ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığı günden şimdiye kadar onlarca devlet ...

More documents

Recommendations

Info

-sa© Çok az kullanılan birleşik (-sa+©) bir fiilden isim türetme ekidir. Sonuna elendiği fiillerden nitelik ve sonuç bildiren isimler türetir. -sı / -si dutsa©, tutsa© tutsak, esir yaramsak sadık, itaatli, baş eğen Eski Türkçede hem -sı© / -su© hem de -sıġ / -suġ biçimlerinde yer alan bu ek, geleceğe yönelmiş ihtiyaç, gereklilik bildiren isimler türetmiştir. Örneklerimizde ek sonundaki -© ve -ġ seslerinin düştüğü görülmektedir. Soyut isim olarak bir örnekte zaman ismi, diğer örnekte ise nitelik bildiren bir isim türetmiştir. yatsı yatsı vakti -ş yası, yassı, ya²²ı yassı; enli, geniş Bu ek genellikle Kıpçak Türkçesinde de hareket ismi (mastar) yapar. Bu sözlerin kalıplaşarak daha müstakil anlamlı birer kelime haline geldiği de görülmektedir. Hareket ismi durumunda : çıkış çıkma eneş, iniş iniş, yokuş içiç içiş kutuluş kurtuluş miniş biniş, binme oluruş, olturuş, oturuş oturuş örleş yokuş, çıkış
söküş namusuna dokunma; hastalanma tepriş hareket uruş duruş tutuş sürekli, devamlı; çıkışma, çekişme uruş vuruşma, savaşma, karşı koyma yatış yatış yazış yazış yeyiş yiyiş, yeme tarzı yüriş, yöriş yürüyüş Kalıplaşarak müstakil anlamlı kelime haline geldiği durumlar : alġış dua; övgü, kutlama bagış hediye, bağış batış güneşin battığı yer, Batı biliş tanıdık, bildik, dost bitiş fıtrat, cins; yaratılış, asıl; akıbet boluş yardım ©arġış, ©arış beddua, kötü dilekte bulunma ©azġış cimri kengeş öğüt keriş kavga, münazaa, çekişme, tartışma ©onaş, konş, ©on(g)şı komşu konuş yağma o¨şaş, okşaş benzer oynaş oynaş, yavuklu saġış, sa©ış düşünce; emel, istek, arzu, endişe sövüş dost, arkadaş söyüş(lih) karşılıklı sevgi tanguş, tangış mucize to©uş savaş uvuş parça üyüş kaygılı, şaşkın, hayırsız
Page 1 and 2:
ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığ
Page 3 and 4:
8. Ölçü birimleri : arşun, ©ar
Page 5 and 6:
9. Terms a. Religions terms : ābda
Page 7 and 8:
BİRİNCİ BÖLÜM SOYUT İSİMLER
Page 9 and 10:
Soyut kavramlar, adları olan kelim
Page 11 and 12:
itirilme süresini göz önüne ala
Page 13 and 14:
(éıpça©), Èıfça© ve Èıfç
Page 15 and 16:
Kıpçak Türkçesi Tarihi gelişme
Page 17 and 18:
Kısaltmalar A. : Arapça A.F. : Ar
Page 19 and 20:
Türkiyye, Kitâb Gülistân bi’t
Page 21 and 22:
vasıflar, şahıslar, durumlar, h
Page 23 and 24: C. Soyut İsimler Doğan Aksan’ı
Page 25 and 26: Soyut isimleri yine mana ismi olara
Page 27 and 28: Soyut: anlaşılması, kavranması
Page 29 and 30: oluşu. 2) Birini kötü alışkanl
Page 31 and 32: Aynı durum aktarmalar - deyim akta
Page 33 and 34: Somut isimler ile soyut isimler ara
Page 35 and 36: olmayan, başlangıç ve bitme nokt
Page 37 and 38: Örneğin, höküm-çi (hakim, hük
Page 39 and 40: ‘ınāyet, ‘ināyet A. himmet,
Page 41 and 42: Dil adları durumunda : ‘arabça
