1 Criminaliteit, schering en inslag; vermogens - Historisch Centrum ...

Zehrs stelling dat geweldscriminaliteit aan een traditionele, pre-moderne
samenleving gebonden is en vermogenscriminaliteit de criminaliteitssoort
bij uitstek is voor een stedelijke, industrialiserende gemeenschap.
Gezien de vele beperkingen, die wij ons bij de selectie van het bronnenmateriaal
hebben opgelegd, is het goed te onderzoeken of deze hypothese ook
op een andere manier ondersteuning kan vinden.
c Personalia van vermogens- en geweldsdelinquenten
In de vijftien steekjaren waarover wij de archieven van de arrondissementsrechtbank
onderzochten werden voor Enschede en Lonneker samen
in totaal 1048 vermogens- en geweldsdelicten aanhangig gemaakt. Uiteraard
komt het wel eens voor dat een verdachte voor verscheidene delicten
tegelijk voor de rechter verschijnt: daarom is het aantal verdachten,
waarvan hier de personalia ter sprake worden gebracht, iets kleiner. 1001
verdachten worden voor 1048 delicten verantwoordelijk gesteld.
Het zou te ver voeren om van elke delictcategorie, onderscheiden naar
Enschede en Lonneker en voor elk steekjaar afzonderlijk, alle gegevens
over geslacht, leeftijd en beroep in tabelvorm weer te geven. Daarom kiezen
we voor de volgende presentatie: in principe worden àe gegevens voor
Enschede en Lonneker samen besproken, tenzij een onderscheid naar
deelgebied bijzondere ontwikkelingen aan het licht brengt. We vatten de
ontwikkeling in de personalia voor drie deelperioden samen, t.W . 1850-
1870, 1875-1895 en 1900-1919. Voor die drie deelperioden geven we telkens
de gemiddelde percentuele verdeling weer, zodat in een klein overzicht
toch de belangrijkste veranderingen tot uitdrukking kunnen komen.
24
TABEL I
1850-1870
1875-1895
1900-1919
Verdeling naar geslacht Enschede en Lonneker samen; gemiddelde percentages
over drie deel perioden
Vermogenscriminaliteit
Man Vrouw
72,0
85,7
94,1
28,0
14,3
5,9
Geweldscriminaliteit
Man Vrouw
98,3
92,0
92,1
1,7
8,0
7,9
N.B.: het aantal vermogensdelinquenten waarvan het geslacht bekend
was bedroeg tussen 1850 en 1919435; het aantal geweldsdelicten 565.
De cijfers in tabel 1 bevestigen nog eens de algemeen bekende stelling dat
criminaliteit met name een mannenzaak is. Of het nu over vermogens- of
geweldscriminaliteit gaat, over Enschede of Lonneker, steeds zijn de man-
14 THB 25(1985)