ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığı günden şimdiye kadar onlarca devlet ...

Kıpçak Türkçesi
Tarihi gelişme içerisinde Türkçenin kuzey kanadını teşkil eden Kıpçak
Türkçesinin belli başlı eserleri, sahasından çok uzaklarda Mısır ve civarında meydana
getirilmiştir. Yerleşik bir devlet ve medeniyet düzeni kuramayan bozkır Kıpçaklarından
elimize eser olarak sadece, Hıristiyan bir muhitte yabancılar tarafından yazılmış bir
lügat ve derleme mahiyetindeki Codex Comanicus kalmıştır. Kıpçak Türkçesinin bugün
elimizde bulunan ürünlerinin büyük çoğunluğunu, Müslüman bir muhit olan Mısır’da
meydana getirenler teşkil etmektedir. Memluk olarak kışlalarda bir arada yaşayan, bu
yüzden dillerini unutmayan Kıpçak Türklerinin bu bölgeye hakim olması, bu dilin yerli
halk tarafından öğrenilmesi gereğini ortaya çıkarmıştır. Çünkü memluk sultan ve
beylerin birçoğu okumuş değildi ve sadece Türkçe konuşuyorlardı. Hatta, Sultan
Berkuk devrinde (1382-1399), hukuki meseleler bile Türkçe konuşulmaktaydı. Bunun
için, meydana getirilen Kıpçakça eserler olarak ilk akla gelenler lügat-gramer
kitaplarıdır. Ancak dili öğreten bu kitapların yanında dini ve dünyevi konularda Kıpçak
Türkçesiyle telif ve tercüme edilmiş eserler de vardır. Dünyevi konularda meydana
getirilen bu eserlerin başlıcalarını atçılığa, okçuluğa ait, esası askerliğe dayananlar teşkil
etmekteydi.
Kıpçak Türkçesiyle meydana getirilen belli başlı eserleri içerikleri göz önünde
bulundurularak aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
I. Sözlükler, Gramer Kitapları :
a) Codex Comanicus
b) Kitabü’l-İdrâk li Lisânü’l-Etrâk
c) Kitâb-ı Mecmû-ı Tercümân-ı Türkî ve Acemî ve Mugalî
ç) Et-Tuhfetü’z-Zekiyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye
d) Kitâbu Bulgatü’l-Müştâk Fî Lügati’t-Türk ve’l-Kıfçak
e) El-Kavâninü’l-Külliye li-Zabti’l-Lügati’t-Türkiyye
f) Ed-Dürretü’l-Mudiyye fi’l-Lügati’t-Türkiyye