9.1 Inleiding 9.2 Vorm- en betekenisbijzonderheden van de ge ...
9.1 Inleiding 9.2 Vorm- en betekenisbijzonderheden van de ge ...
9.1 Inleiding 9.2 Vorm- en betekenisbijzonderheden van de ge ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Het Ne<strong>de</strong>rlandse prefix <strong>ge</strong>- in historisch perspectief 189<br />
synoniem grondwoord zijn af<strong>ge</strong>leid. Hierbij kunn<strong>en</strong> <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> subgroep<strong>en</strong><br />
word<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong>:<br />
a) nomina actionis die e<strong>en</strong> han<strong>de</strong>ling neutraal uitdrukk<strong>en</strong>, waarbij we naar type<br />
<strong>ge</strong>leedheid <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> subsubgroep<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> on<strong>de</strong>rscheid<strong>en</strong>:<br />
α) <strong>ge</strong>substantiveer<strong>de</strong> infinitief, bijv. <strong>ge</strong>blijf (<strong>van</strong> blijv<strong>en</strong>) – het blijv<strong>en</strong> (<strong>van</strong><br />
blijv<strong>en</strong>), (MNW), gheroep (<strong>van</strong> roep<strong>en</strong>) – het schreeuw<strong>en</strong> (<strong>van</strong> schreeuw<strong>en</strong>)<br />
(roep<strong>en</strong> <strong>en</strong> schreeuw<strong>en</strong> zijn synoniem<strong>en</strong>) (VMNW) .<br />
β) –ing-afleiding: <strong>ge</strong>quel (<strong>van</strong> kwell<strong>en</strong>) – kwelling (<strong>van</strong> kwell<strong>en</strong>) (MNW),<br />
<strong>ge</strong>stune (<strong>van</strong> stuin<strong>en</strong>) – teg<strong>en</strong>kanting (<strong>van</strong> teg<strong>en</strong>kant<strong>en</strong>) (stu(i)n<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
teg<strong>en</strong>kant<strong>en</strong> zijn synoniem<strong>en</strong>) (MNW) .<br />
γ) <strong>ge</strong>substantiveer<strong>de</strong> werkwoordstam: <strong>ge</strong>spot (<strong>van</strong> spott<strong>en</strong>) – spot (<strong>van</strong><br />
spott<strong>en</strong>) (MNW), gheroep (<strong>van</strong> roep<strong>en</strong>) – schreeuw (<strong>van</strong> schreeuw<strong>en</strong>) (roep<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> schreeuw<strong>en</strong> zijn synoniem<strong>en</strong>) (VMNW) <strong>en</strong>z.<br />
δ) –m<strong>en</strong>t-afleiding: we vind<strong>en</strong> er slechts één voorbeeld <strong>van</strong>:<br />
ghedreech/<strong>ge</strong>dreich (<strong>van</strong> dreig<strong>en</strong>) – drei<strong>ge</strong>m<strong>en</strong>t (=‘bedreiging in woord<strong>en</strong>’)<br />
(<strong>van</strong> dreig<strong>en</strong>) (VMNW, MNW).<br />
b) nomina actionis die e<strong>en</strong> han<strong>de</strong>ling negatief, met e<strong>en</strong> negatieve connotatie,<br />
uitdrukk<strong>en</strong>. Hier<strong>van</strong> vind<strong>en</strong> we on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> aan<strong>ge</strong><strong>ge</strong>v<strong>en</strong> hed<strong>en</strong>daags Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
equival<strong>en</strong>t<strong>en</strong> slechts voorbeeld<strong>en</strong> die volg<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> bepaald woordvormingsprocédé<br />
zijn af<strong>ge</strong>leid, namelijk <strong>de</strong> afleiding<strong>en</strong> op –erij: <strong>ge</strong>mute (<strong>van</strong> mu(i)t<strong>en</strong>) – muiterij<br />
(<strong>van</strong> muit<strong>en</strong>) (MNW) <strong>en</strong>z.<br />
3) <strong>de</strong> groep <strong>van</strong> equival<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (on<strong>ge</strong>le<strong>de</strong>, <strong>ge</strong>le<strong>de</strong> of sam<strong>en</strong><strong>ge</strong>stel<strong>de</strong> woord<strong>en</strong>), die<br />
<strong>ge</strong><strong>en</strong> actie uitdrukk<strong>en</strong>, vgl. bijv.: gheruusc – lawaai (VMNW), <strong>ge</strong>croon – beklag<br />
(MNW), <strong>ge</strong>pijp – fluitmuziek (MNW). Dit is dus e<strong>en</strong> “verzamelgroep” <strong>van</strong> alle, als<br />
equival<strong>en</strong>t aan<strong>ge</strong><strong>ge</strong>v<strong>en</strong> woord<strong>en</strong>, die <strong>ge</strong><strong>en</strong> han<strong>de</strong>ling beschrijv<strong>en</strong>. Gezi<strong>en</strong> het feit<br />
dat <strong>de</strong> <strong>ge</strong>-afleiding e<strong>en</strong> han<strong>de</strong>ling uitdrukt, <strong>en</strong> <strong>de</strong>ze ‘<strong>ge</strong><strong>en</strong> han<strong>de</strong>ling’ uitdrukk<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
groep zo op zich al weinig specifiek voor e<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>ison<strong>de</strong>rzoek naar onze <strong>ge</strong>afleiding<br />
is, kan <strong>van</strong> e<strong>en</strong> ver<strong>de</strong>re differ<strong>en</strong>tiatie erbinn<strong>en</strong> af<strong>ge</strong>zi<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
De numerieke verhouding<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> <strong>de</strong> trefwoord<strong>en</strong> <strong>en</strong> <strong>de</strong> groep<strong>en</strong> hed<strong>en</strong>daags<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse equival<strong>en</strong>t<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> in <strong>de</strong> Tabel 22 <strong>en</strong> 23 overzichtelijk word<strong>en</strong> <strong>ge</strong>maakt:<br />
VMNW (1200-1300)<br />
Lees: in totaal vind<strong>en</strong> we 22 (100%) trefwoord<strong>en</strong> met onze <strong>ge</strong>-afleiding. Bij 17 trefwoord<strong>en</strong><br />
(=77,3% <strong>van</strong> <strong>de</strong> 22 trefwoord<strong>en</strong>) vind<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> of meer<strong>de</strong>re hed<strong>en</strong>daags Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
synoniem<strong>en</strong> aan<strong>ge</strong><strong>ge</strong>v<strong>en</strong> die zelf ook voorbeeld<strong>en</strong> <strong>van</strong> onze <strong>ge</strong>-afleiding zijn. Bij 4<br />
trefwoord<strong>en</strong> (18,2% <strong>van</strong> <strong>de</strong> 22 trefwoord<strong>en</strong>) word<strong>en</strong> e<strong>en</strong> of meer<strong>de</strong>re <strong>ge</strong>substantieveer<strong>de</strong><br />
infinitiev<strong>en</strong> als hed<strong>en</strong>daags Ne<strong>de</strong>rlands synoniem <strong>ge</strong><strong>ge</strong>v<strong>en</strong> <strong>en</strong>z.
Change language