Stadswerk_03_2023_LR

TEKST MICHIEL G.J. SMIT
REDACTIE STADSWERK MAGAZINE
WWW.RESOURCEPANEL.ORG
WWW.UNIVERSITEITLEIDEN.NL
we energie nodig, die voorlopig nog fossiel
is. Dat gaat dus gepaard gaat met
extra CO 2
-uitstoot.’
Hoewel de Global Resources Outlook nog
moet verschijnen, weten we nu al dat er
serieuze problemen zijn rond de winning
van grondstoffen, geeft Van der Voet aan.
‘Ten eerste is het moeilijk om aan de steeds
groeiende vraag te voldoen. Dat komt door
de traagheid van het systeem - het duurt
gemiddeld twintig jaar om een mijn te openen
- en soms om geopolitieke redenen.
Iets anders vervelends rond grondstofwinning
is dat het gepaard gaat met milieuproblemen,
waaronder de uitstoot van CO 2
,
zoals ik eerder aangaf. Die is echt fors met
naar schatting 35 procent van de totale
CO 2
-uitstoot. Overschakelen op een circulaire
economie is echt een heel goed idee
om dit op te lossen. Tweedehands materialen
hoeven niet opnieuw door het mijnbouw-
en raffinageproces heen te gaan, en
leiden dus tot veel minder emissies.’
De hoogleraar denkt dat de huidige
beleidsinitiatieven om over te schakelen
op een circulaire economie ontoereikend
zijn. ‘Ik denk dat er vaker dingen verplicht
moeten worden omdat het anders niet
echt van de grond komt. Dat zie je bijvoorbeeld
bij de betonproductie. Het voorschrijven
van een verplicht aandeel gerecycled
beton kan nodig zijn om de zaak
eindelijk eens in gang te krijgen. En
gemeenten kunnen als opdrachtgever
gebruik van circulair materiaal verplicht
stellen voor aannemers.’
Grondstoffen in de openbare
ruimte
Het werk in de openbare ruimte op lokaal
niveau is relevant voor het studiegebied
van de hoogleraar. ‘Een substantieel deel
van al onze grondstoffen wordt toegepast
in de openbare ruimte. En gemeenten
beheren daarvan het grootste deel in de
Ester van der Voet
(Centrum voor
Milieuwetenschappen
(CML) van de Universiteit
Leiden): ‘Ik denk dat er
vaker dingen verplicht
moeten worden omdat
het anders niet echt van
de grond komt.’
‘Naar schatting 35 procent van de
totale CO2-uitstoot wordt veroorzaakt
door grondstoffenwinning’
vorm van bestrating, kades, bruggen en
andere assets. Meer dan bijvoorbeeld
Rijkswaterstaat beheert.’ Van der Voet
denkt dat er nog veel winst is te halen
door meer en hoogwaardiger te recyclen.
‘Het grootste deel van bouw- en sloopafval
bestaat uit beton en steen. Dat wordt doorgaans
gebruikt als puingranulaat in de
grond-, weg- en waterbouw (GWW). Dat
materiaal kan een stuk hoogwaardiger
gebruikt worden. Bijvoorbeeld door hele
delen van een bouwwerk opnieuw te
gebruiken. Er is nog een grote slag te
maken in het productontwerp om ervoor
te zorgen dat alles makkelijk los te maken
is. Dat is overigens wel een kwestie van
lange adem, want de circulaire teller
begint pas te tellen vanaf het moment dat
het nieuwe, circulaire product de leeftijd
van afdanking bereikt. Dat kan voor sommige
toepassingen, zoals gebouwen, heel
lang duren.’
Beter scheiden
Bij de afvalverwerking kunnen gemeenten
ook veel verschil maken, denkt Ester. ‘Alle
spullen die reinigingsdiensten ophalen
zouden nog beter gescheiden kunnen worden
om zo bijvoorbeeld verschillende
soorten metaal eruit te halen. Voor een
efficiënte verwerkingsstructuur zul je
regelmatig over de gemeentegrenzen heen
moeten kijken en de samenwerking zoeken.’
Op dat gebied gebeuren overigens al
mooie dingen, stelt de hoogleraar tenslotte
vast. ‘Ik vind bijvoorbeeld Bruggenbank
een mooi initiatief. Daarin kunnen overheden
complete bruggen uitwisselen. Met
dat soort initiatieven kun je heel veel
materiaal uitsparen.’
03/2023 Stadswerk 13