şırnak ili çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme planlama ...

( E) TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMIE.1. Genel Toprak YapısıŞırnak ilinde arazi, genellikle lV. ve Vl. sınıf toprak kabiliyetinde olan arazilerdir. lV. sınıfarazilerde sınırlayıcı faktörler, kifayetsiz drenajla birlikte tuzluluk ve alkaliliktir. Bu zararlarıngiderilmesi için yapılacak masraflar diğer iki sınıfındakinden biraz daha fazla ve zordur. Fakatyapılması çok lüzumludur.Vl.sınıf arazilerde sınırlayıcı faktör, tuzluluk, alkalilik, fena drenaj, toprak bünyesinin fazlaince ve fazla kaba oluşu gibi çok ve giderilmesi güç olan özelliklerdir. Bu araziler havzadamera ve yem bitkileri yetiştirilmeye müsaittir. Sürülerek tarım yapmaya uygun değildir.Şırnak ilinde kestane rengi toprak bulunur ve bu toprakların temel maddesi neojen dönemininyaşlı kalkerli eski oluşumlarıdır. Bu topraklar yüksek oranda kalsiyum karbonat içerenkayaçlardır. Gri ve kireçli yapıya sahip kahverengi orman toprakları da yer almaktadır. Butoprakların yayılma alanlarında şiddetli aşınma ve erozyon izleri görülmektedir. Diğer birtoprak çeşidi ise alüvyonlu topraklardır. Bu topraklarda sulu tarım yapılmaktadır. İlin yüzeyşekilleri genelde engebeli, sarp yamaçlar, derin vadiler ve yüksek dağların ayırdığı plato veyaylalardan oluşmaktadır. Ancak, güneyde Cizre ve Silopi ilçelerinde geniş ovalar yeralmaktadır. Mevcut arazinin % 35 ‘inde tarım yapılmaktadır.E.2.Toprak KirliliğiTopraklar insan biyosferinin en önemli öğesidir. Topraklarda meydana gelecek tüm olumsuzdeğişmeler, insan yaşamını olumsuz yönde etkilemektedir. Tarım topraklarının hatalıişlenmesi, mera ve çayırların bilinçsiz ve aşırı kullanılmaları, orman yangınları, rüzgar veyağışlarla hızlanan toprak erozyonu ve benzer sebepler, toprakların yok olmasına nedenolmaktadır.Ülkemizin ve dünyanın en büyük tarımsal projelerinden olan GAP ile, ilde sulamaolanaklarının artacağı düşünülmektedir. Ancak uzun yıllar kuru tarımın yapıldığı yerlerdehalkın sulu tarım tekniklerini bilmemesi, uygun olmayan tekniklerle sulama yapılması,toprağın fakirleşmesi ve verimsizleşmesine neden olmaktadır. Özellikle yaz aylarında artanbuharlaşmaya bağlı olarak toprağın üst katlarında tuz birikiminin artması sonucu toprağınçoraklaşması sorunu ortaya çıkmaktadır. Bu durum verimin gittikçe düşmesine yolaçmaktadır.E.2.1. Kimyasal KirlenmeE.2.1.1.Atmosferik KirlenmeAtmosferik kirleticilerin bir çoğu önemli ölçülerde toprak özelliklerine zarar verebilmektedir.Bu kirleticilerden en önemlileri ise SO 2 , NO x , CO 2 , değişik türlerdeki partiküler maddeler veiçeriğinde ağır metal bulunduran gazlar olarak sıralanabilir. SO 2 , NO x , CO 2 gibi gazlarözellikle yağış dönemlerinde asit yağmurları şeklinde toprağa inmekte ve toprak pH’ınındeğişmesine neden olmaktadır. Bu değişim toprak üzerindeki bitkisel yaşamla birlikte toprakiçerisindeki canlı yaşamını da etkilemektedir. Ayrıca toprak içerisindeki kimyasal duraylılığınbozulmasına neden olup, bir çok kirleticiyi hareketli faza geçirmekte ve yer altı suyukirliliğine yol açmaktadır. Bununla birlikte toprağın yapısındaki Ca ve Mg gibi elementlerinyıkanmasına neden olarak toprağın zayıflamasına ve tarımsal verimin düşmesine nedenolmaktadır.- 61 -