Stadswerk_03_2023_LR

TEKST RICK FLEUR EN ANTAL HARTMAN
ANTEA GROUP
WWW.ANTEAGROUP.NL
Momenteel liggen de ambities voor
een circulaire economie 1 , waar de
assets in de openbare ruimte een
belangrijk onderdeel van uitmaken, nog
zeer ver af van de huidige genomen maatregelen.
Dat is te lezen in de Integrale Circulaire
Economie Rapportage (ICER)
2023 2 , de jaarlijkse update van het Planbureau
voor de Leefomgeving (PBL) op
het gebied van circulariteit. Op dit
moment worden de grondstoffen die de
aarde te bieden heeft sneller verbruikt dan
dat de aarde kan regenereren. Overschakelen
op een circulaire economie is daar
het antwoord op.
Belangrijke rol voor gemeenten
Gemeenten hebben een belangrijke rol in
deze grondstoffentransitie, vooral als
regisseur van assets in de fysieke leefomgeving.
In het beheer van de fysieke leefomgeving
worden immers veel grondstoffen
gebruikt. Daardoor is al snel veel
impact te realiseren. We kunnen verwachten
dat er de komende jaren vanuit ‘Den
Haag’ en ‘Brussel’ meer gedwongen sturing
komt richting lokale overheden. In
plaats van dat af te wachten, kunnen
gemeenten zelf het stuur in handen
nemen en nú actie ondernemen. Inzicht
in de doelen en werking van een circulaire
economie is belangrijk om acties
effectief in te zetten. Wat valt daarover te
zeggen?
Een circulaire economie is niet een doel op
zich, maar een middel om te komen tot
een volhoudbare samenleving. Circulariteit
heeft niet alleen een positieve invloed
op vermindering van materiaalgebruik,
maar is ook ondersteunend bij het oplossen
van de maatschappelijke opgaven op
het gebied van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies,
milieuvervuiling en energietransitie.
Om ervoor te zorgen dat we
binnen de planetaire grenzen blijven moeten
we anders omgaan met grondstoffen
Drie bouwstenen voor
circulair beheer
Het wordt alles bij elkaar steeds belangrijker
om de juiste keuzes te maken en circuen
materialen. Het overschakelen van een
lineaire economie met een ‘take-makewaste’
mentaliteit naar een circulaire economie
(CE) is een essentiële stap (zie
figuur 1).
Om de transitie naar een circulaire economie
mogelijk te maken, zullen het ontwerp,
het productieproces, het gebruik, én
de inzamelingswijze van vrijwel alle(!)
goederen aangepast moeten worden. Van
een koffiekopje tot een voetgangersbrug
en van toiletpapier tot en met een betontegel.
Een systeemverandering kan alleen
plaatsvinden als veel partijen in beweging
komen
Ontwikkeling naar
circulair beheer
Juist gemeenten en provincies kúnnen een
aanzienlijk rol spelen in het invullen van
die ambitie en het begeleiden van de transitie.
Maar lokale bestuurders ervaren de
urgentie van een (regionale) circulaire
economie vaak nog niet, stelt het PBL. Provincies
en gemeenten zijn ofwel niet goed
op de hoogte van relevante wet- en regelgeving,
ofwel ambitie en commitment ontbreken,
ofwel de juiste kennis en capaciteit
om maatregelen te nemen ontbreken.
Gemeenten en provincies ervaren wel de
gevolgen van een toenemende grondstoffen-
en materialenschaarste. Bij de inrichting
en het beheer van de openbare ruimte
spelen er steeds vaker problemen in de
vorm van toenemende onzekerheid over
kosten voor materialen, vertraging door
Figuur 1
De transitie van een lineaire naar een circulaire
economie, waarin grondstoffen nooit ‘op’ raken.
het niet beschikbaar zijn van grondstoffen
en een toenemende uitdaging in de vorm
van regelgeving om ‘afval’ kwijt te raken.
Helaas leggen projectleiders en beheerders
nog onvoldoende de link met circulariteit
als oplossing van deze en andere problemen.
Het beheer van de fysieke
Het beheer van de fysieke
leefomgeving is wel cyclisch,
maar nog niet circulair
leefomgeving is wel cyclisch, maar nog
niet circulair. Het alleen kijken naar de
technische instandhouding van de fysieke
assets dekt niet meer de lading; er dient bij
het maken van keuzes en bij ingrepen ook
nadrukkelijk rekening gehouden te worden
met circulariteit. Dit vereist dat de
beheerder die circulaire rol pakt bij het
beheer van de fysieke leefomgeving.
03/2023 Stadswerk 7