Het familiebedrijf, een gedeelde passie - ING Onderneming

Er zijn verschillende scenario’s mogelijk. Deoverdracht van het familiebedrijf aan eenenig kind kan eenvoudig zijn, op voorwaardedat de opvolger competent is. “Het probleemis dat de familiale ondernemer nietmet dezelfde ogen naar zijn zoon of dochterkijkt als een buitenstaander. Mijn kind,schoon kind”, aldus Laurent Weerts. “Metmeerdere kinderen, wordt het nog complexer.Vraag is ook welke rol de vaderkrijgt. Wordt hij voorzitter van de raad vanbestuur of blijft hij zich moeien? In hetlaatste geval, is de tweede generatie eenverloren generatie.” Laurent Weerts raadtdaarom aan om regels op te stellen wie debaas is, welke richting het bedrijf moet uitgaanenzovoort.De overgang van de tweede naar de derdegeneratie is vooral een technische zaak.“Vanaf de derde generatie zijn er twee keuzes”,zegt Charles Sasse. “De opvolgingwordt ingevuld door neven en nichten dievaak andere waarden of financiële behoeftenhebben. Je kunt die complexiteit aanvaardenen een familiecharter opstellen. Ofje vereenvoudigt het proces door bepaaldetakken af te snoeien en de familieleden uitte kopen.”SCORECARD OPVOLGINGOok Jozef Lievens, oprichter van hetInstituut voor het Familiebedrijf, wijst op decomplexiteit. “Het is eigen aan een familiebedrijfom te evolueren van eenvoud naarcomplexiteit. De start-up breidt uit enwordt een volwassen bedrijf. Maar ook defamilie groeit. Na enkele generaties zijn ersoms tientallen familieleden die verbondenzijn met het bedrijf.”Om de opvolging in goede banen te leiden,ontwikkelde Jozef Lievens de ScorecardOpvolging. Hiermee kan de familiale ondernemernagaan welke factoren leiden toteen succesvolle opvolging.Een eerste succesfactor is de nieuwe rol vande overdrager. “Een opvolging kan nietslagen als de familiale ondernemer hetbedrijf niet kan loslaten”, legt Jozef Lievensuit. “De overdrager moet een nieuwe rolspelen en mag zich niet meer moeien metde dagelijkse leiding van het familiebedrijf.Ideaal is wanneer de overdrager voorzittervan de raad van bestuur wordt of coachvan de opvolger.”Een bekwame en gemotiveerde opvolgerverhoogt eveneens de kans op succes.De kandidaat-opvolgers moeten over verschillendeeigenschappen beschikken, zoalsengagement, besluitvaardigheid, kennis enemotionele intelligentie. “Minstens evenbelangrijk is de motivatie van de opvolger”,meent Jozef Lievens. "Opvolgingen verlopenbeter wanneer de kandidaat-opvolgereen sterk verlangen heeft om het familiebedrijfte leiden en dit ook een boeiende uitdagingvindt.” Ook de relatie tussen deoverdrager en de opvolger moet goed zijn.Wederzijds respect en begrip zijn debelangrijkste kenmerken van een goederelatie.Een vierde succesfactor zijn de goedefamiliale relaties. “Het opvolgingsproceswordt al gekenmerkt door een klimaat vanangst en onzekerheid. Daarom is hetbelangrijk dat er vertrouwen is tussen defamilieleden”, aldus Jozef Lievens.GOVERNANCEWanneer zowel de familie als het bedrijfgoed scoren op governance, vergemakkelijktdit het opvolgingsproces. Een actieveraad van bestuur is heel belangrijk bij degovernance van het bedrijf. Wat de familiebetreft, zijn een gedeelde eigenaarsvisie,een familiale structuur en afsprakencruciaal. “De eigenaarsvisie gaat terug opde diepste overtuigingen van de stichter”,legt Jozef Lievens uit. “De familie is hetonder meer eens over de waarden, debasisfilosofie, de manier waarop de leidinguitgeoefend wordt en de financiëlereturn.”De opvolging heeft meer kans op slagenwanneer de opvolger een team vormt metde niet-familieleden. Vooraleer tot familialeopvolging beslist wordt, moeten alle alternatievennaast elkaar geplaatst worden. “Inbepaalde omstandigheden zal de verkoopvan het familiebedrijf een alternatief zijn”,zegt Jozef Lievens. “Wanneer familialeopvolging niet mogelijk is en de familie hetbedrijf niet wil verkopen, kan beroepgedaan worden op een externe managerom, al dan niet tijdelijk, de onderneming teleiden. De familie behoudt de controle overhet familiebedrijf, maar lost op die manierde leemte op managementvlak op.”Het spreekt voor zich dat het familiebedrijfprofessioneel gerund moet worden om vaneen succesvolle opvolging te spreken.Ook het eigendom moet correct geregeldworden. “De bank kan hierbij eenbelangrijke rol spelen”, aldus Jozef Lievens.Een planmatige aanpak ten slotte geeft deopvolging meer kans op slagen.IFB en IEF zijn onafhankelijke centra diepraktische kennis in huis hebben overmanagement- en eigendomsaspecten. Hundoel is efficiënt bij te dragen tot de professionalisering,de continuïteit en de verdereontwikkeling van de familiebedrijven.27