Det Store Spelet. Report om eksempelgårdene i ... - Levende læring

3. Utsyn
3.1. KOMMUNAL FINANSIERING
I alle høve når garden samarbeider med fleire offentlege skular, er det ei
stor føremon at bonden ikkje får godtgjersle frå den einskilde skule, men
frå sentralt hald i kommunen. Anten frå skulekontoret eller frå eit spleiselag
mellom fleire etatar. Det står att å utvikla gode døme på at for
eksempel, helse– og sosial, landbruk og kultur går saman med skule om
eit slikt tiltak. Føresetnaden er – som i Sveio kommune – at ein ser med
nye auge på helse– og sosialbudsjettet som er det største pengesluket
når det gjeld midlar til barn og unge. Ein må våga å vri bruken over frå
reparasjon til førebygging.
Levande skule har til no – både med tanke på eksempelgardane og
pilotskulane – konsentrert seg om topp- og grasrotnivå. Vi har fått nasjonale
styresmakter si støtte til eit utviklingsarbeid lokalt, - på skular og på
gardar. Utfordringa no er å få mellomskiktet - kommunane - til å ta
ansvar for at det som er oppnådd kan halda fram. Det er tydeleg trong til
å gjera ein offensiv andsynes dei aktuelle departementa for å få til ei
utvikling av eksempelkommunar i Noreg.
Det står òg att ein jobb å gjera m.o.t. lønstrinn for bønder utan pedagogisk
utdanning. Slik det no er, må ein lura seg rundt regelverket for å få
rimeleg betaling. Å endra på dette er eit langt lerret å bleikja. Når KUF
oppmodar skulen til å nytta ressurspersonar i nærmiljøet meir aktivt, må
dei òg vera opne for ein dialog om korleis desse menneska - som representerer
spisskompetansen på sine område - skal verdsetjast.
3.2. EINSKILDE SKULEBUDSJETT
Det finst vel ikkje den skule som ikkje slit med dårleg økonomi. Og så
skal ein på toppen av det heile finna pengar til dette? Nei, nettopp ikkje
på toppen. Dersom tida på garden vert ein vesentleg del av skulekvardagen,
snakkar vi om ein annleis måte å driva skule på, - langt mindre timeplanstyrt
og klasseromorientert enn i dag, og med langt lågare terskel for
å blanda aldersgrupper (fadderordningar som minkar behovet for vaksne)
og å integrera spesialelevar (sjå Straumøy gard). Altså ikkje ei verksemd
som kjem i tillegg til alt anna. Berre då vil det vera mogleg – og forsvarleg
- å omdisponera knappe budsjett slik at gardsarbeidet får plass.
Der garden samarbeider berre med ein skule, eller når skulen er privat,
kan det vera like greitt å ha ein direkte økonomisk avtale med skulen.
Men her, som for midlar frå sentralt hald i kommunen, er det viktig at
avtalen går over fleire år, slik at begge partar kan leggja langsiktige planar.
Om ikkje anna, så lyt det finnast ein intensjonsavtale mellom partane
der det går fram kva omfang skulen ønskjer at verksemda på garden
skal ha, inklusive dei økonomiske føresetnadene ein vil arbeida for å
få på plass.
3.3. FORELDREBETALING
For dei private skulane er ikkje foreldrebetaling noko heilag ku, men nett
der foreldra i utgangspunktet betalar nokså mykje for skulegongen til
ungane sine, kan det vera vondt å spørja om meir. Privat eller offentleg,
eg trur ikkje ein kjem utanom å ta denne finansieringsforma på alvor. Ein
ting er at dei kommunale tilskotta truleg alltid vil liggja under det ein meiner
trengst. Men viktigare: er det ikkje rett at foreldra bidrar til noko som
dei aller fleste gladeleg ville ha betalt for at ungane deira skulle få vera
med på i fritida. Vi har opplevd fleire døme på at foreldre i offentleg skule
har ønskt å oppretta ei klassekasse for "gardsdagen" når alternativet var
at tilbodet fall vekk pga. skulen sin dårlege økonomi. Då er det for gale
at loven hindrar skulen i å gå inn på ei slik ordning.
3.4. LANDBRUKET
Kvifor skal overføringane til landbruket berre gå til agrar produksjon?
Etterkvart lyt den "pedagogiske produksjonen" jamstillast med den
agrare når det gjeld tilskottsordningane for bøndene.
45