ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığı günden şimdiye kadar onlarca devlet ...

More documents

Recommendations

Info

ūm@ A. Anadolulu rustai F. köylü, köye has rükeb@ A. dizler ile ilgili, diz kapakları ile ilgili şar©@ A. doğuya ait yemān@ A. Yemen’e ait Dil adları durumunda : ‘arab@ A. Arapça fāris@ A. Farsça hārezm@ tili A.T. Harezmce pārs@ F. Farsça rusi Rusça Türki, Türk@ Türkçe +©a / +ke (>+ġa / +ge) Eski Türkçede olduğu gibi çok sık kullanılmayan isimden isim yapım ekidir. Soyut isim olarak beraberlik bildiren ve sıfat durumunda olan yeni isimler türetir. birge aynı seviyede, bir hizada; birlikte, beraber tüzge seviye, hiza +kar Farsça’dan Türk dillerine ek olarak geçmiş olan bu sözcük, genelde kalın şekliyle kullanılır. Yalnız karşılaştığımız bu örnekte ince varyantıyla verilmektedir. Meşguliyet bildiren bir ektir. peşeker F. zanaat sahibi
+la / +le Asıl itibariyle isimden fiil türeten +la- eki ile fiilden isim türeten Eski Türkçedeki -ġ ekinin kaynaşması sonucu +laġ biçiminde oluşmuş birleşik bir ek olan +la / +la, sondaki -ġ sesinin düşmesi sonucu günümü Türkiye Türkçesinde de olduğu gibi bu şekilde kullanılmıştır. Taranan örneklerde zaman adlarının ve sıfat durumunda olan isimlerin sonuna eklenerek onlardan yeni zaman bildiren soyut isimler türetmiştir. anġla yarın tünle gece yañla yeni, henüz, yeniden +layın / +leyin Bu ek isimden fiil yapma eki olan +la-, +le- ile -ı, -i gerindium ekinin birleşerek bir tek ek haline gelmesi, sonra -n instrumental ekinin de benliğini kaybedip bu birliğe katılmasıyla meydana gelmiştir. Taranan metinlerde sadece bir örnekte sıfat durumunda olan bir kelimeye eklenerek anlamında kesinleştirici, belirtici rol oynamıştır. malablayın A.T. istenilen şekilde +lı© / +lik / +lu© / +lük Çok ve farklı kullanışı olan bu ek, Kıpçak Türkçesinde de soyut isimleri türetme görevinde kullanılmaktadır. Sıfat durumunda olan sözlerden, unvan adlarından, sayılardan, zaman adlarından ve mastarlardan soyut isimler türetmiştir. Genellikle sıfat durumunda olan sözlerde : ‘ācizlik A.T. aciz olma açlı© açlık, tok olmama alça©lı© alçak gönüllülük azādlı© F.T. hürriyet, serbestlik; serbest
Page 1 and 2: ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığ
Page 3 and 4: 8. Ölçü birimleri : arşun, ©ar
Page 5 and 6: 9. Terms a. Religions terms : ābda
Page 7 and 8: BİRİNCİ BÖLÜM SOYUT İSİMLER
Page 9 and 10: Soyut kavramlar, adları olan kelim
Page 11 and 12: itirilme süresini göz önüne ala
Page 13 and 14: (éıpça©), Èıfça© ve Èıfç
Page 15 and 16: Kıpçak Türkçesi Tarihi gelişme
Page 17 and 18: Kısaltmalar A. : Arapça A.F. : Ar
Page 19 and 20: Türkiyye, Kitâb Gülistân bi’t
Page 21 and 22: vasıflar, şahıslar, durumlar, h
Page 23 and 24: C. Soyut İsimler Doğan Aksan’ı
Page 25 and 26: Soyut isimleri yine mana ismi olara
Page 27 and 28: Soyut: anlaşılması, kavranması
Page 29 and 30: oluşu. 2) Birini kötü alışkanl
Page 31 and 32: Aynı durum aktarmalar - deyim akta
