Geleend en uitgeleend - Etymologiebank

en Weijnen veronderstelt dat het woord in Limburg is ingevoerd
vanuit de artsenopleiding in Aken.
Een woord dat in het Nederlands een geheel eigen betekenis
heeft gekregen, is kolder. Dit woord is ontleend aan Duits Koller,
dat teruggaat op Latijn cholera. De oudste Nederlandse
vorm, uit 1763, luidde dan ook holler, maar al heel snel daarna
werd ook kolder gebruikt. De oudste betekenis was 'hersenziekte
van paarden', en hiervan komen de uitdrukkingen de
kolder in de kop krijgen, in het Duits einen Koller bekommen,
en tropenkolder, in het Duits Tropenkoller. Zowel in het Duits
als in het Nederlands wordt de ziektenaam dus ook figuurlijk
gebruikt. De betekenis waarin kolder echter in het Nederlands
het meest wordt gebruikt, is 'onzin'; die betekenis kent het
Duitse woord niet.
Alle tot nu toe genoemde woorden zijn oorspronkelijk wel
'geleerdenwoorden', door wetenschappers overgenomen. Tot
besluit een woord dat in de volkstaal is overgenomen: kater
'ziek gevoel na drinkgelag'. Kater is in het Nederlands sinds
1906 bekend. Het is ontleend aan het Duits, waar de studenten
in de negentiende eeuw Katarrh - van Latijn catharrus 'catarre,
ontsteking, kou' - verbasterden tot Kater en uitdrukkingen
gebruikten als einen Kater haben, besoffen wie ein Kater. Dit
ene volkstaalwoord weegt niet op tegen de grote hoeveelheid
geleerde termen die vooral de laatste tweehonderd jaar vanuit
het Duits het Nederlands zijn binnengekomen - en niet alleen
het Nederlands: de meeste genoemde woorden zijn internationaal.
33