strong>integratie</strong>coördinator<br />
• Gericht informatie verschaff<strong>en</strong> door UWV bijvoorbeeld via e<strong>en</strong> loket ‘arbeidsrechtelijke voorlichting’<br />
voor werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong>.<br />
• Het plan <strong>van</strong> aanpak (meer dan nu het geval is) opstell<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> driegesprek met leidinggev<strong>en</strong>de,<br />
werknemer <strong>en</strong> bedrijfsarts.<br />
Thema IV: Vergrot<strong>en</strong> <strong>van</strong> de aansluiting tuss<strong>en</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod bij de re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing (zie<br />
hoofdstuk 6):<br />
• E<strong>en</strong> website mak<strong>en</strong> waarin werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> door middel <strong>van</strong> e<strong>en</strong> stroomschema geschikte<br />
re-<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing kunn<strong>en</strong> vind<strong>en</strong>.<br />
• Werkgevers di<strong>en</strong><strong>en</strong> meer actief te zijn in netwerk<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers zoals Poortwachterc<strong>en</strong>tra. De<br />
overheid di<strong>en</strong>t het opzett<strong>en</strong> <strong>van</strong> deze poortwachterc<strong>en</strong>tra te subsidiër<strong>en</strong>.<br />
• Collectief verzekerd<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> meer druk op verzekeraars uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> om goede re<strong>integratie</strong>di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
tot stand te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> te vergoed<strong>en</strong>.
81<br />
Thema V: Vergrot<strong>en</strong> <strong>van</strong> de effectiviteit <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> (zie hoofdstuk 7):<br />
• Snel helderheid bied<strong>en</strong>: goede probleemanalyses, heldere procedures <strong>en</strong> diagnostische instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />
help<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> goed beeld te krijg<strong>en</strong> <strong>van</strong> de inzetbaarheid (employability), mogelijkhed<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> het loopbaanperspectief <strong>van</strong> de werknemer.<br />
• Aantrekkelijker mak<strong>en</strong> voor werkgevers om m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st te nem<strong>en</strong>: no risk polis/premiekorting<br />
uitbreid<strong>en</strong> naar eerste twee ziektejar<strong>en</strong>.<br />
• Stimuler<strong>en</strong> <strong>en</strong> ruimte bied<strong>en</strong> voor eig<strong>en</strong> initiatiev<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer, in combinatie met investering<strong>en</strong><br />
in de relatie werkgever/leidinggev<strong>en</strong>de-werknemer.<br />
Thema VI: Versterk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de succesfactor<strong>en</strong> <strong>en</strong> verminder<strong>en</strong> <strong>van</strong> de faalfactor<strong>en</strong> (zie hoofdstuk 8):<br />
• Meer b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> <strong>van</strong> kans<strong>en</strong> eerste spoor; niet alle<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong> naar minder <strong>en</strong> lichter maar ook naar<br />
anders <strong>en</strong> misschi<strong>en</strong> zelfs meer.<br />
• Meer parallel werk<strong>en</strong> aan herstel <strong>en</strong> werkhervatting <strong>en</strong> ook meer parallel aan werkhervatting bij<br />
de eig<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> andere werkgever.<br />
• Voorlichting over financiële consequ<strong>en</strong>ties voor werknemer na 2 jaar ziekteverzuim aan de hand<br />
<strong>van</strong> rek<strong>en</strong>voorbeeld.
82<br />
Literatuurlijst<br />
1. BLONK R.W.B. <strong>en</strong> LAGERVELD S.E. (2003). Prev<strong>en</strong>tie Psychische Arbeidsgeschiktheid<br />
bij Zelfstandige ondernemers, Hoofddorp: TNO Arbeid.<br />
2. BOLHUIS P., PETERSEN A. VAN (2007). Bouw<strong>en</strong> op vertrouw<strong>en</strong>, professionals<br />
over de arbeidsmarktpositie <strong>van</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> arbeidsbeperking. <strong>Re</strong>search voor<br />
beleid.<br />
3. BOSSELAAR H. & KOMDUUR J. (2005). Tuss<strong>en</strong> de regels. Analyse <strong>van</strong> belemmering<strong>en</strong><br />
in de praktijk <strong>van</strong> de Wet verbetering poortwachter. Amsterdam:<br />
Breed Platform Verzekerd<strong>en</strong> & Werk.<br />
4. DEURSEN, C.G.L. VAN & BURG C.L. VAN DER (2003). Van ziekmelding tot<br />
WAO. Onderzoek onder <strong>werknemers</strong> die in 2001 voor de poort <strong>van</strong> de WAO<br />
stond<strong>en</strong>. Amsterdam: Uitvoering Werknemersverzekering<strong>en</strong> (UWV).<br />
5. HOOGSTANDERS, Y., LANGMAN, M., & VEENHOF, M. (Policy Productions<br />
i.s.m. LangmanEconom<strong>en</strong>) (2006). Naar e<strong>en</strong> sluit<strong>en</strong>de ket<strong>en</strong> <strong>van</strong> prev<strong>en</strong>tie, verzuim<br />
<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>. Ministerie <strong>van</strong> SZW.<br />
6. HORSSEN C. VAN, FLEUR E. (2006). Marktanalyse tevred<strong>en</strong>heid cliënt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
opdrachtgevers re-<strong>integratie</strong>bedrijv<strong>en</strong>: Blik op Werk, D<strong>en</strong> Haag.<br />
7. HORSSEN, C. VAN, & DOORN, E. VAN (2007). Onderzoek naar de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Minder<br />
dan 35% arbeidsongeschikt: blijv<strong>en</strong> werk<strong>en</strong> of toch niet? Amsterdam, <strong>Re</strong>gioplan<br />
Beleidsonderzoek i.o.v. Stichting <strong>van</strong> de Arbeid.<br />
8. Inspectie Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong> (IWI) (2006a). De burger aan zet, Onderzoek naar de<br />
invloed <strong>van</strong> herbeoordeelde WAO-gerechtigd<strong>en</strong> op hun re-<strong>integratie</strong>. D<strong>en</strong> Haag.<br />
9. Inspectie Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong> (IWI) (2006b). Tuss<strong>en</strong> oordeel <strong>en</strong> advies, uitvoering<br />
<strong>van</strong> het deskundig<strong>en</strong>oordeel ‘geschiktheid tot werk<strong>en</strong>’ door UWV. D<strong>en</strong> Haag.<br />
10. JEHOEL-GIJSBERS, G.J.M. & DEURSEN C.G.L. VAN (2003). <strong>Re</strong>ïntegratie bij<br />
arbeidsongeschiktheid. Onderzoek naar werkhervatting, arbeidscapaciteit <strong>en</strong> re<strong>integratie</strong>hulp<br />
bij <strong>werknemers</strong> die in 2001 voor de poort <strong>van</strong> de WAO stond<strong>en</strong>.<br />
Amsterdam: Uitvoeringsinstelling Werknemersverzekering<strong>en</strong>.<br />
11. JONG, DE Ph., POL, J. VAN DE (2006). De toegevoegde waarde <strong>van</strong> Keerpunt.<br />
Ape, D<strong>en</strong> Haag.<br />
12. KOK L., HOLLANDERS D., HOP J.P. (2006). Kost<strong>en</strong> <strong>en</strong> bat<strong>en</strong> <strong>van</strong> reïntegratie.<br />
SEO, in opdracht <strong>van</strong> Boaborea.<br />
13. KOMDUUR J. & TASMA E. (2003). Tuss<strong>en</strong> werk <strong>en</strong> WAO. Ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>werknemers</strong> met de Poortwachterwet. Amsterdam: Vakc<strong>en</strong>trale FNV <strong>en</strong> Breed<br />
Platform Verzekerd<strong>en</strong> & Werk.
83<br />
14. KNEGT R., BESSELING J.J.M., HOFFIUS R., VEERMAN T.J., YBEMA J.F.<br />
(2004). Scènes uit e<strong>en</strong> reïntegratieproces. TNO Arbeid, Hoofddorp.<br />
15. LangmanEconom<strong>en</strong>, Niet wacht<strong>en</strong> op de WIA, 35-min in het MKB: knelpunt<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
oplossingsrichting<strong>en</strong>, Delft 2007.<br />
16. MKB-Nederland (2006). <strong>Re</strong>ïntegratie in het MKB: De (on)mogelijkhed<strong>en</strong> voor<br />
herplaatsing <strong>van</strong> (voormalig) gedeeltelijk arbeidsgehandicapte <strong>werknemers</strong> in het<br />
MKB.<br />
17. NAUTA, A., & SLOTEN, G. VAN (2004). De dialoog als vroege poortwachter:<br />
het voorkom<strong>en</strong> <strong>van</strong> verzuim door onbalans. Ass<strong>en</strong>: Van Gorcum.<br />
18. Nederlands K<strong>en</strong>nisc<strong>en</strong>trum Arbeid & Psyche (2004). Rapport Meldlijn ‘Omgaan<br />
met psychische klacht<strong>en</strong> op het werk’<br />
19. OJEN Q.H.J.M. VAN, NIJHUIS P.F.H., NIJHOF W. (2004). Branchelokett<strong>en</strong>; a<br />
state of the art: Inv<strong>en</strong>tarisatie <strong>en</strong> handreiking<strong>en</strong> voor beleid, onderzoek verricht<br />
door Orbis in opdracht <strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong> Sociale Zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> Werkgeleg<strong>en</strong>heid.<br />
20. PETERSEN VAN A., VONK M., BOUWMEESTER J. (2004). Onbek<strong>en</strong>d maakt<br />
onbemind. Attitudeonderzoek naar de positie <strong>van</strong> arbeidsgehandicapt<strong>en</strong> op de arbeidsmarkt.<br />
<strong>Re</strong>search voor Beleid in opdracht <strong>van</strong> de Commissie Werk<strong>en</strong>d Perspectief.<br />
21. POST, M. (2005). <strong>Re</strong>turn to work in the first year of sickness abs<strong>en</strong>ce, an evaluation<br />
of the Gatekeeper Improvem<strong>en</strong>t Act. Proefschrift. Groning<strong>en</strong>: Northern C<strong>en</strong>tre<br />
of Healthcare <strong>Re</strong>search.<br />
22. REIJENGA F.A., VEERMAN T.J., BERG N. VAN DEN. (2006). Onderzoek<br />
Evaluatie Wet Verbetering Poortwachter. D<strong>en</strong> Haag: Ministerie <strong>van</strong> SZW, werkdocum<strong>en</strong>t<br />
363.<br />
23. SCHRAGE P., KRUIF F. DE, KORTEWEG W., OJEN Q.H.J.M.. VAN, SCHIP-<br />
PER K. DE & WOLF A. (2005). Branchearrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> branchelokett<strong>en</strong> voor<br />
arbozorg, verzuim <strong>en</strong> reïntegratie, praktijkgids voor MKB ondernemers. Bussum:<br />
Orbis.<br />
24. Stichting de Ombudsman <strong>en</strong> Breed Platform Verzekerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Werk (2004). <strong>Re</strong>cht<br />
<strong>van</strong> sprek<strong>en</strong>. De verplichting tot overe<strong>en</strong>stemming. Onderzoek naar knelpunt<strong>en</strong> in<br />
de uitvoering <strong>van</strong> de Wet verbetering poortwachter. Hilversum/Amsterdam.<br />
25. Stichting de Ombudsman (2007). E<strong>en</strong> verget<strong>en</strong> alternatief. Onderzoek naar de dagelijkse<br />
praktijk <strong>van</strong> ‘re-<strong>integratie</strong> tweede spoor’.<br />
26. TROMMEL W.A., LANTINK A.J., SVENSSON J.S. (2005). Waartoe leidt het<br />
tweede spoor? Innovatie <strong>van</strong> arbeidsreïntegratie, Onderzoek <strong>van</strong> de TU Tw<strong>en</strong>te in<br />
opdracht <strong>van</strong> de Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong>, D<strong>en</strong> Haag.<br />
