Det Store Spelet. Report om eksempelgårdene i ... - Levende læring

2. Økonomi
STATUS OG UTSYN
Kristina Parow
Finansieringa er det tilsynelatande vanskelegaste området for dei som
ønskjer å få til eit samarbeid mellom gard og skule. Som helse – og
sosialsjefen i Sveio skriv lenger bak, er det inga sak å få forståing for at
både skulen og garden treng eit slikt samarbeid; langt verre er det å få
plassert det økonomiske ansvaret. Når eg skriv tilsynelatande, er det for
å åtvara mot ei overfokusering på økonomien. Først og sist er det kvaliteten
som er avgjerande – at opplegget og samarbeidet er knakande
godt! Med dette kan henda provoserande bakteppet, skal vi koma inn
på dei ulike sidene ved finansieringa: Kva type utgiftspostar det er tale
om, kva løysingar vi er komne fram til - på kort og på lang sikt, korleis
dei fungerer og - ikkje minst - korleis vi kan koma vidare.
1. Type utgiftspostar
1.1. LØN TIL BONDEN
Den største utgiftsposten knytt til gard-/skulesamarbeidet er løn til bonden
for tida elevane er på garden, planlegging med læraren og anna
førebuing. Det har vore tradisjon for å tenkja at dette ikkje treng å kosta
noko; elevane hjelper då trass alt til på garden og det må vera triveleg å
få litt liv på tunet. Men så har omfanget av samarbeidet heller ikkje vore
så stort. Skal bonden ta imot elevar jamleg, er det heilt avgjerande at
han får skikkeleg betalt; gjerne som ein ekstern del av lærarkollegiet.
1.2. LEIGE-/SLITASJEUTGIFTER
Dette er ein post som har lett for å koma i skuggen av den førre. Det er
ikkje til å undrast over når lønsmidla er så vanskelege å oppdriva.
Likevel burde det vera sjølvsagt at bonden slepp å stå for «leiga» av
lokala sjølve. Her burde ein koma fram til ein slags standardsats.
1.3. INNKJØP AV UTSTYR
Skal elevane ta aktivt del i praktiske arbeidsoppgåver, må det finnast nok
reiskap med høveleg storleik og anna utstyr. Det same gjeld for utstyr til
den kunstnariske bearbeidinga, anten ho går føre seg på garden eller på
skulen. Alternativt kan elevane ha med seg heimafrå, men det fungerer
oftast dårlegare.
1.4. STØRRE INVESTERINGAR
Her er det naturleg nok store skilnader frå gard til gard på kva som
trengst; frå trygging av låvebru til overnattingsfasilitetar. Overnatting eller
ikkje, - så godt som alle gardane opplever behov for opphaldsrom (og
toalett) skilt frå våningshuset, - både med tanke på le for uvêr, måltid,
andre samlingsstunder, evt. etterarbeid/vidareforedling og for å skjerma
privatlivet til gardsfolket. Relativt sett, er det minst problematisk å skaffa
finansiering til dette.
1.5. SKYSSUTGIFTER
Transport av elevane til og frå garden der skulen ikkje ligg like ved garden,
- m.a.o. i dei langt fleste tilfella.
1.6. MAT
Der ein har fått til å laga i stand eit måltid i lag med elevane (gjerne
varmt), opplever ein at dette vert eit høgdepunkt på gardsdagen. Jamvel
om ein del av råvarene kjem frå garden, er dette ei utgift som må synleggjerast.
2. Eksisterande ordningar
2.1. OPPSTARTINGSFASEN
Det enklaste har vore å skaffa midlar til å koma i gong; til ein avgrensa
prosjektperiode. Mest alle eksempla har starta opp ved hjelp av bygdeutviklingsmidlar
(BU-midlar), private fond og stiftingar eller kommunale prosjektmidlar.
Utfordringa ligg i å ikkje la dette incitamentet verta ei sovepute,
men å - heilt ifrå starten - bu seg på å kunne bera verksemda
vidare i økonomisk forstand den dagen drahjelpa fell bort.
43