Page 43 and 44: +dar Farsça’dan Türkçeye bir e
Page 45 and 46: Aitlik bildiren sözler : ‘acem@
Page 47 and 48: +la / +le Asıl itibariyle isimden
Page 49 and 50: seröşlu© F.T. sarhoşluk setirl
Page 51 and 52: +lu / +lü; +lı / +li (> +luġ / +
Page 53 and 54: yamanlı fena, günahlı, günahkar
Page 55 and 56: +ra© / +rek Çokluk, fazlalık ifa
Page 57 and 58: orçsız borçsuz buyru©ınsuz izi
Page 59 and 60: -a / -e Günümüzde de zarf-fiil e
Page 61 and 62: sövünç sevinç tınç sakin, sü
Page 63 and 64: -ġa / -ge bili, belü ilim ©atı,
Page 65 and 66: öli, ölü ölü sançı, şanşu
Page 67 and 68: -© / -k Çok kullanılan bir ek ol
Page 69 and 70: -m tutkın cehennem Soyut adlar tü
Page 71 and 72: sa©lama© saklamak, korumak, göze
Page 73: -n yalpanmış yabalanmış Türkç
Page 77 and 78: -v örük, örtük yalan satu© sat
Page 79 and 80: el degşüri atın satılma sonucun
Page 81 and 82: 2. Anlamları Bakımından Soyut İ
Page 83 and 84: İKİNCİ BÖLÜM DİZİN Yukarıda
Page 85 and 86: ‘acz A. aciz, acizlik G.T.-2; aç
Page 87 and 88: af£al A. daha faziletli K.F.B.L.T.
Page 89 and 90: a¬kām A. hükümler, usuller a¨l
Page 91 and 92: ‘a©s A. zıt, ters krş. ‘aks
Page 93 and 94: al©ışçı alkışçı, medh eden
Page 95 and 96: am@ n A. “Allahım kabul et” an
Page 97 and 98: ‘arab@ A. Arapça, Arap’a ait;
Page 99 and 100: ar©urı çapraz, yanlamasına krş
Page 101 and 102: as ars, as takım as E.Z.L.T.-1; Ar
Page 103 and 104: astılan tefecilik, vurgunculuk, fa
Page 105 and 106: ātış atma tarzı K.İ.N.-1; ‘a
Page 107 and 108: ‘ayblı, ‘ayblu A.T. kusurlu, h
Page 109 and 110: azādlı F.T. kurtulmuş, serbest k
Page 111 and 112: āb A. kısım, fasıl, mesele, mev
Page 113 and 114: a¨ş@ ş F. bağış, lütuf, ihsa
Page 115 and 116: aşar başarı, tedbir E.Z.L.T.-1;
Page 117 and 118: azı©, bazık kalın, kaba, fena,
Page 119 and 120: erābarlı© F.T. eşitlik, denklik
Page 121 and 122: ıçu© yarım krş. buçu©, buşu
Page 123 and 124: inüci binici E.Z.L.T.-1; bir bir (
Page 125 and 126:
@ -zār F. üzülmüş bizek K.F.B.
Page 127 and 128:
uçu©, buçu'© buçuk, yarım kr
Page 129 and 130:
uyru©, buyuruk, buyruk, emir buyru
Page 131 and 132:
cānver K.M.T.T.A.M.-1; F. canlı,
Page 133 and 134:
ces G.T.-19; A. donuk G.T.-1; cevl
Page 135 and 136:
cüd A. cömertlik G.T.-5; cülāh
Page 137 and 138:
ça'pdurma© koşturmak çaplatmak
Page 139 and 140:
çıġay yoksul, fakir K.M.T.T.A.M.
Page 141 and 142:
D, à daaue, dav mahkemeye davet et
Page 143 and 144:
daş©arı dışarı krş. daşġar
Page 145 and 146:
delülik delilik, deli olma krş. d
Page 147 and 148:
deylem@ bir çeşit süngü tutma
Page 149 and 150:
dirilmek dirilmek E.Z.L.T.-1; dişi
Page 151 and 152:
duley ebedi C.C.-1; dūn A. aşağ
Page 153 and 154:
düşmenlik A.T. düşmanlık krş.
Page 155 and 156:
ecma‘@ n A. hepsi, cümlesi ecr K
Page 157 and 158:
egin arka K.M.T.T.A.M.-1; egiş ter
Page 159 and 160:
el barış krş. il elbek, elpek E.