27. UWV kwartaal Verk<strong>en</strong>ning 2006-IV, K<strong>en</strong>nisc<strong>en</strong>trum UWV, jan. 2007.
84<br />
28. VERVEEN E., BUNT S., BOS C., AALST M. VAN DER (2006). Ontwikkeling<strong>en</strong><br />
op de reïntegratiemarkt: ervaring<strong>en</strong> <strong>van</strong> opdrachtgevers <strong>en</strong> opdrachtnemers,<br />
<strong>Re</strong>search voor Beleid in opdracht <strong>van</strong> de Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong>, D<strong>en</strong> Haag.<br />
29. VERVEEN, E., PETERSEN, A. VAN, (2007). Weerbarstige d<strong>en</strong>kbeeld<strong>en</strong>, de<br />
beeldvorming <strong>van</strong> leidinggev<strong>en</strong>d<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> over m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> arbeidsbeperking.<br />
<strong>Re</strong>search voor beleid.<br />
30. VROOLAND V., TASMA E. & KOMDUUR J. (2004). De Poortwachter gereedschapskist.<br />
Amsterdam: Breed Platform Verzekerd<strong>en</strong> <strong>en</strong> Werk.<br />
31. VUUREN C.V. VAN, ANDRIESSEN S., GENT M.J. VAN, SMIT A.A., VINKE<br />
H. <strong>en</strong> WEVERS C.W.J. (2000). De baas <strong>en</strong> ziekte; ziekte de baas; reïntegratie in<br />
het Midd<strong>en</strong>- <strong>en</strong> Kleinbedrijf. TNO Arbeid, Hoofddorp.<br />
32. VUUREN C.V. VAN T., SANDERS J., BESSELING J.J.M., BRUIN M. DE<br />
(2005). Werkgevers over het functioner<strong>en</strong> <strong>en</strong> ziekteverzuim <strong>van</strong> hun (ex-) arbeidsongeschikte<br />
<strong>werknemers</strong>, TNO, Hoofddorp.<br />
33. VUUREN C.V. VAN, SMIT A.A., GENT M.J. VAN, ANDRIESSEN S. (2001).<br />
De aanpak <strong>van</strong> prev<strong>en</strong>tie, verzuim <strong>en</strong> reïntegratie in de sector zorg <strong>en</strong> welzijn. E<strong>en</strong><br />
onderzoek naar de maatregel<strong>en</strong> <strong>van</strong> actieve instelling<strong>en</strong>. Deel 1: Overzicht <strong>van</strong> de<br />
resultat<strong>en</strong>. Onderzoek uitgevoerd door TNO Arbeid in opdracht <strong>van</strong> de OSA.<br />
OSA-publicatie ZW16, ISBN 90346 39487. D<strong>en</strong> Haag: Servicec<strong>en</strong>trum Uitgevers.<br />
34. www.blikopwerk.nl.<br />
35. YBEMA, J.F., M. EVERS, S. LAGERVELD (2006). Werking Wet Verbetering<br />
Poortwachter onder <strong>werknemers</strong>: hoofdonderzoek <strong>en</strong> herhaalonderzoek, TNO,<br />
Hoofddorp.<br />
36. ZIJL M., HOP J.P., KOK L. (2004). Beter met beleid: studie naar de effectiviteit<br />
<strong>van</strong> arbo- <strong>en</strong> verzuimbeleid. Amsterdam: SEO.<br />
37. ZWINKELS, W., BROUWER P. <strong>en</strong> BRAAT A. (2006). Verzekerd <strong>van</strong> e<strong>en</strong> effectieve<br />
prikkel; E<strong>en</strong> verk<strong>en</strong>n<strong>en</strong>d onderzoek naar het effect <strong>van</strong> private uitvoering <strong>van</strong><br />
de WGA, TNO, Hoofddorp.
86<br />
A Betrokk<strong>en</strong> organisaties<br />
De volg<strong>en</strong>de organisaties hebb<strong>en</strong> door middel <strong>van</strong> deelname aan focusgroep<strong>en</strong> of de<br />
werkconfer<strong>en</strong>tie bijgedrag<strong>en</strong> aan het onderzoek:<br />
• Achmea M<strong>en</strong>s <strong>en</strong> Werk, Branchelokett<strong>en</strong><br />
• ArboNed<br />
• ArboUnie<br />
• BOA-BOREA<br />
• Breed Platform Verzekerd<strong>en</strong> & Werk<br />
• C<strong>en</strong>traal Bureau Drogisterijbedrijv<strong>en</strong><br />
• CG-Raad<br />
• CNV<br />
• CWI<br />
• Connexxion<br />
• Energie c<strong>en</strong>trale<br />
• Expertisec<strong>en</strong>trum Arbeid & Gezondheid Rijk<br />
• FNV Vakc<strong>en</strong>trale<br />
• Fourstar<br />
• Keerpunt<br />
• MBO Raad<br />
• Vakc<strong>en</strong>trale MHP<br />
• Ministerie SZW<br />
• MKB b<strong>en</strong>efits Verzuim Vitaal B.V<br />
• MKB-Nederland<br />
• Noloc (Ver<strong>en</strong>iging Loopbaanprofessionals)<br />
• Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging <strong>van</strong> Arbeidsdeskundig<strong>en</strong> (NVvA)<br />
• Nederlandse Ver<strong>en</strong>iging voor Arbeids- <strong>en</strong> Bedrijfsg<strong>en</strong>eeskunde (NVAB)<br />
• Poortwachterc<strong>en</strong>trum Noord Holland Zuid / Poortwachterc<strong>en</strong>trum Haagland<strong>en</strong><br />
• Quicknet<br />
• Randstad HR Solutions<br />
• <strong>Re</strong>-Activate /Yaitds<br />
• Rodekruis Ziek<strong>en</strong>huis<br />
• RWI<br />
• Spaarne Ziek<strong>en</strong>huis<br />
• Stichting De Ombudsman<br />
• USG <strong>Re</strong>start<br />
• UWV<br />
• Van Dreumel Depiro<br />
• VNO NCW<br />
• Workstar
88<br />
B Specifieke verzuimgevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tativiteit<br />
In de <strong>en</strong>quête is ingezoomd op de ervaring<strong>en</strong> met één individuele <strong>zieke</strong> werknemer.<br />
Indi<strong>en</strong> e<strong>en</strong> werkgever sinds 1 januari 2005 meerdere langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> heeft<br />
gehad is gevraagd om vrag<strong>en</strong> te beantwoord<strong>en</strong> voor het langdurige verzuimgeval dat<br />
de respond<strong>en</strong>t het beste k<strong>en</strong>t.<br />
Vervolg<strong>en</strong>s is gevraagd in hoeverre deze langdurig <strong>zieke</strong> werknemer repres<strong>en</strong>tatief<br />
was voor de langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> in het bedrijf (zie tabel B.1).<br />
Tabel B.1<br />
<strong>Re</strong>pres<strong>en</strong>tativiteit <strong>van</strong> de nader bevraagde langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
N<br />
% <strong>van</strong> alle werkgevers met<br />
langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
Werkgevers met 1 langdurig <strong>zieke</strong> werknemer 243 55,4%<br />
Werkgevers met meer dan 1 langdurig <strong>zieke</strong> werknemer 365 44,6%<br />
Meestal verloopt de re-<strong>integratie</strong> beter 113 11,9%<br />
Vergelijkbaar/repres<strong>en</strong>tatief of eerste keer 205 26,4%<br />
Meestal verloopt de re-<strong>integratie</strong> minder goed 12 2,1%<br />
Weet niet/weet niet zeker 35 4,2%<br />
In 12% <strong>van</strong> de gevall<strong>en</strong> verloopt de re-<strong>integratie</strong> slechter dan normaal <strong>en</strong> in 2% <strong>van</strong> de<br />
gevall<strong>en</strong> de re-<strong>integratie</strong> beter dan normaal. Bij werkgevers met meerdere langdurig<br />
<strong>zieke</strong>n, is er vaker sprake <strong>van</strong> gevall<strong>en</strong> waarin de re-<strong>integratie</strong> minder gunstig dan gemiddeld<br />
verliep dan <strong>van</strong> gevall<strong>en</strong> waarin de re-<strong>integratie</strong> gunstiger verliep. Bij grotere<br />
werkgevers (50+) is dat iets vaker het geval dan bij kleinere werkgevers (20-). Dit<br />
blijkt ook uit de bijlage D: bij grote werkgevers komt het vaker voor dat het ziektegeval<br />
“meestal beter loopt” dan bij kleinere bedrijv<strong>en</strong>. In het overgrote deel (86%) zijn er<br />
echter ge<strong>en</strong> aanwijzing<strong>en</strong> dat de besprok<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer niet repres<strong>en</strong>tatief zou<br />
zijn; in 56% <strong>van</strong> de gevall<strong>en</strong> betreft het de <strong>en</strong>ige langdurig <strong>zieke</strong> bij de werkgever,<br />
26% is vergelijkbaar met eerdere gevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>van</strong> 4% weet de geïnterviewde niet of de<br />
werknemer wel of niet repres<strong>en</strong>tatief is voor eerdere <strong>en</strong> andere gevall<strong>en</strong>.<br />
Er zijn dus ge<strong>en</strong> aanwijzing<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> positieve selectie <strong>van</strong> succesverhal<strong>en</strong>. Gerek<strong>en</strong>d<br />
over alle werkgevers met langdurig <strong>zieke</strong> interviews is het aandeel <strong>van</strong> nietrepres<strong>en</strong>tatieve<br />
langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zeer beperkt. Hieruit concluder<strong>en</strong> wij dat<br />
de gegev<strong>en</strong>s over de specifieke gevall<strong>en</strong> e<strong>en</strong> goed beeld gev<strong>en</strong> <strong>van</strong> de handelswijze<br />
door werkgevers in Nederland bij de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> individuele langdurig <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong>. Er is hooguit sprake <strong>van</strong> e<strong>en</strong> lichte oververteg<strong>en</strong>woordiging <strong>van</strong> probleemgevall<strong>en</strong>.<br />
In tabel B.2 staan <strong>en</strong>kele k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de besprok<strong>en</strong> langdurig <strong>zieke</strong> werknemer<br />
weergegev<strong>en</strong>. De langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zijn iets vaker man dan vrouw, zijn min<br />
of meer gelijkmatig verdeeld over leeftijdscategorieën, hebb<strong>en</strong> in meerderheid e<strong>en</strong> lager<br />
of middelbaar beroepsniveau <strong>en</strong> zijn vooral uitgevall<strong>en</strong> door klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat<br />
of psychische klacht<strong>en</strong>. De duur <strong>van</strong> het verzuim heeft betrekking op<br />
twee verschill<strong>en</strong>de groep<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong>: Deg<strong>en</strong><strong>en</strong> die inmiddels hebb<strong>en</strong> hervat <strong>en</strong> deg<strong>en</strong><strong>en</strong><br />
die nog steeds ziek zijn. De <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> zijn redelijk verdeeld over de vier<br />
duurklass<strong>en</strong>.
