Geleend en uitgeleend - Etymologiebank

ooter (vanaf 1570), en het gewone woord filibuster (vanaf
1587). Dit laatste heeft in het verleden vele varianten gehad,
zoals flibutor, flibustier, filibustier. Het Spaans kent filibustero
(ontleend aan het Frans), het Duits Freibeuter. Het Duitse
woord is aan verschillende talen doorgeleend, zoals Deens fribytter
en Italiaans farabutto; het Italiaans kent daarnaast ook
filibustier e, dat het uit het Spaans geleend heeft. Ook het Franse
woord is doorgeleend, bijvoorbeeld aan het Russisch: flibustier.
In het Engels, Frans en Spaans duidt het woord piraten aan
die in de zeventiende en achttiende eeuw langs de Spaanse kusten
van Midden- en Zuid-Amerika huishielden en dezelfde
werkplek hadden als de boekaniers, met wie ze in de zeventiende
eeuw soms samenwerkten en met wie ze wel op één hoop gegooid
worden.
De vormen met fr- zijn rechtstreeks uit het Nederlands geleend,
maar waar komen de vormen met fl- vandaan? Dat blijft
onzeker. De Oxford English Dictionary acht het mogelijk dat
er invloed is geweest van vlieboot, dat in dezelfde talen geleend
is als vrijbuiter: Engels flyboat, Frans flibot, Spaans flibote,
Duits Vlieboot. De verandering van fr- in fl- heeft waarschijnlijk
in het Engels plaatsgevonden. De Franse etymologische
woordenboeken menen tenminste dat de Franse vorm een ontlening
aan Engels flibutor is - hoewel deze Engelse vorm slechts
eenmaal is aangetroffen.
De invoeging van een s heeft zeker in het Frans plaatsgevonden.
In het Frans werd namelijk lange tijd in veel woorden een s
voor een medeklinker geschreven, die echter niet uitgesproken
werd en op den duur dan ook verdween. Meestal werd de klinker
waarachter de s had gestaan lang, wat binnen een woord
werd aangegeven met een dakje, vergelijk fête, blâmer met ouder
feste, blasmer. Als gevolg daarvan wist men niet altijd meer
precies voor welke medeklinkers nu wel en voor welke geen s
geschreven diende te worden, en ging men ook s'en schrijven
waar ze niet hoorden. En zo werd flibutier veranderd in flibustier.
Deze vorm is eind achttiende eeuw door de Engelsen opnieuw
overgenomen, wat de Engelse vorm flibustier verklaart.
Tot midden negentiende eeuw was dit het gebruikelijke Engelse
43