Emperyalistler, halklar›n de¤erlerine sayg›y› ö¤renecek!

üzere devrimci örgütler ve islamc›-ulusalc›-sol çizgininde¤iflik yerlerinde bulunan di¤er örgütlenmeler (ki bunlar›nen etkilisi de Halk›n Mücahitleri idi.) Ekonomik,siyasi ve sosyal krizin derinleflti¤i bu ortamda, k›smenyukar›da say›lan örgütlerin iradi çabas›yla, büyük ölçüdede tabandan kendili¤inden bir flekilde “Komiteler”örgütlenmeye baflland›.Bunlar daha çok günlük sorunlar›n çözülmesi etraf›ndaoluflan veya belli alanlarda eylemleri sürdürmeyiamaçlayan komitelerdi. En yayg›n olanlar›, ‹flçi Komiteleri,Grev Komiteleri ve Mahalle Komiteleri idi.Özellikle Mahalle Komiteleri, 1979’da devrime kadarsürecek olan militan kitle eylemlerinin bafllang›c›ndaönemli rol oynad›lar. 1976-77’de flehirlerin gecekondusemtlerinde y›k›mlara karfl› komitelerin önderli¤indebüyük direnifller gerçeklefltirildi, polisle kitlesel çat›flmalaryap›ld›. Bu direnifller bir anlamda muhalefetinateflleyicisi oldu.Komitelerde sol örgütlerin etkinli¤i zaman içinde geliflmegösterse de s›n›rl› kald›. ‹slamc›lar›n (Mollalar›n)do¤rudan ya da dolayl› olarak etkisi daha fazlayd›. Mollalar,‹ran’da geleneksel olarak büyük ölçüde devlettenba¤›ms›z, halkla içiçeydiler. Dini örgütlenme onlar›nyayg›n kitle taban›n› oluflturuyordu. Fakat buna karfl›n,san›lan›n aksine, Halk›n Fedaileri, Halk›n Mücahitlerigibi sol örgütlenmeler de devrim döneminde önemli birkitleselli¤e ve say›lar› onbinlerle ifade edilen silahl›,militan güçlere sahiptiler.Halk›n düzene karfl› tepkisi üç noktada somutlafl›-yordu; yoksullu¤a tepki, anti-Amerikan tepki ve yozlaflmayatepki. Çözümleri farkl› da olsa, hem Mollalar,hem solun ortaklaflt›¤› tepkilerdi bunlar. Muhalif güçlerinbu noktalarda bir cephe anlay›fl›yla hareket etmesineba¤l› olarak, Komiteler’de de hem islamc›lar, hem devrimcileryeralabiliyordu. Veya bir semtteki komite devrimcilerininisiyatifindeyken, yan›ndaki semtte inisiyatifmollalarda oluyor ve bu komiteler iflbirli¤i yapabiliyordu.Komiteler kimi yerde de halk›n do¤al önderleritaraf›ndan oluflturulmufltu. Komitelerin kimi kendi içindedemokratik bir iflleyifl kurarken, kiminde kendili¤indenlikve do¤al olarak göreve talip olma belirleyiciydi.Mutlak bir modeli yoktu komitelerin.Komitelerin devrim an›ndaki rolü:1979'a gelindi¤inde bu komiteler silahland›lar ve yoksulhalk›n iste¤i do¤rultusunda iktidar ifllevi üstlendiler.Komitelerin say›s› h›zla artt›. Devrim arifesinde hersemtte, her sokakta bir yazar›n dedi¤i gibi, “mantar gibiyerden biten komiteler” kuruluyordu. Komiteler zamanlaöyle yayg›n hale geldiler ki devrim sonras› merkeziiktidara paralel bir baflka iktidar durumundayd›lar.Merkezi bir yap›ya sahip olmayan bu komiteler yereliktidar durumundayd›lar. Komitelerin taban deste¤ioldukça güçlüydü. fiah’›n