SECUNDAIR ONDERWIJS

TSO – 3e graad – optie Techniek-wetenschappen 43TV Toegepaste biologie (1e jaar: 3 lestijden/week, 2e jaar: 3 lestijden/week)Door vergelijking van de gemeten B.O.D.-waarden met de normen kan de graad van organische vervuilingworden afgeleid; dit kan gerelateerd worden met de waargenomen organismen.Door vergelijking van de gemeten concentraties van de anorganische ionen met de normen voor de basiskwaliteitvan oppervlaktewater kan de graad van eutrofiëring afgeleid worden. De begrippen oligo-, meso- eneutroof water kunnen hierbij aangebracht worden. Een relatie van de graad van eutrofiëring met het voorkomenvan bepaalde organismen kan worden gelegd.Voor het chloridegehalte wordt het water ingedeeld in zoet-, brak- of zoutwater.Door vergelijking van de pH-waarde, de totale en de carbonaathardheid kan men hun onderling verbandafleiden. Vooral de buffercapaciteit van het water (gevoeligheid voor zure regen) komt aan bod. De ecologischebetekenis van deze waarden voor de organismen kan besproken worden.Door vergelijking van de zuurstofgasbepalingen met de normen kan men een relatie leggen met het voorkomenvan bepaalde organismen. De verschillende ademhalingsmechanismen van de waterorganismen kunnenhier aan bod komen.2.1 Waterorganismen worden verzameld in de verschillende zones en op naam gebracht.Plankton wordt met een planktonnet verzameld en kan levend onderzocht worden in de klas of op het terrein.Eventueel wordt een deel van het plankton gefixeerd voor verder onderzoek in de klas. Men kan dewaarnemingen gebruiken om de saprobiegraad van het water te bepalen.Aan de hand van de waargenomen macro-invertebraten kan men de biotische index van het water bepalenen vergelijken met de fysico-chemische waterkwaliteit.2.2 Door middel van een transect langsheen een gradiënt (bv. overgang land-water) kan men een progressieveverandering in de vegetatie waarnemen. Voor de aanwezige dieren kan men trachten in de verschillendezones (oever, open water, tussen waterplanten) en op verschillende diepten te bemonsteren.2.3 Door vergelijking van de waarnemingen tracht men een relatie te leggen tussen de populatiedichtheid ofde bedekkingsgraad en andere biotische factoren. Indien mogelijk kunnen de volgende begrippen geïllustreerdworden met concrete voorbeelden: predatie, concurrentie, symbiose, coöperatie en associatie.De inventarisatie van de dieren kan gebruikt worden om voedselrelaties te bestuderen en een voedselwebvan de biotoop op te stellen.GedragsleerBeeldmateriaal van ethologische studies geeft een idee van de methodiek van deze wetenschap. De introductievan een aantal basisbegrippen aan de hand van praktische opdrachten en mogelijk een discussieover aangeboren of aangeleerd gedrag aan de hand van genetische onderzoekstechnieken besluiten dithoofdstuk.Lesmateriaal:- agressieve muizen: http://staff.science.uva.nl/~dcslob/lesbrieven/Wenda/muizen.html- de biologische klok: http://staff.science.uva.nl/~dcslob/lesbrieven/Admiraal/index.htmlAangeleerd gedrag bij dieren:http://users.rcn.com/jkimball.ma.ultranet/BiologyPages/L/LearnedBehavior.htmlThe Animal Landlord Software tool: http://www.letus.org/bguile/animallandlord/animallandlord.htmlIndien de jaarplanning het toelaat kan hier tijd voorzien worden voor een aantal lessen sociobiologie.