G`a`rezsizlik ha`m milliy qatnasiqlardin` rawajlaniwi kk

Millettin` tariyxiy ju`zege kelgen bekkem birligi sipatinda o`zine say to`rtinshi belgisi
onin` uliwmaliq ma`deniyati uliwmaliq minez-qulqi ha`m milliy mintaletinin` bar ekenligi.
Millettin` bul qa`siyetleri aspannan tu`speydi, tayar halinda qandayda bir g`ayri ta`biyat
ku`sh ta`repinen milletke inam etilmeydi. Milliy ma`deniyat, milletttin` minez-quliq milliy pikir
ju`ritiw usili yag`niy mintaliteti milettin` ju`zege keliw protsessinde geyde birneshe on jilliqlar,
geyde birneshe a`sirler dawaminda ju`zege keledi. Bul qubilislar ha`m o`zine say qa`siyetlerdin`
tez yaki a`stelik penen payda boliwi tariyxiy sharayatlarg`a baylanisli boladi.
Bizge ma`lim, ma`deniyat materialliq (moddiy) ha`m manwiyat bo`limlerden ibarat islep
shig`ariw prtsessi adamlar jasap turg`an belgili aymaqqa baylanisli bolg`anli sebepli, aymaqtin`
georgrafiyaliq sharayatlari, o`zine say ta`repleri materialliq islep shig`ariw ma`deniyatina
tikkeley ta`sir ko`rsetedi.
Lekin «ma`deniyat» dengende, a`dette, biringi na`wbette, manawiy ma`deniyat, yag`niy
a`debiyat, iskusstvo, pa`n, filosofiya, xaliq do`retiwshiligi ha`m basqalar tu`siniledi. Ma`nawiy
ma`deniyat a`tirap-a`lemdi biliw, oni aqilg`a muwapiq o`zlestiriw, olar tuwrali ma`lim
juwmaqlarg`a keliw prtsessi. A`tirap-a`lem ha`mmemiz ushin uliwma ma`kan. Sonliqtan a`yne
waqitta, bul ma`kan o`z du`zilisi, ta`biyati boyinsha ha`r bir aymaqta ha`r tu`rli. Jer qunarlisi
ra`n`ba`ren`ligi ma`selenin` tag`i bir tamani. Onin` basqa, ekinshi tamani, sonnan ibarat, a`tirap
a`lemdi, ta`biyatti, ja`miyetti an`law, tu`siniw, sol tiykarda olardin` en` uliwmaliq jag`in ha`m
printsiplerin belgilewha`rbir xaliqta ha`m ha`tteki ha`rbir adamda o`zine say biliwi mu`mkin.
Sebebi a`lem, ja`miyet ha`m insanda sonday ra`n`ba`ren`, olardi ha`rbir insan tu`rlishe qabil
etedi, o`zinshe tu`sindiredi, o`zinshe tu`sinedi, bul ta`biy jag`day.
Milliy ma`deniyatti ju`zege keltiriwde a`tiraptag`i jag`day, geografiyaliq prnintsip, millet
tariyxi onin` bastan keshirgen waqiyalari ha`m jag`daylari, og`an a`tiraptag`i qon`si xaliqlardin`
ta`sirin an`lawdi, sol millet oyshillari ha`m ja`miyet g`a`yretkerleri a`hmiyetli rol` oynaydi. Bul
qag`iyda o`zbek milleti millet ma`deniyatinin` ju`zege keliw protsessinde ayriqsha bilinedi.
O`zbek, qaraqalpaq milliy ma`deniyati qandayda bir nama`lim maskanda emes, al ha`zir jasap
turg`an ma`kanda ju`zege kelgen ha`m do`n` jerde bayimaqta ha`m rawajlanbaqta.
Milletimizdin` ha`r bir qosig`inda, ra`wiyatlarda, gu`rrin` ha`m da`stanlarda ol jasap turg`an jer
o`z sa`wleleniwin tapti.
2. Olardin` ja`miyetlik qatnasiqlar sistemasindag`i orni.
Miliy ma`deniyattin` ju`zege keliwi ja`miyetten tisqarida emes, ba`lki onin` menenbirge,
ol arqali a`melge asasdi.
Demek milliy ma`deniyatti tu`siniw ushin, onin` o`zine say tamirlarin belgilep aliw
ushin, tamirlarin biliw ushin, millettin` tarixin, onin` ba`rshe pa`s ha`m ba`lentliklerin toliq
biliw za`ru`r.
O`zbek, qaraqalpaq milletinin` ma`deniyati A`miwda`r`ya ha`m Sirda`r`ya aralig`i ha`m de
onin` a`tirapindag`i ellerdin` tarixi-bul qunarli jerler, bag`iw-baqshalar, go`zzal dalalar,
o`zlestirilgen millionlag`an gektar bag`lar, atizlar, ju`zlegen qalalar, ma`deniyat oraylari, bilim
ma`skanlarin jaratiw olardi dushpan ta`sirinen qorg`aw ha`m tazadan bayitiw protsesinde ju`zege
kelgen.
O`zbek, qaraqalpaq milliy ma`deniyatinin` tag`i da bir diqqatqa sazawar jeri sonnan
ibarat, ol basqa millet ma`deniyatlar sol ma`niste, qon`si xaliqlar ma`deniyatlarinan hesh bir
waqit u`zilip qalg`an emes, olardi qaytama en` jaqsi da`stu`rlerin qabil etip alg`an, o`zine
sin`dirgen. Bul protsess ha`zirgi da`wirde ja`ne de ko`beymekte: turkmenlerdin` gilem
toqiytug`in biyta`krar sheberligi, ka`rxanalardin` sharuashiliq tarwindag`i ko`nlikpeleri ha`m
basqa xaliqlardin` turmisindag`i tu`rli tarawlardag`i jetiskenlikleri xalqimiz ta`repinen
u`yrenilgen ha`m elede u`yrenilmekte. Rudaki, Ja`miy, Saadiyler, tajik doslarimiz ushin
qanshama hu`rmetli bolsa, o`zbek, qaraqalpaqlar ushinda sol da`rejede qimbat.
O`zbek milliy ma`deniyatin Abay Qunanbaev, Muxtar Avezov, Maktumkuli ha`m _
mudami ta`sir etip kelgen, al Manas bolsa, Orta Aziya xaliqlari awizeki a`debiyatinin` en` joqari
shoqqisi bolip qaladi.