Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>GİRİŞİMCİLİK</strong><br />
Özel işletmeler her düzeydeki girişimciler tarafından en çok kârı elde etmek amacıyla<br />
kurularak mal veya hizmet üretirler. Özel işletmeler dinamik yapıları, atıl ganlıkları, verimli<br />
çalışmaları, gelişmelere uyumları ile ülkenin ekonomik kalkınma sına büyük katkı sağlar.<br />
Anayasa; mülkiyet edinme, meslek seçme, sözleşme yapma ve rekabette bulunma haklarını<br />
tanımış ve diğer yasalarımız da (Türk Medeni Kanunu, Borçlar Kanunu, Türk Ticaret<br />
Kanunu vb.) belirtilen çerçevede işletme kurmayı serbest bırakmıştır. Yasalarımız, özel işletmelerin<br />
kurulmasını ve işletilmesini güvence altına alıp onu korurken, işletmeye de pek<br />
çok görev yüklemiştir. Bu nedenle işletme kurup işleten girişimciler; işletmelerini yasaların<br />
çizdiği sınırlar içinde işletmeli, her zaman yasalara saygılı davranmalı, hükümlerine uymalıdır.<br />
Sigortasız işçi çalıştı ran, sözde “akıllı” muhasebecilerin önerdikleri hilelere başvurarak vergisini<br />
eksik ödeme vb. yanlış yolları seçenler, kendilerine işletme kurma hakkını veren yasaları<br />
istismar etmiş ve toplumsal düzeni bozmuş olurlar.<br />
Özel İşletmelerin Temel Özellikleri<br />
Gerçek veya tüzel kişilerce kurulan, hakları ve sorumlulukları yasalarla güvence altına<br />
alınan özel işletmelerin bazı temel özellikleri vardır. Özel işletmele rin temel özel likleri şunlardır:<br />
1. Özel mülkiyet ve özgür teşebbüs: Özel işletmeler, dayanağını anayasa dan alan özel mülkiyet<br />
haklarının tanınması ile ortaya çıkar. Gerçek ve tüzel kişile rin istedikleri kadar mal ve<br />
taşınmaza sahip olma hakkı var dır. Yine kişiler, işletme kurma konusunda tam bir özgürlüğe<br />
sahiptirler. Her kes yasalar çerçevesinde, iste diği alanda girişimde bulunup işletme kurabilir.<br />
Yasalar, kişilerin özel mül kiyet ve özgür işletme kurma haklarını garanti altına almıştır. Bu<br />
kapsamda kişiler, özgür ortamda taşınmaz edinme ve işletme kurma etkinliklerini gerçekleştirirler.<br />
Ancak bu özgürlükle rin de bazı sınırlamaları bulunur. Örneğin, tütün ve haşhaş eki minde<br />
bazı kısıtlamalar olduğu gibi bunların işlenmesine ilişkin işletme etkin lik lerinde de bir kısım<br />
yasaklamalar bulun maktadır.<br />
2. Kâr amacı: Serbest rekabete dayalı ekonomik sistemlerin temeli, kâr üze rine kuruludur.<br />
Özel işletme sahipleri, elde ettikleri kârın vergisini ödedikten sonra kalanını, istedikleri gibi<br />
kullanma özgürlüğüne sahiptirler. Özel işletmelerin en öncelikli amacı kârdır. Kamu işletmelerinde<br />
ise sosyal amaç ve kamu çıkarını sağ lama önceliklidir.<br />
3. Az bulunma ve fırsat maliyeti: Üretim faktörleri kıt olan kaynaklardır ve az bulunur. Girişimcilerin<br />
müşteri sayıları ve satın alma güçleri sınırlıdır. Kay nakla rın sınırlı olması nedeniyle<br />
girişimciler ve yöneticiler uygun ekonomik seçimi yap makta oldukça zorlanırlar. Girişimciler,<br />
bir yatırım yapmaya karar verdiklerinde bir çok yatırımdan (fırsat maliyetinden) vazgeçmek<br />
zorunda kalmaktadır. Fırsat mali ye ti; belirli üretim faktörlerinin, belirli bir amacın elde edilmesinde<br />
kullanıl ması sonucu, gözden çıka rılan fırsatların sağlayabileceği ölçülebilir çıkarlardır.<br />
Örneğin elimizdeki belli bir para tutarı ile yemek yeme, alışveriş yapma veya gele cekte<br />
kul lanmak için tasarruf etme seçeneklerinden birini seçebiliriz. Fakat elimiz deki bu parayı harcamakla<br />
onu başka bir şekilde kullanma olanağını kaybede riz. Bu nedenle yapılan yatırımın,<br />
vazgeçilmek zorunda kalınan yatırımlardan daha avantajlı olması şarttır. İşte bu durum fırsat<br />
maliyetini gösterir.<br />
148
Change language