Page 161 and 162:
enç sakin, huzurlu C.C.-1; ençi m
Page 163 and 164:
erşi puşt K.İ.L.A.-1; erte ilk;
Page 165 and 166:
eş eş, arkadaş, refik, yoldaş K
Page 167 and 168:
eygülük iyilik krş. e£gülük,
Page 169 and 170:
F fācir A. günahkar, kötü huylu
Page 171 and 172:
farż-ı kifāye A. Allah’ın bir
Page 173 and 174:
fen, fenn A. fen, hüner, marifet M
Page 175 and 176:
fıs© A. hak yoldan çıkma, ahlak
Page 177 and 178:
G, Ġ ġabānet A. aldanma, hayal k
Page 179 and 180:
ġarim, ġar@ m A. hasım, rakip; a
Page 181 and 182:
ġıriy F. bağrışma, çığlık
Page 183 and 184:
güc zor, kuvvet K.İ.N.-6; krş. g
Page 185 and 186:
¬ācāt A. dilekler krş. ¬ācet
Page 187 and 188:
¬a©lı© A.T. doğruluk, gerçekl
Page 189 and 190:
¬amd A. Allah’a şükretme, şü
Page 191 and 192:
hārezm@ li A.T. Harezm ilinden ola
Page 193 and 194:
äā A. hata, yanlış, yanılma
Page 195 and 196:
¬ayf A. yazık, pişmanlık G.T.-8
Page 197 and 198:
helezon A. helezon şeklinde K.R.F.
Page 199 and 200:
¨ıyār@ A. tercihli K.F.B.L.T.-1;
Page 201 and 202:
ödrāy F. kendi kafasına giden,
Page 203 and 204:
¬umme bir hastalık B.V.-1; ¬ummi
Page 205 and 206:
‘ıdda, ‘ıddat A. iddet K.F.B.
Page 207 and 208:
ı²lā¬ A. iyi hale koyma, iyile
Page 209 and 210:
icmā‘-ı ümmet A. büyük fakih
Page 211 and 212:
‘iddet A. dul kalan kadının tek
Page 213 and 214:
i¬tiyāc A. ihtiyaç, gerekme M.G.
Page 215 and 216:
‘ilāçsız A.T. ilaçsız B.V.-2
Page 217 and 218:
İ.M.V.S.-1; imāmatlı© A.T. imam
Page 219 and 220:
inçüci incici K.F.B.L.T.-1; inçi
Page 221 and 222:
irk kuvvet, kudret G.T.-2; irlik er
Page 223 and 224:
isti‘māl İ.M.V.S.-4; A. kullanm
Page 225 and 226:
iştihā A. iştah G.T.-1; ‘itāb
Page 227 and 228:
©aba kaba; sık; dağınık şey
Page 229 and 230:
©adr A. kadar krş. ©adar K.R.F.H
Page 231 and 232:
©alma© kalmak kaltak G.T.-1; kalt
Page 233 and 234:
©ardaş, kardaş kardeş krş. ©a
Page 235 and 236:
©ās@ A. uzak, uzak olan kāsib M.
Page 237 and 238:
©avum A. kavim krş. ©avm kāvur
Page 239 and 240:
©azıcı kazıcı D.M.F.L.T.-1; ©
Page 241 and 242:
kelām A. söz, kelam İ.M.V.S.-2;
Page 243 and 244:
keri geri, sonra krş. kirü İ.M.V
Page 245 and 246:
kevdeli gövdeli, vücutlu E.Z.L.T.
Page 247 and 248:
©ırāt A. dört keçi boynuzu çe
Page 249 and 250:
©ıyāmet, ©ıyamāt A. dünyanı
Page 251 and 252:
kiçig küçük krş. hiçilik, ki
Page 253 and 254:
kir kir İ.M.V.S.-7; G.T.-1; C.C.-1
Page 255 and 256:
kolat güçlü, kuvvetli E.Z.L.T.-1
Page 257 and 258:
©oşdaş arkadaş koşıçı K.İ.