Page 33 and 34: Somut isimler ile soyut isimler ara
Page 35 and 36: olmayan, başlangıç ve bitme nokt
Page 37 and 38: Örneğin, höküm-çi (hakim, hük
Page 39 and 40: ‘ınāyet, ‘ināyet A. himmet,
Page 41 and 42: Dil adları durumunda : ‘arabça
Page 43 and 44: +dar Farsça’dan Türkçeye bir e
Page 45: Aitlik bildiren sözler : ‘acem@
Page 49 and 50: seröşlu© F.T. sarhoşluk setirl
Page 51 and 52: +lu / +lü; +lı / +li (> +luġ / +
Page 53 and 54: yamanlı fena, günahlı, günahkar
Page 55 and 56: +ra© / +rek Çokluk, fazlalık ifa
Page 57 and 58: orçsız borçsuz buyru©ınsuz izi
Page 59 and 60: -a / -e Günümüzde de zarf-fiil e
Page 61 and 62: sövünç sevinç tınç sakin, sü
Page 63 and 64: -ġa / -ge bili, belü ilim ©atı,
Page 65 and 66: öli, ölü ölü sançı, şanşu
Page 67 and 68: -© / -k Çok kullanılan bir ek ol
Page 69 and 70: -m tutkın cehennem Soyut adlar tü
Page 71 and 72: sa©lama© saklamak, korumak, göze
Page 73 and 74: -n yalpanmış yabalanmış Türkç
Page 75 and 76: söküş namusuna dokunma; hastalan
Page 77 and 78: -v örük, örtük yalan satu© sat
Page 79 and 80: el degşüri atın satılma sonucun
Page 81 and 82: 2. Anlamları Bakımından Soyut İ
Page 83 and 84: İKİNCİ BÖLÜM DİZİN Yukarıda
Page 85 and 86: ‘acz A. aciz, acizlik G.T.-2; aç
Page 87 and 88: af£al A. daha faziletli K.F.B.L.T.
Page 89 and 90: a¬kām A. hükümler, usuller a¨l
Page 91 and 92: ‘a©s A. zıt, ters krş. ‘aks
Page 93 and 94: al©ışçı alkışçı, medh eden
Page 95 and 96: am@ n A. “Allahım kabul et” an
Page 97 and 98:
‘arab@ A. Arapça, Arap’a ait;
Page 99 and 100:
ar©urı çapraz, yanlamasına krş
Page 101 and 102:
as ars, as takım as E.Z.L.T.-1; Ar
Page 103 and 104:
astılan tefecilik, vurgunculuk, fa
Page 105 and 106:
ātış atma tarzı K.İ.N.-1; ‘a
Page 107 and 108:
‘ayblı, ‘ayblu A.T. kusurlu, h
Page 109 and 110:
azādlı F.T. kurtulmuş, serbest k
Page 111 and 112:
āb A. kısım, fasıl, mesele, mev
Page 113 and 114:
a¨ş@ ş F. bağış, lütuf, ihsa
Page 115 and 116:
aşar başarı, tedbir E.Z.L.T.-1;
Page 117 and 118:
azı©, bazık kalın, kaba, fena,
Page 119 and 120:
erābarlı© F.T. eşitlik, denklik
Page 121 and 122:
ıçu© yarım krş. buçu©, buşu
Page 123 and 124:
inüci binici E.Z.L.T.-1; bir bir (
Page 125 and 126:
@ -zār F. üzülmüş bizek K.F.B.
Page 127 and 128:
uçu©, buçu'© buçuk, yarım kr
Page 129 and 130:
uyru©, buyuruk, buyruk, emir buyru
Page 131 and 132:
cānver K.M.T.T.A.M.-1; F. canlı,
Page 133 and 134:
ces G.T.-19; A. donuk G.T.-1; cevl
Page 135 and 136:
cüd A. cömertlik G.T.-5; cülāh
Page 137 and 138:
ça'pdurma© koşturmak çaplatmak
Page 139 and 140:
çıġay yoksul, fakir K.M.T.T.A.M.
Page 141 and 142:
D, à daaue, dav mahkemeye davet et
Page 143 and 144:
daş©arı dışarı krş. daşġar
Page 145 and 146:
delülik delilik, deli olma krş. d
Page 147 and 148:
deylem@ bir çeşit süngü tutma
Page 149 and 150:
dirilmek dirilmek E.Z.L.T.-1; dişi
Page 151 and 152:
duley ebedi C.C.-1; dūn A. aşağ
Page 153 and 154:
düşmenlik A.T. düşmanlık krş.
