yara bakım 1.bölüm - Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
yara bakım 1.bölüm - Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
yara bakım 1.bölüm - Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Hem. Pýnar ÖKDEMÝR<br />
Ýkinci Dünya Savaþý sonrasýnda omurilik <strong>yara</strong>lanmasý olan askerlerde basý<br />
<strong>yara</strong>sý insidansý %85 gibi yüksek deðerlerde seyretmekte iken, yakýn tarihli bir<br />
çalýþmada paraplejik hastalarda insidans %20, kuadriplejiklerde ise %26 olarak<br />
bildirilmiþtir. Omurilik <strong>yara</strong>lanmasýndan sonraki 5 yýl içerisinde basý <strong>yara</strong>sý<br />
prevalansý %20-30 kadardýr. Basý <strong>yara</strong>larýnýn %10'u mobilize hastalarda<br />
gözlenirken, %53'ü yataða baðýmlý hastalarda, %37'si ise tekerlekli iskemle<br />
kullananlarda geliþmektedir(1).<br />
Etyolojisi, patolojisi, korunma, erken taný ve tedavi yöntemleri çok iyi<br />
bilinmesine raðmen basý <strong>yara</strong>larý, günümüzde hala klinik ve cerrahi bir<br />
problemdir(3).<br />
EPÝDEMÝYOLOJÝ<br />
1994 yýlýnda yapýlan büyük ölçekli bir prevalans çalýþmasýnda hastanede yatan<br />
hastalarýn %9'unda, yoðun bakým birimlerinde yatan hastalarýn ise %11.1'inde basý<br />
.<br />
<strong>yara</strong>sý geliþtiði saptanmýþtýrÜlserlerin %63'ü hasta henüz hastanede yatmakta iken<br />
geliþmektedir (2). Kardiovasküler hastalýklar sýrasýnda %41, akut nörolojik<br />
bozukluklar sýrasýnda %27 ve ortopedik <strong>yara</strong>lanmalar sonrasýnda %15 sýklýkta basý<br />
<strong>yara</strong>sýnýn geliþtiði bildirilmiþtir (4).<br />
ETÝYOLOJÝ<br />
Basý <strong>yara</strong>larýnýn geliþmesindeki en önemli etken basýnçtýr.Yumuþak dokularýn<br />
basýnç altýnda kalarak sýkýþmalarý iskemiye neden olur ve basýnç engellenmezse<br />
nekroz ve ülserasyon geliþir. Felçli hastalardaki his kusuru ve motor kayýp,<br />
basýncýn algýlanamamasýna ve ortadan kaldýrýlamamasýna yol açar. Nem,<br />
enfeksiyon, sürtünme ve hastanýn taþýnmasý sýrasýnda ortaya çýkan makaslama<br />
kuvvetleri gibi ekstrensek faktörler ile hastanýn genel durum bozukluðu,<br />
malnutrisyon, ileri yaþ, diabet ve ödem gibi intrensek faktörler de dokunun<br />
dayanýklýlýðýný azaltarak basý <strong>yara</strong>larýnýn geliþmesini kolaylaþtýrýrlar(1).<br />
PATOLOJÝ<br />
Basý <strong>yara</strong>larý her ne kadar kronik lezyonlar olarak düþünülse de akut bir<br />
baþlangýç dönemi mevcuttur. Akut dönemde basýya maruz kalan ciltte kýzarýklýk<br />
geliþir ve bunu sýrasýyla endürasyon, bül geliþimi, siyanoz ve doku nekrozu izler.<br />
Akut dönemde basýyý ortadan kaldýrmaya yönelik önlemlerin alýnmasý ile ülser<br />
geliþmesi önlenebilir. Endürasyon aþamasýnda lezyonlar lokal abse<br />
formasyonuyla karýþtýrýlabilir. Drenaj amacý ile yapýlacak bir insizyon enfeksiyon<br />
geliþmesine yol açarak ülser oluþumunu kolaylaþtýralabilir(2).<br />
Genellikle hasar öncelikle subkütan doku veya kasta oluþur ve bu yüzden hasar<br />
gören alan klinik olarak deri yüzeyinden görülen alandan daha fazla olabilir (2).<br />
60
Change language