Page 259 and 260:
köplük çokluk, fazlalık krş. k
Page 261 and 262:
közsiz kör krş. közsüz E.K.L.Z
Page 263 and 264:
©ur zarar K.M.T.T.A.M.-1; ©ur ya
Page 265 and 266:
kutuz kudurmuş köpek; kuduz E.Z.L
Page 267 and 268:
külli A. bütün, tamam G.T.-1; k
Page 269 and 270:
küyegü güvey, damat; nişanlı k
Page 271 and 272:
la@fe A. şaka, latife G.T.-13; la@
Page 273 and 274:
maana A. tarz, karakter C.C.-2; ma
Page 275 and 276:
ma¬v A. mahv, yok G.T.-1; ma¬ż A
Page 277 and 278:
mankakak mankafa, uyuşuk C.C.-1; m
Page 279 and 280:
māżī, mazı A. geçmiş zaman kr
Page 281 and 282:
mehr A. evlenirken erkek tarafında
Page 283 and 284:
menāsik A. ibadetin rükünleri me
Page 285 and 286:
mesned A. makam G.T.-1; mesnūn A.
Page 287 and 288:
mevzūn A. ölçülü, vezinli G.T.
Page 289 and 290:
mi²©al A. yirmi dört karatlık b
Page 291 and 292:
muġ A. ateşperest, ateşe tapan
Page 293 and 294:
mu¬rim A. ihrama girmiş kimse İ.
Page 295 and 296:
mulāafa, mulāafat A. iyi, güzel
Page 297 and 298:
muālebe A. talep, arzu etme G.T.-1
Page 299 and 300:
mübtedi‘ A. ehl-i sünnet akides
Page 301 and 302:
müfesser A. tefsirci K.F.B.L.T.-1;
Page 303 and 304:
mü'mine A. İslam dinini kabul etm
Page 305 and 306:
mürtekib A. kötü iş yapan; rü
Page 307 and 308:
müsülmānlı© A.T. Müslümanlı
Page 309 and 310:
mütekemmil A. olgunlaşan, olgun M
Page 311 and 312:
N, Ñ naamatlu A.T. nimetli, sevgid
Page 313 and 314:
nasb A. dikme, saplama M.G.-1; nā
Page 315 and 316:
nefret A. tiksinme, nefret G.T.-1;
Page 317 and 318:
nihas tabiat, asıl B.V.-1; nihāye
Page 319 and 320:
oġ boş, halvet K.İ.L.A.-1; oġan
Page 321 and 322:
oñ sağ, sağ taraf; iyi, selamet;
Page 323 and 324:
ovsun afsun E.Z.L.T.-1; oya oya, i
Page 325 and 326:
öksürmek öksürük E.K.L.Z.L.T-1
Page 327 and 328:
önegü inatçı K.İ.L.A.-1; krş.
Page 329 and 330:
özden, özdeñ her şeyin güzel o
Page 331 and 332:
perākende F. perakende İ.M.V.S.-2
Page 333 and 334:
a‘nā A. güzel, latif G.T.-1; ra
Page 335 and 336:
e'is A. baş, başkan reke‘at İ.
Page 337 and 338:
iyā A. iki yüzlülük, özü söz
Page 339 and 340:
S, Å, É ²ā A. bin dirhemlik bir
Page 341 and 342:
²āf@ A. katıksız, duru, saf, te
Page 343 and 344:
²ā¬ibi-i ‘özr A. özür sahib
Page 345 and 346:
²alavāt A. Hz.Muhammed’e edilen
Page 347 and 348:
sanşış vurma, kavga etme D.M.F.L
Page 349 and 350:
²avab, ²avāb A. doğru, doğrulu
Page 351 and 352:
secdet-i tilāvat A. Tilave secdesi
Page 353 and 354:
³emen A. baha, kıymet, değer İ.
Page 355 and 356:
sevinmek, sevünmek sevinmek E.K.L.
Page 357 and 358:
sılama© sıvamak sıltalı K.F.B.
Page 359 and 360:
so©um parça, dilim sokur K.M.T.T.
Page 361 and 362:
söz söz krş. sevz sözlemek E.K.
