G`a`rezsizlik ha`m milliy qatnasiqlardin` rawajlaniwi kk

Biz millet tuwrali ga`p eter etkenbiz, onin` minez-qulqi degen termindi de isletiw
mu`mkin. Millettin` minez-qulqi onin` ruwxiy qa`siyetin, milletke a`det bolip qalg`an,
ta`kirarlanip turatug`in is-ha`reketlerin onin` irayin, qiliqlarin bildiredi.
Ja`ha`n milletlerinin` turmisin u`yrenip, olardi ko`zden o`tkerer ekenbiz olardin`
birewlerin qanqizba, sheber, yoshli ekenligin, bazilari bolsa kerisinshe kem so`zli, suwiq qanli,
awir minezli ekenligin ko`remiz.
Milletlerge ta`n bunday qa`siyetlerdi u`yreniw soni ko`rsetedi, bular millettin` jasaw
sharayatlari, belgili sanege say tarixi, basqa milletler menen mu`na`sibetleri kibi konkret shartsharayatlari
menen baylanisli. Bul ta`repinen alg`anda, adamlar o`zi qansha tu`rli bolsa, milletler
de sonsha da`rejede ha`r-qiyli bolip keledi.
A`lbette suwiqqanli millet arasinda qanqizba kimselerde ushirasip turadi, kerisinshe qan
qizba milletler arasinda suwiq qanli adamlarda ushirasadi. Lekin bunnan uliwma milletlerdi
ajiratiw qiyin eken-da` degen juwmaq kelip shiqpaydi. Bul ma`selege ken` tu`rde qarim-qatnas
jasalsa, bul milletlerdin` ma`lim bir kishi pikiri emes, ba`lki u`lken tarixi izertlense, biz milletler
qanshamaliq ha`r qiyli ekenliginin` gu`wasi bolamiz. Biz sonin` ushin da bir na`rsege itibar
awdarmag`imiz lazim, milletlerdin` kewli, peyli qanshamaliq na`zik ekenligi ja`ne u`rp, minezquliq
arqali belgilenedi.
O`tmishte hu`kimran bolg`an ideologiyanin` milliy manidegi kemshiligi milltelerdin`
minez-qulqi milliy an`i, milliy maqtanishin inabatqa almawinda edi.
«Ha`rbir insannin`, onin` milletinin` kim boliwinan qatiy nazer, tiykarg`i maqseti qarnin
toydiriw, jaqsi kiyiniwi, turaq jayg`a iye boliwi, o`z waqtinda tegis materialliq ja`rdem aliwi: usi
talaplar qadirlep, hesh bir adam milletin eslemeydi. Sonin` ushin milliy ma`sele a`hmiyetin
joytpadi»-dep u`yreter edi ideologiya.
Anig`inda usi birinshi gezekte za`ru`rli iqtiyajlar qandirilg`annan son` insan o`zinin` kim
ekenligin, bul millettin` insaniyat aldindag`i xizmetleri neden ibarat ekenligin sorastira baslaydi.
Joqarida aytilg`an pikirlerdi tu`siniw mu`mkin, eger ja`miyet o`z rawajlaniwina erisken
bolsa, onda ilim-pa`n, manawiyat ha`m ideologiyanin` rawajlaniwi ushin qolay jag`daylar,
jaratilg`an bolip, sol ja`miyette milliy maqtanishi, milliy an` sol da`rejede joqari rawajlang`an
ja`miyettin` rawajlanbag`an ja`miyetten parqi rawajlang`an ma`mlekette bul belgilerdin`
joyilg`anda emes, al ma`deniyatli kisiler aqilli pikir ju`ritip, bul jag`daylari aldin`g`i qatarg`a
shig`arilmag`andi.
Millet tuwrali aytqanda tag`i bir ko`zde tutiliwi lazim bolg`an na`rse milletti tariixiy
ju`zege keltirgen birlik esaplanadi. Milletti ko`rsetpe, qarar yaki buyriqtin` tiykarinda jaratip
bolmaydi. Og`an ta`n bolg`an til birligi, aymaq birligi , ekonomikaliq turmis birligi, ma`deniyati,
u`rip-a`det ha`m ma`nis-qulqi birligi shetten ina`m etilgen tag`i na`rse emes. Olar a`ste-aqirin
millettin` a`meliyati protsessinde ju`zege keledi. A`ne usi protsesste milliy birlik payda boladi.
Millettin` tiykarg`i belgilerinin` biri onin` bekkem birligi. Yag`niy ha`r qanday,
religiya, reformaliq o`zgerisler, milletke bolg`an zorabanlig`i siyasati heshbir milletti tarqatip
jibere almaydi. Kerisinshe bunday ila`jlar milletti qaytadan ja`mleydi. Bul biz 1943-1944 jillarda
SSSRde milliy aymaqlardan ma`jbu`riy biriktirilgen xaliqlar misalinda ko`remiz. Bular,
chechenler, qirim ozbarlari, qalmaqlar, ingushlar ha`m balkarlar edi. SSSRdin` fashist-germanlar
menen urisinda olar dushpan menen birlikte ayiplanip … ko`terildi. Olar XXI a`sirdin` basina
kelip joq boliwi kerek edi. Haslinda bul reximsiz urista ha`rbir milletten qorqaqlar, satqinlar
shiqti. Ha`tteki general Vlasov Rus azatliq armiyasin du`zdi.
2. Milletlerdin` ju`zege keliwi.
Milletlerdin` kelip shig`iw ma`selen pa`nde en` kem izertlengen ha`m sol sebepli aniq
emes mashqalalardan biri esaplanadi. XX a`sirge shekemgi da`wirde milletlerdin` kelip shig`iwi,
qashan ha`m qanday sebeplerge bola ju`zege kelgenligi tuwrali arnawli ta`liymat ha`m ilimiy
miynetler jaratilg`an emes. Lekin G`MilletG` so`zine ma`nisi boyinsha jaqin tu`sinikler Shig`ista