You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ELLÎ DÖRDÜNCÜ KTAP 115<br />
nn da sureti umumiyede ve meydanlarda olunacak dualar<br />
kadar nezdi ilâhide makbul olacan beyan eyledi. Vanî<br />
Efendi [1] , zat ahanenin teveccühüne, kendisini valilii esnasnda<br />
Erzurum'da tanm olan sadrazamn iltifatn da<br />
zammetmi bulunduundan müftüye galebe etti. Bu zat,<br />
maskatre'si olan Van'a nisbetle Vanî tesmiye olunurdu : sofularn<br />
ve hristiyanlarn iddetle düman idi ; riyakârane<br />
bir taassup gösterir, halka telkin eyledii kavaidi edideyi<br />
asla kendine tatbik etmek istemezdi. "Vanî Efendiye muhiplerinden<br />
biri sual edip: "Sultanm, davay zühd ü takvada<br />
-<br />
infiradnz malûm ; lâkin yine tahsili dünyaya himmetiniz<br />
ve nazik cariyelere ve lâzmei ziynet olan inci ve cevahir ve<br />
semmur ve sair emvale vücuh ile rabetiniz var ; bunun<br />
srrn idrak edemedim,, dedikte cevap verip : "Behey nadan!<br />
dünyann kendisi biayniha kabih ve mezmum deildir ; cümlenin<br />
matlûp ve mergubu bir nimeti cehledir ; zemmolunan<br />
ciheti tahsili ve keyfiyeti tenavülüdür. Ahz-u tenavülde sen<br />
bana müabih ve mümasil deilsin; bir lokma tenavülü sana<br />
haram iken bana helâl olur. Meselâ : taam ederken di arasna<br />
giren et parçasn hilâl ve zor ile dar çkarp yutarsn,<br />
sana mekruh olur ; ben nazikâne tahriki lisan ile kurtarp<br />
yutarm, bana helâl olur. Bir misal daha : siz mali haram ile<br />
me'kûlât alp haram yersiniz ; biz ise me'kûlât ve melbusat<br />
deyn ile alrz ; ay banda üpheli malimizden<br />
eda ederiz; bu hile ile helâl yeriz. te mali dünyay<br />
ahz-u tenavül hususunda dahi nice âlimane tasarrufatmz<br />
vardr ki bize caizdir,, demi [1] . Böyle bir muallimi<br />
ahlâk, Yesuî (Jesuite) Tellier'nin böyle bir muasr lâyk,<br />
ne stanbul'a avdet, ne de ordunun banda bulunmaa<br />
cesaret edemiyerek ezvak sayd-ü harem içinde Edirne'de<br />
vakit geçiren padiah u hali lâkaydanesinden dolay temin<br />
etmee pek salih idi. Avc Sultan Mehmet, kendisine payitahta<br />
avdetini tavsiye eden bir kazaskere : "stanbul'da<br />
ne<br />
yapacam ? stanbul'da ikamet babamn terki hayatna sebep<br />
olmad m ? Eslâfm daima zorbalara malup olmadlar<br />
m ? stanbul'a avdet etmekdense kendi elimle ate verir,<br />
[1] Vanî Efendinin tercümeihali Uakîzade'de 459 numaradadr,<br />
[2] Hâmmerin Naimadan tercüme etmi olduu bu fkra - ki « »<br />
iareti içine alnmtr - aslndan aynen naklolundu. Naima, c.VI, s. 240<br />
(Mütercim).
Change language