Page 155 and 156:
ecma‘@ n A. hepsi, cümlesi ecr K
Page 157 and 158:
egin arka K.M.T.T.A.M.-1; egiş ter
Page 159 and 160:
el barış krş. il elbek, elpek E.
Page 161 and 162:
enç sakin, huzurlu C.C.-1; ençi m
Page 163 and 164:
erşi puşt K.İ.L.A.-1; erte ilk;
Page 165 and 166:
eş eş, arkadaş, refik, yoldaş K
Page 167 and 168:
eygülük iyilik krş. e£gülük,
Page 169 and 170:
F fācir A. günahkar, kötü huylu
Page 171 and 172:
farż-ı kifāye A. Allah’ın bir
Page 173 and 174:
fen, fenn A. fen, hüner, marifet M
Page 175 and 176:
fıs© A. hak yoldan çıkma, ahlak
Page 177 and 178:
G, Ġ ġabānet A. aldanma, hayal k
Page 179 and 180:
ġarim, ġar@ m A. hasım, rakip; a
Page 181 and 182:
ġıriy F. bağrışma, çığlık
Page 183 and 184:
güc zor, kuvvet K.İ.N.-6; krş. g
Page 185 and 186:
¬ācāt A. dilekler krş. ¬ācet
Page 187 and 188:
¬a©lı© A.T. doğruluk, gerçekl
Page 189 and 190:
¬amd A. Allah’a şükretme, şü
Page 191 and 192:
hārezm@ li A.T. Harezm ilinden ola
Page 193 and 194:
äā A. hata, yanlış, yanılma
Page 195 and 196:
¬ayf A. yazık, pişmanlık G.T.-8
Page 197 and 198:
helezon A. helezon şeklinde K.R.F.
Page 199 and 200:
¨ıyār@ A. tercihli K.F.B.L.T.-1;
Page 201 and 202:
ödrāy F. kendi kafasına giden,
Page 203 and 204:
¬umme bir hastalık B.V.-1; ¬ummi
Page 205 and 206:
‘ıdda, ‘ıddat A. iddet K.F.B.
Page 207 and 208:
ı²lā¬ A. iyi hale koyma, iyile
Page 209 and 210:
icmā‘-ı ümmet A. büyük fakih
Page 211 and 212:
‘iddet A. dul kalan kadının tek
Page 213 and 214:
i¬tiyāc A. ihtiyaç, gerekme M.G.
Page 215 and 216:
‘ilāçsız A.T. ilaçsız B.V.-2
Page 217 and 218:
İ.M.V.S.-1; imāmatlı© A.T. imam
Page 219 and 220:
inçüci incici K.F.B.L.T.-1; inçi
Page 221 and 222:
irk kuvvet, kudret G.T.-2; irlik er
Page 223 and 224:
isti‘māl İ.M.V.S.-4; A. kullanm
Page 225 and 226:
iştihā A. iştah G.T.-1; ‘itāb
Page 227 and 228:
©aba kaba; sık; dağınık şey
Page 229 and 230:
©adr A. kadar krş. ©adar K.R.F.H
Page 231 and 232:
©alma© kalmak kaltak G.T.-1; kalt
Page 233 and 234:
©ardaş, kardaş kardeş krş. ©a
Page 235 and 236:
©ās@ A. uzak, uzak olan kāsib M.
Page 237 and 238:
©avum A. kavim krş. ©avm kāvur
Page 239 and 240:
©azıcı kazıcı D.M.F.L.T.-1; ©
Page 241 and 242:
kelām A. söz, kelam İ.M.V.S.-2;
Page 243 and 244:
keri geri, sonra krş. kirü İ.M.V
Page 245 and 246:
kevdeli gövdeli, vücutlu E.Z.L.T.
Page 247 and 248:
©ırāt A. dört keçi boynuzu çe
Page 249 and 250:
©ıyāmet, ©ıyamāt A. dünyanı
Page 251 and 252:
kiçig küçük krş. hiçilik, ki
Page 253 and 254:
kir kir İ.M.V.S.-7; G.T.-1; C.C.-1
Page 255 and 256:
kolat güçlü, kuvvetli E.Z.L.T.-1
Page 257 and 258:
©oşdaş arkadaş koşıçı K.İ.