89<br />
Tabel B.2<br />
K<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>.<br />
Geslacht<br />
Man 53,1%<br />
Vrouw 46,0%<br />
weet niet/weet niet zeker 0,9%<br />
Leeftijd<br />
15-24 jaar 5,7%<br />
25-34 jaar 21,1%<br />
35-44 jaar 28,9%<br />
45-54 jaar 24,3%<br />
55-64 jaar 18,0%<br />
Onbek<strong>en</strong>d 1,9%<br />
Beroepsniveau<br />
Elem<strong>en</strong>tair beroepsniveau (ongeschoolde arbeid) 4,4%<br />
Lager beroepsniveau (functie op VMBO of LBO-niveau) 30,4%<br />
Middelbaar beroepsniveau (functie op MBO-niveau) 40,4%<br />
Hoger beroepsniveau (functie op HBO of wet<strong>en</strong>schappelijk niveau) 23,2%<br />
Weet niet / weet niet zeker 1,6%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing<br />
Klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat 37,8%<br />
Psychische klacht<strong>en</strong> 42,5%<br />
Hart- <strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong> 10,1%<br />
Overige aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 22,1%<br />
Weet niet/weet niet zeker 1,1%<br />
Duur <strong>van</strong> het verzuim<br />
3 tot 6 maand<strong>en</strong> 27,5%<br />
6 tot 12 maand<strong>en</strong> 25,2%<br />
12 tot 24 maand<strong>en</strong> 26,7%<br />
24 maand<strong>en</strong> <strong>en</strong> langer 20,6%
90<br />
C Onderzoeksvrag<strong>en</strong> per thema<br />
Thema I: In hoeverre kom<strong>en</strong> inspanning<strong>en</strong> gericht op de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong><br />
<strong>werknemers</strong> in de praktijk <strong>van</strong> de grond?<br />
1. In welke mate zijn werkgevers <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> bek<strong>en</strong>d met de eerste <strong>en</strong> tweede<br />
spoor verantwoordelijkheid (<strong>en</strong> met de mogelijke sancties/consequ<strong>en</strong>ties bij nietnakom<strong>en</strong><br />
er<strong>van</strong>)?<br />
2. In welke mate is die verantwoordelijkheid in de praktijk ook aan de orde? In welke<br />
situaties wordt de verantwoordelijkheid ook daadwerkelijk opgepakt? In welke<br />
mate gebeurt dit in het eerste spoor? In welke mate word<strong>en</strong> tweede spooractiviteit<strong>en</strong><br />
ingezet? Welke factor<strong>en</strong> beïnvloed<strong>en</strong> e<strong>en</strong> overgang <strong>van</strong> het eerste naar het<br />
tweede spoor?<br />
3. In welke situaties lukt het niet? Wat weerhoudt werkgevers om re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong><br />
in te zett<strong>en</strong>? Welke specifieke knelpunt<strong>en</strong> do<strong>en</strong> zich voor? Is er e<strong>en</strong><br />
minimumgr<strong>en</strong>s in de bedrijfsom<strong>van</strong>g te b<strong>en</strong>oem<strong>en</strong> waaronder eig<strong>en</strong>lijk niet meer<br />
adequaat invulling is te gev<strong>en</strong> aan de re-<strong>integratie</strong>verantwoordelijkheid?<br />
4. In hoeverre verschilt de situatie bij overheidswerkgevers <strong>van</strong> werkgevers in de<br />
markt? In hoeverre verschill<strong>en</strong> eig<strong>en</strong> risico-dragers <strong>van</strong> werkgevers die het risico<br />
hebb<strong>en</strong> ondergebracht bij e<strong>en</strong> private verzekeraar dan wel het UWV?<br />
5. In welke richting ontwikkelt de markt zich: meer of minder inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong><br />
voor <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>? Welke gevolg<strong>en</strong> heeft de introductie <strong>van</strong> de WIA voor de<br />
ontwikkeling<strong>en</strong> op de markt?<br />
Thema II: Welke keuzes t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> zelf do<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> op de private markt gemaakt <strong>en</strong> waarom?<br />
1. In hoeverre <strong>en</strong> in welke situaties wordt de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> door<br />
werkgevers in eig<strong>en</strong> beheer opgepakt?<br />
2. In hoeverre wordt re-<strong>integratie</strong> ingekocht bij (private) bedrijv<strong>en</strong>? In hoeverre gebeurt<br />
dit door tuss<strong>en</strong>komst <strong>van</strong> arbodi<strong>en</strong>st<strong>en</strong>, verzekeraars of (organisaties <strong>van</strong>)<br />
sociale partners?<br />
3. In hoeverre vervull<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> <strong>van</strong> werkgevers e<strong>en</strong> rol in de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>? Hoe zi<strong>en</strong> die sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> eruit<br />
(doel, activiteit<strong>en</strong>, organisatie)?<br />
4. Welke argum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> randvoorwaard<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol in de keuze voor zelf do<strong>en</strong>,<br />
uitbested<strong>en</strong> of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>? Do<strong>en</strong> zich hierbij verschill<strong>en</strong> voor tuss<strong>en</strong> het eerste<br />
<strong>en</strong> tweede spoor?<br />
5. Wat zijn de ervaring<strong>en</strong> <strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> bij zelfdo<strong>en</strong>, uitbested<strong>en</strong> <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>?<br />
Welke knelpunt<strong>en</strong> do<strong>en</strong> zich voor <strong>en</strong> hoe zijn die op te loss<strong>en</strong>?<br />
6. In hoeverre zijn collectieve arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, <strong>van</strong> bijvoorbeeld brancheorganisaties<br />
<strong>en</strong> sector<strong>en</strong>, beschikbaar? In hoeverre mak<strong>en</strong> werkgevers gebruik <strong>van</strong> die arrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>?<br />
Thema III: Hoe is de positie <strong>van</strong> <strong>werknemers</strong> te k<strong>en</strong>schets<strong>en</strong>?<br />
1. Welke positie bekled<strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> bij hun eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>? In welke mate zijn<br />
er voor h<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> de gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong> te beïnvloed<strong>en</strong>, zowel wat betreft de<br />
vraag of er re-<strong>integratie</strong>inspanning<strong>en</strong> word<strong>en</strong> ondernom<strong>en</strong> als de invulling er<strong>van</strong>?<br />
Welke knelpunt<strong>en</strong> ervar<strong>en</strong> zij? Hoe tevred<strong>en</strong> zijn zij met de gang <strong>van</strong> zak<strong>en</strong>? Wat
92<br />
Thema VI: Welke succes- <strong>en</strong> faalfactor<strong>en</strong> zijn te formuler<strong>en</strong> t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>?<br />
1. Welke factor<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong> <strong>en</strong> welke factor<strong>en</strong> belemmer<strong>en</strong> e<strong>en</strong> adequate inzet <strong>van</strong><br />
re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>? Welke factor<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> adequate<br />
overgang cq. keuze tuss<strong>en</strong> eerste <strong>en</strong> tweede spoor activiteit<strong>en</strong>?<br />
2. Is er zicht op de oorzak<strong>en</strong> <strong>van</strong> niet-succesvolle traject<strong>en</strong>? In hoeverre is de (positie<br />
<strong>en</strong> opstelling <strong>van</strong> de) werknemer bepal<strong>en</strong>d voor e<strong>en</strong> (succesvolle) inzet <strong>van</strong> re<strong>integratie</strong>?<br />
3. Is <strong>werknemers</strong> gerichte ondersteuning te bied<strong>en</strong> wanneer zij met de noodzaak <strong>van</strong><br />
re-<strong>integratie</strong> word<strong>en</strong> geconfronteerd?<br />
4. Is aan te gev<strong>en</strong> onder welke voorwaard<strong>en</strong> de inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong> traject<strong>en</strong> ook<br />
daadwerkelijk succesvol is? Wat betek<strong>en</strong>t dit voor de wijze waarop inkoop, zelfdo<strong>en</strong><br />
of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> wordt vormgegev<strong>en</strong>?<br />
5. Welke initiatiev<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> (verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong>) werkgevers kunn<strong>en</strong> ondersteun<strong>en</strong><br />
om hun verantwoordelijkheid voor de re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
optimaal op te pakk<strong>en</strong>?
D Uitkomst<strong>en</strong> <strong>en</strong>quête, uitgesplitst naar bedrijfsgrootte<br />
<strong>en</strong> bedrijfssector<br />
94
91<br />
zijn voor h<strong>en</strong> de inkom<strong>en</strong>sgevolg<strong>en</strong>? Welke factor<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong> de positie <strong>van</strong><br />
<strong>werknemers</strong>?<br />
2. In hoeverre slag<strong>en</strong> zij erin zelf het heft in hand<strong>en</strong> te nem<strong>en</strong> (à la IRO)? In hoeverre<br />
word<strong>en</strong> ze hiertoe gestimuleerd <strong>en</strong> gefaciliteerd? Wat weerhoudt h<strong>en</strong> het heft in<br />
hand<strong>en</strong> te nem<strong>en</strong>?<br />
3. In hoeverre komt het voor dat <strong>werknemers</strong> wordt voorgesteld om in di<strong>en</strong>st te tred<strong>en</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf of uitz<strong>en</strong>dbureau? Welke resultat<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> dit<br />
soort constructies? Wat gebeurt er met <strong>werknemers</strong> die weiger<strong>en</strong> op e<strong>en</strong> dergelijk<br />
voorstel in te gaan? En hoe vergaat het <strong>werknemers</strong> die wel ingaan op e<strong>en</strong> dergelijk<br />
voorstel?<br />
4. In welke mate zijn werkgevers op hun beurt afhankelijk <strong>van</strong> de houding <strong>en</strong> inzet<br />
<strong>van</strong> <strong>werknemers</strong>? In hoeverre komt het voor dat <strong>werknemers</strong> niet will<strong>en</strong> meewerk<strong>en</strong><br />
aan e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>traject of in de og<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>werknemers</strong> irreële w<strong>en</strong>s<strong>en</strong> of<br />
verwachting<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>? Welke mogelijkhed<strong>en</strong> heeft de werkgever om dit te beïnvloed<strong>en</strong>?<br />
5. Hoe vaak do<strong>en</strong> zich conflict<strong>en</strong> voor tuss<strong>en</strong> werkgever <strong>en</strong> <strong>werknemers</strong> over of naar<br />
aanleiding <strong>van</strong> de re-<strong>integratie</strong>? Hoe vaak wordt om e<strong>en</strong> deskundig<strong>en</strong>oordeel <strong>van</strong><br />
UWV gevraagd, <strong>en</strong> met welk resultaat? Hoe word<strong>en</strong> conflict<strong>en</strong> opgelost? Draagt<br />
mediation bij aan het oploss<strong>en</strong> <strong>van</strong> conflict<strong>en</strong> op dit punt?<br />
Thema IV: In hoeverre sluit<strong>en</strong> vraag <strong>en</strong> aanbod op de private markt in dit segm<strong>en</strong>t<br />
op elkaar aan?<br />
1. Welke di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ers bied<strong>en</strong> (welke type) di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> aan om <strong>werknemers</strong> aan het<br />
werk te krijg<strong>en</strong> of houd<strong>en</strong>? Is er verschil in activiteit<strong>en</strong> in het eerste spoor <strong>en</strong><br />
tweede spoor?<br />
2. In hoeverre sluit dit aanbod aan op de behoefte <strong>van</strong> (verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong>)<br />
werkgevers? In hoeverre zijn (verteg<strong>en</strong>woordigers <strong>van</strong>) werkgevers in staat hun<br />
behoefte adequaat te formuler<strong>en</strong>?<br />
3. In hoeverre is de private markt in dit segm<strong>en</strong>t voldo<strong>en</strong>de transparant (wet<strong>en</strong> inkopers<br />
wat er ‘te koop’ is <strong>en</strong> waar?)? Zijn er (specifieke) instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> d<strong>en</strong>kbaar die<br />
de transparantie in dit segm<strong>en</strong>t zoud<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> bevorder<strong>en</strong>?<br />
Thema V: Wat is er bek<strong>en</strong>d over resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> effectiviteit?<br />
1. Wat is er bek<strong>en</strong>d over de resultat<strong>en</strong> <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> in het eerste <strong>en</strong><br />
tweede spoor?<br />
2. Wat is er bek<strong>en</strong>d over de resultat<strong>en</strong> <strong>en</strong> effect<strong>en</strong> <strong>van</strong> de verschill<strong>en</strong>de modaliteit<strong>en</strong><br />
(inkoop, zelfdo<strong>en</strong>, sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong>)?<br />
3. Is er inzicht in welke soort di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> de grootste opbr<strong>en</strong>gst c.q. de meeste toegevoegde<br />
waarde hebb<strong>en</strong>?<br />
4. Zijn er initiatiev<strong>en</strong> om de netto-effectiviteit in kaart te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong>? Is e<strong>en</strong> meting <strong>van</strong><br />
netto-effectiviteit in dit segm<strong>en</strong>t mogelijk <strong>en</strong> zinvol? Is het daarbij mogelijk e<strong>en</strong><br />
vergelijking te mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong> in eig<strong>en</strong> beheer, inkoop <strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingarrangem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>?<br />
