31.12.2012 Views

Geleend en uitgeleend - Etymologiebank

Geleend en uitgeleend - Etymologiebank

Geleend en uitgeleend - Etymologiebank

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

voor de boemerang, maar volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> gezaghebb<strong>en</strong>de Australische<br />

<strong>en</strong>cyclopedie hebb<strong>en</strong> de Engels<strong>en</strong> hun boomerang ontle<strong>en</strong>d<br />

aan bou-mar-rang, dat gebruikt werd door de Turawalstam<br />

bij de Georges River in de buurt van Sydney.<br />

In het Nederlands vind<strong>en</strong> we het woord boemerang voor het<br />

eerst in 1889 als bumerang, <strong>en</strong> wel in het volg<strong>en</strong>de, politiek incorrecte,<br />

citaat: 'Tot de amusem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> der "bushm<strong>en</strong>" in de<br />

binn<strong>en</strong>land<strong>en</strong> van Australië behoort in de eerste plaats het werp<strong>en</strong><br />

van d<strong>en</strong> bumerang. [...] Het is vreemd dat e<strong>en</strong> zoo laag<br />

staand volkje als de australische negers dit speeltuig kond<strong>en</strong><br />

uitvind<strong>en</strong>, dat hun tev<strong>en</strong>s tot wap<strong>en</strong> di<strong>en</strong>t.' Als trefwoord in<br />

woord<strong>en</strong>boek<strong>en</strong> verschijnt het woord in het eerste dec<strong>en</strong>nium<br />

van deze eeuw, omschrev<strong>en</strong> als 'wap<strong>en</strong> bij de Australiërs in gebruik'<br />

<strong>en</strong> van het begin af aan met -oe- gespeld. Aanvankelijk<br />

wordt in bijvoorbeeld de Grote Van Dale nog niet gerefereerd<br />

aan het terugkeerkarakter van de boemerang, maar die eig<strong>en</strong>schap<br />

is later k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong>d geword<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s de laatste drukk<strong>en</strong><br />

van Van Dale keert iedere boemerang terug, behalve als hij<br />

doel treft. Omdat dat de heers<strong>en</strong>de gedachte is, heeft boemerang<br />

in vele tal<strong>en</strong> de figuurlijke betek<strong>en</strong>is 'maatregel die de uitvaardiger<br />

zelf b<strong>en</strong>adeelt' gekreg<strong>en</strong>. De krant<strong>en</strong> staan vol van<br />

zak<strong>en</strong> die als e<strong>en</strong> boemerang werk<strong>en</strong> of terugslaan, of e<strong>en</strong> boemerangeffect<br />

hebb<strong>en</strong>. Het mooiste boemerang-beeld dat ik<br />

k<strong>en</strong>, staat in het verhaal 'Vreugd <strong>en</strong> pijn van e<strong>en</strong> jong auteur'<br />

van Simon Carmiggelt: 'Er zijn schrijvers, die uitsluit<strong>en</strong>d zog<strong>en</strong>aamde<br />

boemerang-manuscript<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>stell<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergrijz<strong>en</strong><br />

bij het telk<strong>en</strong>s terug-ontvang<strong>en</strong> van hun werk.'<br />

Nederlandse le<strong>en</strong>woord<strong>en</strong> in het Australisch-Engels: bos<br />

Al in de Oudheid ging<strong>en</strong> er gerucht<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> land dat zich t<strong>en</strong><br />

zuid<strong>en</strong> van Azië zou bevind<strong>en</strong>. De klassiek<strong>en</strong> noemd<strong>en</strong> dit het<br />

Terra Australis Incognita, het Onbek<strong>en</strong>de Zuidland. Maar<br />

Australië bleef nog lang e<strong>en</strong> witte vlek op de kaart, ook na de<br />

Oudheid, omdat het buit<strong>en</strong> de normale scheepvaartroutes lag.<br />

Nederlanders van de Ver<strong>en</strong>igde Oost-Indische Compagnie die<br />

in de eerste helft van de zev<strong>en</strong>ti<strong>en</strong>de eeuw expedities naar het<br />

15

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!