Geleend en uitgeleend - Etymologiebank
Geleend en uitgeleend - Etymologiebank
Geleend en uitgeleend - Etymologiebank
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
lijke taal gebruikt, ze klink<strong>en</strong> 'deftiger'. Zo vind<strong>en</strong> we naast elkaar<br />
(de zuidelijke woord<strong>en</strong> staan voorop) gaarne <strong>en</strong> graag, gelijk<br />
<strong>en</strong> zoals, hed<strong>en</strong> <strong>en</strong> vandaag, heff<strong>en</strong> <strong>en</strong> (op) till<strong>en</strong>, huw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
trouw<strong>en</strong>, lommer <strong>en</strong> schaduw, reeds <strong>en</strong> al, schoon <strong>en</strong> mooi,<br />
spoedig <strong>en</strong> gauw, w<strong>en</strong><strong>en</strong> <strong>en</strong> huil<strong>en</strong>, werp<strong>en</strong> <strong>en</strong> gooi<strong>en</strong>, z<strong>en</strong>d<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> stur<strong>en</strong>. Andere woord<strong>en</strong> die oorspronkelijk uit het Vlaams<br />
kom<strong>en</strong>, zijn bekom<strong>en</strong> 'verkrijg<strong>en</strong>', ginder 'ginds', omtr<strong>en</strong>t 'ongeveer',<br />
vermits 'omdat' <strong>en</strong> verwittig<strong>en</strong> 'waarschuw<strong>en</strong>'.<br />
Door de val van Antwerp<strong>en</strong> werd het cultuur- <strong>en</strong> taaic<strong>en</strong>trum<br />
van het Zuid<strong>en</strong> naar het Noord<strong>en</strong> verplaatst. Na de Tachtigjarige<br />
Oorlog beleefd<strong>en</strong> de Noord-Nederlanders e<strong>en</strong> lange<br />
tijd van vrijheid <strong>en</strong> bloei, maar de Vlaming<strong>en</strong> zuchtt<strong>en</strong> van<br />
1585 tot 1713 onder het Spaanse juk <strong>en</strong> daarna, van 1713 tot<br />
1792, war<strong>en</strong> ze onderdeel van het Oost<strong>en</strong>rijkse rijk (met e<strong>en</strong><br />
korte onderbreking van 174 5 tot 174 8, to<strong>en</strong> de Frans<strong>en</strong> weer de<br />
baas war<strong>en</strong>). In deze periode verwierf het Hollandse dialect zoveel<br />
prestige, dat het uitgroeide tot de standaardtaal. Naast<br />
deze standaardtaal blev<strong>en</strong> de dialect<strong>en</strong> bestaan. In de loop der<br />
tijd<strong>en</strong> verlor<strong>en</strong> ze steeds meer terrein aan het Standaardnederlands.<br />
In Noord-Nederland spreekt m<strong>en</strong> teg<strong>en</strong>woordig van<br />
regiolect<strong>en</strong>, waarover de Groningse taalkundige Cor Hopp<strong>en</strong>brouwers<br />
e<strong>en</strong> boek geschrev<strong>en</strong> heeft. Regiolect<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
gesprok<strong>en</strong> in grotere gebied<strong>en</strong> waar vroeger verschill<strong>en</strong>de dialect<strong>en</strong><br />
gesprok<strong>en</strong> werd<strong>en</strong> <strong>en</strong> die nu geme<strong>en</strong>schappelijke k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong><br />
hebb<strong>en</strong> die afwijk<strong>en</strong> van de standaardtaal. Ook de<br />
Vlaamse dialect<strong>en</strong> in België verliez<strong>en</strong> terrein teg<strong>en</strong>over het<br />
Standaardnederlands, maar ze hebb<strong>en</strong> nog e<strong>en</strong> veel sterkere positie<br />
dan de dialect<strong>en</strong> in Nederland: bijna iedere<strong>en</strong> in België<br />
spreekt e<strong>en</strong> dialect. De taalsituatie in Vlaander<strong>en</strong> is bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong><br />
veel ingewikkelder dan die in Nederland. Dat komt doordat<br />
Vlaander<strong>en</strong> vanaf de val van Antwerp<strong>en</strong> tot de kortstondige sam<strong>en</strong>voeging<br />
van Noord- <strong>en</strong> Zuid-Nederland onder Willem 1<br />
(van 1815 tot 1830) ge<strong>en</strong> contact had met de Noord-Nederlandse<br />
standaardtaal. De Vlaamse taalkundige R. Willemyns<br />
onderscheidt vijf taalvariant<strong>en</strong> in Zuid-Nederland, die vloei<strong>en</strong>d<br />
in elkaar overlop<strong>en</strong>: van dialect, via getranslitereerd dialect,<br />
regionale omgangstaal (regiolect), Belgisch beschaafd tot<br />
algeme<strong>en</strong> Nederlands of Standaardnederlands. De positie van<br />
zi
Change language