5. Wat gebeurt er als re-<strong>integratie</strong> mislukt?
95<br />
Gewog<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s, Ongewog<strong>en</strong> N. Scre<strong>en</strong>ingsvrag<strong>en</strong> algeme<strong>en</strong> onderzoeksdeel, gesplitst naar bedrijfsgrootte.<br />
Perc<strong>en</strong>tages zijn kolomperc<strong>en</strong>tages. Elk perc<strong>en</strong>tage is getoetst met de Pearson Chi-kwadraat toets.<br />
Elk gemiddelde is getest met de t-test. Het contrast is altijd subgroep vs. alle andere cases (‘horizontaal’).<br />
▲: p
96<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 1.294 574 270 181 140 129<br />
(antwoordcategorie “weet niet” buit<strong>en</strong> beschouwing gelat<strong>en</strong>) [100%] [76%] [11%] [8%] [3%] [2%]<br />
B<strong>en</strong>t u wel of niet verplicht om te zorg<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> bij e<strong>en</strong> andere<br />
werkgever? [N=1.294]<br />
Nee 37,6% 41,0%▲ 34,0% 23,7%▼ 19,6%▼ 8,8%▼<br />
Wel verplicht 62,4% 59,0%▼ 66,0% 76,3%▲ 80,4%▲ 91,2%▲<br />
Heeft u voldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit te bested<strong>en</strong> aan andere partij<strong>en</strong>? [N=1.294]<br />
Nee 39,4% 43,6%▲ 29,8%▼ 25,3%▼ 21,5%▼ 9,9%▼<br />
Ja 60,6% 56,4%▼ 70,2%▲ 74,7%▲ 78,5%▲ 90,1%▲<br />
Wie in uw organisatie is de eerste verantwoordelijke voor de re-<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer? [N=607]<br />
Eig<strong>en</strong>aar, directeur 42,9% 50,3%▲ 50,2% 43,0% 16,9%▼ 4,8%▼<br />
Bedrijfsleider 6,9% 8,7% 6,3% 5,8% 2,7% 4,5%<br />
Direct leidinggev<strong>en</strong>de 23,8% 13,9%▼ 23,7% 23,6% 47,6%▲ 60,8%▲<br />
P&O-/HRM-functionaris 18,0% 18,7% 13,0% 15,3% 25,1% 25,1%<br />
Andere staffunctionaris 4,1% 4,3% 2,2% 7,6% 3,2% 0%<br />
Anders 4,4% 4,0% 4,5% 4,7% 4,5% 4,8%<br />
Zijn de <strong>werknemers</strong> <strong>van</strong> uw organisatie betrokk<strong>en</strong> bij de vormgeving <strong>van</strong><br />
het re-<strong>integratie</strong>beleid? [N=463]<br />
Nee 45,8% 47,7% 43,9% 56,6% 35,3% 26,9%<br />
Ja 54,2% 52,3% 56,1% 43,4% 64,7% 73,1%
97<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 1.294 574 270 181 140 129<br />
(antwoordcategorie “weet niet” buit<strong>en</strong> beschouwing gelat<strong>en</strong>) [100%] [76%] [11%] [8%] [3%] [2%]<br />
Maakt het re-<strong>integratie</strong>beleid het mogelijk dat langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
zelf e<strong>en</strong> plan kunn<strong>en</strong> indi<strong>en</strong><strong>en</strong> voor hun eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>?<br />
[N=463]<br />
Nee 32,2% 36,9% 27,2% 33,6% 29,9% 21,6%<br />
Ja 67,8% 63,1% 72,8% 66,4% 70,1% 78,4%
98<br />
Gewog<strong>en</strong> gegev<strong>en</strong>s, Ongewog<strong>en</strong> N. Scre<strong>en</strong>ingsvrag<strong>en</strong>, algeme<strong>en</strong> onderzoeksdeel, gesplitst naar sector<br />
Perc<strong>en</strong>tages zijn kolomperc<strong>en</strong>tages. Elk perc<strong>en</strong>tage is getoetst met de Pearson Chi-kwadraat toets.<br />
Elk gemiddelde is getest met de t-test. Het contrast is altijd subgroep vs. alle andere cases (‘horizontaal’).<br />
▲: p
99<br />
Totaal<br />
lb/delfst/<br />
ind/nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
Sector<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid<br />
zorg/<br />
welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 1.294 200 207 310 151 151 275<br />
(antwoordcategorie “weet niet” buit<strong>en</strong> beschouwing gelat<strong>en</strong>” [100%] [9%] [13%] [40%] [4%] [8%] [26%]<br />
B<strong>en</strong>t u bek<strong>en</strong>d met de wettelijke sancties in het geval u niet voldo<strong>en</strong>de<br />
heeft gedaan voor de re-<strong>integratie</strong>? [N=1.294]<br />
Nee 35,1% 35,7% 45,7%▲ 42,2%▲ 16,1%▼ 30,8% 23,5%▼<br />
Ja 64,9% 64,3% 54,3%▼ 57,8%▼ 83,9%▲ 69,2% 76,5%▲<br />
B<strong>en</strong>t u wel of niet verplicht om te zorg<strong>en</strong> voor re-<strong>integratie</strong> bij e<strong>en</strong><br />
andere werkgever? [N=1.294]<br />
Nee 37,6% 41,9% 43,5% 43,0%▲ 20,2%▼ 28,0%▼ 31,1%▼<br />
Wel verplicht 62,4% 58,1% 56,5% 57,0%▼ 79,8%▲ 72,0%▲ 68,9%▲<br />
Heeft u voldo<strong>en</strong>de k<strong>en</strong>nis <strong>van</strong> de mogelijkhed<strong>en</strong> om re-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit te bested<strong>en</strong> aan andere partij<strong>en</strong>? [N=1.294]<br />
Nee 39,4% 38,8% 40,6% 47,0%▲ 22,5%▼ 36,1% 31,3%▼<br />
Ja 60,6% 61,2% 59,4% 53,0%▼ 77,5%▲ 63,9% 68,7%▲<br />
Wie in uw organisatie is de eerste verantwoordelijke voor de re<strong>integratie</strong><br />
<strong>van</strong> e<strong>en</strong> <strong>zieke</strong> werknemer? [N=607]<br />
Eig<strong>en</strong>aar, directeur 42,9% 60,4%▲ 46,8% 49,0% 55,7% 18,3%▼ 34,0%<br />
Bedrijfsleider 6,9% 2,0% 0,5% 14,2%▲ 0% 4,0% 8,2%<br />
Direct leidinggev<strong>en</strong>de 23,8% 16,4% 13,0% 16,0%▼ 33,7% 58,0%▲ 16,2%<br />
P&O-/HRM-functionaris 18,0% 14,9% 24,4% 12,8% 5,8%▼ 9,1% 34,3%▲<br />
Andere staffunctionaris 4,1% 4,8% 8,2% 3,9% 0% 7,6% 2,0%<br />
Anders 4,4% 1,5% 7,1% 4,1% 4,8% 3,1% 5,3%
100<br />
Totaal<br />
lb/delfst/<br />
ind/nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
Sector<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid<br />
zorg/<br />
welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 1.294 200 207 310 151 151 275<br />
(antwoordcategorie “weet niet” buit<strong>en</strong> beschouwing gelat<strong>en</strong>” [100%] [9%] [13%] [40%] [4%] [8%] [26%]<br />
Zijn de <strong>werknemers</strong> <strong>van</strong> uw organisatie betrokk<strong>en</strong> bij de vormgeving<br />
<strong>van</strong> het re-<strong>integratie</strong>beleid? [N=463]<br />
Nee 45,8% 46,4% 58,3% 53,1% 34,6% 37,7% 44,1%<br />
Ja 54,2% 53,6% 41,7% 46,9% 65,4% 62,3% 55,9%<br />
Maakt het re-<strong>integratie</strong>beleid het mogelijk dat langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong><br />
zelf e<strong>en</strong> plan kunn<strong>en</strong> indi<strong>en</strong><strong>en</strong> voor hun eig<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>?<br />
[N=463]<br />
Nee 32,2% 34,4% 25,3% 27,1% 33,1% 33,8% 39,5%<br />
Ja 67,8% 65,6% 74,7% 72,9% 66,9% 66,2% 60,5%
101<br />
Gewog<strong>en</strong> tabell<strong>en</strong> met ongewog<strong>en</strong> N. Onderzoeksitems algeme<strong>en</strong> <strong>en</strong> specifiek onderzoeksdeel, gesplitst naar bedrijfsgrootte.<br />
Perc<strong>en</strong>tages zijn kolomperc<strong>en</strong>tages. Elk perc<strong>en</strong>tage is getoetst met de Pearson Chi-kwadraat toets.<br />
Elk gemiddelde is getest met de t-test. Het contrast is altijd subgroep vs. alle andere cases (‘horizontaal’).<br />
▲: p
102<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
andere werkgever<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Werknemer is aangemeld bij e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband met andere werkgevers<br />
13,8% 2,0% 25,7% 9,1% 15,0% 28,5%<br />
Scholing, opleiding of cursus met het doel om elders aan de slag te kunn<strong>en</strong> 41,0% 62,1%▲ 25,3% 26,1% 18,9% 35,5%<br />
Individuele begeleiding of coaching door e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf 55,7% 55,9% 55,4% 32,9% 61,9% 72,7%<br />
Werknemer is in di<strong>en</strong>st getred<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf of uitz<strong>en</strong>dbureau 7,4% 17,4% 0% 0% 0% 3,5%<br />
E<strong>en</strong> outplacem<strong>en</strong>t-traject bij e<strong>en</strong> extern bureau 23,1% 33,6% 14,7% 19,3% 18,1% 15,5%<br />
Andere voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 5,4% 0% 9,1% 11,0% 9,1% 6,5%<br />
Wat is het geslacht <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werknemer? [N=600]<br />
Man 53,6% 53,7% 47,6% 55,8% 57,8% 58,5%<br />
Vrouw 46,4% 46,3% 52,4% 44,2% 42,2% 41,5%<br />
Wat was het beroepsniveau <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werknemer? [N=596]<br />
Elem<strong>en</strong>tair beroepsniveau (ongeschoolde arbeid) 4,5% 2,7% 5,7% 5,4% 6,7% 8,0%<br />
Lager beroepsniveau (functie op VMBO of LBO-niveau) 30,9% 32,7% 31,2% 25,1% 36,8% 26,3%<br />
Middelbaar beroepsniveau (functie op MBO-niveau) 41,0% 43,5% 36,2% 43,8% 33,6% 38,8%<br />
Hoger beroepsniveau (functie op HBO of wet<strong>en</strong>schappelijk niveau) 23,6% 21,1% 26,9% 25,8% 22,9% 26,8%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 62,2% 64,8% 56,9% 64,3% 60,2% 55,8%<br />
G<strong>en</strong>oemd 37,8% 35,2% 43,1% 35,7% 39,8% 44,2%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Psychische klacht<strong>en</strong> [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 57,5% 55,5% 60,9% 54,4% 63,9% 62,8%<br />
G<strong>en</strong>oemd 42,5% 44,5% 39,1% 45,6% 36,1% 37,2%
103<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Hart- <strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong> [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 89,9% 89,7% 89,1% 90,0% 91,6% 90,6%<br />
G<strong>en</strong>oemd 10,1% 10,3% 10,9% 10,0% 8,4% 9,4%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Overige aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 77,9% 72,5%▼ 84,8% 83,4% 78,9% 81,0%<br />
G<strong>en</strong>oemd 22,1% 27,5%▲ 15,2% 16,6% 21,1% 19,0%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Weet niet/weet niet zeker [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 98,9% 99,2% 98,5% 99,1% 97,8% 99,1%<br />
G<strong>en</strong>oemd 1,1% 0,8% 1,5% 0,9% 2,2% 0,9%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
De gezondheid was te slecht om te werk<strong>en</strong>. [N=605]<br />
