6. Чөлөөтэй бодох, сэтгэх, өөрийгөө сорих7. Бүтээх8. Өөрийгөө илэрхийлэх, хүлээн зөвшөөрүүлэх9. Эрх чөлөөтэй байх гэсэн үндсэн 9 бүлэгт ангилдаг.Макс Нефийн боловсруулсан хүний суурь хэрэгцээний ангилал нь аливаахүнд дээрх 9 суурь хэрэгцээ нэгэн зэрэг, харилцан уялдаатай байдаг бөгөөд аль нэгхэрэгцээгээ дангаар нь хангах боломжгүй гэж үздэгээрээ Маслоугийн тодорхойлсон“Хүний хэрэгцээний шатлал”-ын загвараас зарчмын ялгаатай юм.Зураг 2. Хүний суурь хэрэгцээний ангилал, тэдгээрийн уялдаа6.3. Хүний суурь хэрэгцээний ангилал ба Монгол Улсын Үндсэн хуулиарбаталгаажуулсан иргэний эрх, эрх чөлөөний уялдаа:Хүний суурь хэрэгцээний ангилал болон Монгол Улсын Үндсэн хуулиарбаталгаажуулсан иргэний эрх, эрх чөлөөг харьцуулж үзэхэд хоорондоо нягт уялдсан(Хүснэгт 1) байна. Иймд иргэний эрхийн хэрэгжилтийг хангахад шаардлагатай орчиннөхцөлийг бүрдүүлж чадвал хүн суурь хэрэгцээгээ хангах боломж бүрдэх юм.Монгол Улсын инновацыг хөгжүүлэх үндэсний тогтолцооны нэгдмэл зорилго нь хүнийаюулгүй байдал, баталгааг хангах хэрэгцээ болон Монгол Улсын Үндсэн хуулийн 16дугаар зүйлийн 16.3, 16.4, 16.8 дахь хэсэгт заасан эрхэд үндэслэх юм.28
Хүснэгт 1. Хүний суурь хэрэгцээний ангилал ба Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэнийэрхийн харьцуулалт№Хүний суурьхэрэгцээний ангилал1 Амьжиргаа23Аюулгүй байдал,баталгааОйр дотно байхмэдрэмж4 Ойлгох, танин мэдэх5 Оролцох6Чөлөөтэй бодох,сэтгэх7 Бүтээх8Өөрийгөөилэрхийлэх, хүлээнзөвшөөрүүлэх9 Эрх чөлөөтэй байхМонгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэний эрх, эрх чөлөөнийангилал16.1 амьд явах эрхтэй.16.3 хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгө шударгаар олж авах, эзэмших,өмчлөх, өв залгамжлуулах эрхтэй.16.2 эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах, орчны бохирдол, байгалийнтэнцэл алдагдахаас хамгаалуулах эрхтэй.16.5 өндөр наслах, хөдөлмөрийн чадвар алдах, хүүхэд төрүүлэх,асрах болон хуульд заасан бусад тохиолдолд эд мөнгөнийтусламж авах эрхтэй.16.6 эрүүл мэндээ хамгаалуулах, эмнэлгийн тусламж авах эрхтэй.16.11 улс төр, эдийн засаг, нийгэм соёлын амьдрал, гэр бүлийнхарилцаанд эрэгтэй, эмэгтэй тэгш эрхтэй. Гэрлэлт нь хуулиартогтоосон насанд хүрсэн эрэгтэй, эмэгтэй хоёрын тэгш эрх, сайндурын харилцаанд үндэслэнэ. Гэр бүл, эх нялхас, хүүхдийн ашигсонирхлыг төр хамгаална.16.7 сурч боловсрох эрхтэй.16.8 соёл, урлаг, шинжлэх ухааны үйл ажиллагаа явуулах, бүтээлтуурвих, үр шимийг нь хүртэх эрхтэй.16.15 шашин шүтэх, эс шүтэх эрх чөлөөтэй.16.17 төр, түүний байгууллагаас хууль ёсоор тусгайланхамгаалбал зохих нууцад хамаарахгүй асуудлаар мэдээлэл хайх,хүлээн авах эрхтэй.16.9 шууд буюу төлөөлөгчдийн байгууллагаараа уламжлан төрийгудирдах хэрэгт оролцох эрхтэй. Төрийн байгууллагад сонгох,сонгогдох эрхтэй.16.10 нийгмийн болон өөрсдийн ашиг сонирхол, үзэл бодлынүүднээс нам, олон нийтийн бусад байгууллага байгуулах, сайндураараа эвлэлдэн нэгдэх эрхтэй.16.8 соёл, урлаг, шинжлэх ухааны үйл ажиллагаа явуулах, бүтээлтуурвих, үр шимийг нь хүртэх эрхтэй.16.4 ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох, хөдөлмөрийн аятайнөхцөлөөр хангуулах, цалин хөлс авах, амрах, хувийн аж ахуйэрхлэх эрхтэй.16.8 соёл, урлаг, шинжлэх ухааны үйл ажиллагаа явуулах, бүтээлтуурвих, үр шимийг нь хүртэх эрхтэй.16.12 төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдлоогаргаж шийдвэрлүүлэх эрхтэй.16.16 итгэл үнэмшилтэй байх, үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх,үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, тайван жагсаал, цуглаан хийх эрхчөлөөтэй.16.11 улс төр, эдийн засаг, нийгэм соёлын амьдрал, гэр бүлийнхарилцаанд эрэгтэй, эмэгтэй тэгш эрхтэй.16.13 халдашгүй, чөлөөтэй байх эрхтэй.16.18 улсынхаа нутаг дэвсгэрт чөлөөтэй зорчих, түр буюу байнгаоршин суух газраа сонгох, гадаадад явах, оршин суух, эх орондообуцаж ирэх эрхтэй.29
Change language