18 magazine Leef!

innen- en buitenland waren die zeer geïnteresseerd
waren in een bezoekje aan zee. In 1819 was er al een
Noordwijker, Jan Kemp, die adverteerde met “eene nieuwe
in Engeland vervaardigde en extra wel ingerigte badkoets”,
maar hoe dat verhaal verder loopt is (nog) niet bekend.
Onder de toenmalige bestuurders van Noordwijk, onder
zakenlieden en weetgierige burgers zal zeker bekend zijn
geweest dat er langs de Hollandse kust al enkele badplaatsen
waren ontstaan; als eerste Scheveningen (al sinds
1818), waarna Zandvoort, Domburg, Wijk aan Zee en
Katwijk volgden. Er zal met grote interesse gekeken zijn
naar wat die ontwikkelingen met zich mee brachten.
Tenminste, daar gaan we maar even van uit. Toen dr.
J. van Vloten, die op de Prins Hendrikweg in Villa Liesbet
woonde, in het landelijke blad ‘Eigen Haard’ in 1881 een
artikel had geschreven waarin hij een verblijf “te Noordwijk
verre boven dat te Scheveningen of Zandvoort” verkoos,
kregen alle investeerders in Noordwijk een fonkelend
lichtje in hun ogen. En Van Vloten wist dat hij het
gelijk aan zijn zijde had en nam zelf direct om “Noordwijks
belang” te bevorderen (waar hebben we dat eerder gehoord)
een zelfde aantal aandelen in de duinexploitatiemaatschappij
als burgemeester Pické.
Rustig en beschaafd
Twee jaar later, in 1883, schreef J.A. Bientjes, directeur
van de Maatschappij Noordwijk, ook in Eigen Haard een
vervolg op het stuk van Van Vloten, waarbij hij er nog een
schepje Noordwijk-aanprijzing bovenop deed. Hij wilde
het wel graag “rustig en beschaafd” houden... En dat is niet
moeilijk te begrijpen, omdat Noordwijk op dat moment
een heerlijk oord moet zijn geweest om als welvarende
burger te wonen. Of het dat ook was voor de vissers is een
HIJ WILDE HET WEL
GRAAG “RUSTIG EN
BESCHAAFD” HOUDEN
E
heel ander verhaal. Het moet toen nog zeer stil geweest
zijn (denk je eens in) en tot dan toe waren de aantallen
buitenlandse gasten ook niet spectaculair geweest in
Noordwijk. Niet zoals in Scheveningen of Zandvoort al het
geval was. Wel was de populariteit rijzende, zo lees je in
het Leidsch Dagblad van 8 juli 1867: “In de afgeloopen
week zijn te Noordwijk aan Zee 153 baden gebruikt. Gelijk
uit deze en vroegere opgaven blijkt, begint zich de aandacht
meer en meer op Noordwijk als zeebadplaats te vestigen.
Van jaar tot jaar vermeerdert het aantal personen en
familiën, die gedurende den zomer eenigen tijd te Noordwijk-Binnen
(!) willen vertoeven. De wandeling van daar
naar Noordwijk-Buiten is niet alleen zeer kort, maar zoo
verrassend schoon door de eigenaardige ligging der duinen,
dat zelfs vreemdelingen hierdoor getroffen worden.
Er is wel eens over gedacht om aan het badhuis eene
belangrijke uitbreiding te geven, en een geregelden
omnibusdienst te openen van het station Piet-Gijzenbrug.”
En die belangrijke uitbreidingen zijn er gekomen. In 1885,
twee jaar na de brief van Bientjes, verrees het kurhaus
Huis ter Duin, wat in 1887 al weer failliet ging en in datzelfde
jaar werd opgekocht voor 15.000 gulden door
Heinrich Tappenbeck.
EEN BOEKJE UIT 1871, VERTAALD UIT HET DUITS. ER
STAAT ZELFS EEN RECEPT IN VOOR HET NAMAKEN VAN
ZEEWATER VOOR MENSEN DIE TE VER VAN DE KUST
WONEN. AL IN 1850 WAS ER EEN DERGELIJK NEDER-
LANDS BOEKJE VERSCHENEN, OOK VERTAALD UIT HET
“HOOGDUITSCH VAN DR. K. E. KIRMSSE”.
EEN VOORBEELD VAN DUITSE BADCULTUUR ZIJN DE BEGIETINGEN VOLGENS DE LEER VAN SEBASTIAN KNEIPP,
HIER DE BLITZGÜSS. DE HYDROTHERAPIE VOLGENS PASTOOR (EN ‘DOKTER’) KNEIPP BESTAAT UIT VELE VORMEN
VAN BEHANDELING, ZOALS PAKKINGEN, MODDERBADEN, BEHANDELING MET EEN HOOIZAK, WATERSTRAAL-
BEHANDELING, ZWAVELBADEN, ‘WASSERTRETEN’ (TOT AAN DE KNIEËN IN EEN BRON WANDELEN) EN ‘GRAS-
LAUFEN’ (‘S MORGENS VROEG MET BLOTE VOETEN DAUWTRAPPEN DOOR GRAS EN BOS) ENZOVOORTS.
11