Metnin Tamamı - orsam

OSMANLI VİLAYET SALNAMELERİNDE BASRA
Zaten Beridi de Basra valiliini yenik düerek alm olduundan, olu da yine o
yenilgi neticesinde bamszln ilan ederek, Halifenin emirlerini dinlememeye ve toplanan
vergileri dâhi vermemeye balad. H. 336 senesinde Irak Sultan Mu’izzü’d-devle ile Halife
El-Muti’lillah askerlerini toplayarak Basra’ya sefere kalkarlar.
Halife, askerleri ile birlikte “Derhemiye” adl bölgeye ulatnda, kar tarafn
askerleri Halife’yi görünce komutanlar ile birlikte Halife hazretlerine itaatlerini arz ettiler ve
sava çkmadan Basra geri alnd. Ebulkasm ise, kaçarak Hecer’e gider ve Karmatilere
snr. Halife El-Muti’lilah ile Irak Sultan Mu’izzü’d-devle Basra’ya girer ve Basra’nn
idaresini ele alarak düzenler.
H. 337 senesinde Basra’ya vali olarak El-Hasan b. Muhammed El-Mehlebi atanr ve
Basra için önemli düzenleme ve slahatlar gerçekletirir.
H. 341 senesinde Umman Hâkimi Yusuf b. Vecih tekrar asker toplayarak karadan ve
nehirden Basra’ya sefer düzenler. Ancak, Vali El-Mehlebi haber alr almaz askerlerini toplar
ve Mu’izzü’d-devle’den yardm ister. Toplad çok sayda asker ile Basra’nn savunmasn
güçlendirir. Bir ay süren kuatmadan sonra ani bir basknla Yusuf b. Vecih’in üzerine saldrr
ve Vecih yenik duruma düer. Getirmi olduu 200 adet gemi ile birlikte silah ve mühimmat
El-Mehlebi’nin eline geçer ve askerlerinin büyük çounluu boularak ölür. Yusuf b. Vecih,
cann zor kurtararak kaçmay baarr.
H. 347 senesinde Basra’ya vali olarak Mu’izzü’d-devle’nin olu Habei tayin olur.
Babasnn vefat ile bamszln ilan eder ve amcas Bahtiyar’a isyan eder.
H. 356 senesinde Basra’ya Ebulfazl El-Abbas b. El-Hüseyin komutasnda sevk edilen
asker, Habei ile kar karya gelir. Yaplan savata Habei yenik düer ve esir alnarak
Badat’a gönderilir. Habei’nin el konulan mallar arasnda henüz ciltlenmemi kitap ve
risaleler dnda, çeitli konularda 15.000 adet enfes elyazmas eserler bulunmutur.
H. 357 senesinde Basra valiliine Ebulfazl El-Abbas b. El-Hüseyin getirildi.
H. 358 senesinde Azdüddevle b. Büveyh çok sayda askerle Basra’ya sefer düzenledi
ve Vast ile Basra’y kontrol altna aldktan sonra Basra’da ikamet etti. Bunun zamannda
Basra’da Rubeya ile Muzur airetleri arasnda bar imzaland. Bu iki airet arasndaki 120
yldan beri devam eden ihtilaflardan dolay çatmalar bitmiyordu.
Azdüddevle, daha sonra tüm Irak’ istila ederek adna hutbe okuttu. Yine Vezir b.
Bukayye’yi öldüren ve Badat köprüsü üzerine asan da kendisidir. Ebulhüseyin El-Anbari’nin
yazd mehur iiri, bu olay hakkndadr:
“Hayatta ve mematta bir yücesin sen,
Hakikaten mucizelerden birisin sen”
H. 373 senesinde Basra valiliine Azdüddevle’nin olu Ebu Tahir atand.
H. 375 ylnda Azdüddevle’nin dier olu erefüddevle, asker toplayarak Basra’ya
sefere çkt ve birçok çatmadan ve yüzlerce insan kaybedildikten sonra, Basra’y ele geçirdi
ve kardei Ebu Tahir’i hapsetti.
48
49