Nee 31,5% 30,3% 31,5% 35,1% 28,3% 34,3%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 68,5% 69,7% 68,5% 64,9% 71,7% 65,7%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar in de organisatie. [N=606]<br />
Nee 71,5% 65,2%▼ 78,8% 79,8% 76,1% 67,7%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 28,5% 34,8%▲ 21,2% 20,2% 23,9% 32,3%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was in de organisatie onvoldo<strong>en</strong>de tijd of capaciteit beschikbaar voor<br />
de begeleiding <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. [N=606]<br />
Nee 94,4% 90,8%▼ 97,8% 97,3% 100% 96,1%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 5,6% 9,2%▲ 2,2% 2,7% 0% 3,9%
104<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
De <strong>zieke</strong> werknemer had e<strong>en</strong> conflict met de leidinggev<strong>en</strong>de of collega’s<br />
voor het ziekteverzuim. [N=606]<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Nee 86,6% 80,5%▼ 89,7% 93,3% 93,8% 93,9%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 13,4% 19,5%▲ 10,3% 6,7% 6,2% 6,1%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Werkgever <strong>en</strong> werknemer war<strong>en</strong> het niet e<strong>en</strong>s over de re-<strong>integratie</strong>.<br />
[N=605]<br />
Nee<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Werknemer werkte niet of onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de reïntegratie. [N=601]<br />
Nee<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
89,2% 86,0% 90,6% 95,1% 92,3% 88,2%<br />
10,8% 14,0% 9,4% 4,9% 7,7% 11,8%<br />
84,8% 79,0%▼ 91,7% 91,8% 87,1% 85,8%<br />
15,2% 21,0%▲ 8,3% 8,2% 12,9% 14,2%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was sprake <strong>van</strong> disfunctioner<strong>en</strong> voor de ziekte. [N=603]<br />
Nee<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was sprake <strong>van</strong> achteruitgang <strong>van</strong> salaris, arbeidsrechtelijke positie of<br />
sociale zekerheidsrecht<strong>en</strong> [N=603]<br />
Nee<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
88,2% 86,8% 89,6% 87,5% 93,7% 89,2%<br />
11,8% 13,2% 10,4% 12,5% 6,3% 10,8%<br />
97,1% 98,1% 96,5% 97,4% 95,3% 93,1%<br />
2,9% 1,9% 3,5% 2,6% 4,7% 6,9%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er is te lang geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie. [N=603]<br />
Nee<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
90,1% 90,1% 89,6% 91,6% 92,0% 85,4%<br />
9,9% 9,9% 10,4% 8,4% 8,0% 14,6%
105<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Is het gelukt de medewerker weer in de eig<strong>en</strong> organisatie aan het werk te<br />
krijg<strong>en</strong>? [N=608]<br />
Nog niet duidelijk, zijn nog bezig / nog lop<strong>en</strong>de tijdelijke detachering<br />
Ja, op arbeidstherapeutische basis<br />
Ja, de werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan<br />
Wel begonn<strong>en</strong>, maar het werk bleek toch te zwaar / te moeilijk<br />
Nee, de werknemer heeft het werk (nog) niet hervat in eig<strong>en</strong> organisatie<br />
Anders, te wet<strong>en</strong><br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
5,5% 5,5% 6,3% 4,4% 5,2% 6,5%<br />
18,1% 15,2% 22,1% 17,7% 20,6% 24,9%<br />
36,7% 35,5% 35,8% 43,9% 37,5% 27,1%<br />
2,6% 2,2% 2,8% 2,0% 3,3% 4,6%<br />
28,5% 31,6% 23,9% 27,2% 22,6% 30,1%<br />
7,8% 9,1% 9,2% 3,8% 8,5% 5,4%<br />
0,8% 0,8% 0% 0,9% 2,2% 1,3%<br />
Heeft u getracht om deze werknemer bij e<strong>en</strong> andere organisatie aan het<br />
werk te krijg<strong>en</strong>? [N=608]<br />
Nee<br />
Ja<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Er was <strong>van</strong>wege ziekte of beperking<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d<br />
werk bij andere werkgevers [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
weet niet/weet niet zeker<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Andere k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer maakt<strong>en</strong> deze onaantrekkelijk voor<br />
andere werkgevers [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
88,5% 90,6% 85,9% 91,0% 90,4% 73,7%▼<br />
11,5% 9,4% 14,1% 9,0% 9,6% 26,3%▲<br />
35,7% 40,4% 47,3% 19,3% 55,4% 17,2%<br />
62,1% 59,6% 47,7% 73,2% 44,6% 82,8%<br />
2,2% 0% 5,0% 7,5% 0% 0%<br />
37,9% 42,5% 54,0% 24,6% 10,5% 28,8%<br />
61,8% 57,5% 46,0% 75,4% 89,5% 69,5%<br />
0,3% 0% 0% 0% 0% 1,8%
106<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Er was bij de andere werkgever onvoldo<strong>en</strong>de tijd of capaciteit beschikbaar<br />
voor de begeleiding <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
weet niet/weet niet zeker<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
We wist<strong>en</strong> niet waar geschikte vacatures voor de betreff<strong>en</strong>de werknemer<br />
zoud<strong>en</strong> zijn [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
We wist<strong>en</strong> niet welke voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> we daarvoor zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> inzett<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> wat er op de markt te koop was [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
3,3% 2,1% 0% 15,9% 0% 0%<br />
91,2% 97,9% 80,7% 74,9% 100% 100%<br />
5,4% 0% 19,3% 9,1% 0% 0%<br />
9,7% 2,1% 32,9%▲ 6,8% 8,3% 3,0%<br />
88,1% 97,9% 60,8%▼ 93,2% 82,3% 95,2%<br />
2,2% 0% 6,3% 0% 9,4% 1,8%<br />
2,4% 2,1% 0% 6,8% 8,3% 0%<br />
96,3% 97,9% 93,7% 93,2% 91,7% 100%<br />
1,3% 0% 6,3% 0% 0% 0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Werkgever <strong>en</strong> werknemer war<strong>en</strong> het niet e<strong>en</strong>s over de re-<strong>integratie</strong> [N=75]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
7,8% 8,7% 0% 9,1% 0% 16,8%<br />
92,2% 91,3% 100% 90,9% 100% 83,2%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Werknemer werkte niet of onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de re-<strong>integratie</strong> [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 9,2% 6,6% 0% 18,3% 10,6% 18,1%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 88,5% 93,4% 100% 70,7% 89,4% 78,2%
107<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Weet niet/weet niet zeker 2,3% 0% 0% 11,0% 0% 3,7%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Er was sprake <strong>van</strong> achteruitgang <strong>van</strong> salaris, arbeidsrechtelijke positie of<br />
sociale zekerheidsrecht<strong>en</strong> [N=37]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
10,0% 2,1% 11,3% 19,3% 8,1% 19,7%<br />
89,6% 97,9% 88,7% 80,7% 91,9% 77,3%<br />
0,5% 0% 0% 0% 0% 3,0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Er is te lang geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld<br />
31,9% 38,8% 34,7% 28,4% 31,7% 14,5%<br />
68,1% 61,2% 65,3% 71,6% 68,3% 85,5%<br />
Is het gelukt de medewerker bij e<strong>en</strong> andere organisatie aan het werk te<br />
krijg<strong>en</strong>? [N=83]<br />
Nog niet duidelijk, zijn nog bezig / nog lop<strong>en</strong>de tijdelijke detachering<br />
Ja, op arbeidstherapeutische basis<br />
Ja, de werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan<br />
Wel begonn<strong>en</strong>, maar het werk bleek toch te zwaar / te moeilijk<br />
Nee, de werknemer heeft het werk (nog) niet hervat in eig<strong>en</strong> organisatie<br />
Anders<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
13,0% 13,6% 8,4% 17,0% 23,9% 10,2%<br />
2,4% 0% 5,3% 0% 0% 6,8%<br />
16,2% 4,5% 20,0% 39,4% 18,8% 17,0%<br />
6,5% 8,9% 0% 9,1% 0% 10,2%<br />
49,7% 52,8% 57,3% 26,9% 57,3% 48,5%<br />
10,6% 20,3% 9,1% 0% 0% 3,8%<br />
1,7% 0% 0% 7,5% 0% 3,5%<br />
Is deze werknemer mom<strong>en</strong>teel in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie? [N=596]<br />
Ja<br />
75,4% 70,0%▼ 75,6% 84,1% 82,1% 81,0%<br />
Nee<br />
24,2% 29,6%▲ 24,4% 15,9% 16,5% 17,6%<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
0,4% 0,4% 0% 0% 1,4% 1,4%
108<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Is de werknemer voor hetzelfde aantal ur<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st als voor de ziekmelding?<br />
[N=470]<br />
Ja, voor hetzelfde aantal ur<strong>en</strong><br />
Nee, voor minder ur<strong>en</strong> dan voor de ziekmelding<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
83,7% 91,7%▲ 76,0% 81,6% 74,9% 71,1%<br />
15,0% 7,8%▼ 22,3% 16,4% 21,7% 27,8%<br />
1,3% 0,5% 1,7% 1,9% 3,4% 1,1%<br />
Hoe is de werknemer mom<strong>en</strong>teel werkzaam? [N=470]<br />
Werkzaam in de eig<strong>en</strong> (oude) functie<br />
65,5% 70,1% 63,6% 66,9% 60,0% 45,7%<br />
Werkzaam in e<strong>en</strong> andere functie<br />
9,0% 3,9%▼ 17,0%▲ 5,4% 13,2% 23,6%▲<br />
Gedetacheerd bij e<strong>en</strong> andere organisatie<br />
0,8% 0,3% 2,1% 0% 0% 3,2%<br />
(Nog) niet werkzaam<br />
24,6% 25,2% 17,3% 27,7% 26,7% 27,5%<br />
Weet niet / weet niet zeker<br />
0,2% 0,5% 0% 0% 0% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
In di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> e<strong>en</strong> andere organisatie [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
76,7% 82,5% 74,8% 59,8% 80,0% 61,6%<br />
23,3% 17,5% 25,2% 40,2% 20,0% 38,4%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
In di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
97,6% 95,7% 100% 100% 100% 100%<br />
2,4% 4,3% 0% 0% 0% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Ingetred<strong>en</strong> in de WIA/WAO [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
78,5% 78,8% 77,2% 84,9% 71,4% 73,0%<br />
21,5% 21,2% 22,8% 15,1% 28,6% 27,0%
