Det Store Spelet. Report om eksempelgårdene i ... - Levende læring

More documents

Recommendations

Info

Eldre folk som lokale ressurspersonar Valborg Kløve Graue Eldre folk utgjer ein verdifull, men altfor lite nytta ressurs i skulen og i lokalsamfunnet. Kvar skule bør kartleggja kva spesialkunnskapar besteforeldre og andre eldre som høyrer til i skulen sitt nærmiljø sit inne med, og nytta dei aktivt i undervisningssamanheng. Dette har ein tredobbel funksjon, - minst: Borna har ofte liten kontakt med eldre. Besteforeldre kan vera travle eller bu langt vekke. Difor treng borna å knytta omgrepet »gamal» til andre som dei kan møta i meiningsfulle samanhengar. Berre samveret med eldre i seg sjølv gjer born godt. Gamle menneske har ofte ei ro rundt seg, forteljarglede, eit fang, eit lyttande øyre. Eldre har gjerne tid å avsjå. Dagane kan vere lange og utfordringane få for mange pensjonistar. Kvardagen vert rikare når dei kjenner seg nødvendige; når dei vert tradisjonsberarar for etterslekta. Mange eldre har ei unik forteljarevne. Dei nyttar ord og uttrykk som er i ferd med å forsvinna frå born og unge sitt sjargongspråk. Og så kan dei mykje. »Å kunna» er noko meir enn å vita. Det sit i hendene og i kroppen, og kan berre formidlast gjennom aktiv deltaking. Slik handlingsboren kunnskap er mangelvare for borna i dag. 4 Læraren får dermed eit verdifullt tilskott til eiga undervisning, og ikkje minst »vidareutdanning» av beste slag. Det skriv eg ut ifrå eiga erfaring. Mange eldre er som levande oppslagsverk; dei sit inne med erfaringar som inga lærebok kan by på. Men, det er ikkje berre kunnskapsformidling som oppstår gjennom slike møte, - gjensidig forståing og respekt får òg høve til å veksa fram. STEMNINGSBILETE: Det er seinhaustes. Elevane har fylgt sauen sitt livsløp frå lamma vart fødde i vår, til me parterte, salta og røykte slaktet no i haust. Delar av sauen skal spesialbehandlast, og til det trengst fagfolk. Me har kontakta ei bestemor og ein eldre granne. Spinning På ein stol midt på golvet i gamlestova tronar Borgny (75) med rokken sin. Rundt henne på gol- 1. Øvre Grauo Voss Kontaktperson Valborg Kløve Graue Beliggenhet Ygre, 3 km. øst for Voss Hovedproduksjon Melk, sau, urter Samarbeidsskoler Kløve skule Palmafossen skule Besøksform Dagsbesøk Særtrekk • eldre i bygda som ressurspersoner • hagebruk • fra frø til lin • lønn fra skolekontoret, 20% stilling. vet sit 15 1. klassingar med open munn og blanke auge og »tek inn» rørsler og røyst med heile seg. På vedomnen putrar ei gryte med vatn. Det skal vera varmt og fuktig i rommet for å kunna spinna fin og elastisk tråd, var førehandsformaningane over telefonen. Borgny er komen, med rokken under armen, for å syna oss gamle kunstar. Medan ulla glid fjørlett mellom fingrane hennar og vert til garn, fortel ho om andre flinke spinnersker, som kunne spinna garn så tunt som sytråd: »Det ferdigspunne ulltyet kunne treast gjennom gifteringen!». Rokken, som står som eit taust klenodium i mange stover, får liv. Forvandlar seg til ei genial oppfinning; utforma med innsikt og kunstnarisk glede.
Kvar minste del har sin funksjon og sitt namn. Her er »jomfruene» peikar Borgny. Dette kallar me »sneldo». På rokken heng ei lita oljeflaske. Denne olja vart kokt av saueføter, fortel Borgny, og me brukte hønsefjør til å pensla snella med når den byrja å knirka. Borna får prøva å spinna etter tur. Borgny lyt trø, for å halda rette farten. Det som ser så lett ut, var ikkje så lett likevel. Snella »syg» ulla til seg og det vert tråd i alle fasongar. Borna skjønar at her krevs det øving og tolmod. Suset av rokkehjulet, taktfast trøing og knitring i omnen; - me er bergtekne, kjenner at me fell til ro, glid inn i historia. Slik har borna site ved bestemors føter i generasjonar. Tråden på snella vert vår felles skatt. Smalahovesving Elden fresar på