Villa d'Arte editie 4 - 2022

‘ Wij hechten belang aan
de verkeerde dingen.
Wij vinden onszelf heel
ontwikkeld, but we are
destroying everything!’
Marken
had ontmoet zonder haar. Ik was
op zoek naar een plek waar ik
geen freak zou zijn, dat was alles.’
Gevraagd naar hoe zijn familie het
vond dat hij als zeventienjarige zijn
boeltje pakte zegt hij schouderophalend:
‘Mijn vader was beter met
aarde en stenen dan met emoties.
Toen ik vertelde dat ik wegging,
vroeg niemand waarheen en wanneer
ik terugkwam. Mijn vader zei:
“Marvelous, take this camera”!’
Onbedoeld of niet, met dit oude
toestel geeft hij zijn ontheemde
zoon een nieuwe richting.
Jimmy in Tibet
‘Door klem te zitten op jonge
leeftijd heb ik leren leven op een
andere manier. Ik ben dyslectisch,
heb een afwijkend uiterlijk en
spreek anderhalve taal. Hoe kom
je dan toch dichtbij mensen? Door
je kwetsbaar te durven opstellen.
Ik vond in Tibet een land in oorlog,
maar ook veel liefde. We lagen
allebei in puin en de Tibetanen
hadden veel empathie voor me.
Ik begon te fotograferen. Geen
landschappen of gebouwen, maar
mensen die lief voor me waren. Ik
gebruikte de camera als medium
om dichter bij de mensen te komen.
Ik leerde om me kwetsbaar
te durven opstellen en ontdekte
dat, hoe meer je een ander in
het licht zet, des te meer licht je
krijgt.’ Wanneer Jimmy anderhalf
jaar later terugkeert, verkoopt hij
zijn foto’s aan National Geographic.
Dit is de vliegende start
van zijn carrière als fotojournalist
en in de volgende jaren documenteert
hij conflictgebieden in
Afghanistan, Somalië, Kasjmir en
voormalig Joegoslavië.
Tweeënhalf jaar reist hij voor
de productie van het boek
Literary Portraits of China met
zijn toenmalige vrouw door
China. Na terugkomst, Jimmy is
dan 23, vestigt het koppel zich
Amsterdam, waar ze drie kinderen
grootbrengen. Jimmy, die
inmiddels een gevestigde naam
is met exposities wereldwijd,
gaat aan de slag voor commerciële
opdrachtgevers, maar
blijft expedities ondernemen
naar afgelegen plekken. In 2010
besluit hij uitsluitend nog werk te
maken waarin hij zijn passie kan
laten zien. Terugblikkend: ‘Jimmy
Nelson is in de loop der jaren
uitgegroeid tot een onderneming,
maar voor mij is het een vorm van
therapie. Ik ervaar nu luchtigheid,
momenten van geluk. Ik durf
weer in de spiegel te kijken. Ik
zit in mijn flow. Maar het heeft
heel lang geduurd en veel gekost
voordat ik snapte wat ik aan het
doen was. Dit alles is een reis: er
is geen bestemming, maar ik mag
nu van mezelf Jimmy Nelson de
fotograaf/kunstenaar zijn.’
Pure ontmoetingen
Eén misvatting over zijn werk
wil hij graag naar het rijk der
fabelen verwijzen: dat zijn foto’s
geënsceneerd zouden zijn. ‘Ik krijg
wel eens te horen dat ik mensen
vastleg op een manier die niet
echt zou zijn. Maar ik leg mensen
juist vast op een iconische, respectvolle
en romantische manier.
Ik zit meestal uren op de grond, alleen
maar te wachten op het juiste
moment om die ene unieke foto te
kunnen maken. Niets is bewerkt.
Niets gemonteerd. Wat je ziet is de
puurheid van een interactie tussen
mensen die elkaars taal misschien
niet spreken, maar toch communiceren.
Doordat ik veel reis zie
ik de problemen: er zijn veel te
veel mensen en de economische
ongelijkheid is veel te groot. Als je
bedenkt dat het leeuwendeel van
mensen bezig is te overleven, dan
kun je niet anders dan concluderen
dat wij enorm rijk en gezegend
zijn. Dit is denk ik ook waarom
sommige mensen niet kunnen geloven
dat mijn foto’s echt zijn: omdat
de perceptie van onszelf niet
klopt. Wij hechten belang aan de
verkeerde dingen. Wij vinden onszelf
heel ontwikkeld, but we are
destroying everything!’ zegt hij,
gefrustreerd switchend naar zijn
moedertaal. ‘Ik heb enkele van de
rijkste mensen op aarde ontmoet,
maar mensen die over geen enkele
materiële rijkdom beschikken, zijn
op een heel andere manier rijk.
Zij hebben geen duur horloge of
tas nodig om zich zeker te voelen.
Alles wat ze uitdragen zegt iets
over hun verbinding met de aarde,
de kosmos, hun voorouders… Er
is geen eigendom: de aarde is van
iedereen. Ze hebben niet de illusie
in control te zijn. Ze kiezen er juist
voor om vlakbij een vulkaan te
leven omdat ze zich kwetsbaar
willen voelen. Het dwingt hen in
het nu te leven. Dat zouden wij
ook moeten doen: accepteren dat
dit het is en genieten van wat er is,
niet streven naar altijd maar meer.
Bij ons draait het veel te veel om
ego. Daardoor leven we inmiddels
in een wereld met ingewikkelde
problemen. En dan gaan we ook
nog eens heel snel de metaverse
in. Over een paar jaar leiden we
parallelle levens: de fysieke mens
wordt geparkeerd, alles wordt
digitaal. Die ontwikkeling is niet
tegen te houden, maar er moet
balans zijn. Eén been moet hier
blijven staan: diep geaard in onze
tradities en historie.’
Alles gecanceld
Ondanks de uitdagingen waar
hij de wereld voor gesteld ziet,
is Jimmy geen man om te gaan
zitten somberen. Ook niet toen
tweeënhalf jaar geleden de wereld
tot een gierende stilstand kwam.
‘Ik had een grote overzichtsexpo
in Ateliers Lumières in Parijs, daar
zat tweeënhalf jaar werk in. Die
werd geannuleerd. Dat was echt
even niet leuk, maar ik heb ergere
dingen meegemaakt. Daardoor
voelde ik me, terwijl de wereld op
slot ging, voor het eerst in mijn
leven juist niet meer opgesloten.
Voor mij ging er een deur open.’
48