109<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Voorgedrag<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> vervroegde IVA-keuring [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
99,5% 100% 97,1% 100% 100% 100%<br />
0,5% 0% 2,9% 0% 0% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Door u ontslag<strong>en</strong> [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
72,4% 75,9% 66,6% 70,5% 69,9% 64,8%<br />
27,6% 24,1% 33,4% 29,5% 30,1% 35,2%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Uit di<strong>en</strong>st <strong>van</strong>wege einde tijdelijk di<strong>en</strong>stverband [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
91,3% 90,0% 97,1% 91,4% 84,6% 91,5%<br />
8,7% 10,0% 2,9% 8,6% 15,4% 8,5%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Uit di<strong>en</strong>st <strong>van</strong>wege VUT of p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
97,7% 96,2% 100% 100% 96,3% 100%<br />
2,3% 3,8% 0% 0% 3,7% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Zelf uit di<strong>en</strong>st gegaan zonder andere baan in verschiet [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
82,8% 77,8% 78,2% 100% 90,5% 100%<br />
17,2% 22,2% 21,8% 0% 9,5% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Weet niet/weet niet zeker [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd<br />
G<strong>en</strong>oemd<br />
94,8% 92,5% 100% 94,3% 100% 95,3%<br />
5,2% 7,5% 0% 5,7% 0% 4,7%
110<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Onbek<strong>en</strong>d [N=133]<br />
Nee<br />
Ja<br />
98,3% 98,0% 96,9% 100% 100% 100%<br />
1,7% 2,0% 3,1% 0% 0% 0%<br />
In welke mate heeft de werknemer zelf ook initiatiev<strong>en</strong> ontplooid met betrekking<br />
tot zijn of haar reïntegratie? [N=608]<br />
Nee<br />
Ja, in sterke mate<br />
34,2% 40,0%▲ 29,5% 28,3% 29,7% 28,1%<br />
65,8% 60,0%▼ 70,5% 71,7% 70,3% 71,9%<br />
In hoeverre is de reïntegratie <strong>van</strong> deze werknemer repres<strong>en</strong>tatief voor de<br />
reïntegratie <strong>van</strong> andere <strong>werknemers</strong>? [N=608]<br />
N.v.t. 1 <strong>zieke</strong> werknemer<br />
Meestal verloopt het beter<br />
Vergelijkbaar/repres<strong>en</strong>tatief<br />
Meestal verloopt het minder goed<br />
Kan niet vergelijk<strong>en</strong>, eerste reïntegratie<br />
Weet niet/weet niet zeker<br />
55,4% 73,3%▲ 57,0% 41,1%▼ 22,4%▼ 7,8%▼<br />
11,9% 5,1%▼ 6,0% 17,5% 31,4%▲ 34,7%▲<br />
22,0% 16,0%▼ 23,2% 22,0% 35,6% 43,1%▲<br />
2,1% 2,1% 2,2% 1,6% 1,4% 3,5%<br />
4,4% 2,0%▼ 6,7% 7,9% 4,8% 5,5%<br />
4,2% 1,6%▼ 4,8% 9,8%▲ 4,5% 5,5%<br />
Heeft uw organisatie voor re-<strong>integratie</strong> de afgelop<strong>en</strong> twee jaar sam<strong>en</strong>gewerkt<br />
met andere werkgevers? (ja/nee) [N=598]<br />
Nee<br />
Ja<br />
89,1% 94,1%▲ 81,8%▼ 92,9% 83,7% 70,6%▼<br />
10,9% 5,9%▼ 18,2%▲ 7,1% 16,3% 29,4%▲<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of 2 e<br />
spoor: Inkop<strong>en</strong> 1 e spoor? (ja/nee) [N=591]<br />
Nee<br />
Ja<br />
49,2% 50,8% 55,4% 47,4% 45,9% 33,5%<br />
50,8% 49,2% 44,6% 52,6% 54,1% 66,5%
111<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of 2 e<br />
spoor: Inkop<strong>en</strong> 2 e spoor? (ja/nee) [N=604]<br />
Nee<br />
Ja<br />
89,1% 91,7% 90,8% 89,5% 85,2% 71,3%▼<br />
10,9% 8,3% 9,2% 10,5% 14,8% 28,7%▲<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of 2 e<br />
spoor: Inkop<strong>en</strong> 1 e of 2 e spoor? (ja/nee) [N=593]<br />
Nee<br />
Ja<br />
48,1% 50,4% 55,4% 46,3% 42,1% 27,5%▼<br />
51,9% 49,6% 44,6% 53,7% 57,9% 72,5%▲<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of 2 e<br />
spoor: Zelf do<strong>en</strong> (1 e of 2 e spoor) [N=595]<br />
Nee<br />
Ja<br />
55,5% 51,6% 52,0% 56,1% 63,8% 77,1%▲<br />
44,5% 48,4% 48,0% 43,9% 36,2% 22,9%▼<br />
Inzet re-<strong>integratie</strong>-activiteit<strong>en</strong>? [N=604]<br />
Alle<strong>en</strong> 1e spoor<br />
82,0% 88,3%▲ 79,5% 81,2% 76,6% 55,3%▼<br />
1e <strong>en</strong> 2e spoor<br />
18,0% 11,7%▼ 20,5% 18,8% 23,4% 44,7%▲<br />
Werknemers hervat in eig<strong>en</strong> functie zonder specifieke ondersteuning<br />
[N=433]<br />
Nee<br />
Ja<br />
69,3% 80,2%▲ 62,6% 64,5% 51,9% 52,6%<br />
30,7% 19,8%▼ 37,4% 35,5% 48,1% 47,4%<br />
Eén of meer langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit di<strong>en</strong>st gegaan [N=571]<br />
Nee<br />
66,2% 67,0% 70,6% 67,5% 64,6% 45,0%▼<br />
Ja<br />
33,8% 33,0% 29,4% 32,5% 35,4% 55,0%▲
112<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Tweede spoor ingezet voor <strong>zieke</strong> werknemer [N=601]<br />
Nee<br />
88,5% 90,5% 85,7% 91,0% 90,3% 73,3%▼<br />
Ja<br />
11,5% 9,5% 14,3% 9,0% 9,7% 26,7%▲<br />
Duur verzuim (tot hed<strong>en</strong>) [N=608]<br />
3 tot 11 maand<strong>en</strong><br />
53,1% 57,3% 55,1% 55,5% 36,0% 33,8%▼<br />
12 maand<strong>en</strong> of langer<br />
46,9% 42,7% 44,9% 44,5% 64,0% 66,2%▲<br />
Eindsituatie langdurig <strong>zieke</strong> werknemer [N=603]<br />
Uit di<strong>en</strong>st<br />
25,3% 29,9% 25,9% 17,5% 18,3% 21,6%<br />
In di<strong>en</strong>st, volledig hervat<br />
34,9% 33,9% 35,1% 40,6% 34,9% 26,4%<br />
In di<strong>en</strong>st, nog lop<strong>en</strong>d of niet werkzaam<br />
39,8% 36,2% 39,0% 41,9% 46,8% 52,0%<br />
Werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan (andere<br />
org.) [N=83]<br />
Nee<br />
Ja<br />
83,8% 95,5% 80,0% 60,6% 81,2% 83,0%<br />
16,2% 4,5% 20,0% 39,4% 18,8% 17,0%<br />
Werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan<br />
(eig<strong>en</strong> org.) [N=608]<br />
Nee<br />
Ja<br />
63,3% 64,5% 64,2% 56,1% 62,5% 72,9%<br />
36,7% 35,5% 35,8% 43,9% 37,5% 27,1%<br />
Werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan<br />
(1e of 2e spoor) [N=608]<br />
Nee<br />
Ja<br />
61,7% 64,0% 61,4% 53,5% 61,4% 68,4%<br />
38,3% 36,0% 38,6% 46,5% 38,6% 31,6%
113<br />
Bedrijfsgrootte (aantal <strong>werknemers</strong>)<br />
Totaal 2-9 10-19 20-49 50-99 100+<br />
Ongewog<strong>en</strong> N: 608 127 120 120 121 120<br />
[100%] [48%] [18%] [18%] [8%] [7%]<br />
Behoefte aan sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> [N=608]<br />
Nee<br />
81,3% 82,5% 83,3% 81,7% 74,0% 75,6%<br />
Ja<br />
18,7% 17,5% 16,7% 18,3% 26,0% 24,4%<br />
Aantal voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 1e spoor [N=608] [gemiddelde]<br />
3,73 3,63 3,93 3,42 3,96 4,41<br />
Standaarddeviatie<br />
2,13 1,99 2,25 2,16 2,19 2,49
114<br />
Gewog<strong>en</strong> tabell<strong>en</strong> met ongewog<strong>en</strong> N. Onderzoeksitems algeme<strong>en</strong> <strong>en</strong> specifiek onderzoeksdeel, gesplitst naar sector.<br />
Perc<strong>en</strong>tages zijn kolomperc<strong>en</strong>tages. Elk perc<strong>en</strong>tage is getoetst met de Pearson Chi-kwadraat toets.<br />
Elk gemiddelde is getest met de t-test. Het contrast is altijd subgroep vs. alle andere cases (‘horizontaal’).<br />
▲: p
115<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Ingezette voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 2e spoor (specifiek deel) [N=83]<br />
Individuele begeleiding of coaching door iemand uit het organisatie of<br />
de bedrijfsarts 62,8% 61,0% 54,5% 70,2% 85,6% 50,9% 51,5%<br />
Mijn organisatie is zelf op zoek gegaan naar e<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>de vacature<br />
bij e<strong>en</strong> andere werkgever 46,0% 29,9% 54,5% 45,6% 67,5% 50,9% 35,2%<br />
Werknemer is aangemeld bij e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>werkingsverband met andere<br />
werkgevers 13,8% 11,4% 25,3% 8,7% 7,1% 22,1% 15,5%<br />
Scholing, opleiding of cursus met het doel om elders aan de slag te<br />
kunn<strong>en</strong> 41,0% 19,5% 11,2% 45,7% 34,5% 33,4% 69,2%<br />
Individuele begeleiding of coaching door e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf 55,7% 50,5% 44,5% 50,7% 43,5% 79,1% 65,3%<br />
Werknemer is in di<strong>en</strong>st getred<strong>en</strong> bij e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf of uitz<strong>en</strong>dbureau<br />
7,4% 5,7% 0% 20,3%▲ 0% 0% 0%<br />
E<strong>en</strong> outplacem<strong>en</strong>t-traject bij e<strong>en</strong> extern bureau 23,1% 18,4% 15,1% 32,5% 30,1% 16,3% 15,1%<br />
Andere voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 5,4% 0% 3,9% 6,2% 5,5% 0% 10,7%<br />
Wat is het geslacht <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werknemer? [N=600]<br />
Man 53,6% 78,2%▲ 85,7%▲ 58,2% 32,4%▼ 15,4%▼ 53,9%<br />
Vrouw 46,4% 21,8%▼ 14,3%▼ 41,8% 67,6%▲ 84,6%▲ 46,1%<br />
Wat was het beroepsniveau <strong>van</strong> de betreff<strong>en</strong>de werknemer?<br />
[N=596]<br />
Elem<strong>en</strong>tair beroepsniveau (ongeschoolde arbeid) 4,5% 8,1% 8,7% 4,1% 1,8% 3,0% 3,4%<br />
Lager beroepsniveau (functie op VMBO of LBO-niveau) 30,9% 37,8% 61,8%▲ 45,2%▲ 3,6%▼ 17,8%▼ 16,8%▼<br />
Middelbaar beroepsniveau (functie op MBO-niveau) 41,0% 44,9% 26,4% 43,7% 24,1%▼ 54,2%▲ 42,1%<br />
Hoger beroepsniveau (functie op HBO of Wet<strong>en</strong>schappelijk niveau) 23,6% 9,1%▼ 3,1%▼ 7,0%▼ 70,5%▲ 25,0% 37,7%▲
116<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Klacht<strong>en</strong> aan het bewegingsapparaat [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 62,2% 61,1% 44,0%▼ 64,0% 75,5% 48,8%▼ 70,8%<br />
G<strong>en</strong>oemd 37,8% 38,9% 56,0%▲ 36,0% 24,5% 51,2%▲ 29,2%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Psychische klacht<strong>en</strong> [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 57,5% 57,8% 74,6%▲ 56,9% 39,8%▼ 68,9% 51,7%<br />
