şırnak ili çevre durum raporu - çevresel etki değerlendirme planlama ...

Cizre’nin kuzeydoğusunda, Çağlayan köyündeki Şah Ören Yeri, Cudi Dağı’nın en sivrinoktasının eteğindedir. Yerleşmenin kuzeyi, doğusu ve batısı tamamiyle dağlıktır. Bu dağlıkkesimlerde Düşe, Çeko, Hırabe, Kayzer, Hırd Kale harabeleri yer almaktadır.Köyün kuzeyinde, güneye doğru inen kayalar oyularak görkemli bir su bendi yapılmıştır.Bugünde, bu bentten su akmaktadır. Yörede pek çok tarihi eşya, para ve heykellerçıkmaktadır. Ayrıca köyün etrafında, kayalara oyulmuş birkaç mağara ev vardır. Cizre’nin 20km. güneybatısında Suriye sınırı üzerindeki Kebeli Köyü’nde yer alan, Babil Ören Yerininçevresi dikdörtgen biçiminde surlarla çevrilidir. Dış kaleyi oluşturan bu surlarda yaklaşık 30adet burç vardır. İç kale ise daire biçimindedir. Surlar yontulmamış bazalt kayalardan yapılarise beyaz kalker taştan yapılmıştır.1992’de yapılan bir kazıda bulunan Asur Hükümdarına ait heykel Ankara ArkeolojiMüzesi’nde korunmaktadır. Burada yapılacak kazılarda tarihi para, heykel ve tabletinbulunacağı söylenmektedir.Şırnak-Cizre karayolunun 30 km’si üzerinde yer alan Kasrik Ören Yeri, Gutiler döneminde“Sazirka” olarak anılmaktaydı. Bir boğaz içinde yer alan yerleşmede, tarihi su bentleri,heykeller ve kent kalıntıları bulunmaktadır. Cizre ve Finik Beyleri’nin bu yöreyi yazlık olarakkullandıkları bilinmektedir.Cizre’nin 2 km doğusunda Dicle Nehri kıyısında yer alan Bazebde Ören Yeri zamanla Diclenehri yatak değiştirdiği için Suriye topraklarında kalmıştır. İlkçağlara ait kent kalıntıları veünlü bir köprüsü vardır.Yörede ilginç buluntulardan birisi de Dev Evleridir. Dev Evleri üçü dördü bir arada birbirinikoruyabilecek yakınlıkta, yol üstünde kayalara oyulmuş, dev boyutlu yapılardır. BunlaraBeytüşşebap Feraşin yaylasında rastlanmaktadır. Bunların Asur saldırılarına karşı haber almakuleleri, ya da yaylaya çıkarılan sürüleri korumak ve yayla güvenliğini sağlamak için yapılmışsavunma kuleleri olduğu düşünülmektedir.İlin mevcut tek müzesi Cizre ilçesinde bulunan İsmail Ebul-iz El Cezeri müzesidir. İsmailEbul-iz El Cezeri, büyük fizikçi ve 60 makine mucididir. Cizre’de yaşamıştır. Arkeolojik veEtnografik eserlerin bulunduğu bir müzedir. Abdullah Yaşın tarafından 16 Mayıs 1996tarihinde İsmail Ebul-iz El-Cezeri Özel Müzesi, Ebul-iz İlköğretim Okulunun bir odasındaaçılmıştır.İsmail Ebul-iz El-Cezeri Müzesi’nde şu ana kadar toplanan 280 Arkeolojik ve Etnografik eservardır. Babil, Asur, Med, Guti, Selçuklu, Osmanlı, Rum, Arap, Emevi, Abbasi dönemlerineait arkeolojik eserler bulunmaktadır.Şırnak İlinin Tarihi ve Kültürel DurumuÇok eski bir geçmişi olan Şırnak ili, tarihte birçok devletin başkentini kendi topraklarındabarındırmıştır. İl, Suriye ve Irak sınırlarında olup, bulunduğu konum itibariyle her zamanjeopolitik bir öneme sahip olmuştur.Binlerce yıllık tarihi ile ilk olarak devlet kuran kavimlerin ve medeniyetlerin beşiği olmuştur.Yüzyıllardır insanların ve doğanın tahribine uğramasına rağmen, günümüze kadar varlığınıkorumuş, eski medeniyetlere ait çok sayıda kültürel eserlerimiz bulunmaktadır.Guti, Babil, Asur, Med, Pers, Sasani İslam İmparatorluğu Emiri, Abbasi, Selçuklu veOsmanlılara ait onlarca uygarlığı taşıyan ve bu medeniyetlerin mirasını günümüze taşıyan birçok eser, il sınırları içinde yer almaktadır. M.Ö.7000 yıllarına tarihlenen Beytüşşebap’takimağaraların iç çeperlerine işlenen insan ve hayvan figürleri, Güçlükonak’ın Finik Kalesiduvarlarındaki kaya kabartmaları, Kasrik boğazında Gutilerden kalma kaya kabartması, Şah(Çağlayan) köyünün kuzey yamaçlarında (Asur Kralı Sanherib’e ait olduğu sanılan 6 adetkaya kabartması) Güçlükonak Herazan, İdil’deki Ziving mağaraları ile Cizre surları Belek- 86 -