Page 363 and 364:
suvāl, suāl A. soru, sual; dilenm
Page 365 and 366:
sürtülmek sürtülmek K.R.F.H.-1;
Page 367 and 368:
şāhid F. sevgili, mahbup G.T.-4;
Page 369 and 370:
şav A. Beyt-i Şerif ziyaretinde H
Page 371 and 372:
şen şen K.M.T.T.A.M.-1; şengül
Page 373 and 374:
şiddet A. kötülük, sertlik, kat
Page 375 and 376:
şübhe A. şüphe, kuruntu şüf
Page 377 and 378:
ab@ ‘at A. huy, tabiat M.G.-6; G.
Page 379 and 380:
ta¬©@ © A. doğru olup olmadığ
Page 381 and 382:
āli‘ A. talih, kısmet G.T.-3;
Page 383 and 384:
tangsık fevkalade, muazzam krş. t
Page 385 and 386:
ta‘r@ f A. anlatma, açıklama İ
Page 387 and 388:
tat, a şehirli; yerli çiftçi tat
Page 389 and 390:
tebe‘iyyet A. tabi olma teberru
Page 391 and 392:
tekb@ r A. Allahu ekber, deme tekeb
Page 393 and 394:
Teñri Tanrı krş. Taġrı, Tañr
Page 395 and 396:
tesb@¬ A. dua, subhanalah deme, te
Page 397 and 398:
te'v@ l A. söze ayrı mana vermeye
Page 399 and 400:
tigre çevre, etraf tik İ.M.V.S.-1
Page 401 and 402:
tirilmek dirilmek; yaşamak, ömür
Page 403 and 404:
tokluk tokluk, bolluk, fazlalık C.
Page 405 and 406:
tök tane E.Z.L.T.-1; tök puşt E.
Page 407 and 408:
tutam tutam, avuç dolusu tutçı
Page 409 and 410:
tükel, tügel mükemmel, tam, tama
Page 411 and 412:
tüzenlik düzenlik, emniyet E.Z.L.
Page 413 and 414:
‘udde A. hazırlık M.G.-1; ‘ud
Page 415 and 416:
ulu'luġ büyüklük krş. uluġlu
Page 417 and 418:
ustlu akıllı, zeki krş. es, us,
Page 419 and 420:
uzan kopuz çalarak türkü söyley
Page 421 and 422:
ügütçi üğütücü; çoban E.Z.
Page 423 and 424:
üwüşlük ıslaklık krş. efüş
Page 425 and 426:
va©f A. bir malı veya mülkü sat
Page 427 and 428:
vaõ@ fe A. görev krş. vaõ@ fet
Page 429 and 430:
ves© A. bir ağırlık ölçüsü,
Page 431 and 432:
ya¨şı iyi, güzel, hoş krş. ya
Page 433 and 434:
yalġançı yalancı krş. yalancı
Page 435 and 436:
yañılma© yanılmak, hata etmek y
Page 437 and 438:
yarış yarış B.V.-2; yarlı yoks
Page 439 and 440:
yaşurun gizlice K.F.B.L.T.-1; krş
Page 441 and 442:
yayuñ yayın B.V.-1; yaz, ya'z yaz
Page 443 and 444:
yengilmek yenilme C.C.-1; yengmek y
Page 445 and 446:
yı©ılma© yıkılmak yı©ız ku
Page 447 and 448:
yince ince krş. inçe, ince', inç
Page 449 and 450:
yizne güveyi K.M.T.T.A.M.-1; yobap
Page 451 and 452:
yoldaşlı© arkadaşlık yol kesic
Page 453 and 454:
yu©arı yukarı krş. yoġarı, yo
Page 455 and 456:
yuw©a ince, yufka krş. yuf©a, yu
Page 457 and 458:
yüreksiz korkak K.İ.L.A.-1; yüre
Page 459 and 460:
ża‘@ f A. zayıf, güçsüz M.G.
Page 461 and 462:
żāyi‘ A. yitik, zarar, ziyan, k
Page 463 and 464:
z@© A. dar zikr B.V.-1; A. anma, z
Page 465 and 466:
zühüd A. züht, takva K.F.B.L.T.-
Page 467 and 468:
KAYNAKÇA Adıgüzel, H. (1994): T
Page 469:
Toparlı, R. (1992): İrşâdü’l
show all

ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığı günden şimdiye kadar onlarca devlet ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?