2010-04

De Binnenvaartkrant 23
16 februari 2010
(Rijks)havenmeester Jaap Lems neemt afscheid
“Ik laat de divisie achter zoals ik het wil”
Het zal wennen zijn voor de bijna
64-jarige Jaap Lems, als hij op
1 maart als Havenmeester van
Rotterdam en als Rijkshavenmeester
met pensioen gaat. “Ik
ben tot de laatste dag 100 procent
verantwoordelijk voor alles
en dan ineens niet meer. De volgende
dag zit ik thuis, na 46 jaar
werken.”
Zijn werk kent vele aspecten. Alle
zee- en binnenschepen moeten tussen
de Van Brienenoordbrug en het
einde van de Eurogeul (60 kilometer
uit de kust) 24 uur per dag vlot
en veilig kunnen varen. Als toezichthouder
heeft de havenmeester
een publieke taak en daarom een
speciale positie binnen de zelfstandige
NV Havenbedrijf Rotterdam.
Hij legt verantwoording af aan zowel
de minister van V&W, de burgemeester
van Rotterdam als de
directie van het Havenbedrijf.
“Ik heb er geen moeite mee iemand
boven me te accepteren. Ik ben volledig
zelfstandig als het om de beveiliging
en de veiligheid van de
haven gaat. Bedrijfsvoeringtechnisch
moet ik hier aan de statutaire
directie verantwoording af te leggen.
Dat doe ik graag, maar dat valt
niet altijd mee. Want al die lieden
voor wie je dat doet, die hebben
eigenlijk verdomde weinig tijd.”
Maar sinds de verzelfstandiging van
Jaap Lems ‘op de werkvloer’. (foto MGR)
het Havenbedrijf in 2004 is dat
strak geregeld. “Het is nooit zo helder
geweest als nu.”
Honderd man minder
Jaap Lems heeft een goed gevoel bij
zijn vertrek. “Ik laat de divisie achter
zoals ik het wil. Flexibeler en
efficiënter. Met een dikke honderd
man minder in vier jaar tijd. Niet
dat het een doel was om mensen
weg te krijgen. Het doel was de taken
slagvaardiger uitvoeren.”
De technische ontwikkelingen boden
die mogelijkheid. Maar het was
ook ‘in hoge mate een cultuurverhaal’.
Jaap Lems voelt de praktijk
nog steeds goed aan. “Heel simpel:
mensen van een hoger niveau moeten
bereid zijn een wacht extra te
draaien. Zo ver zijn we. De scheepvaartmeester
kan inspringen als de
assistenten ziek zijn of met verlof.
Een kwestie van goede afspraken
maken.”
In 2012 telt de divisie nog 512 medewerkers.
“Dan is alles bezet, maar
flexibeler. Ons streven is de beste
toezichtorganisatie te zijn van heel
Rotterdam-Rijnmond.” Een competitieve
toezichthouder. “Je moet
jezelf bewijzen. Bedrijfsonderdelen
worden op de huid gezeten om tegen
lagere operationele kosten te
werken. Die druk staat ook op overheidstaken.
Bovendien moet alles
veiliger, vlotter en schoner. Uiteindelijk
is het voor de gebruiker van
de haven het beste als er één flexibele
en slagvaardige, maritieme en
nautische autoriteit is.”
Opvolger René de Vries neemt vanaf
1 maart een gecompliceerde
functie over. “De kern is havenmeester
van Rotterdam.” De functies
veiligheidsofficier, Port Health
Authority, Rijkshavenmeester, havenmeester
van Schiedam en voor
de helft van Vlaardingen zijn ondergebracht
bij de havenmeester
van Rotterdam. “En we doen natuurlijk
taken voor Verkeer & Waterstaat.”
In Nederland zijn vijf
Rijkshavenmeesters, maar Jaap
Lems is de enige die tegelijk havenmeester
is.
Zeeuw
Voor hij havenmeester werd, voer
Jaap Lems van 1963 tot 1977 op
zee, was hij leraar op de binnenvaartavondschool
in Vlissingen,
inspecteur van de havenarbeidsinspectie
in Rotterdam en studeerde
hij ’s avonds Rechten. “Ik heb veel
plezier gehad van de vooropleiding
en ervaring. Ook handig als je begrijpt
waar juristen het over hebben
en door het werk als inspecteur tevens
in de haven elke bolder en elke
klinker kent.”
Hij was tevens ruim vijf jaar hoofd
nautische beleidszaken, scheepvaartreglementering
en vervoer van
gevaarlijke stoffen bij de directie
Benedenrivieren van Rijkswaterstaat.
“Dat kun je allemaal gebruiken
in dit vak.”
Het klinkt een beetje spijtig dat hij
dit straks allemaal niet meer nodig
heeft. Dat vindt hij ook, maar hij
maakt een verre van neerslachtige
indruk. “Ik kan met mijn ervaring
bijdragen aan nieuwe ideeën. Ik zie
wel, ik plan dat niet. Het is wel afkicken,
maar ik zit daar niet zo mee.
Anders ga ik wel gewoon vissen. Ik
maak me er niet druk om.”