Voorstellen tot werkelijkheid - Sjoerd van Tuinen

Ruud WeltenRotterdammanagement of ten onder gaat in een AlGore-ritmische einde-der-wereldretoriek.Rotterdam als skillcity is een best practice voor wat maatschappelijkeverantwoordelijkheid betekent. Rotterdam als skillcity lost een aantalproblemen op die steeds opnieuw opduiken als het om maatschappelijkeverantwoordelijkheid gaat. In Woorden als daden geeft Henk Oosterlingdaarvan verslag. Dit boek zet niet alleen zijn concept skillcity uiteen, maargeeft daarvan ook de praktijk weer.132 – 133Het eerste probleem van de in eerste instantie wellicht goedbedoelde nieuwekijk op economie en maatschappij, is dat deze utopisch is en blijft: watzoveel wil zeggen als dat het geen plaats, geen verankering, geen wortel,geen bodem of aarde heeft. Het woont nergens. Het verzandt in een globalekritiek, waarin het lijkt alsof de aarde zelf in gevaar is. Rotterdam alsskillcity pareert dit probleem omdat maatschappelijke verantwoordelijkheidzijn beslag vindt in een concrete stad: de stad geeft de menselijke maat dieelke vorm van duurzaamheid of maatschappelijke verantwoordelijkheid nodigheeft. Kosmopolitisme, maar op metropolitisch niveau.Het tweede probleem is dat duurzame doeners en maatschappelijkverantwoorde ondernemers zich van een discours bedienen van ‘doen’ dathet ‘denken’ moet vervangen. ‘Duurzaam doen!’, ‘niet denken maar doen!’zijn de slogans van de nieuwe wereldverbeteraars. Maar de grenzeloze utopievan duurzaamheid maakt slechts kans wanneer het op aarde neerdaaltin een integraliteit. ‘Geeft duurzaamheid de lange duur aan, integraliteitduidt vooral op samenhang en focus in een bepaald tijdsbestek en binneneen afgebakend gebied’ (Oosterling 2009a: 31)). Het afgebakend gebiedhoeft niet direct de ommuurde stadstaat te zijn met de wachttorens (zoalsAristoteles het beschrijft in de Politica), maar veeleer een fysieke, concrete,daadwerkelijke verwezenlijking die een onmiddellijke neerslag en betekenisheeft voor levende, concrete mensen. De stad is dit neerslaggebieden de concrete vorm is Rotterdam.De logofobie die zich bij de nieuwe wereldverbeteraars uit in eenonevenwichtige nadruk op het ‘doen’ – een ‘gedachteloos doen’ – wordtvoorbij gestreefd door een oude term, die onder andere door Richard Sennettwerd herontdekt: vakmanschap. Vakmanschap laat het ‘sie wissen dasnicht, aber sie tun es’ van Marx over de arbeider ver achter zich: het gaat nuom de tussen vaardigheden (skills), reflectie en interesse. Arbeid isniet gedachteloos, zoals Jean-Paul Sartres lopende band-arbeider die bijnagedachteloos, automatisch de bewegingen kan uitvoeren, maar nét de minimaleconcentratie nodig heeft die hem beletten zijn gedachten aan zichzelf