1 Criminaliteit, schering en inslag; vermogens - Historisch Centrum ...

Lonneker komt dit echter stringenter tot uitdrukking dan voor Enschede,
Na 1895 komt daarin echter verandering, In het stedelijke Enschede
wordt in een kort tijdsbestek vermogenscriminaliteit veel omvangrijker
dan geweldscriminaliteit. Lonneker, dat aan het begin van de periode nog
een duidelijke rurale oriëntatie heeft, volgt die ontwikkeling te Enschede
naarmate verstedelijking en industrialisatie ook daar hun invloed krijgen,
In de praktijk betekent dit dat te Lonneker de aflossing van geweldscriminaliteit
door vermogenscriminaliteit in een langzamer tempo en op een
wat later tijdstip dan te Enschede plaatsvindt.
De personalia van de verdachten geven aanleiding geweldscriminaliteit als
een delictcategorie te beschouwen die in het algemeen aan een traditionele
samenleving is gebonden, Bij vermogenscriminaliteit worden daarentegen
kenmerken gevonden die passen bij de modernisering van de samenleving
en het toenemend belang van deze delictcategorie na de jaren negentig,
Ondanks alle reserves die we ten aanzien van de correlatie-berekeningen
hebben gemaakt, vinden wij het opvallend dat daar een samenhang tot
uitdrukking komt tussen geweldscriminaliteit en ontwikkelingen in de
landbouw, De relatie tussen vermogenscriminaliteit en de prijzen van eerste
levensbehoeften is veel lastiger in het kader van een moderniseringstheorie
te verklaren, Wellicht is er sprake van een indirecte relatie: men
kan beargumenteren dat verstedelijking en industrialisatie sommige delen
van de bevolking geproletariseerd heeft en daarmee uiterst vatbaar heeft
gemaakt voor de prijzen van eerste levensbehoeften,
Met dit onderzoek is het laatste woord over de ontwikkeling van de criminaliteit
in Enschede en Lonneker natuurlijk niet gezegd, laat staan dat een
uitspraak gedaan zou kunnen worden over de relatie tussen criminaliteitspatronen
en modernisering in Nederland, In het geval van nader onderzoek
zal men veel meer verschillende gebieden in Nederland in de beschouwing
moeten betrekken, en zal ook het statistische materiaal veel uitgebreider
en meer gedetailleerd bewerkt moeten worden,
In dit verslag hebben wij op een abstracte manier gebruik gemaakt van heel concrete
vonnissen: weerslagen van alledaagse gebeurtenissen die mensen met de rechter in aan­
raking brachten,
Zij'n onze veronderstellingen juist, dan zou men - schertsend - verdachte G, S. uit Lon­
neker als een van de laatste representanten van de pre-moderne samenleving kunnen be­
schouwen, Ondanks het feit dat hij' met J. W, op de vuist ging, was hij' echter minder
ouderwets dan men zou denken, Uit de getuigenverklaringen, die in zij'n vonnis zij'n
opgetekend, blijkt dat G, S. voor het toedienen van de klap gebruik maakte van een ta­
baksdoos die hij' zijn slachtoffer had ontfutseld,
Of hij' die ook in zij'n bezit gehouden heift is echter niet uit het vonnis op te maken,
LEONARDS CRIMINALITEIT 1850-1919 21