G<strong>en</strong>oemd 42,5% 42,2% 25,4%▼ 43,1% 60,2%▲ 31,1% 48,3%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Hart- <strong>en</strong> vaatziekt<strong>en</strong> [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 89,9% 87,5% 85,4% 89,3% 92,8% 99,2%▲ 86,9%<br />
G<strong>en</strong>oemd 10,1% 12,5% 14,6% 10,7% 7,2% 0,8%▼ 13,1%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Overige aando<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 77,9% 78,2% 85,6% 72,9% 84,1% 73,1% 80,6%<br />
G<strong>en</strong>oemd 22,1% 21,8% 14,4% 27,1% 15,9% 26,9% 19,4%<br />
Aard <strong>van</strong> de aando<strong>en</strong>ing:<br />
Weet niet/weet niet zeker [N=608]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 98,9% 100% 97,8% 99,8% 97,3% 97,8% 99,4%<br />
G<strong>en</strong>oemd 1,1% 0% 2,2% 0,2% 2,7% 2,2% 0,6%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
De gezondheid was te slecht om te werk<strong>en</strong>. [N=605]<br />
Nee 31,5% 29,6% 30,4% 33,4% 27,7% 32,9% 31,7%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 68,5% 70,4% 69,6% 66,6% 72,3% 67,1% 68,3%
117<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was ge<strong>en</strong> pass<strong>en</strong>d werk beschikbaar in de organisatie. [N=606]<br />
Nee 71,5% 76,0% 70,1% 60,1%▼ 81,7% 70,7% 79,8%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 28,5% 24,0% 29,9% 39,9%▲ 18,3% 29,3% 20,2%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was in de organisatie onvoldo<strong>en</strong>de tijd of capaciteit beschikbaar<br />
voor de begeleiding <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>. [N=606]<br />
Nee 94,4% 97,1% 95,4% 89,3%▼ 97,1% 99,1% 95,0%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 5,6% 2,9% 4,6% 10,7%▲ 2,9% 0,9% 5,0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
De <strong>zieke</strong> werknemer had e<strong>en</strong> conflict met de leidinggev<strong>en</strong>de of collega’s<br />
voor het ziekteverzuim. [N=606]<br />
Nee 86,6% 90,0% 98,6%▲ 77,4%▼ 91,3% 91,3% 86,0%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 13,4% 10,0% 1,4%▼ 22,6%▲ 8,7% 8,7% 14,0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Werkgever <strong>en</strong> werknemer war<strong>en</strong> het niet e<strong>en</strong>s over de reïntegratie.<br />
[N=605]<br />
Nee 89,2% 87,9% 94,3% 82,6%▼ 95,1% 91,1% 92,0%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 10,8% 12,1% 5,7% 17,4%▲ 4,9% 8,9% 8,0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Werknemer werkte niet of onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de reïntegratie.<br />
[N=601]<br />
Nee 84,8% 73,6%▼ 93,2% 75,5%▼ 90,9% 91,3% 91,6%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 15,2% 26,4%▲ 6,8% 24,5%▲ 9,1% 8,7% 8,4%
118<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was sprake <strong>van</strong> disfunctioner<strong>en</strong> voor de ziekte. [N=603]<br />
Nee 88,2% 80,6% 97,3% 82,6%▼ 87,1% 88,0% 95,2%▲<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 11,8% 19,4% 2,7% 17,4%▲ 12,9% 12,0% 4,8%▼<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er was sprake <strong>van</strong> achteruitgang <strong>van</strong> salaris, arbeidsrechtelijke<br />
positie of sociale zekerheidsrecht<strong>en</strong> [N=603]<br />
Nee 97,1% 97,8% 95,2% 97,1% 96,2% 96,5% 98,2%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 2,9% 2,2% 4,8% 2,9% 3,8% 3,5% 1,8%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor:<br />
Er is te lang geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie.<br />
[N=603]<br />
Nee 90,1% 86,0% 88,3% 92,2% 91,0% 87,8% 91,3%<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 9,9% 14,0% 11,7% 7,8% 9,0% 12,2% 8,7%<br />
Is het gelukt de medewerker weer in de eig<strong>en</strong> organisatie aan het<br />
werk te krijg<strong>en</strong>? [N=608]<br />
Nog niet duidelijk, zijn nog bezig / nog lop<strong>en</strong>de tijdelijke detachering 5,5% 3,3% 2,4% 4,0% 6,3% 2,7% 11,2%▲<br />
Ja, op arbeidstherapeutische basis 18,1% 17,4% 21,2% 16,0% 21,0% 20,9% 16,4%<br />
Ja, de werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan 36,7% 37,6% 35,9% 33,3% 41,4% 40,9% 36,0%<br />
Wel begonn<strong>en</strong>, maar het werk bleek toch te zwaar / te moeilijk 2,6% 1,7% 3,0% 2,9% 1,8% 2,8% 2,6%<br />
Nee, de werknemer heeft werk (nog) niet hervat in eig<strong>en</strong> organisatie 28,5% 32,2% 24,5% 35,1% 25,5% 24,2% 24,5%<br />
Anders 7,8% 7,8% 10,8% 8,6% 2,3% 5,8% 9,4%<br />
Weet niet/weet niet zeker 0,8% 0% 2,2% 0,1% 1,5% 2,7% 0%
119<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Heeft u getracht om deze werknemer bij e<strong>en</strong> andere organisatie<br />
aan het werk te krijg<strong>en</strong>? [N=608]<br />
Nee 88,5% 89,5% 87,4% 86,9% 88,3% 90,2% 89,8%<br />
Ja 11,5% 10,5% 12,6% 13,1% 11,7% 9,8% 10,2%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Er was <strong>van</strong>wege ziekte of beperking<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer ge<strong>en</strong><br />
pass<strong>en</strong>d werk bij andere werkgevers [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 35,7% 28,4% 30,3% 52,7% 34,0% 25,3% 19,5%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 62,1% 48,5% 69,7% 47,3% 66,0% 74,7% 80,5%<br />
Weet niet/weet niet zeker 2,2% 23,1%▲ 0% 0% 0% 0% 0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Andere k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de werknemer maakt<strong>en</strong> deze onaantrekkelijk<br />
voor andere werkgevers [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 37,9% 37,0% 35,7% 44,7% 22,0% 57,7% 26,1%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 61,8% 63,0% 64,3% 54,4% 78,0% 42,3% 73,9%<br />
Weet niet/weet niet zeker 0,3% 0% 0% 0,8% 0% 0% 0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
Er was bij de andere werkgever onvoldo<strong>en</strong>de tijd of capaciteit beschikbaar<br />
voor de begeleiding <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 3,3% 0% 11,7% 0% 7,7% 10,0% 0%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 91,2% 100% 55,4%▼ 100% 92,3% 90,0% 93,4%<br />
Weet niet/weet niet zeker 5,4% 0% 32,9%▲ 0% 0% 0% 6,6%
120<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
We wist<strong>en</strong> niet waar geschikte vacatures voor de betreff<strong>en</strong>de<br />
werknemer zoud<strong>en</strong> zijn [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 9,7% 16,2% 14,7% 12,6% 7,7% 10,0% 0%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 88,1% 83,8% 74,7% 84,8% 92,3% 90,0% 100%<br />
Weet niet/weet niet zeker 2,2% 0% 10,6% 2,5% 0% 0% 0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het tweede spoor:<br />
We wist<strong>en</strong> niet welke voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> we daarvoor zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />
inzett<strong>en</strong> <strong>en</strong> wat er op de markt te koop was [N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 2,4% 5,4% 0% 0% 7,7% 10,0% 0%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 96,3% 94,6% 89,4% 100% 92,3% 90,0% 100%<br />
Weet niet/weet niet zeker 1,3% 0% 10,6% 0% 0% 0% 0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor (specifiek deel):<br />
Werkgever <strong>en</strong> werknemer war<strong>en</strong> het niet e<strong>en</strong>s over de reïntegratie<br />
[N=75]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 7,8% 13,4% 19,7% 0% 7,7% 5,4% 12,8%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 92,2% 86,6% 80,3% 100% 92,3% 94,6% 87,2%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor (specifiek deel):<br />
Werknemer werkte niet of onvoldo<strong>en</strong>de mee aan de reïntegratie<br />
[N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 9,2% 13,4% 27,3% 0% 6,0% 11,4% 12,8%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 88,5% 86,6% 72,7% 100% 94,0% 82,9% 79,0%<br />
Weet niet/weet niet zeker 2,3% 0% 0% 0% 0% 5,7% 8,1%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor (specifiek deel):<br />
Er was sprake <strong>van</strong> achteruitgang <strong>van</strong> salaris, arbeidsrechtelijke<br />
positie of sociale zekerheidsrecht<strong>en</strong> [N=74]
121<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 10,0% 10,8% 26,3% 0% 35,0% 10,5% 3,3%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 89,6% 89,2% 69,7% 100% 65,0% 89,5% 96,7%<br />
Weet niet/weet niet zeker 0,5% 0% 4,0% 0% 0% 0% 0%<br />
Knelpunt<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in het eerste spoor (specifiek deel):<br />
Er is te lang geprobeerd om terug te ker<strong>en</strong> in de eig<strong>en</strong> functie<br />
[N=74]<br />
Ja, dit heeft e<strong>en</strong> rol gespeeld 31,9% 40,5% 38,0% 24,1% 29,7% 20,5% 44,4%<br />
Nee, dit heeft ge<strong>en</strong> rol gespeeld 68,1% 59,5% 62,0% 75,9% 70,3% 79,5% 55,6%<br />
Is het gelukt de medewerker bij e<strong>en</strong> andere organisatie aan het<br />
werk te krijg<strong>en</strong>? [N=83]<br />
Nog niet duidelijk, zijn nog bezig / nog lop<strong>en</strong>de tijdelijke detachering 13,0% 24,1% 9,1% 17,5% 19,0% 11,8% 0%<br />
Ja, op arbeidstherapeutische basis 2,4% 5,7% 10,2% 0% 0% 4,6% 0%<br />
Ja, de werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan 16,2% 0% 36,5% 6,2% 28,6% 13,0% 23,9%<br />
Wel begonn<strong>en</strong>, maar het werk bleek toch te zwaar / te moeilijk 6,5% 5,7% 11,2% 0% 8,4% 9,1% 12,0%<br />
Nee, de werknemer heeft werk (nog) niet hervat in eig<strong>en</strong> organisatie 49,7% 48,3% 33,0% 70,1% 44,0% 61,5% 23,2%<br />
Anders 10,6% 0% 0% 6,2% 0% 0% 40,9%▲<br />
Weet niet/weet niet zeker 1,7% 16,2%▲ 0% 0% 0% 0% 0%<br />
Is deze werknemer mom<strong>en</strong>teel in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
[N=596]<br />
Ja 75,4% 73,1% 72,0% 67,5%▼ 90,3%▲ 82,4% 76,8%<br />