peisbålet i eldhuskjellaren. Glørne får ekstra næring frå ein gamal støvsugar i revers. I dag skal 4. og 5. klasse svi smalahovud. Ved peisen står ferdig tilspissa staur til å tre dei på. Hovuda ligg blodige og stirer tomt ut i lufta, ventar på å verta foredla til mat. Leif (80), grannen vår, er arbeidsleiar. Smalahovesviing har han vore med på sidan han var smågut. Leif handsamar kvart hovud med ein sjølvfylgje som gjer dette til handverk, slett ikkje noko makabert. Han fortel frå gamle dagar då alt på sauen vart nytta, medan han skjer av øyrene og trer hovudet på staur. Borna er med og svir av ulla over flammane, og pussar vekk svidd hår og sot med ein gamal kniv. Svir og pussar om att og om att til hovuda har fått fin farge og mjukt skinn. Leif og borna vert varme og småsvidde på framsida sjølve, mens kald trekk frå døra kryp langsetter ryggen. Den rå haustlufta blandar seg med eimen av svidd hår, røyk og blod. Borna let seg ikkje merka med ukjende luktar. Foto: Vera Gjersøe Under Leif si kyndige rettleiing er dei del av ein arbeidsprosess. No skal hovuda kløyvast og reingjerast innvendig. Leif skrapar og pirkar med kniven og fortel kva dei ser inne i hovudskallen. Til slutt skal dei saltast og røykjast og so vert det smalahovefest på skulen med eigenproduserte poter og heimebaka flatbrød. Leif er imponert: »Jammen er det tak i borna no tildags også!» Årsløpet på garden Valborg Kløve Graue Som bonde må ein leva i takt med årstidene på ein inderlegare måte enn folk flest har høve til. Kvar årstid har sine arbeidsområde. Fristane for å få ting unnagjorte er ofte knappe, det er levande liv vi arbeider med. Liv som ikkje ventar på at det passar for meg! Onnene er ofte travle, likevel kviler det ei eiga ro over gjeremåla: alt har si tid, ein lever i ein rytme, naturen sin eigen pusterytme vert spegla i kvardagen vår. Vert ein for sein med alt ein hadde tenkt å få unna i våronna, må det gjerne venta til neste vår, det hjelper lite å gjera vårarbeid om hausten. Er ein slurvete med saueparing eller inseminering av kyr om hausten, vert det ikkje auke i buskapen komande år. Livet rundt oss er krevjande, det forlangar planlegging og system, og ikkje minst kjennskap til livsprosessane. Når me tek imot skuleborn på garden, er det fordi me meiner at me har noko å gje dei. Kva er det borna kan få med seg gjennom å fylgja livet på garden gjennom året? 5
Page 1: LEVANDESKULE “Det store spelet”
Page 5 and 6: Innleiing Levande skule er inne i d
Page 7: Presentasjon av eksempla 3
Page 11 and 12: jobb der og då som dei fekk sjå r
Page 13 and 14: Gjestebud - meningsbærer for gård
Page 15 and 16: lir en kort presentasjon av gården
Page 17 and 18: pent dekkede bordene, peisbålet og
Page 19 and 20: Bonden sjøl naturlig samspill mell
Page 21 and 22: Geiter og barn, - en flott kombinas
Page 23 and 24: svart, fin mold iblandet skjellsand
Page 25 and 26: Internatsituasjonen Angelika Bugjer
Page 27 and 28: Lokalhistorie Etterhvert som arbeid
Page 29 and 30: Motvekt til Tusenfryd - den vanskel
Page 31 and 32: stallen og den andre halvparten til
Page 33 and 34: Eplepressa er fin i forhold til man
Page 35 and 36: Integrering av spesialelevar Anne G
Page 37 and 38: Me driv ein gard med mange slags dy
Page 39 and 40: las det opp til storm. Til alt hell
Page 41 and 42: Rammevilkår 37
Page 43 and 44: PLAN FOR SAMEINING AV LÆREPLANEN O
Page 45 and 46: INTEGRERING AV PRAKTISK JORDBRUK I
Page 47 and 48: 2. Økonomi STATUS OG UTSYN Kristin
Page 49 and 50: 3. Utsyn 3.1. KOMMUNAL FINANSIERING
Page 51: TVERRETATLEG SAMARBEID I SVEIO KOMM
Page 54 and 55: KORT OM LEVANDE SKULE «Levande sku
Page 56 and 57: KORT OM EKSEMPELSAMLINGA «GARDEN S
Page 58 and 59:
leik 2. Regionale ressurssenter. Ek
show all

Det Store Spelet. Report om eksempelgårdene i ... - Levende læring

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?