You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
YENi ÜMiT<br />
Prof. Dr. Mesut ERDAL*<br />
Nisan / Mayıs / Haziran 2011 - <strong>Say</strong>ı <strong>92</strong><br />
Seyyid Kutub<br />
Düşünce ve aksiyon insanı, bazen vefalı bir vatan evlâdı, bazen düşünce<br />
buudlu bir hareket insanı, bazen bir ilim âşığı, bazen dâhi bir sanatkâr,<br />
bazen bir devlet adamı, bazen de bunların hepsidir.<br />
Seyyid Kutub’un (ö.1966) hayatına geçmeden<br />
evvel, onun yaşadığı dönemin siyâsî, ictimaî<br />
ve edebî ortamına kısaca göz atmak faydalı olacaktır.<br />
Çünkü bir düşünür ve edip, bir bakıma<br />
neşet ettiği cemiyetin aynası ve eseridir. Ayrıca içinde<br />
bulundukları siyasî, kültürel, ekonomik ve sosyal şartları<br />
etkiledikleri kadar kendileri de etkilenmişlerdir.<br />
Mısır, diğer pek çok İslâm ülkesi gibi, Osmanlı’nın<br />
gerilemesi ve inhitatı sonrası gelen kötü yöneticiler<br />
sebebiyle, önce Fransız, sonra da İngiliz emperyalizminin<br />
ülkede uzun süreli kültürel dejenerasyonuna<br />
maruz kalmış olan bir ülkedir. Burada bir dönem<br />
Fransa toplum mühendisliği yapmış; buna mukabil<br />
eşitlik, adalet ve bağımsızlık isteyen Mısırlılar, yönetime<br />
karşı birçok isyan ve halk hareketlerine girişmişlerdir.<br />
Meselâ Ahmed Urâbî (ö.1914) isyanı<br />
bunların başında gelir. Mısır, bu hâdiseden sonra<br />
İngiliz emperyalizminin kontrolüne girer ve ülkede<br />
parlamenter rejime son verilir. Ordu, İngiliz subay ve<br />
yöneticilerinin gözetimi altında yeniden düzenlenir.<br />
1. Dünya Savaşı’ndan sonra İngilizler, Hidiv Abbas’ın<br />
iktidarına son verip Mısır’ın Osmanlı İmparatorluğu<br />
ile bağlarını kesince halkta ve siyasî çevrelerde ciddi<br />
infiale sebep olurlar.<br />
1917’de Kral Fuad’ın başa geçmesinin akabinde,<br />
halk 1919 yılında bazı sebeplerle ayaklanır. Halkın<br />
ayaklanması karşısında İngilizler, tutuklu olan Sa’d<br />
Zağlûl ve arkadaşlarını serbest bırakırlar. 1<strong>92</strong>0 yılından<br />
itibaren İngilizlerle parlamenter hayata geçiş<br />
konusunda bir dizi görüşme yapılır ve parlamenter<br />
hayata izin verilir ve daha sonra Sa’d Zağlûl başkanlığındaki<br />
el-Vefd Partisi iktidara gelir. Ama İngilizler<br />
ülkeyi fiilen yönetmeye devam ederler. Buna karşı<br />
tepkilerin sürmesi üzerine İngilizler, hükümeti de<br />
parlamentoyu da feshederler. Bu açık müdahale karşısında<br />
siyasî partiler ve diğer cemiyetler, sömürüye<br />
karşı işbirliği yapmayı kararlaştırırlar. 1<strong>92</strong>7 yılında<br />
siyasî partiler emperyalizme kaba kuvvetle karşılık<br />
verme konusunda anlaşırlar. Her yerde çatışmalar<br />
başlayınca, İngilizler, olaylardan Vefd Partisi’ni sorumlu<br />
tutarak yöneticilerini tutuklarlar.<br />
YENİ ÜMİT DERGİSİ | 43
Change language