Nee 24,2% 26,9% 28,0% 32,4%▲ 9,7%▼ 14,9% 23,2%<br />
Weet niet/weet niet zeker 0,4% 0% 0% 0,1% 0% 2,7%▲ 0%<br />
Is de werknemer voor hetzelfde aantal ur<strong>en</strong> in di<strong>en</strong>st als voor de<br />
ziekmelding? [N=470]
122<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Ja, voor hetzelfde aantal ur<strong>en</strong> 83,7% 87,2% 80,0% 88,7% 81,5% 80,6% 81,2%<br />
Nee, voor minder ur<strong>en</strong> dan voor de ziekmelding 15,0% 12,8% 17,0% 9,8% 18,5% 17,9% 17,2%<br />
Weet niet/weet niet zeker 1,3% 0% 3,1% 1,5% 0% 1,5% 1,6%<br />
Hoe is de werknemer mom<strong>en</strong>teel werkzaam? [N=470]<br />
Werkzaam in de eig<strong>en</strong> (oude) functie 65,5% 57,4% 70,0% 61,8% 64,4% 74,1% 66,4%<br />
werkzaam in e<strong>en</strong> andere functie 9,0% 15,5% 12,1% 6,9% 9,6% 10,2% 5,7%<br />
Gedetacheerd bij e<strong>en</strong> andere organisatie 0,8% 0% 2,5% 0% 0,9% 1,1% 0,8%<br />
Nog) niet werkzaam 24,6% 27,1% 13,3% 31,3% 25,1% 14,7% 27,1%<br />
Weet niet / weet niet zeker 0,2% 0% 2,2%▲ 0% 0% 0% 0%<br />
In di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> e<strong>en</strong> andere organisatie [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 76,7% 75,2% 67,1% 81,2% 56,7% 75,7% 79,9%<br />
G<strong>en</strong>oemd 23,3% 24,8% 32,9% 18,8% 43,3% 24,3% 20,1%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
In di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> e<strong>en</strong> re-<strong>integratie</strong>bedrijf [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 97,6% 100% 100% 93,7% 100% 100% 100%<br />
G<strong>en</strong>oemd 2,4% 0% 0% 6,3% 0% 0% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Ingetred<strong>en</strong> in de WIA/WAO [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 78,5% 81,5% 65,2% 90,3%▲ 82,3% 59,1% 71,1%<br />
G<strong>en</strong>oemd 21,5% 18,5% 34,8% 9,7%▼ 17,7% 40,9% 28,9%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Voorgedrag<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> vervroegde IVA-keuring [N=133]
123<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 99,5% 100% 95,5% 100% 100% 100% 100%<br />
G<strong>en</strong>oemd 0,5% 0% 4,5% 0% 0% 0% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Door u ontslag<strong>en</strong> [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 72,4% 56,3% 81,8% 69,1% 68,0% 72,7% 82,2%<br />
G<strong>en</strong>oemd 27,6% 43,7% 18,2% 30,9% 32,0% 27,3% 17,8%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Uit di<strong>en</strong>st <strong>van</strong>wege einde tijdelijk di<strong>en</strong>stverband [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 91,3% 90,1% 90,5% 86,8% 100% 85,7% 100%<br />
G<strong>en</strong>oemd 8,7% 9,9% 9,5% 13,2% 0% 14,3% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Uit di<strong>en</strong>st <strong>van</strong>wege VUT of p<strong>en</strong>sio<strong>en</strong> [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 97,7% 93,5% 89,1%▼ 100% 100% 97,6% 100%<br />
G<strong>en</strong>oemd 2,3% 6,5% 10,9%▲ 0% 0% 2,4% 0%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Zelf uit di<strong>en</strong>st gegaan zonder andere baan in verschiet [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 82,8% 96,4% 89,9% 74,5% 93,1% 92,8% 79,5%<br />
G<strong>en</strong>oemd 17,2% 3,6% 10,1% 25,5% 6,9% 7,2% 20,5%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Weet niet/weet niet zeker [N=133]<br />
Niet g<strong>en</strong>oemd 94,8% 100% 100% 90,1% 100% 100% 93,8%<br />
G<strong>en</strong>oemd 5,2% 0% 0% 9,9% 0% 0% 6,2%<br />
Waarom is de werknemer niet meer in di<strong>en</strong>st <strong>van</strong> uw organisatie?<br />
Onbek<strong>en</strong>d [N=133]
124<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Nee 98,3% 100% 100% 100% 100% 100% 92,5%▼<br />
Ja 1,7% 0% 0% 0% 0% 0% 7,5%▲<br />
In welke mate heeft de werknemer zelf ook initiatiev<strong>en</strong> ontplooid<br />
met betrekking tot zijn of haar reïntegratie? [N=608]<br />
Nee 34,2% 36,9% 35,3% 39,8% 20,8% 27,3% 35,9%<br />
Ja, in sterke mate 65,8% 63,1% 64,7% 60,2% 79,2% 72,7% 64,1%<br />
In hoeverre is de reïntegratie <strong>van</strong> deze werknemer repres<strong>en</strong>tatief<br />
voor de reïntegratie <strong>van</strong> andere <strong>werknemers</strong>? [N=608]<br />
N.v.t. 1 <strong>zieke</strong> werknemer 55,4% 57,9% 53,1% 72,2%▲ 40,7% 34,2%▼ 53,9%<br />
Meestal verloopt het beter 11,9% 10,4% 10,8% 6,9% 18,5% 17,3% 12,9%<br />
Vergelijkbaar/ repres<strong>en</strong>tatief 22,0% 16,7% 20,3% 13,6%▼ 33,6% 32,0% 24,4%<br />
Meestal verloopt het minder goed 2,1% 0,5% 0,5% 3,7% 0% 4,3% 1,1%<br />
Kan niet vergelijk<strong>en</strong>, eerste reïntegratie 4,4% 7,7% 8,1% 2,1% 5,7% 2,8% 4,5%<br />
Weet niet/weet niet zeker 4,2% 6,8% 7,2% 1,5% 1,5% 9,3% 3,2%<br />
Heeft uw organisatie voor re-<strong>integratie</strong> de afgelop<strong>en</strong> twee jaar sam<strong>en</strong>gewerkt<br />
met andere werkgevers? (ja/nee) [N=598]<br />
Nee 89,1% 90,4% 92,5% 95,1%▲ 76,3%▼ 72,7%▼ 95,1%▲<br />
Ja 10,9% 9,6% 7,5% 4,9%▼ 23,7%▲ 27,3%▲ 4,9%▼<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of<br />
2 e spoor: Inkop<strong>en</strong> (ja/nee) (1e spoor) [N=591]<br />
Nee 49,2% 46,4% 46,9% 61,7%▲ 41,8% 39,2% 46,1%<br />
Ja 50,8% 53,6% 53,1% 38,3%▼ 58,2% 60,8% 53,9%
125<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of<br />
2 e spoor: Inkop<strong>en</strong> (ja/nee) (2e spoor) [N=604]<br />
Nee 89,1% 94,7% 90,8% 89,0% 91,5% 86,1% 86,4%<br />
Ja 10,9% 5,3% 9,2% 11,0% 8,5% 13,9% 13,6%<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of<br />
2 e spoor: Inkop<strong>en</strong> (ja/nee) (1e of 2e spoor) [N=593]<br />
Nee 48,1% 46,4% 46,4% 61,2%▲ 40,8% 37,9% 43,6%<br />
Ja 51,9% 53,6% 53,6% 38,8%▼ 59,2% 62,1% 56,4%<br />
Zelf do<strong>en</strong>, inkop<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> bij re-<strong>integratie</strong> in 1 e <strong>en</strong>/of<br />
2 e spoor: Zelf do<strong>en</strong> (1e <strong>en</strong> 2e spoor) [N=595]<br />
Nee 55,5% 55,2% 55,7% 41,9%▼ 67,7% 70,3%▲ 57,3%<br />
Ja 44,5% 44,8% 44,3% 58,1%▲ 32,3% 29,7%▼ 42,7%<br />
Inzet <strong>van</strong> re-<strong>integratie</strong>activiteit<strong>en</strong> [N=604]<br />
Alle<strong>en</strong> 1e spoor 82,0% 83,4% 81,6% 83,1% 82,0% 77,2% 82,8%<br />
1e <strong>en</strong> 2e spoor 18,0% 16,6% 18,4% 16,9% 18,0% 22,8% 17,2%<br />
Eén of meer langdurig <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong> uit di<strong>en</strong>st gegaan [N=571]<br />
Nee 66,2% 64,8% 59,1% 62,7% 75,8% 74,2% 65,5%<br />
Ja 33,8% 35,2% 40,9% 37,3% 24,2% 25,8% 34,5%<br />
Tweede spoor ingezet voor <strong>zieke</strong> werknemer [N=601]<br />
Nee 88,5% 89,5% 87,2% 86,9% 88,3% 90,1% 89,6%<br />
Ja 11,5% 10,5% 12,8% 13,1% 11,7% 9,9% 10,4%
126<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Duur verzuim (tot hed<strong>en</strong>) [N=608]<br />
3 tot 11 maand<strong>en</strong> 53,1% 42,2% 51,7% 55,8% 48,8% 54,5% 56,8%<br />
12 maand<strong>en</strong> of langer 46,9% 57,8% 48,3% 44,2% 51,2% 45,5% 43,2%<br />
Eindsituatie langdurig <strong>zieke</strong> werknemer [N=603]<br />
Uit di<strong>en</strong>st 25,3% 26,9% 28,3% 33,0%▲ 12,0%▼ 16,5% 25,0%<br />
In di<strong>en</strong>st, volledig hervat 34,9% 35,0% 33,1% 30,6% 37,2% 41,6% 36,0%<br />
In di<strong>en</strong>st, nog lop<strong>en</strong>d of niet werkzaam 39,8% 38,2% 38,6% 36,4% 50,8% 41,9% 39,0%<br />
Werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan (andere<br />
organisatie) [N=83]<br />
Nee 83,8% 100% 63,5% 93,8% 71,4% 87,0% 76,1%<br />
Ja 16,2% 0% 36,5% 6,2% 28,6% 13,0% 23,9%<br />
Werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan (eig<strong>en</strong><br />
organisatie) [N=608]<br />
Nee 63,3% 62,4% 64,1% 66,7% 58,6% 59,1% 64,0%<br />
Ja 36,7% 37,6% 35,9% 33,3% 41,4% 40,9% 36,0%<br />
Werknemer is met succes weer volledig aan het werk gegaan<br />
(1 e of 2 e spoor) [N=608]<br />
Nee 61,7% 62,4% 59,5% 65,9% 56,7% 58,2% 61,6%<br />
Ja 38,3% 37,6% 40,5% 34,1% 43,3% 41,8% 38,4%<br />
Behoefte aan sam<strong>en</strong>werk<strong>en</strong> [N=608]<br />
Nee 81,3% 82,8% 79,9% 81,0% 81,2% 82,4% 81,1%
127<br />
Sector<br />
Totaal<br />
lb/delfst/ind/<br />
nuts<br />
bouw/transport/<br />
com<br />
handel/<br />
horeca<br />
onderwijs/<br />
overheid zorg/welzijn<br />
di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing<br />
N: 608 99 95 108 102 101 103<br />
[100%] [11%] [11%] [29%] [11%] [14%] [23%]<br />
Ja 18,7% 17,2% 20,1% 19,0% 18,8% 17,6% 18,9%<br />
Aantal voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> 1e spoor [N=608] [gemiddelde] 3,73 3,65 3,35 3,82 4,28 4,04 3,39<br />
Standaarddeviatie 2,13 2,57 2,10 2,06 2,26 2,19 1,85
Colofon<br />
<strong>Re</strong>-<strong>integratie</strong> <strong>van</strong> <strong>zieke</strong> <strong>werknemers</strong>: <strong>feit<strong>en</strong></strong>, <strong>verklaring<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> is e<strong>en</strong><br />
uitgave <strong>van</strong> de Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong>.<br />
Oranjestraat 4<br />
2514 JB D<strong>en</strong> Haag<br />
Postbus 16101<br />
2500 BC D<strong>en</strong> Haag<br />
info@rwi.nl<br />
www.rwi.nl<br />
© Raad voor Werk <strong>en</strong> Inkom<strong>en</strong>, D<strong>en</strong> Haag. Niets uit deze uitgave mag op <strong>en</strong>ige manier<br />
word<strong>en</strong> verveelvoudigd, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming <strong>van</strong> de<br />
uitgever.<br />
Vormgeving omslag: Smidswater<br />
strategie > concept > design, D<strong>en</strong> Haag<br />
ISBN 978-90-8766-017-8<br />
Januari 2008<br />
129
130
131
132