Page 259 and 260:
köplük çokluk, fazlalık krş. k
Page 261 and 262:
közsiz kör krş. közsüz E.K.L.Z
Page 263 and 264:
©ur zarar K.M.T.T.A.M.-1; ©ur ya
Page 265 and 266:
kutuz kudurmuş köpek; kuduz E.Z.L
Page 267 and 268:
külli A. bütün, tamam G.T.-1; k
Page 269 and 270:
küyegü güvey, damat; nişanlı k
Page 271 and 272:
la@fe A. şaka, latife G.T.-13; la@
Page 273 and 274:
maana A. tarz, karakter C.C.-2; ma
Page 275 and 276:
ma¬v A. mahv, yok G.T.-1; ma¬ż A
Page 277 and 278:
mankakak mankafa, uyuşuk C.C.-1; m
Page 279 and 280:
māżī, mazı A. geçmiş zaman kr
Page 281 and 282:
mehr A. evlenirken erkek tarafında
Page 283 and 284:
menāsik A. ibadetin rükünleri me
Page 285 and 286:
mesned A. makam G.T.-1; mesnūn A.
Page 287 and 288:
mevzūn A. ölçülü, vezinli G.T.
Page 289 and 290:
mi²©al A. yirmi dört karatlık b
Page 291 and 292:
muġ A. ateşperest, ateşe tapan
Page 293 and 294:
mu¬rim A. ihrama girmiş kimse İ.
Page 295 and 296:
mulāafa, mulāafat A. iyi, güzel
Page 297 and 298:
muālebe A. talep, arzu etme G.T.-1
Page 299 and 300:
mübtedi‘ A. ehl-i sünnet akides
Page 301 and 302:
müfesser A. tefsirci K.F.B.L.T.-1;
Page 303 and 304:
mü'mine A. İslam dinini kabul etm
Page 305 and 306:
mürtekib A. kötü iş yapan; rü
Page 307 and 308:
müsülmānlı© A.T. Müslümanlı
Page 309 and 310:
mütekemmil A. olgunlaşan, olgun M
Page 311 and 312:
N, Ñ naamatlu A.T. nimetli, sevgid
Page 313 and 314:
nasb A. dikme, saplama M.G.-1; nā
Page 315 and 316:
nefret A. tiksinme, nefret G.T.-1;
Page 317 and 318:
nihas tabiat, asıl B.V.-1; nihāye
Page 319 and 320:
oġ boş, halvet K.İ.L.A.-1; oġan
Page 321 and 322:
oñ sağ, sağ taraf; iyi, selamet;
Page 323 and 324:
ovsun afsun E.Z.L.T.-1; oya oya, i
Page 325 and 326:
öksürmek öksürük E.K.L.Z.L.T-1
Page 327 and 328:
önegü inatçı K.İ.L.A.-1; krş.
Page 329 and 330:
özden, özdeñ her şeyin güzel o
Page 331 and 332:
perākende F. perakende İ.M.V.S.-2
Page 333 and 334:
a‘nā A. güzel, latif G.T.-1; ra
Page 335 and 336:
e'is A. baş, başkan reke‘at İ.
Page 337 and 338:
iyā A. iki yüzlülük, özü söz
Page 339 and 340:
S, Å, É ²ā A. bin dirhemlik bir
Page 341 and 342:
²āf@ A. katıksız, duru, saf, te
Page 343 and 344:
²ā¬ibi-i ‘özr A. özür sahib
Page 345 and 346:
²alavāt A. Hz.Muhammed’e edilen
Page 347 and 348:
sanşış vurma, kavga etme D.M.F.L
Page 349 and 350:
²avab, ²avāb A. doğru, doğrulu
Page 351 and 352:
secdet-i tilāvat A. Tilave secdesi
Page 353 and 354:
³emen A. baha, kıymet, değer İ.
Page 355 and 356:
sevinmek, sevünmek sevinmek E.K.L.
Page 357 and 358:
sılama© sıvamak sıltalı K.F.B.
Page 359 and 360:
so©um parça, dilim sokur K.M.T.T.
Page 361 and 362:
söz söz krş. sevz sözlemek E.K.