muhaf›zlar›yla, ordusuyla flehirflehir, sokak sokak çat›flan, karakollara, devlet binalar›na,fabrikalara el koyan, fiah’› ülkeden kaçmak zorundab›rakan ve yerine b›rakt›¤› hükümeti iktidar› terketmeyezorlayan asl›nda bu komitelerdi. Komitelerinbu ölçüde etkin olmas›, ‹ran Devrimi’nde kendili¤indenli¤ina¤›r basmas›n›n da bir baflka göstergesidir. Komitelerinsokakta sürdürdü¤ü devrim, büyük kitle gösterileriyletamamlanm›flt›. (Özellikle iktidara el konulmas›aflamas›nda, silahl› çat›flmay› yürüten Mollalar’dançok Halk›n Fedaileri ve Mücahitleri’nin askeri güçleriydi.)Devrimde kamulaflt›rma, fabrikalarda el koyma, konutda¤›t›m› gibi mülkiyete yönelik eylemlerin bir ço¤uda bu komiteler taraf›ndan yap›ld›.Fakat komitelere herkesin yükledi¤i anlam ve rol defarkl›yd›. Halk›n Fedaileri aç›s›ndan bu komiteler halkiktidar›n›n ve halk ordusunun bir parças› olabilirlerdi;islamc› hareket ise komiteleri daha çok “gelece¤inpolisleri” olarak görüyordu. ‹ktidar savafl›n›n kesin galibiislamc›lar oldu¤u için, komiteler de –devrimcilerinbu komitelerden tasfiye edilmesinden sonra– s›radanpolis güçlerine dönüfltürüldü.Burada elbette s›n›fsal bir farkl›l›k sözkonusudur.Latin Amerika, Afrika ülkelerindeki devrimlerden hat›rlanaca¤›gibi, bu ülkelerde Halk Komiteleri, devrimlebirlikte iktidar›n bir parças›, halk›n kendi kendini yönetmeayg›tlar›na dönüflmüfltür. Ancak Mollalar’›n kurmay›düflündü¤ü rejim, bir “halk iktidar›” de¤ildi. Bu nedenleonlar›n Halk Komiteleri’ne iktidar organ› veyaonun bir parças› olarak de¤il, en fazla bir “polis gücü”olarak bakmas› da normaldi.fiah rejiminin y›k›lmas›n›n ard›ndan Devlet Baflkan›olan Bazargan, komitelerin gücünü s›n›rlayarak zamaniçinde tasfiye etmeye yöneldi. Humeyni, "komiteleri kapatmamakama temizlemek gerekir" diyerek as›l niyetiniortaya koyuyordu. Komiteler merkezi yönetim güçleninceyekadar yaflanan kaos döneminde halk›n sorunlar›n›çözen organlar olarak bir süre daha ifllevlerini sürdürdüler.Mollalar’›n merkezi yönetimi güçlendirmesiyle birliktekomitelerde bir ay›klama süreci bafllat›ld›. Fakat,komitelerin gücünü k›rmak ve sol hareketleri ezmekiçin Humeyni taraf›ndan ç›kar›lan bir yasayla 40-50 binkifli hapse at›lmas›na ra¤men komitelerin gücü bir türlük›r›lam›yordu. Toprak iflgalleri s›ras›nda komitelerin önderli¤indekihalkla Mollalar’›n oluflturdu¤u DevrimMuhaf›zlar› aras›nda s›k s›k çat›flmalar yaflan›yordu. SonundaHumeyni devrim s›ras›nda elde edilen tüm silahlar›niade edilmesini emreden bir talimat yay›nlad›.“Devletin silahlar› devlete verilmeli”ydi. Komiteler ancaksilahs›zland›r›larak gücü k›r›ld› ve zaman içinde etkinli¤iniyitirerek da¤›ld›lar. Komitelerin tasfiyesi, ‹randevriminin mollalar›n elinde gericileflmesinin de dönümnoktalar›ndan biriydi.- devam edecek -4312 fiubat 2006 / 39