1 Criminaliteit, schering en inslag; vermogens - Historisch Centrum ...

Bij vermogenscriminaliteit ziet men daarnaast al snel de dienstensector in
belang toenemen, ten koste van het aandeel van agrarische beroepen.
Naar de deelgebieden gespecificeerd vindt deze ontwikkeling voor Enschede
sneller en duidelijker plaats dan voor Lonneker, waar de agrarische beroepen
minder snel in aandeel slinken.
Bij geweldscriminaliteit is het aandeel van agrarische beroepen van iets
groter belang dan bij vermogenscriminaliteit en blijft dat ook langer, met
name vanwege de Lonnekenaren. Ook hier nemen beroepen uit de dienstensector
langzamerhand in belang toe, te Enschede echter in een hoger
tempo dan te Lonneker.
d Samenhang tussen de ontwikkeling van criminaliteit en het industrialiserings- en
moderniseringsproces
Uit de voorafgaande paragrafen zijn verscheidene aanwijzingen naar voren
gekomen voor de hypothese dat de ontwikkeling in de vermogens- en
geweldscriminaliteit samenhangt met de sociale en economische veranderingen
die zich in Enschede en Lonneker voordoen. De afwisseling in belang
van geweldscriminaliteit door vermogenscriminaliteit in Enschede
lijkt verbonden te zijn met de industrialisatie en algehele modernisering
die zich daar voordoet. Dit beeld dringt zich temeer op omdat Lonneker
de ontwikkelingen te Enschede met een zekere vertraging volgt: had deze
gemeente aanvankelijk nog een duidelijk agrarische oriëntatie, aan het begin
van deze eeuw beginnen ook daar industrialisatie en verstedelijking
verder door te dringen. Ook de verhouding tussen geweldscriminaliteit en
vermogenscriminaliteit volgt de ontwikkeling te Enschede, zij het met enige
vertraging.
Om deze veronderstellingen aannemelijker te kunnen maken willen we
hier proberen, door middel van correlatieberekeningen,28 een statistische
samenhang tussen de ontwikkeling van de criminaliteit en de modernisering
in ons onderzoeksgebied aan te tonen. In paragraaf 3 gaven we al aan
dat we voor deze onderneming, naast de criminaliteitsreeksen, ook tijdreeksen
hebben samengesteld over de demografische ontwikkeling, de industriële
groei, de agrarische conjunctuur en de prijzen van eerste levensbehoeften.
Om verscheidene redenen moeten de resultaten die met dergelijke correlatieberekeningen
kunnen worden geboekt met de nodige voorzichtigheid
gehanteerd worden. Men dient in gedachten te houden dat wij de ontwikkeling
in criminaliteitspatronen in de periode 1850-1919 om de vijf jaar
gemeten hebben. Wanneer men dan toch uitspraken doet over de hele periode
1850-1919, gaat men er dus impliciet vanuit dat de ontwikkeling tussen
twee steekjaren geen afwijkingen van de trend te zien zullen geven.
Bovendien schuilt er een zekere willekeur in het bepalen van de minimale
18 THB 25(1985)