Page 363 and 364:
suvāl, suāl A. soru, sual; dilenm
Page 365 and 366:
sürtülmek sürtülmek K.R.F.H.-1;
Page 367 and 368:
şāhid F. sevgili, mahbup G.T.-4;
Page 369 and 370:
şav A. Beyt-i Şerif ziyaretinde H
Page 371 and 372:
şen şen K.M.T.T.A.M.-1; şengül
Page 373 and 374:
şiddet A. kötülük, sertlik, kat
Page 375 and 376:
şübhe A. şüphe, kuruntu şüf
Page 377 and 378:
ab@ ‘at A. huy, tabiat M.G.-6; G.
Page 379 and 380:
ta¬©@ © A. doğru olup olmadığ
Page 381 and 382:
āli‘ A. talih, kısmet G.T.-3;
Page 383 and 384:
tangsık fevkalade, muazzam krş. t
Page 385 and 386:
ta‘r@ f A. anlatma, açıklama İ
Page 387 and 388:
tat, a şehirli; yerli çiftçi tat
Page 389 and 390:
tebe‘iyyet A. tabi olma teberru
Page 391 and 392:
tekb@ r A. Allahu ekber, deme tekeb
Page 393 and 394:
Teñri Tanrı krş. Taġrı, Tañr
Page 395 and 396:
tesb@¬ A. dua, subhanalah deme, te
Page 397 and 398:
te'v@ l A. söze ayrı mana vermeye
Page 399 and 400:
tigre çevre, etraf tik İ.M.V.S.-1
Page 401 and 402:
tirilmek dirilmek; yaşamak, ömür
Page 403 and 404:
tokluk tokluk, bolluk, fazlalık C.
Page 405 and 406:
tök tane E.Z.L.T.-1; tök puşt E.
Page 407 and 408:
tutam tutam, avuç dolusu tutçı
Page 409 and 410:
tükel, tügel mükemmel, tam, tama
Page 411 and 412:
tüzenlik düzenlik, emniyet E.Z.L.
Page 413 and 414:
‘udde A. hazırlık M.G.-1; ‘ud
Page 415 and 416:
ulu'luġ büyüklük krş. uluġlu
Page 417 and 418:
ustlu akıllı, zeki krş. es, us,
Page 419 and 420:
uzan kopuz çalarak türkü söyley
Page 421 and 422:
ügütçi üğütücü; çoban E.Z.
Page 423 and 424:
üwüşlük ıslaklık krş. efüş
Page 425 and 426:
va©f A. bir malı veya mülkü sat
Page 427 and 428:
vaõ@ fe A. görev krş. vaõ@ fet
Page 429 and 430:
ves© A. bir ağırlık ölçüsü,
Page 431 and 432:
ya¨şı iyi, güzel, hoş krş. ya
Page 433 and 434:
yalġançı yalancı krş. yalancı
Page 435 and 436:
yañılma© yanılmak, hata etmek y
Page 437 and 438:
yarış yarış B.V.-2; yarlı yoks
Page 439 and 440:
yaşurun gizlice K.F.B.L.T.-1; krş
Page 441 and 442:
yayuñ yayın B.V.-1; yaz, ya'z yaz
Page 443 and 444:
yengilmek yenilme C.C.-1; yengmek y
Page 445 and 446:
yı©ılma© yıkılmak yı©ız ku
Page 447 and 448:
yince ince krş. inçe, ince', inç
Page 449 and 450:
yizne güveyi K.M.T.T.A.M.-1; yobap
Page 451 and 452:
yoldaşlı© arkadaşlık yol kesic
Page 453 and 454:
yu©arı yukarı krş. yoġarı, yo
Page 455 and 456:
yuw©a ince, yufka krş. yuf©a, yu
Page 457 and 458:
yüreksiz korkak K.İ.L.A.-1; yüre
Page 459 and 460:
ża‘@ f A. zayıf, güçsüz M.G.
Page 461 and 462:
żāyi‘ A. yitik, zarar, ziyan, k
Page 463 and 464:
z@© A. dar zikr B.V.-1; A. anma, z
Page 465 and 466:
zühüd A. züht, takva K.F.B.L.T.-
Page 467 and 468:
KAYNAKÇA Adıgüzel, H. (1994): T
Page 469:
Toparlı, R. (1992): İrşâdü’l
show all

ÖNSÖZ Tarih sahnesine çıktığı günden şimdiye kadar onlarca devlet ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?