1 Criminaliteit, schering en inslag; vermogens - Historisch Centrum ...

gens- en geweldsdelinquenten enkele interessante aanwijzingen voor de
stelling dat geweldscriminaliteit aan een traditionele en vermogenscriminaliteit
aan een moderne samenleving gebonden is.
Bij beide delictcategorieën wordt het leeuwendeel van de criminaliteit
door personen tussen de 16 en 30 jaar bedreven. Bij vermogenscriminaliteit
neemt deze tendens in de loop der tijden toe, ten koste van jongere en
oudere leeftijdscategorieën. Bij geweldscriminaliteit, waar de categorie 16
tot 30-jarigen wel heel sterk overheerst, spreidt de leeftijdsverdeling zich
in de tweede en derde periode over de oudere leeftijdscategorieën, enigszins
ten koste van de categorie 16-30 jaar.
Ter verklaring van deze ontwikkelingen zou men natuurlijk kunnen wijzen
op de snelle bevolkingstoename in het onderzoeksgebied, met name
na 1895. Die toename zou immers een verjonging in de leeftijdssamenstelling
van de totale bevolking ten gevolge gehad kunnen hebben. Dit verklaart
echter nog geenszins de ongelijke ontwikkeling bij vermogens- en
geweldsdelinquenten. Het stijgende aantal vermogensdelicten wordt in
toenemende mate door jonge mensen begaan, terwijl steeds vaker oudere
mensen verantwoordelijk blijken voor een dalende geweldscriminaliteit.
Naar onze interpretatie ondersteunt deze ontwikkeling in de leeftijdsverdeling
van de verdachten de stelling dat geweldscriminaliteit een 'ouderwetse'
delictcategorie is en vermogenscriminaliteit een 'moderne': veel
jonge mensen reageren conform het waarden- en normenpatroon van de
samenleving waarin zij opgroeien. Dit waarden- en normenpatroon wordt
in toenemende mate bepaald door verstedelijking en industrialisering.
Ook bij het afwijken van die waarden en normen reageren zij adekwaat:
met name jonge mensen zijn verantwoordelijk voor de toenemende vermogenscriminaliteit.
Met andere woorden: met niet toegestane middelen
- vermogenscriminaliteit - proberen zij toch de in de samenleving heersende
waarden - materieel gewin - te realiseren. Omgekeerd blijven met
name oudere mensen verantwoordelijk voor de dalende geweldscriminaliteit.
Zij handelen vanuit een waarden- en normenpatroon dat in hun
jeugd gangbaar was, maar steeds minder past bij de verstedelijkende en
industrialiserende samenleving.
Bij ons onderzoek naar veranderingen in de beroepsstructuur van de verdachten
werden we belemmerd door de dikwijls weinig preciese registratie
van beroepen in de vonnissen. Dikwijls volstond de griffier met een aanduiding
als 'arbeider', 'werkman', 'fabrieksarbeider' of 'plaatsbaas' . Ons
aanvankelijk plan om de beroepen in te delen naar bijvoorbeeld loonafhankelijkheid
vs. zelfstandigheid van een beroep hebben we daarom moeten
laten varen. Wel dient hier vermeld te worden dat, bij een zeer voorzichtige
schatting, voor de totale periode het percentage loonafhankelijken
16 THB 25(1985)