Savunuculuk El Kitabı - ILGA Europe

Özel raportörlükler
BM İnsan Hakları Sistemi’nin en etkili ve duyarlı mekanizmalarından biri Özel Raportör ya da Özel
Temsilci’dir ve ayrıca Özel Prosedürler olarak da anılır. Özel prosedürler normalde kendileri bağımsız
Insan hakları uzmanları ya da bazı durumlarda bağımsız Insan hakları uzman gruplarına eminate
edilir.
Özel Raportörler ya da Temsilcilerin belirli ülkelerdeki Insan hakları durumları ile belirli Insan hakları
ve konularını değerlendirme, izleme ve kamuoyuna açık şekilde raporlama yetkisi vardır. Bu yapılar
bu yetkilerini, ülkelere gerçekleri bulma ziyaretleri düzenleyerek, eğilimleri belirleme ve yeni
konuları keşfetmek için çalışmalar yaparak, kamuoyuna açık açıklamalar yayınlayarak ve
hükümetlere yönelik acil müracaatlar üzerinden gelen şikayetlere cevap vererek kullanırlar.
Genellikle, kendi yetki alanları içerisinde kalan Insan hakları standartlarının açıklanmasına yardımcı
olurlar. Belirli bir hak ile ilgili çalışmaları üzerinden İnsan Hakları Konseyi’ne yıllık raporlar sunarlar ve
bu raporlar farklı ülkelerdeki durumlar hakkında bilgi içerir.
Son birkaç yıl içerisinde, artan sayıda Raportör kendi raporlarında LGBTT meselelerine dikkat çektiler
veya ülke ziyaretlerinde LGBTT bireylerle görüştüler. Bazı Özel Raportörler de, ciddi Insan hakları
ihlalleri ile ilgili bilgi aldıklarında hükümetlere ulaşarak uygun adımı atmalarını istediler. Özel
Raportörler için cinsel yönelime dayalı ayrımcılık diğer meselelerle kesişmektedir. Her zaman
söylediğimiz gibi, etkin belgeleme son derece önemlidir zira Özel Raportörler sadece kendilerine
ilgili ve gerçeklere dayalı bilgiler ihlalden etkilenen kişi ve örgütler tarafından gönderildiğinde
harekete geçebilirler.
Özel Raportörler/Temsilciler kendilerine gelen bilgiyi farklı şekillerde kulanırlar: 1) eğer vakanın acil
eylem gerektirdiğini düşünürlerse, acil eyleme geçmeyi düşünebilirler, örneğin, ilgili hükümetle
iletişime geçerek ihlalin hemen ortadan kaldırılmasını talep edebilirler; 2) eğer vakanın böylesi acil
bir eylemi gerektirmediğini düşünürlerse, bilgiyi kendi yıllık raporlarında ya da ülke ziyaretlerinde
değerlendirebilirler. Eyleme geçmek için, Özel Raportörler/Temsilciler net, gerçeklere dayalı, tutarlı
ve güvenilir bilgiye sahip olmalıdır. Özel Prosedürler’e bilgi sunarken dikkat edlmesi gereken temel
İlkeler şunlardır:
l Kendinizi ve örgütünüzü tanıtın (iletişim bilgileri, örgütün websitesi, örgütünüzün yetkisi,
herhangi bir ulusal/bölgesel/uluslararası STK ya da insn hakları ağına üyeliği, vb.)
l Sunulan gerçekler oolabildiğince net olmalı
l Hedeflediğiniz yapılarla ilgili olabildiğince bağlantı kurun.
Şiddetle ilgili olarak, en alakalı yapılar şunlardır: İnsan Hakları Savunucuları Özel Temsilcisi, İşkence
Özel Raportörü, Keyfi Gözaltı Özel Raportörü ve Yargısız ya da Keyfi İnfaz Özel Raportörü. Bu Özel
Raportörler ve Temsilciler, LGBTT bireylerin hakları ile ilgili konuları bugüne dek dile getirenler
arasındadır.
Savunuculuk
El Kitabı
137