NECM el-DÃN SA'ÃD b. MUHAMMED el-SA'ÃDÃ'NÄ°N ÅERH ARÃZ el ...
NECM el-DÃN SA'ÃD b. MUHAMMED el-SA'ÃDÃ'NÄ°N ÅERH ARÃZ el ...
NECM el-DÃN SA'ÃD b. MUHAMMED el-SA'ÃDÃ'NÄ°N ÅERH ARÃZ el ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ARÛZ İLMİ ve KÂFİYE<br />
I-ARÛZ İLMİ<br />
A-Arûz İlminin Lügat ve Terim Anlamları:<br />
Çalışmamızın bu bölümünde "Arûz” k<strong>el</strong>imesinin, bazı lügat manalarını<br />
vererek daha sonra nasıl bir ilim dalı haline g<strong>el</strong>diği hakkında bilgi vermeye<br />
çalışacağız.<br />
Arûz, k<strong>el</strong>ime olarak, ortaya çıkmak, yan, Mekke-Medine ve etrafı, bulut,<br />
evin direği, çadırın ortasına dikilen ve onun ayakta durmasını sağlayan ağaç<br />
kütük, asi deve gibi anlamlara g<strong>el</strong>ir 35 .<br />
Arûz ilmiyle meşgul olanlar, dilciler ve araştırmacılar, arûz k<strong>el</strong>imesinin<br />
lügat manaları ile terim manaları arasında bir bağ bulunduğu görüşünde<br />
birleşmektedirler. Onlar arûzu, şiir ilimlerinin veya başka ilimlerin bir bölümüne,<br />
zor bir ilim olması sebebiyle inatçı ve dik kafalı deveye, Halîl b. Ahmed<br />
(ö.175/791) bu ilmi Mekke’de ortaya koyduğu için Mekke’ye, çadırın, üzerine<br />
bina edildiği ve ayakta durmasını sağlayan ağaç kütüğe benzetmektedirler 36 .<br />
Arûz k<strong>el</strong>imesi, çadırın ortasındaki ağaç kütüğe ( (الخشبة benzetildiği için<br />
müennestir 37 .<br />
Arûzun lügat ve terim manaları arasındaki bağlardan en isabetli olanı,<br />
çadırın ortasındaki direğe benzetilmesidir. Çünkü çadırın kuruluşunda ve dik<br />
durmasında arûz (ağaç kütük)’un önemi oldukça fazladır. Yine çadırın sağlam<br />
35 <strong>el</strong>-Halîl b. Ahmed <strong>el</strong>-Ferâhîdî, Kitâb <strong>el</strong>-‘Ayn (Thk: Mehdî <strong>el</strong>-Mahzûmî İbrâhîm <strong>el</strong>-Sâmarâ‘î),<br />
Beyrût 1988, I, 271-277; <strong>el</strong>-Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed, Tehzîb <strong>el</strong>-Luğa, (Thk: ‘Abd <strong>el</strong>-<br />
S<strong>el</strong>âm Muhammed Hârûn), 1964, 454-469; <strong>el</strong>-Cevherî, İsmâ'îl b. Hammâd, <strong>el</strong>- Sihâh Tâc <strong>el</strong>-<br />
Luğa ve Sihâh <strong>el</strong> ‘Arabiyye (Thk: Ahmed ‘Abd <strong>el</strong>-‘Ğafûr ‘Attâr), Beyrût 1990, III, 1082-1091;<br />
<strong>el</strong>-Fîrûzâbâdî, Mecd <strong>el</strong>-Dîn Muhammed, <strong>el</strong>-Kâmûs <strong>el</strong>-Muhît (Thk: Muhammed Nâ'îm <strong>el</strong>-<br />
‘Urkusûsî), Beyrût 1993, s. 832-835. ; İbn Manzûr, Ebû Fazl Cemâl <strong>el</strong>-Dîn, Lisân <strong>el</strong>-‘Arab,<br />
Beyrût 1990, VII, 165-187.<br />
36 Çetin Nihad M., “İlm <strong>el</strong>-arûz ve Neş'etuhu”, <strong>el</strong>-Câmîa, I, Musul 1978, s.20.<br />
37 Tahkik edilen nüsha, v.9b.<br />
14
Change language